Unidade 1. Primaria Ciencias da Natureza 3 Programación

Transcrição

1 Primaria Ciencias da Natureza 3 Programación Unidade 1 1. Presentación da unidade 2. Obxectivos didácticos 3. Contidos da unidade/criterios de avaliación/estándares de aprendizaxe avaliables 4. Selección de evidencias para o portfolio 5. Competencias: descritores e desempeños 6. Tarefas 7. Estratexias metodolóxicas 8. Recursos 9. Ferramentas de avaliación 10. Medidas para a inclusión e atención á diversidade 11. Autoavaliación do profesorado

2 1. PRESENTACIÓN DA UNIDADE Título Os seres vivos. Os animais. Descrición da unidade O primeiro bloque de unidades deste curso de Ciencias da Natureza dedícase ao estudo dos animais, seguindo unha secuencia que discorre desde as características xerais do reino animal, a clasificación en vertebrados e invertebrados e o papel dos seres humanos en relación cos animais. Nas tres unidades podemos partir dos coñecementos previos e da motivación do alumnado á hora de describir tanto animais do seu ámbito próximo coma doutros máis exóticos. Preténdese fomentar unha ollada científica e ordenada dos feitos naturais, así como a adquisición dun vocabulario rico que permita a descrición, a análise e a dedución. Na unidade, partimos da gran variedade de seres vivos e dos diferentes medios nos que habitan, para continuar coas características que diferencian os seres vivos dos non-vivos. Unha vez fixados os coñecementos sobre os seres vivos, abórdase o estudo do mundo animal a través de contidos como a caracterización e a clasificación segundo a súa alimentación, a súa reprodución e o seu aparato locomotor. A través das diferentes actividades propostas na unidade, preténdese que os alumnos e as alumnas adquiran os coñecementos seguintes: Os tipos de seres vivos que hai na Terra. As funcións vitais. As características dos animais. A clasificación dos animais. O respecto pola natureza. Temporalización: Setembro: Outubro: 2. OBXECTIVOS DIDÁCTICOS Coñecer os diferentes tipos de seres vivos que hai na Terra, e especialmente, os animais e as plantas. Describir, de xeito moi sinxelo, as funcións vitais, para diferenciar os seres vivos das cousas non-vivas a partir do seu coñecemento. Recoñecer un animal polas súas características xerais e clasificar animais segundo a súa alimentación, reprodución e aparato locomotor. Desenvolver pautas para aprender a valorar a importancia de todos os seres vivos. Coñecer e utilizar elementos e estratexias matemáticas, e TIC para resolver problemas e investigar sobre os seres vivos e, en especial, os animais. Comprender informacións e adquirir vocabulario sobre os seres vivos para expresar coñecementos de forma oral e escrita. 2

3 3. CONTIDOS DA UNIDADE - CRITERIOS DE AVALIACIÓN - ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Aproximación á clasificación dos seres vivos por reinos. Seres vivos acuáticos e terrestres. As funcións vitais e o seu significado. Características xerais dos animais. Ideas de fauna dun lugar. Os medios acuáticos e terrestres. Necesidades dos animais. Características corporais dos animais dos distintos medios. Clasificacións. Criterios e distintas clasificacións de animais: pola súa alimentación, polo seu esqueleto e polo seu desenvolvemento embrionario. Utilización e interpretación de láminas e debuxos, e outras informacións para a identificación de animais e das súas características, e para a súa clasificación. Elementos e características dun acuario, e a relación entre todos os seus elementos. Hábitos de respecto e coidado aos animais, e coñecemento e valoración do patrimonio natural. Comprensión de informacións, adquisición de vocabulario, uso da lingua como instrumento de comunicación e mantemento dunha actitude favorable cara á lectura. Coñecemento e aplicación de elementos, operacións e 1. Coñecer distintos grupos de seres vivos, especialmente de animais e plantas, e describir de xeito sinxelo as funcións vitais. 2. Coñecer as características xerais dos animais, adquirir a idea de fauna dun lugar e identificar relacións sinxelas entre os diferentes medios nos que habitan os animais e algunhas características que lles permiten vivir neles. 3. Ampliar a idea de clasificar e coñecer algunhas clasificacións dos animais aplicando distintos criterios: segundo a súa alimentación, reprodución e aparato locomotor. 4. Facer observacións, contrastar hipóteses e sacar conclusións verbo dos elementos dun acuario e dalgunhas relacións que se establecen entre eles Identifica e nomea animais e plantas. Coñece a existencia de grupos de seres vivos que non son animais nin plantas, e nomea algúns exemplos Nomea as funcións vitais e descríbeas de xeito sinxelo Identifica e describe as características xerais dos animais Define fauna e describe as necesidades dos animais para sobreviviren nos seus medios e os órganos implicados na súa subsistencia Coñece e aplica a clasificación de animais segundo a súa alimentación, segundo o seu desenvolvemento embrionario e segundo teñan esqueleto ou non Identifica, nomea e describe as características xerais dos grupos de animais vertebrados e dos principais grupos de animais invertebrados Identifica seres vivos dun acuario e clasifícaos segundo diferentes criterios. Aplica os seus coñecementos sobre as necesidades dos animais e das plantas 3

4 estratexias matemáticos para resolver problemas. Comprensión da realidade social e exercicio dunha cidadanía construtiva, solidaria e respectuosa coa natureza. Coñecemento e uso responsable das TIC ao investigar sobre animais. Uso de estratexias para tratar a información, convertela en coñecemento propio e aplicala a distintos contextos, e participación activa no propio proceso de aprendizaxe. Iniciativa e perseveranza á hora de afrontar os problemas e de defender opinións, e desenvolvemento de actitudes de respecto e colaboración ao traballar en grupo. 5. Fomentar o respecto polos animais, valorar a riqueza da fauna planetaria e desenvolver actitudes de protección cara a ela, de xeito especial cara aos animais máis próximos. 6. Comprender informacións, e adquirir vocabulario sobre fauna, expresar coñecementos e opinións de forma oral e escrita, e mostrar interese pola lectura de textos sobre animais. 7. Coñecer e aplicar elementos, operacións e estratexias matemáticos para resolver problemas sobre medidas de animais. 8. Coñecer e valorar os traballos de protección do noso ámbito e a importancia dos parques naturais, e participar de forma activa no coidado do patrimonio natural. 9. Coñecer e usar de forma responsable as TIC ao investigar sobre animais. 10. Usar estratexias para tratar a información, convertela en coñecemento propio e aplicala a distintos contextos, e participar de forma activa no propio proceso de aprendizaxe. e saca conclusións acerca das relacións que se establecen nun acuario Manifesta condutas de respecto cara aos animais. Identifica accións que alteran o ámbito e perturban as vidas de animais e plantas Comprende informacións, adquire vocabulario sobre fauna, expresa coñecementos e opinións de forma oral e escrita, e mostra interese pola lectura de textos sobre animais Coñece e aplica elementos, operacións e estratexias matemáticos para resolver problemas sobre medidas de animais Coñece como se loita contra as pragas de procesionaria, a importancia dos parques naturais, e como hai que comportarse neles Obtén e organiza información sobre o axo lotle, e utiliza os recursos dixitais con interese e responsabilidade Traballa co esquema da unidade e realiza resumos a partir del. 4

5 11. Mostrar iniciativa e perseveranza á hora de afrontar os problemas e de defender opinións, e desenvolver actitudes de respecto e colaboración á hora de traballar en grupo Mostra unha actitude emprendedora, acepta os erros ao autoavaliarse, persevera nas tarefas de recuperación, e participa activamente nos exercicios de aprendizaxe cooperativa. 5

6 4. SELECCIÓN DE EVIDENCIAS PARA O PORTFOLIO Os estándares de aprendizaxe mostran o grao de consecución dos criterios de avaliación desde a propia descrición e concreción do criterio. Para facilitar o seguimento do desenvolvemento de cada estándar buscaremos evidencias dos alumnos que mostren a súa evolución en cada un deles. No anexo de avaliación proponse un portfolio de evidencias para os estándares de aprendizaxe. O cadro seguinte suxire unha selección dalgunhas destas posibles evidencias. Os docentes poderán substituílas por outras que consideren máis relevantes para o desenvolvemento do seu grupo. Libro do alumno (A) / Proposta didáctica (PD) / Recursos fotocopiables (RF) Estándares de aprendizaxe avaliables 1.1. Identifica e nomea animais e plantas. Coñece a existencia de grupos de seres vivos que non son animais nin plantas, e nomea algúns exemplos Nomea as funcións vitais e descríbeas de xeito sinxelo Identifica e describe as características xerais dos animais. Selección de evidencias para o portfolio Actividade do A, que traballa coa imaxe, para identificar os diferentes tipos de seres vivos. Ficha de reforzo (actividade 2) dos RF para diferenciar animais, plantas e seres vivos que non son nin animais nin plantas a partir dunha imaxe. Actividade do A para escribir a descrición das funcións vitais. Actividade de ampliación da PD para relacionar accións dos seres vivos coas funcións vitais. Actividade do A para escribir as diferenzas entre animais e plantas Define fauna e describe as necesidades dos animais para sobrevivir nos seus medios e os órganos implicados na súa subsistencia Coñece e aplica a clasificación de animais segundo a súa alimentación, segundo o seu desenvolvemento embrionario e segundo teñan esqueleto ou non Identifica, nomea e describe as características xerais dos grupos de animais vertebrados e dos principais grupos de animais invertebrados Identifica seres vivos dun acuario e clasifícaos segundo diferentes criterios. Aplica os seus coñecementos sobre as necesidades dos animais e das plantas, e saca conclusións acerca das relacións que se establecen nun acuario. Actividade do A para explicar por que os animais poden vivir en lugares moi escuros. Ficha de reforzo (actividade 4) dos RF para clasificar animais segundo a súa alimentación, reprodución e aparato locomotor a partir dun debuxo e dunha información. Actividades do LA, que traballa con imaxes, para identificar e describir as características dos animais vertebrados e invertebrados. Actividades da tarefa do A para estudar un acuario e aplicar os coñecementos adquiridos sobre animais. 6

7 5.1. Manifesta condutas de respecto cara aos animais. Identifica accións que alteran o ámbito e perturban as vidas de animais e plantas Comprende informacións, adquire vocabulario sobre fauna, expresa coñecementos e opinións de forma oral e escrita, e mostra interese pola lectura de textos sobre animais Coñece e aplica elementos, operacións e estratexias matemáticos para resolver problemas sobre medidas de animais Coñece como se loita contra as pragas de procesionaria, a importancia dos parques naturais, e como hai que comportarse neles Obtén e organiza información, e utiliza os recursos dixitais con interese e responsabilidade Traballa co esquema da unidade e realiza resumos a partir del Mostra unha actitude emprendedora, acepta os erros ao autoavaliarse, persevera nas tarefas de recuperación, e participa activamente nos exercicios de aprendizaxe cooperativa. Proxecto para traballar en grupo da PD para facer un cartel sobre a importancia dos insectos. Actividades do A para traballar coa lectura e co vocabulario. Actividade do A para coñecer o significado de palabras relacionadas coa clasificación de animais segundo a súa alimentación. Actividade do A para comparar o tamaño dunha balea co dun autobús. Actividades do A para traballar coa imaxe da páxina inicial (despois da lectura). Proxecto para investigar da PD sobre o desenvolvemento embrionario ovovivíparo. Actividade do A para construír frases a partir do esquema da unidade. Actividade de aprendizaxe cooperativa do A para nomear algúns animais da fauna do ámbito. 7

8 5. COMPETENCIAS: DESCRITORES E DESEMPEÑOS Competencia Descritor Desempeño Comunicación lingüística Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía Competencia dixital Aprender a aprender Competencias sociais e cívicas Sentido de iniciativa e espírito emprendedor Conciencia e expresións culturais Utilizar o coñecemento das estruturas lingüísticas, normas ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos. Plan lector: Gozar coa lectura. Interactuar co ámbito natural de xeito respectuoso. Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. Planificar os recursos necesarios e os pasos que se van realizar no proceso de aprendizaxe. Intelixencias múltiples: Desenvolver as distintas intelixencias múltiples. Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de participación establecidos. Educación en valores: Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores. Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas. Elaborar traballos e presentacións con sentido estético. Redacta frases coherentes cando escribe no seu caderno as respostas ás actividades formuladas. Le a lectura inicial e os textos recomendados no plan lector. É respectuoso cando observa os seres vivos ou cando visita un medio natural. Interpreta con corrección o contido do vídeo para a realización da actividade: os sentidos dos animais. Debuxa un animal seguindo os pasos do método para debuxar, explicado na unidade, que utiliza formas xeométricas. Debuxa un flamengo a partir da súa descrición e desenvolve, especialmente, a súa intelixencia espacial. Participa activamente na busca de información sobre a fauna dun medio concreto. Recoñece a importancia da fauna e do ámbito físico, e mostra respecto cara a eles. Realiza as actividades propostas. Coida a estética do cartel que fai para concienciar a xente da importancia dos insectos. 8

9 6. TAREFAS Libro do alumno (A) / Proposta didáctica (PD) / Recursos fotocopiables (RF) / Libro dixital (LD) Tarefa 1: Lemos «Unha praga de procesionarias» e traballamos co texto e a imaxe inicial Coñecemos as suxestións xerais da unidade, as ideas previas, as dificultades de aprendizaxe e o procedemento de traballo proposto, coa PD. Coñecemos as suxestións metodolóxicas do inicio da unidade coa PD. Lemos a lectura co A e realizamos as actividades do A e do LD utilizando a metodoloxía de lectura compartida de aprendizaxe cooperativa. Observamos a imaxe co A e realizamos as actividades do A e do LD utilizando a metodoloxía de aprendizaxe cooperativa de folio xiratorio en parellas para as actividades de «Penso e opino». Expoñemos, de forma breve, o esquema completo da unidade do LD. Realizamos a actividade «Lembra o que sabes sobre os seres vivos e os animais» do LD. Tarefa 2: Recoñecemos seres vivos Coñecemos as suxestións metodolóxicas da PD. Explicamos, de forma moi simple, os tipos de seres vivos que hai na Terra e os lugares onde habitan co A e traballamos coa imaxe do A e do LD. Expoñemos a curiosidade sobre os microbios e os microscopios co A, e visualizamos o vídeo do LD. Describimos as tres funcións vitais co texto e coas imaxes do A. Realizamos as actividades do A, do LD, de reforzo e ampliación da PD, da ficha de reforzo (actividades 1, 2 e 3) e de ampliación (actividade 1) dos RF. Facemos o experimento do obradoiro de ciencias «Observamos o mofo do pan» dos RF e as actividades do proxecto para investigar da PD. Tarefa 3: Estudamos os animais e o lugar onde viven Coñecemos as suxestións metodolóxicas da PD. Expoñemos as características xerais dos animais co A e cos recursos dixitais (presentación e vídeo actividade: os sentidos dos animais) do LD. Traballamos coa imaxe do A e do LD, e realizamos as actividades de reforzo da PD. Explicamos a curiosidade sobre os animais que parecen plantas, co A e coa presentación do LD. Identificamos os lugares onde viven os animais e definimos fauna, co A e coa presentación dixital do LD. Traballamos coa imaxe do A e do LD, e realizamos a vídeo actividade (aprende a observar) do LD. Visualizamos o vídeo «E ti, que cres? Por que non son iguais todos os ovos?» do LD. Realizamos as actividades do A e do LD (a actividade 4 de forma cooperativa), de ampliación da PD, e da ficha de ampliación (actividade 2) dos RF. Realizamos o proxecto para traballar en grupo coa información proposta na PD. Tarefa 4: Clasificamos os animais Coñecemos as suxestións metodolóxicas da PD. 9

10 Introducimos a idea da necesidade de clasificar animais pola gran variedade que hai co A e co vídeo do LD. Explicamos a clasificación dos animais segundo a súa alimentación, segundo a súa reprodución e segundo o seu aparato locomotor, co A e co material dixital (vídeo e presentación) do LD. Expoñemos as características dos animais vertebrados e invertebrados co LA e cos recursos dixitais do LD. Traballamos coa imaxe do A e realizamos as actividades asociadas dos diferentes materiais (A, LD, RF e PD). Tarefa 5: Observamos un acuario caseiro e debuxamos animais. Lemos o texto e observamos con atención a información contida na ilustración asociada co LA. Visualizamos a presentación «Aprende a debuxar animais«do LD. Realizamos as actividades do LA, do LD e de ampliación da PD. Facemos o obradoiro de ciencias «Facemos unha campaña para protexer insectos» dos RF e o proxecto para traballar en grupo dos RF. Tarefa 6: Repasamos a unidade. Coñecemos as suxestións metodolóxicas do repaso da unidade coa PD. Lemos o resumo da unidade do LD. Realizamos as actividades de repaso da unidade do A e do LD. Recompilamos as actividades para o portfolio do alumno. 7. ESTRATEXIAS METODOLÓXICAS No desenvolvemento das tarefas pódense utilizar diversas estratexias metodolóxicas: Exposición do profesor empregando diferentes soportes e materiais. Antes de comezar, é conveniente coñecer as ideas previas, as dificultades da aprendizaxe e o procedemento de traballo, e anticipar as tarefas previas. Traballo reflexivo individual no desenvolvemento das actividades individuais, proxectos para investigar e obradoiros de ciencias. Traballo en grupo, en equipo ou de forma cooperativa, no desenvolvemento de actividades e proxectos: agrupar os alumnos en grupos de 3 ou 4 alumnos e utilizar as estruturas de cooperativo suxeridas na guía do profesor para traballar os principios de definición de obxectivo grupal, interdependencia positiva e interacción cara a cara. Recoméndase a aprendizaxe cooperativa aplicando as metodoloxías de lectura compartida e folio xiratorio por parellas. Realización de murais e exposición en lugares comúns, para os efectos de deixar pegadas visibles e evocadoras do traballo realizado. Posta en común en gran grupo: despois do traballo individual ou grupal, e do repaso da unidade. 10

11 8. RECURSOS Os seguintes materiais de apoio poden reforzar e ampliar o estudo dos contidos da área de Ciencias da Natureza: Recursos fotocopiables da proposta didáctica, con actividades de reforzo, ampliación, obradoiros de ciencia e avaliación. Cadernos complementarios ao libro do alumno. Os materiais dixitais, entre os que destacan: os vídeos e simulacións con información complementaria sobre os sentidos dos animais; a clasificación en carnívoros, herbívoros e omnívoros; os microscopios e os microbios... A lupa para realizar observacións. Guías de clasificación, manuais, enciclopedias e medios informáticos de consulta. Recursos dixitais Libro dixital: Os alumnos poderán reforzar ou ampliar os contidos estudados utilizando os recursos dixitais dispoñibles. CD que acompaña a proposta didáctica, cos recursos fotocopiables. Ligazóns web: e 9. FERRAMENTAS DE AVALIACIÓN Proba de avaliación da unidade (nos recursos fotocopiables da unidade e no libro dixital). Rexistro de avaliación (no anexo de avaliación). Outros recursos: rúbrica, diana, etc. (no anexo de avaliación). 10. MEDIDAS PARA A INCLUSIÓN E ATENCIÓN Á DIVERSIDADE Que dificultades e potencialidades prevexo no grupo durante o desenvolvemento da unidade? Como vou minimizar as dificultades? Que necesidades individuais prevexo no desenvolvemento da unidade? Que recursos e estratexias manexarei para atender as necesidades individuais? 11. AUTOAVALIACIÓN DO PROFESORADO Que porcentaxe de alumnos alcanzaron os obxectivos de aprendizaxe da unidade? Que é o que mellor funcionou nesta unidade? Que cambiaría no desenvolvemento da unidade o próximo curso? Por que? 11