PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DEPARTAMENTO DE MÚSICA

Transcrição

1 Música

2 PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DEPARTAMENTO DE MÚSICA CURSO IES. Xermán Ancochea Quevedo (A Pobra de Trives)

3 ÍNDICE: 1. EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA. MÚSICA Introdución e contextualización Obxectivos xerais da Educación Secundaria Obrigatoria Contribución ao desenvolvemento das competencias clave en relación cos estándares de aprendizaxe avaliables. Elementos transversais. Avaliación da programación didáctica MÚSICA 2º ESO Vinculación entre obxectivos, contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e competencias clave. Temporalización dos contidos. Grao mínimo de consecución para superar a materia. Procedementos de avaliación. Instrumentos de avaliación Criterios de cualificación. Metodoloxía didáctica. Procedemento para a realización da avaliación inicial. 1

4 Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente Plan de traballo para a recuperación e avaliación das materias pendentes. Programas específicos personalizados para o alumnado repetidor. Medidas de atención á diversidade Materiais e recursos didácticos, incluíndo os libros de texto. Actividades complementarias e extraescolares MÚSICA 3º ESO Vinculación entre obxectivos, contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e competencias clave. Temporalización dos contidos. Grao mínimo de consecución para superar a materia. Procedementos de avaliación. Instrumentos de avaliación Criterios de cualificación. Metodoloxía didáctica. Procedemento para a realización da avaliación inicial. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente Plan de traballo para a recuperación e avaliación das materias pendentes. 2

5 Programas específicos personalizados para o alumnado repetidor. Medidas de atención á diversidade Materiais e recursos didácticos, incluíndo os libros de texto. Actividades complementarias e extraescolares MÚSICA 4º ESO Vinculación entre obxectivos, contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e competencias clave. Temporalización dos contidos. Grao mínimo de consecución para superar a materia. Procedementos de avaliación. Instrumentos de avaliación Criterios de cualificación. Metodoloxía didáctica. Procedemento para a realización da avaliación inicial. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente Plan de traballo para a recuperación e avaliación das materias pendentes. Programas específicos personalizados para o alumnado repetidor. Medidas de atención á diversidade 3

6 Materiais e recursos didácticos, incluíndo os libros de texto. Actividades complementarias e extraescolares. 2. BACHARELATO Obxectivos xerais no Bacharelato. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave en relación cos estándares de aprendizaxe avaliables. Elementos transversais. Avaliación da programación didáctica LINGUAXE E PRÁCTICA MÚSICAL. 1º BACHARELATO Introdución e contextualización. Vinculación entre obxectivos, contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e competencias clave. Temporalización dos contidos. Grao mínimo de consecución para superar a materia. Procedementos de avaliación. Instrumentos de avaliación Criterios de cualificación. Metodoloxía didáctica. Procedemento para a realización da avaliación inicial. 4

7 Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente Plan de traballo para a recuperación e avaliación das materias pendentes. Programas específicos personalizados para o alumnado repetidor. Medidas de atención á diversidade Materiais e recursos didácticos, incluíndo os libros de texto. Actividades complementarias e extraescolares HISTORIA DA MÚSICA E DA DANZA. 2º BACHARELATO Introdución e contextualización Vinculación entre obxectivos, contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e competencias clave. Temporalización dos contidos. Grao mínimo de consecución para superar a materia. Procedementos de avaliación. Instrumentos de avaliación Criterios de cualificación. Metodoloxía didáctica. Procedemento para a realización da avaliación inicial. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente 5

8 Plan de traballo para a recuperación e avaliación das materias pendentes. Programas específicos personalizados para o alumnado repetidor. Medidas de atención á diversidade Materiais e recursos didácticos, incluíndo os libros de texto. Actividades complementarias e extraescolares. 1. EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA. MÚSICA Introdución e contextualización A música, como ben cultural e como linguaxe e medio de comunicación non verbal, constitúe un elemento con gran valor na vida das persoas; ademais, favorece o seu desenvolvemento integral, intervén na súa formación emocional e intelectual, a través do coñecemento do feito musical como manifestación cultural e histórica, e contribúe ao afianzamento dunha postura aberta, reflexiva e crítica no alumnado. Na actualidade, a música constitúe un dos principais referentes de identificación da mocidade. Co desenvolvemento tecnolóxico multiplicáronse as canles de acceso ás cada vez máis numerosas fontes de cultura musical, así como aos seus diversos xeitos de creación e interpretación, a través de vehículos que forman parte da súa vida cotiá, como internet, os dispositivos móbiles, os reprodutores de son e os videoxogos. Ademais, fomenta o desenvolvemento da percepción, a sensibilidade estética, a expresión creativa e a reflexión crítica. A materia de Música contribúe ao desenvolvemento de valores como o esforzo, a constancia, a disciplina, a toma de decisións, a autonomía, o compromiso, a asunción de responsabilidades e o espírito emprendedor, innovador e crítico, que contribúen ao desenvolvemento integral da persoa. A práctica musical mellora a memoria, a concentración, a atención, a psicomotricidade, o control das emocións, a autoestima, as habilidades para enfrontarse a un público ou a capacidade para traballar en grupo. A música potencia o desenvolvemento de capacidades como 6

9 a comunicación oral e escrita, o pensamento matemático ou o coñecemento tecnolóxico e científico, que axudan á adquisición das competencias, ademais de procurar un ensino integral e axudar na maduración do alumnado novo. Transcendendo estes valores estéticos, propios da competencia de conciencia e expresións culturais, o alumnado aprenderá actitudes de cooperación e traballo en equipo ao formar parte de diversas agrupacións nas que cadaquén asumirá diferentes papeis para poder interpretar música en conxunto. Por outra parte, é interesante fomentar actitudes emprendedoras que acheguen o alumnado ás diferentes profesións no ámbito musical e non musical. Esta materia fomenta as actividades colaborativas ao integrar os/as estudantes nun grupo, fomentando o intercambio de ideas, o respecto entre iguais, a integración, a creatividade, o coñecemento doutros contextos e o desenvolvemento da intelixencia emocional. O estudo desta materia parte dos coñecementos previos adquiridos polo alumnado na educación primaria e do seu desenvolvemento evolutivo, afondando con elementos que, dado o seu nivel de abstracción, deben abordarse neste momento de desenvolvemento do alumnado. Entre outros, é obxectivo desta materia dotar os alumnos e as alumnas dun vocabulario que permita a descrición de fenómenos musicais, unha comprensión da linguaxe musical como medio de expresión artística, unha sensibilidade cara á expresión musical e o entendemento da música como un fenómeno imbricado na historia e na sociedade. Tamén se lle outorga un papel importante á análise das obras musicais, entendendo que se pode levar a cabo en distintos niveis de profundidade. Os elementos do currículo básico organizáronse en catro bloques, moi relacionados entre si, que comparten múltiples elementos: "Interpretación e creación" integra a expresión instrumental, vocal e corporal coa improvisación e a composición musical, o que permitirá ao alumnado participar da música dunha forma activa; "Escoita" pretende crear a primeira actitude fundamental cara a esta arte e dotar o alumnado das ferramentas básicas para gozar dela a través da audición e a comprensión do feito musical; "Contextos musicais e culturais" relaciona a música coa cultura e a historia, dá a coñecer o valor do patrimonio musical español e galego, e ensina a identificar o estilo e as características distintivas da música que delimitan cada período histórico básico; e finalmente, "Música e tecnoloxías" pretende abranguer o coñecemento e a práctica da interacción entre música e novas tecnoloxías. Estes aspectos teñen especial importancia debido á proximidade que as tecnoloxías teñen na vida cotiá do alumnado, polo que se pretende xerar unha vinculación entre a linguaxe tecnolóxica que utiliza 7

10 habitualmente e a música dentro da aula. Xa como remate, vese necesario resaltar a importancia do uso dunha metodoloxía adecuada a este enfoque curricular, que posibilite que o alumnado sexa protagonista da súa propia aprendizaxe, traballando de xeito colaborativo, onde a práctica e a vivencia do feito musical sexa real e relevante para o alumnado, para a comunidade educativa e para o contorno social. Obxectivos xerais da educación secundaria obrigatoria A Educación Secundaria Obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan: a) Asumir responsablemente os seus deberes; coñecer e exercer os seus dereitos no respecto aos demais; practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos; exercitarse no diálogo afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática. b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas de aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller. d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións cos demais e resolver pacificamente os conflitos, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas. e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para, con sentido crítico, incorporar novos coñecementos. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e da comunicación. 8

11 f ) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia. g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza nun mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades. h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua castelá e, se a houbese, na lingua cooficial da comunidade autónoma, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura. i ) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de xeito apropiado. l ) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e dos demais, así como o patrimonio artístico e cultural. m)coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio, e contribuír así á súa conservación e mellora. n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das distintas manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave en relación cos estándares de aprendizaxe avaliables Son aquelas competencias que todas as persoas precisan para a súa realización e desenvolvemento persoal, así como para a cidadanía activa, a inclusión social e o emprego. A LOMCE contempla as seguintes competencias clave: 9

12 Comunicación lingüística. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía. Competencia dixital. Aprender a aprender. Competencias sociais e cívicas. Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor. Conciencia e expresións culturais. Competencias clave (CC): comunicación lingüística (CCL), competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCT), competencia dixital (CD), aprender a aprender (CAA), competencias sociais e cívicas (CSC), sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE) e conciencia e expresións culturais (CCEC). As competencias básicas refírense á capacidade de poñer en práctica de forma integrada, en contextos e situacións diversos, os coñecementos, as habilidades e as actitudes persoais adquiridas. Son aquelas competencias que deben desenvolver os alumnos ao finalizar o ensino obrigatorio para poder lograr a súa realización persoal, incorporarse á vida adulta de xeito satisfactorio e ser capaz de desenvolver unha aprendizaxe significativo permanente ao longo da vida. Na medida do posible, todas as materias deben contribuir ó desenvolvemento destas competencias, aínda que, lóxicamente, cada unha delas incide máis nunhas competencias que noutras. 1. Comunicación lingüística (CCL) 10

13 Respecto á competencia en comunicación lingüística, a música contribúe, do mesmo xeito que outras áreas, a enriquecer os intercambios comunicativos, e á adquisición e uso dun vocabulario musical básico. Tamén colabora coa integración da linguaxe musical e da linguaxe verbal e coa valoración do enriquecemento que a dita interacción xera. 2. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT) A música contribúe á competencia matemática poñendo en evidencia a necesidade do manexo de principios matemáticos para a comprensión dos elementos básicos da linguaxe musical: a relación entre as distintas figuras, o compás, o timbre ou as agrupacións dos sons en distintos tipos de escalas. Por outra parte non podemos esquecer a relación que teñen coas matemáticas e a física correntes musicais como a música aleatoria, algorítmica, a estocástica e a fractal. 3. Competencia dixital (CD) A música tamén contribúe de xeito directo ao desenvolvemento do tratamento da información e da competencia dixital. O uso dos recursos tecnolóxicos no campo da música posibilita o coñecemento e dominio básico do hardware e o software musical, os distintos formatos de son e de audio dixital ou as técnicas de tratamento e gravación do son relacionados, entre outros, coa produción de mensaxes musicais, audiovisuais e multimedia. Favorece, así mesmo, o seu aproveitamento como ferramenta para os procesos de autoaprendizaxe e a súa posible integración nas actividades de lecer. Ademais, a obtención de información musical require de destrezas relacionadas co tratamento da información aínda que desde esta materia, merece especial consideración o uso de produtos musicais e a súa relación coa distribución e os dereitos de autor. 4. Conciencia e expresións culturais (CCEC) A materia de música contribúe de forma directa á adquisición da competencia cultural e artística en todos os aspectos que a configuran. Fomenta a capacidade de apreciar, comprender e valorar críticamente diferentes manifestacións culturais e musicais, a través de experiencias perceptivas, expresivas e do coñecemento de músicas de diferentes culturas, épocas e estilos. Pode potenciar así, actitudes abertas e 11

14 respectuosas e ofrecer elementos para a elaboración de xuízos respecto das distintas manifestacións musicais, establecendo conexións con outras linguaxes artísticas e cos contextos social e histórico os que se circunscribe cada obra. 5. Competencias sociais e cívicas (CSC) A música contribúe á competencia social e cívica. A participación en actividades musicais e de movemento de distinta índole, especialmente as relacionadas coa interpretación e creación colectiva que requiren dun traballo cooperativo colabora na adquisición de habilidades para relacionarse cos demais. A participación en experiencias colectivas, musicais e de movemento dá a oportunidade de expresar ideas propias, valorar as dos demais e coordinar as súas propias accións coas doutros integrantes do grupo responsabilizándose na consecución dun resultado. A toma de contacto cunha ampla variedade de músicas, tanto do pasado como do presente, favorece a comprensión de diferentes culturas e da súa contribución á sociedade en que vivimos, fomentando a valoración das distintas achegas e a percepción da progresiva fusión de estilos e culturas que se está a realizar nesta arte. A reflexión sobre a presenza incesante da música nas nosas vidas, sobre o uso que dela se fai na publicidade e noutros medios como elemento de manipulación emotiva, e sobre o seu papel na economía e na creación de novas profesións. 6. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE) Colabora ao desenrolo desta competencia mediante o traballo colaborativo e a habilidade para planificar e xestionar proxectos. A interpretación e a composición son dous exemplos de actividades que requiren unha planificación previa e de toma de decisións para obter os resultados desexados. Por outra banda, naquelas actividades relacionadas especialmente coa interpretación musical, desenvólvense capacidades e habilidades tales como a perseveranza, a responsabilidade, a autocrítica e a autoestima, sendo estes factores clave para a adquisición desta competencia. Non pode esquecerse tampouco que a organización e realización de actividades musicais no centro escolar require a utilización de habilidades sociais para traballar en equipo co fin de levar a cabo un proxecto común: poñerse no lugar doutro, valorar as ideas dos demais, dialogar, negociar e traballar de forma cooperativa para un ben común. 7. Aprender a aprender (CAA) 12

15 A música tamén contribúe ao desenvolvemento da competencia para aprender a aprender, potenciando capacidades e destrezas fundamentais para a aprendizaxe guiada e autónoma como a atención, a concentración e a memoria, á vez que desenvolve o sentido da orde e da análise. Elementos transversais Educación ambiental É tratada a través do interese espertado polo estudio da contaminación sonora, o nivel de ruídos no contorno, o coidado pola produción excesiva de sons por parte do propio alumnado e a atención ao silencio como marco imprescindible na execución musical. A construción de instrumentos musicais con materiais de refugallo facilita un achegamento e respecto polas tarefas de reciclaxe e o conseguinte respecto polo medio ambiente. Educación para a saúde A práctica musical realízase corporalmente, polo que leva consigo a apreciación do corpo e das súas posibilidades de movemento global e segmentario, de expresión e de comunicación consigo mesmo e cos demais. A través do movemento obtense unha posición e un ton muscular correctos, co engadido dunha completa osixenación que favorece o crecemento e desenvolvemento corporal, axudando na procura dunha imaxe máis adecuada de si mesmos. O coñecemento do propio corpo debe implicar a interiorización e automatización dos movementos, sexan estes ben de tipo exploratorio con desprazamento asociado, ben expresivo-comunicativos, funcionais ou artísticos, así como dos procesos respiratorios e de percepción espacial e espazo-temporal implicados neles. O coñecemento da voz e dos cambios que se producen nela ao longo da etapa secundaria obrigatoria e no bacharelato é fundamental á hora de considerar a hixiene vocal, e incide na educación ambiental ao non producir con sons innecesarios un exceso de ruído no contorno. Evitar vicios que afecten ao aparello respiratorio, intentando conseguir unha forma física axeitada. 13

16 A práctica instrumental axuda na consecución dunha posición e un ton muscular equilibrado. O coñecemento corporal logrado implica a interiorización e automatización dos procesos mecánicos implicados no movemento e que relacionan a súa execución coa audición interior ou coa lectura musical directa da obra. Convén lembrar que a música, polos seus compoñentes afectivos, fisiolóxicos e intelectuais, incide positivamente no equilibrio persoal e anímico nas persoas, tanto dende o punto de vista do oínte como do intérprete ou do creador. Educación para a igualdade entre os sexos A educación a partir da música non está, inicialmente, ligada ao sexo, xa que todos se poden expresar por igual a través dela. Sen embargo, as actividades musicais previstas poden servir como demostración das diferencias e similitudes existentes entre os dous sexos, e como mostra da necesidade da súa complementariedade. Os exercicios e xogos en relación ao movemento e á danza estiveron tradicionalmente máis enfocados cara ás nenas por motivos puramente sociais e culturais. A nosa programación incide na realización de bailes de grupo nun primeiro momento, debido á situación corporal experimentada polos adolescentes, para pasar rapidamente á execución deexercicios por parellas mixtas, que poden ser fixas ou ben con cambio de parella, ademais dos bailes de grupo. Dende o punto de vista da práctica vocal, a complementariedade e necesidade dos dous sexos é evidente á hora de cantar a voces mixtas. A maior parte do repertorio vocal dos períodos da historia da música foi pensada para formacións vocais de homes e mulleres; ademais, nos casos nos que as obras fosen ideadas para coros de voces iguais, é posible conxuntar só ás persoas do sexo implicado. Finalmente, toda actividade musical en grupo parte do principio de integración, de reparto de traballos e respecto mutuo aos demais integrantes da clase, independentemente do sexo ao que pertenzan. Educación para a paz e a tolerancia 14

17 A educación para a paz e a tolerancia mantén unha presencia máis que constante na música, a través dun tratamento dobre: por un lado, cara ás persoas do contorno inmediato; por outro, ás diferentes culturas presentes no mundo, a partir da práctica ou audición de obras folclóricas. A aceptación das regras dos xogos, pasos da danza ou da coreografía, das regras de actuación, a localización no plano sonoro axeitado, a atención aos demais na práctica vocal, instrumental e de movemento... implican un acatamento das normas, imprescindible á hora de considerar o desenvolvemento social do individuo, especialmente polo que á interacción cos outros elementos do grupo se refire. A comprensión das diferentes culturas vén propiciada pola audición, práctica vocal e instrumental, así como pola execución de danzas folclóricas das diferentes etnias mundiais. Este coñecemento proporciona os criterios necesarios para poder diferenciar as características da cultura propia das outras, promovendo a valoración do seu patrimonio cultural e, máis concretamente, musical, polo que supón de propio. Educación para o lecer Debido ao aumento do tempo libre, faise necesario inculcar no alumnado o sentido do lecer, do aproveitamento do seu tempo, a través de actividades lúdico-musicais extraescolares. As diferentes ofertas en relación á danza existente, sexa folclórica ou de salón, favorecen no alumnado o desenvolvemento persoal, tanto físico como espiritual, entendendo este último como un crecemento da sensibilidade, a cultura e o sentir estético. Outra actividade de ocupación do tempo libre pasa pola práctica musical, ben de tipo vocal ou ben instrumental. Debido á idade dos rapaces e rapazas, a súa preferencia decántase pola práctica instrumental e resulta frecuente que compatibilicen os seus estudios obrigatorios coa aprendizaxe dun instrumento musical, en centros especializados diversos (academias, escolas de música, conservatorios e centros autorizados). Educación do consumidor O consumo da música é algo habitual entre os adolescentes, máxime ó estaren influídos pola mensaxe publicitaria e a moda. Por isto é conveniente desenvolver neles unha actitude crítica ante o fenómeno musical, especialmente ante a proliferación de estrelas (solistas ou 15

18 grupos) co único mérito de contar cunha completa e orquestrada campaña publicitaria, exenta de calquera tipo de criterios musicais. O sentido crítico debe estar presente para evitar caer nun consumo excesivo e inxustificado, máxime cando se trata de obras non pertencentes ó repertorio que lles é propio. O tratamento deste tema transversal realizarase nunha primeira fase aumentando a consideración persoal cara á súa propia música e costumes, propiciando o aumento da súa capacidade de elección á hora de consumir música, preferentemente, e debido á súa idade, de pop e rock con influencias folclóricas (principalmente no que se refire ó idiomático e instrumental), ou ben doutros tipos de música folclórica ou xuvenil. E, en segundo lugar, comprendendo a beleza das outras culturas por proxección da propia, no sentido do respecto ás unidades maiores dende países máis pequenos, é dicir, dende a súa parroquia ou aldea (na orde pobo, comarca, provincia, comunidade, estado, comunidade europea) ata outros países máis afastados na distancia e, polo tanto, nas súas manifestacións, pero nin máis nin menos ricas cás propias. Educación vial Trátase do tema transversal máis complexo de tratar en relación aos contidos da área, xa que os demais están directamente relacionados con eles, e este só pode ser traballado especificamente, a través de cancións, actividades alusivas, etc. Educación moral e cívica A área de música posúe un destacado compoñente de contidos actitudinais baseados no respecto ás normas, aos demais, ao material da aula... reflectidos na secuencia. Por outra parte, a música, ó longo do tempo amosou a súa relación coa sociedade, polo que a educación cívica a través dela apareceu como constante en tódalas épocas. Avaliación da programación didáctica. Coa finalidade de promover a reflexión docente e a autoavaliación da realización e do desenvolvemento de programacións didácticas, ao finalizar cada unidade didáctica realizaranse unha secuencia de preguntas que permitan avaliar o funcionamento do traballo programado na aula e establecer estratexias de mellora para a propia unidade. 16

19 Algunhas cuestións a ter en conta serían as seguintes: Temporalización apropiada das unidades didácticas. Desenvolvemento completo dos obxectivos didácticos Manexo dos contidos da unidade Realización de actividades variadas e suficientes Estratexias metodolóxicas apropiadas Recursos empregados Criterios e ferramentas de avaliación claras e diversas 1.1. MÚSICA 2º ESO. Vinculación entre obxectivos, contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e competencias clave Música. 2º de ESO Obxectivos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave Bloque 1. Interpretación e creación ñ B1.1. Parámetros do son. Elementos básicos da linguaxe musical B1.1. Recoñecer os parámetros do son e os elementos básicos da linguaxe musical, utilizando unha linguaxe técnica apropiada e MUB Recoñece os parámetros do son e os elementos básicos da linguaxe musical, utilizando unha linguaxe técnica apropiada. CCL 17

20 Música. 2º de ESO Obxectivos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave m B1.2. Características da voz e da palabra como medios de expresión musical. Habilidades técnicas e interpretativas, exploración e descuberta das posibilidades da voz como medio de expresión musical. B1.3. Instrumentos e corpo como medios de expresión musical: características xenéricas e formais. B1.4. Agrupacións vocais e instrumentais na música de diferentes xéneros, estilos e culturas. Interpretación individual e en grupo. B1.5. Práctica da relaxación, a respiración, a articulación, a resonancia e a entoación. B1.6. Fomento da sensibilidade estética, desenvolvida a través da comprensión e a interiorización da música. aplicándoos a través da lectura ou a audición e a interpretación de pequenas obras ou fragmentos musicais. MUB Recoñece e aplica os ritmos e os compases a través da lectura ou a audición de pequenas obras ou fragmentos musicais. MUB Identifica e transcribe ditados de patróns rítmicos e melódicos con formulacións sinxelas en estruturas binarias, ternarias e cuaternarias. CMCCT CMCCT B1.7. Grafías e outras formas de notación musical, convencionais e propias, empregadas como expresión musical. B1.2. Distinguir e utilizar os elementos da representación gráfica da música (colocación das notas no pentagrama; clave de sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos que afectan a intensidade e matices; indicacións rítmicas e de tempo, etc.). MUB Distingue e emprega os elementos que se utilizan na representación gráfica da música (colocación das notas no pentagrama; clave de sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos que afectan a intensidade e matices; indicacións rítmicas e de tempo, etc.). g B1.8. Exploración das posibilidades de diversas fontes sonoras e práctica de habilidades técnicas para a interpretación. B1.9. Experimentación e práctica das técnicas do movemento e da danza, expresión dos contidos musicais a través do corpo e do movemento, e a interpretación dun repertorio variado de danzas. B1.3. Improvisar e interpretar estruturas musicais elementais construídas sobre os modos e as escalas máis sinxelas e os ritmos máis comúns. MUB Improvisa e interpreta estruturas musicais elementais construídas sobre os modos e as escalas máis sinxelas e os ritmos máis comúns. MUB Utiliza os elementos e os recursos adquiridos para elaborar arranxos e crear cancións, pezas instrumentais e coreografías. a b d B1.10. Práctica das pautas básicas da interpretación: silencio, atención ao/á director/a e aos/ás demais intérpretes, audición interior, memoria e adecuación ao conxunto. B1.11. Aceptación e cumprimento das normas B1.4. Amosar interese polo desenvolvemento das capacidades e as habilidades técnicas como medio para as actividades de interpretación, aceptando e cumprindo as normas que rexen a interpretación en grupo e achegando ideas MUB Amosa interese polo coñecemento e a aplicación de técnicas e as normas do coidado da voz, o corpo e os instrumentos. MUB Canta pezas vocais propostas 18

21 Música. 2º de ESO Obxectivos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave que rexen a interpretación en grupo e a achega das ideas musicais que contribúan ao perfeccionamento da tarefa común. B1.12. Aceptación e predisposición para mellorar as capacidades técnicas e interpretativas propias, e respecto ante outras formas de expresión. musicais que contribúan ao perfeccionamento da tarefa común. aplicando técnicas que permitan unha correcta emisión da voz. MUB Practica a relaxación, a respiración, a articulación, a resonancia e a entoación. MUB Adquire e aplica as habilidades técnicas e interpretativas necesarias nas actividades de interpretación adecuadas ao nivel. MUB Coñece e pon en práctica as técnicas de control de emocións á hora de mellorar os seus resultados na exposición ante un público. a g d ñ B1.13. Improvisación, elaboración de arranxos e composición como recursos para a creación musical en todas as súas vertentes; elaboración de arranxos de cancións e pezas instrumentais, con acompañamentos sinxelos e selección de distintos tipos de organización musical. B1.14. Composición individual ou en grupo de cancións e pezas instrumentais para distintas agrupacións, a partir da combinación de elementos e recursos presentados no contexto das actividades que se realizan na aula. B1.15. Práctica de pezas musicais aprendidas a través da memorización e da lectura de partituras. B1.16. Sonorización de representacións dramáticas, actividades de expresión corporal, e danza e imaxes fixas e en movemento na realización de producións audiovisuais. B1.5. Amosar interese polas actividades de composición e improvisación, e respecto polas creacións dos seus compañeiros e das súas compañeiras. B1.6. Participar activamente e con iniciativa persoal nas actividades de interpretación, asumindo diferentes papeis, intentando concertar a súa acción coa do resto do conxunto, achegando ideas musicais e contribuíndo ao perfeccionamento da tarefa en común. MUB Realiza improvisacións e composicións partindo de pautas previamente establecidas. MUB Amosa unha actitude de superación e mellora das súas posibilidades, e respecta as capacidades e as formas de expresión dos seus compañeiros e das súas compañeiras. MUB Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas de diferentes xéneros, estilos e culturas, aprendidas por imitación e a través da lectura de partituras con diversas formas de notación, adecuadas ao nivel. MUB Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas do patrimonio español e galego. CSIEE MUB Amosa apertura e respecto cara ás propostas do profesorado e dos compañeiros e CSC 19

22 Música. 2º de ESO Obxectivos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave Bloque 2. Escoita as compañeiras. MUB Practica as pautas básicas da interpretación: silencio, atención ao/á director/a e a outros/as intérpretes, audición interior, memoria e adecuación ao conxunto, amosando espírito crítico ante a súa propia interpretación e a do seu grupo. MUB Participa activamente en agrupacións vocais e instrumentais, colaborando con actitudes de mellora e compromiso e amosando unha actitude aberta e respectuosa. CSC CSIEE ñ B2.1. Utilización dos recursos necesarios para a comprensión da música escoitada. B2.2. Identificación dos elementos da música e das súas características na audición e na análise de obras musicais. B2.3. Clasificación e discriminación auditiva dos tipos de voces e instrumentos, e das agrupacións vocais e instrumentais. B2.1. Identificar e describir os instrumentos e as voces, e as súas agrupacións. MUB Diferencia as sonoridades dos instrumentos da orquestra, así como a súa forma e os diferentes tipos de voces. MUB Diferencia as sonoridades dos instrumentos máis característicos da música popular moderna, do folclore e doutras agrupacións musicais. B2.4. Elementos que interveñen na construción dunha obra musical: melodía, ritmo, harmonía, timbre, textura, forma, tempo, dinámica, etc. B2.2. Seguir distintos tipos de partituras no contexto das actividades musicais da aula como apoio ás tarefas de audición. MUB Sigue partituras como apoio á audición. b a B2.5. Interese por desenvolver hábitos positivos e de respecto ás demais persoas durante a escoita. B2.3. Valorar o silencio como condición previa para participar nas audicións. MUB Valora e aplica o silencio como elemento indispensable para a interpretación e a audición. CSC h B2.6. Audición, análise elemental e apreciación crítica de obras vocais e instrumentais de distintos estilos, xéneros, tendencias e culturas musicais, incluíndo as interpretacións e composicións realizadas na aula. Investigación B2.4. Identificar e describir, mediante o uso de distintas linguaxes (gráfica, corporal ou verbal), elementos e formas de organización e estruturación musical (ritmo, melodía, textura, timbre, repetición, imitación, variación) dunha MUB Describe os elementos das obras musicais propostas. MUB Utiliza de xeito guiado recursos como apoio á análise musical. CCL 20

23 Música. 2º de ESO Obxectivos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave de músicas de distintas características para ampliar as propias preferencias musicais. obra musical interpretada en vivo ou gravada. MUB Emprega conceptos musicais para comunicar coñecementos, xuízos e opinións musicais de forma oral e escrita, con rigor e claridade. CCL e f m B2.7. Sensibilización e actitude crítica ante o consumo indiscriminado de música e a contaminación sonora. B2.5. Identificar situacións do ámbito cotián nas que se produce un uso indiscriminado do son, analizar as súas causas e propor solucións. MUB Toma conciencia da contribución da música á calidade da experiencia humana, amosando unha actitude crítica ante o consumo indiscriminado de música. CSC MUB Elabora traballos de indagación sobre a contaminación acústica. CSIEE CD Bloque 3. Contextos musicais e culturais m B3.1. A música ao servizo doutras linguaxes: corporal, teatral, cinematográfica, radiofónica ou publicitaria. B3.2. Análise da música empregada en diferentes tipos de espectáculos e producións audiovisuais. B3.1. Realizar exercicios que reflictan a relación da música con outras disciplinas. MUB Recoñece, crea e interpreta distintas manifestacións da danza. MUB Distingue as diversas funcións que cumpre a música na nosa sociedade. l B3.3. Pluralidade de estilos na música actual: características culturais, artísticas e formais. B3.2. Demostrar interese polas músicas de distintas características, épocas e culturas, e por ampliar e diversificar as propias preferencias musicais, adoptando unha actitude aberta e respectuosa. MUB Amosa interese por coñecer os xéneros musicais e as súas funcións expresivas, gozando deles como oínte con capacidade selectiva. l ñ B3.4. Emprego e coñecemento dos recursos necesarios para a conservación e a difusión das creacións musicais propias e alleas. B3.5. Utilización de diversas fontes de información para indagar sobre instrumentos, compositores/as, concertos e producións musicais en vivo e gravadas, tanto do patrimonio galego como da música occidental en xeral e doutras culturas. B3.3. Apreciar a importancia do patrimonio cultural musical español e galego, e comprender o valor de conservalo e transmitilo. MUB Valora e respecta a importancia do patrimonio musical español e galego MUB Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas do patrimonio español e galego. MUB Coñece e describe os instrumentos tradicionais españois e galegos. MUB Contribúe á conservación, a 21

24 Música. 2º de ESO Obxectivos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave recuperación e a transmisión do patrimonio musical galego, colaborando na recollida, na gravación e na transcrición de pezas. CSIEE h e B3.6. Recollida de información, valoración e exposición do feito musical e as súas opinións. B3.4. Valorar a asimilación e o emprego dalgúns conceptos musicais básicos necesarios á hora de emitir xuízos de valor ou "falar de música". MUB Emprega un vocabulario adecuado para describir percepcións e coñecementos musicais CCL MUB Comunica coñecementos, xuízos e opinións musicais de xeito oral e escrito, con rigor e claridade. CCL e l B3.7. Música actual: novas tendencias; concertos en directo. B3.5. Amosar interese e actitude crítica pola música actual, os musicais, os concertos en vivo e as novas propostas musicais, valorando os seus elementos creativos e innovadores. MUB Utiliza diversas fontes de información de xeito guiado para indagar sobre novas tendencias, representantes, grupos de música popular, etc., e realiza unha revisión crítica desas producións. CD MUB Interésase por ampliar e diversificar as preferencias musicais propias. e B4.1. Utilización de dispositivos electrónicos, recursos da internet e software musical de distintas características para o adestramento auditivo, a escoita, a interpretación e a creación musical. B4.2. Aplicación de técnicas de gravación analóxica e dixital, para rexistrar as creacións propias, as interpretacións realizadas no contexto da aula e outras mensaxes musicais. B4.3. Utilización das tecnoloxías da información nos procesos de creación musical. B4.4. Coñecemento e emprego das tecnoloxías da información na interpretación e gravación de pezas musicais. B4.5. Emprego e coñecemento dos recursos Bloque 4. Música e tecnoloxías B4.1. Utilizar recursos tecnolóxicos dispoñibles para gravar e reproducir música. MUB Coñece algunhas das posibilidades que ofrecen as tecnoloxías e utilízaas como ferramentas para a actividade musical. MUB Participa na produción musical demostrando o uso adecuado dos materiais relacionados, os métodos e as tecnoloxías. CD CD CSIEE 22

25 Música. 2º de ESO Obxectivos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave necesarios para a conservación e a difusión das creacións musicais propias e alleas. e B4.6. O son e a música nos medios audiovisuais e nas tecnoloxías da información e da comunicación. Valoración dos recursos tecnolóxicos como instrumentos para o coñecemento da música e a satisfacción con ela. B4.2. Utilizar de xeito funcional os recursos informáticos dispoñibles para a aprendizaxe e a indagación do feito musical. MUB Utiliza de xeito guiado as fontes e os procedementos apropiados para elaborar traballos sobre temas relacionados co feito musical. CD Temporalización dos contidos 1ª Avaliación Parámetros do son. Elementos básicos da linguaxe musical Grafías e outras formas de notación musical, convencionais e propias, empregadas como expresión musical. Elementos da representación gráfica da música (colocación das notas no pentagrama; clave de sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos que afectan a intensidade e matices; indicacións rítmicas e de tempo, etc.) Elementos que interveñen na construcción dunha obra musical: melodía, ritmo, harmonía, timbre, textura, tempo, dinámica... 2ª Avaliación Agrupacións vocais e instrumentais na música de diferentes xéneros, estilos e culturas. Práctica da relaxación, a respiración, a articulación, a resonancia e a entoación. Clasificación e discriminación auditiva dos tipos de voces e instrumentos, e das agrupacións vocais e instrumentais. 23

26 3ª Avaliación A música ao servizo doutras linguaxes: corporal, teatral, cinematográfica, radiofónica ou publicitaria. Pluralidade de estilos na música actual: características culturais, artísticas e formais. Música actual: novas tendencias; concertos en directo. NOTA: O bloque IV Música e tecnoloxías e os contidos de índole procedimental (recollida de información, elaboración de coreografías, interpretación de pezas co instrumental escolar, audición e análise de pezas musicais, composición, canto...) abordaranse ó longo de todo o curso adaptando as pezas traballadas aos contidos conceptuais abordados en cada momento. Grao mínimo de consecución para superar a materia Recoñece os parámetros do son e os elementos básicos da linguaxe musical, utilizando unha linguaxe técnica apropiada. Distingue nas audicións cuestións sinxelas da música, como a diferenciación vocal/ instrumental, tipo de instrumentación no seu caso, recoñece e explica cuestións como melodía, ritmo, tipo de xénero, etc. Distingue e emprega os elementos que se utilizan na representación gráfica da música (colocación das notas no pentagrama; clave de sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos que afectan a intensidade e matices; indicacións rítmicas e de tempo, etc.). Identifica e describe, mediante o uso de distintas linguaxes (gráfica, corporal ou verbal), algúns elementos e formas de organización e estruturación musical (ritmo, melodía, textura, timbre, repetición, imitación e variación) dunha obra musical interpretada en vivo ou gravada. Improvisa e interpreta estruturas musicais elementais construídas sobre os modos e as escalas máis sinxelas e os ritmos máis comúns. Participa activamente nas actividades de interpretación, intentando concertar a súa acción coa do resto do conxunto, achegando ideas 24

27 musicais e contribuíndo ao perfeccionamento da tarefa en común. Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas de diferentes xéneros, estilos e culturas, aprendidas por imitación e a través da lectura de partituras con diversas formas de notación, adecuadas ao nivel. Manexa con soltura o vocabulario específico da materia. É capaz de realizar un arranxo sinxelo dunha peza musical empregando un editor de partituras. Mantén unha actitude positiva hacia a área e hacia os compañeiros en tódalas actividades do departamento, sobre todo nas actividades musicais levadas a cabo no centro. Procedementos de avaliación A avaliación terá en conta a adquisición de contidos e destrezas e o desenvolvemento das competencias básicas por parte do alumnado, así como o traballo diario na aula e o comportamento. Realizaranse dúas probas teóricas escritas en cada avaliación. O alumnado será informado previamente das características de cada proba. Estas probas terán un peso do 40% da nota global da avaliación. Faránse entre dúas e catro probas prácticas en cada avaliación. Cada alumno terá que ler e interpretar de forma individual varias das partituras traballadas na aula. A media das probas prácticas representará o 30% da nota final da avaliación. Presentación de traballos. Terase en conta: a calidade dos textos e das ilustracións, a variedade das fontes, o rigor científico, a entrega no prazo indicado, a participación no grupo, a capacidade discursiva da exposición, etc. Suporán o 10% da nota final da avaliación. A o traballo e a actitude diaria dos alumnos en clase correspondelle o 20% da nota final. Terase en conta a realización das actividades propostas e sobre todo a consecución dun ambiente de silencio e traballo na aula. Outros elementos a ter en conta serán o interés, a puntualidade, asistencia a clase, participación, atención e respecto a o profesor e os compañeiros. 25

28 Para obter unha avaliación positiva o alumnado terá que superar tanto, as probas teóricas como as prácticas. A nota será a media das tres avaliacións. Para a consecución dunha avaliación positiva é necesario ter superadas dúas avaliacións, non realizándose a nota media no caso de ter unha nota inferior a catro nalgunha delas. Ó longo do trimestre posterior a cada avaliación o profesor/a realizará probas de recuperación das avaliacións anteriores. A final de curso o profesor/a realizará unha última recuperación final. O alumnado poderá concorrer con calquera das avaliacións que teña suspensas. O alumnado que perda o dereito a avaliación continua terá que superar dúas probas: unha de carácter práctico na que terá que ler e interpretar varias pezas instrumentais das traballadas ao longo do curso, e unha proba escrita de toda a materia impartida nas clases. Avaliación final extraordinaria. A proba extraordinaria de setembro para os alumnos de ESO consistirá nunha proba escrita de características semellantes ás realizadas durante o curso e na lectura e interpretación de unha ou varias pezas instrumentais traballadas na aula. Será necesario obter ó menos 5 puntos para obter unha avaliación positiva. Instrumentos de avaliación Observación diaria do profesor sobre a adquisición e desenrolo dos conceptos, procedementos e actitudes. Análise do traballo diario do alumno. Probas escritas que permitan evaluar os contidos conceptuais, procedimentais e actitudinais marcados na materia. Probas prácticas para evaluar os contidos procedimentais. 26

29 Realización de traballos que permitan aumentar a compresión de determinados temas. Preguntas orales na clase, que sirvan para repasar e comprobar a adquisición dos coñecementos, ademáis de ser un test valorativo do hábito de traballo do alumno. Criterios de cualificación Media dos exámes teóricos: 40% Media das probas prácticas: 30% Presentación de traballos: 10% Traballo diario, actitude, comportamento, participación...: 20% Metodoloxía didáctica A metodoloxía será activa e participativa, que facilite a aprendizaxe tanto individual como colectiva e que, como un dos seus eixes, favoreza a adquisición das competencias básicas. A metodoloxía a empregar partirá dos coñecementos previos do alumno e propiciará a participación e o traballo persoal a través do descubrimento. Isto implica que hai que ter en conta as características persoais dos alumnos. O profesorado debe motivar e estimular ao alumnado para que desenrole as súas capacidades introducíndoo á observación e que favorece o descubrimento e a creatividade. Para iso, empregaranse preguntas sobre audicións e partituras e improvisación sobre melodías, así como actividades tanto de danza como instrumentais e vogais. Débese favorecer o espírito crítico respectando as manifestacións de cada un e a súa liberdade, dentro dun plantexamento de grupo de traballo no que o respecto mutuo e o silencio deben reinar na aula. Este respecto debe reflectirse sempre que o profesor ou os alumnos se expresen ou cando se comentan ou critican as obras musicais. 27

30 A experiencia da música debe levar ao alumno á aprendizaxe de actitudes e conceptos. Non debe descartarse por completo a clase maxistral cando conveña, presentando os temas e favorecendo a participación do alumnado con preguntas que promovan o debate e desperten a curiosidade científica. O anterior debe combinarse con actividades de canto, danza, audición e comentarios de textos musicolóxicos e de prensa, de crítica musical, aproveitando os acontecementos musicais do entorno. A investigación musicolóxica será outro dos procedementos empregados, xa sexa de campo, xa de biblioteca. Os procedementos máis empregados poderán ser: escritura e lectura musical, audición activa, comentario de partituras sobre a audición, comentario de textos musicolóxicos, improvisación melódica, rítmica, psicomotriz, canto, interpretación, elaboración de mapas conceptuais, investigación de campo, exposición e expresión oral, emprego de medios audiovisuais e instrumentais, etc. Favorecerase tamén a interdisciplinariedade con outras áreas. Procedemento para a realización da avaliación inicial Na primeira semana do curso levarase a cabo una proba escrita individual coa que se podan valorar os coñecementos previos que o alumno/a ten de dita materia. A avaliación inicial facilítanos non só coñecemento acerca do grupo como conxunto, senón que tamén nos proporciona información acerca de diversos aspectos individuais dos nosos estudantes; a partir dela poderemos: Identificar os alumnos ou as alumnas que necesitan un maior seguimento ou personalización de estratexias no seu proceso de aprendizaxe. (Débese ter en conta aquel alumnado con necesidades educativas, con altas capacidades e con necesidades non diagnosticadas pero que requiran atención específica por estar en risco, pola súa historia familiar, etc.). Saber as medidas organizativas que hai que adoptar. (Planificación de reforzos, situación de espazos, xestión de tempos de grupo para favorecer a intervención individual). 28