PROGRAMACIÓN DE LINGUA E LITERATURA GALEGA CURSO 2017 / 18. Departamento de Lingua e Literatura Galega IES EDUARDO BLANCO AMOR CULLEREDO

Transcrição

1 PROGRAMACIÓN DE LINGUA E LITERATURA GALEGA CURSO 2017 / 18 Departamento de Lingua e Literatura Galega IES EDUARDO BLANCO AMOR CULLEREDO 1

2 Índice A) ESO 1. INTRODUCIÓN E OBXECTIVOS XERAIS DA ESO (Páx. 3) 2. OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DA ETAPA (Páx. 4) 2.1. OBXECTIVOS MÍNIMOS POR NIVEL (Páx.6) 3. COMPETENCIAS BÁSICAS DA ETAPA (Páx. 9) 4.CONTIDOS (Páx. 10) 5. TRATAMENTO DOS TEMAS TRANSVERSAIS (Páx. 10) 6. METODOLOXÍA (Páx. 11) 6.1. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE (Páx. 12) 6.2. ALUMNOS CON NECESIDADES EDUCATIVAS ESPECIAIS. ADAPTACIÓNS, AGRUPAMENTOS E DIVERSIFICACIÓN (Páx. 12) 6.3. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS (Páx. 12) 7. AVALIACIÓN, CRITERIOS E PROCEDEMENTOS (Páx. 13) 7.1. CRITERIOS DE AVALIACIÓN (P.AX. 14) 7.2 PROCEDEMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL (Páx. 15) 8. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES (Páx. 15) 9. O PLAN LECTOR (Páx. 15) 10. AS TIC (Páx. 16) 11. A EDUCACIÓN EN VALORES E O PLAN DE CONVIVENCIA (Páx. 17) 12. A INFORMACIÓN Ó ALUMNADO (Páx. 17) 13. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, COMPETENCIAS PARA CADA CURSO TEMPORALIZACIÓN (Páx ) B) BACHARELATO 1. INTRODUCIÓN E OBXECTIVOS XERAIS (Páx. 141) 2. OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DA ETAPA (Páx. 144) 3. COMPETENCIAS CLAVE (Páx.145) 4. ELEMENTOS TRANSVERSAIS (Páx. 148) 5. ORIENTACIÓNS METODOLÓXICAS (Páx. 149) 6. ESTRUTURACIÓN DA MATERIA DE 1º E 2º DE BACH EN UNIDADES º de Bach. (páx. 149) º de Bach. (páx. 168) 7. CRITERIOS DE AVALIACIÓN (Páx.181) C) ALUMNADO CON MATERIA PENDENTE( Páx. 182) D) LIBROS DE LECTURA (Páx. 182) E) AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN (Páx. 183) 2

3 A) ESO 1. INTRODUCIÓN E OBXECTIVOS XERAIS DA ESO A ESO debe favorecer o uso funcional da lingua como instrumento de comunicación oral e escrita, como instrumento para a creación artística, así como a conciencia crítica sobre a situación do idioma e a súa permanencia histórica. No bloque de lingua e sociedade incídese na lingua como transmisora de significados culturais. O alumnado debe comprender e valorar a realidade plurilingüe en que nos movemos, superando os prexuízos que bloquean o uso do galego en determinados contextos ou con determinadas persoas. A literatura debe ser abordada dende diferentes perspectivas, de xeito que contribúa á capacitación comunicativa do alumnado ao fornecerlle modelos de lingua apropiados e creativos. E, nesa aprendizaxe multifuncional da lingua, tén un papel de relevo a dimensión estética que representa a literatura. O camiño máis axeitado para achegarse a ela é a lectura, como fonte de pracer e de formación, a partir de textos que resulten de interese para alumnas e alumnos, e como manifestación dunha cultura diferenciada. Canto ao bloque de funcionamento da lingua, a formación lingüística ten un carácter continuo ao longo das diversas etapas educativas. A unidade lingüística fundamental terá que ser o discurso, e as propiedades textuais son un dos piares básicos. Tamén consideramos importante que a aprendizaxe da lingua oral e da lingua escrita se efectúen en estreita relación, xa que se apoian mutuamente, e as deficiencias na primeira (mala entoación, pobreza léxica, incoherencia, etc.) aparecen reflectidas na segunda. Así pois, o traballo basearase en actividades interdependentes e complementarias relacionadas coa comprensión e a expresión de enunciados orais e a comprensión e a produción de textos escritos. A incorporación ao estudo da materia do importante papel que os medios de comunicación teñen na sociedade actual achega novas técnicas de traballo (procura de información en redes informáticas, uso dos correctores ortográficos, etc.) que veñen sumarse ás estratexias tradicionais (uso dos dicionarios, bibliotecas, etc.). A aprendizaxe lingüística non se fai só na clase de lingua galega e literatura, senón que outros axentes, como os medios de comunicación, a familia, os compañeiros/as e os profesores/as doutras áreas, inciden na adquisición das habilidades comunicativas do alumnado. Esta aprendizaxe non formal presentará resultados moi diferentes en función das características sociolingüísticas do estudantado. Faise necesario, polo tanto, partir da análise da realidade de cada centro, de maneira que estas variables se teñan en conta para atender á diversidade e se deseñen aprendizaxes válidas para todos e cada un dos alumnos e alumnas. En calquera caso, poñeremos especial atención na oralidade e nas competencias activas; aproveitar os recursos que ofrece a biblioteca, así como as tecnoloxías da información e da comunicación que o centro poña a disposición da comunidade educativa, e mais fomentar a investigación en grupo e o traballo colaborativo do alumnado. En relación coa aprendizaxe non formal da lingua, cabe sinalar tamén que cumprirá traballar en equipo co resto do profesorado para converter o centro nun lugar que ofreza contextos comunicativos diversos en galego que lle fornezan ao alumnado modelos lingüísticos adecuados a cada situación e favorezan as interaccións entre iguais de maneira organizada. O traballo por proxectos que impliquen varias disciplinas é, neste sentido, 3

4 de grande utilidade. Fundamentalmente, é preciso asegurar a coordinación do profesorado de lingua galega co que imparte as outras linguas no centro: faise preciso buscar a complementariedade das programacións e evitar repeticións innecesarias dos aspectos máis teóricos, o uso de terminoloxías diverxentes para referirse aos mesmos fenómenos, causa de enorme confusión, etc. Sobre todo, hai que buscar a maneira de rendibilizar os coñecementos lingüísticos e literarios que ten o estudantado, aproveitando todos os contidos adquiridos nunha das materias para a aprendizaxe das outras. Unha proposta didáctica integradora das distintas linguas do centro asegura a transferencia de saberes entre elas. A Educación Secundaria Obrigatoria tén como obxectivos xerais contribuir a desenvolver nos alumnos e as alumnas as capacidades que lles permitan: a) Asumir responsablemente os seus deberes; coñecer e exercer os seus dereitos no respecto aos demais; practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos; exercitarse no diálogo afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática. b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller. d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións cos demais, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver pacificamente os conflitos. e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para, con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación. f ) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia. g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades. h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura. i ) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada. l ) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural, coñecer mulleres e homes que realizaron achegas importantes á cultura e sociedade galega ou a outras culturas do mundo. m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e mellora. n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das distintas manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación. ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e mellora e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara o exercicio deste dereito. o) Coñecer e valorar a importancia do uso do noso idioma como elemento fundamental para o mantemento da nosa identidade e como medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que nos comunica con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona. 2. OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DA ETAPA (ESO) 4

5 Os obxectivos didácticos desta programación están baseados nos obxectivos xerais de etapa e área que foron priorizados e adaptados para este centro, e asumidos, por tanto, polo profesorado no seu conxunto a través do Proxecto Curricular de Centro. Son: 1) Coñecer e valorar a importancia do uso da Lingua Galega como elemento fundamental para o mantemento da nosa identidade e como medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que nos comunica con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona. Comprender as circunstancias que condicionaron a historia social da lingua galega, afirmándoa como propia de Galicia, así como as que hoxe condicionan o seu uso, de xeito que se estea en disposición de superar as que supoñen obstáculos para a súa utilización en calquera contexto e situación. 2) Coñecer e respectar a realidade plurilingüe e pluricultural do Estado español, de Europa e do mundo actual, facerse consciente da riqueza que representa e entender as situacións que provoca o contacto de linguas. 3) Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que supoñen xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas. 4) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, textos orais e escritos nos diversos contextos da actividade social, cultural e académica. Iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura. 5) Expresarse oralmente e por escrito de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos distintos contextos, adoptando mediante o diálogo actitudes de respecto e de colaboración cos demais. 6) Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas de uso lingüístico para comprender textos orais e escritos e mais para escribir e falar con adecuación, coherencia e corrección. 7) Utilizar eficazmente a lingua na actividade escolar para buscar, procesar e analizar información e mais para redactar ou expoñer textos propios do ámbito académico. 8) Utilizar criticamente e con progresiva autonomía as bibliotecas, os medios de comunicación social e as TIC para obter, interpretar, elaborar e valorar informacións de diversos tipos e opinións diferentes. 9) Ler con fluidez, consolidar o hábito lector e facer da lectura fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo. 10) Comprender textos literarios utilizando os coñecementos sobre as convencións de cada xénero, os temas e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos. 11) Aproximarse ao coñecemento do patrimonio literario e histórico-artístico e valoralo como un xeito de simbolizar a experiencia individual e colectiva en diferentes contextos histórico-culturais. Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das súas distintas manifestacións, utilizando diversos medios de expresión e representación. 12) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural, coñecer mulleres e homes que realizaron achegas importantes á cultura e sociedade galega ou a outras culturas do mundo. 13) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia. 14) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para, con sentido crítico, 5

6 adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación. 15) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. 16) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades. 17) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións cos demais, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver pacificamente os conflitos. 18) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e mellora. 19) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller. 20) Asumir responsablemente os seus deberes; coñecer e exercer os seus dereitos no respecto aos demais; practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos; exercitarse no diálogo afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática OBXECTIVOS MÍNIMOS POR NIVEL A continuación expoñemos os obxectivos mínimos necesarios para superar a materia de cada un dos cursos: 1º ESO 1. Comprender, interpretar e resumir o sentido global das mensaxes orais en distintos ámbitos e con diferentes intencións comunicativas. 2. Escoitar e comprender o sentido global de informacións procedentes da comunicación audiovisual, desenvolvendo un pensamento crítico. 3. Escoitar con interese e respecto as intervencións orais, respectando as normas de cortesía. 4. Coñecer e aplicar, con axuda das TIC, as estratexias necesarias para producir textos orais sobre temas de actualidade. 5. Valorar as producións orais cunha fonética galega correcta e mostrar unha actitude crítica ante os prexuízos que se poidan asociar a ela. 6. Intervir de maneira activa en situacións orais propias do ámbito académico. 7. Coñecer e aplicar estratexias para falar en público, en situacións formais ou informais. 8. Producir discursos breves e comprensibles, adecuados á situación e á intención comunicativa, coherentes e ben organizados, sobre temas de interese persoal ou social da vida cotiá e académica. 9. Ler de maneira comprensiva e interpretar textos escritos en distintos ámbitos e con diferentes intencións comunicativas. 6

7 10. Usar os recursos que ofrecen as bibliotecas e as TIC para obter información, consultar modelos de composición escrita e solucionar dúbidas de traballo. 11. Mostrar unha actitude crítica cara ás mensaxes que manifesten prexuízos lingüísticos. 12. Ler en voz alta coa dicción adecuada e respectando os patróns fonéticos do galego. 13. Producir, en formato papel ou dixital, textos propios da vida cotiá, das relacións sociais ou do ámbito académico, con adecuación, coherencia, cohesión e corrección. 14. Usar as TIC, con progresiva autonomía, para redactar e presentar os seus escritos. 15. Coñecer e utilizar un léxico amplo e preciso. 16. Coñecer e utilizar adecuadamente a fonética do galego. 17. Utilizar os dicionarios e outras fontes de consulta en diferentes soportes para resolver dúbidas e progresar na aprendizaxe autónoma. 18. Aplicar correctamente as normas ortográficas e morfolóxicas do galego. 19. Coñecer e utilizar as categorías gramaticais básicas para mellorar a creación e a comprensión de textos. 20. Identificar e explicar as funcións oracionais e as unidades que as desempeñan. 21. Coñecer e utilizar os conectores textuais e as regras de concordancia para dar cohesión aos textos. 22. Diferenciar as distintas clases de oracións segundo a intención do emisor. 23. Participar en proxectos nos que se utilizan varias linguas, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais. 24. Desenvolver unha competencia comunicativa integrada a partir do coñecemento das linguas. 25. Valorar as linguas como medios de relación interpersoal e de sinal de identidade dun pobo. 26. Describir e analizar a situación sociolingüística de Galicia, a partir do seu contorno familiar e o do resto do alumnado, valorando a importancia de contribuír ao proceso de normalización da lingua. 27. Coñecer a situación sociolingüística e legal das linguas de España. 28. Recoñecer e valorar as variantes xeográficas do galego, rexeitando prexuízos lingüísticos. 29. Diferenciar os textos non literarios dos literarios, e nestes últimos, identificar os tres grandes xéneros. 30. Ler de maneira comprensiva, expresiva ou dramatizada textos de distintos xéneros, relacionándoos coa súa experiencia propia e expoñendo a súa opinión. 31. Escribir textos sinxelos con intención estética, utilizando os coñecementos literarios adquiridos. 32. Describir os trazos que caracterizan o cómic e a canción como linguaxes artísticas. 33. Coñecer e aplicar as estratexias de autoavaliación, recoñecendo os erros nas súas producións. 2º ESO 1. Coñecer a realidade lingüística de Galicia, comprender as circunstancias sociais que dificultan a normalidade do galego e valorar positivamente a pluralidade lingüística. 2. Valorar positivamente a lectura, ben como medio de información, ben como fonte de pracer. 3. Ler con corrección. 4. Expoñer con claridade as ideas propias, tanto oralmente como por escrito. 5. Producir textos escritos de diferentes tipos, presentándoos con claridade e corrección. 6. Aplicar nos textos escritos as regras ortográficas básicas da lingua galega (acentuación, puntuación, maiúsculas, til diacrítico). 7. Empregar correctamente, en diferentes contextos, o léxico aplicando sinónimos e antónimos. 8. Escribir correctamente palabras con algunhas grafías e grupos consonánticos que poden ofrecer dúbidas, especialmente coas interferencias co castelán. 9. Saber formar o feminino e o plural e aplicar as regras de formación do grao comparativo. 10. Identificar e empregar correctamente os pronomes átonos, atendendo especialmente á súa colocación e ás contraccións. 11. Usar correctamente o artigo e as súas contraccións. 12. Coñecer os usos particulares de demostrativos, posesivos e indefinidos, así como as súas contraccións. 7

8 13. Saber conxugar os verbos regulares e irregulares. 14. Coñecer a evolución da lingua e da literatura galega ó longo da súa historia. 15. Identificar e comentar diferentes tipos de textos. 16. Identificar e comentar textos da lírica medieval. 3º ESO 1. Comprender e interpretar o sentido global das mensaxes orais en distintos ámbitos e con diferentes intencións comunicativas. 2. Escoitar e comprender o sentido global de informacións procedentes da comunicación audiovisual. 3. Escoitar con interese e respecto as intervencións orais e valorar as producións orais cunha fonética galega correcta. 4. Participar activamente en situacións propias do ámbito académico, manifestando a súa opinión e mostrando respecto cara á dos demais. 5. Coñecer e aplicar estratexias para falar en público, en situacións formais ou informais, de forma individual ou en grupo. 6. Producir discursos breves e comprensibles, adecuados a distintos rexistros, coherentes e ben organizados, sobre temas da vida cotiá ou académica. 7. Realizar exposicións orais planificadas con axuda das TIC. 8. Ler de maneira comprensiva e interpretar textos escritos en distintos ámbitos e con diferentes intencións comunicativas. 9. Ler en voz alta respectando os patróns fonéticos do galego e rexeitando calquera tipo de prexuízo. 10. Usar os recursos que ofrecen as bibliotecas e as TIC para obter e manexar información e para producir creacións propias. 11. Producir, en formato papel ou dixital, textos propios da vida cotiá, das relacións sociais ou do ámbito académico, con adecuación, coherencia, cohesión e corrección. 12. Coñecer e utilizar un léxico amplo e preciso. 13. Utilizar os dicionarios e outras fontes de consulta en diferentes soportes para resolver dúbidas e progresar na aprendizaxe. 14. Coñecer e utilizar as categorías gramaticais para mellorar e enriquecer as producións lingüísticas. 15. Recoñecer e usar adecuadamente a fonética da lingua galega, con especial atención a posibles interferencias. 16. Identificar e explicar as funcións oracionais e as unidades que as desempeñan. 17. Identificar os conectores e outros mecanismos que lles dan cohesión aos textos. 18. Recoñecer a estrutura dun texto e elaborar textos propios de acordo con eses parámetros. 19. Coñecer e aplicar as regras ortográficas para conseguir unha comunicación eficaz. 20. Participar en proxectos nos que se utilizan varias linguas, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais. 21. Valorar as linguas como medios de relación interpersoal e de sinal de identidade dun pobo. 8

9 22. Describir e analizar a situación sociolingüística de Galicia, coñecer as principais iniciativas normalizadoras da lingua e identificar os prexuízos. 23. Coñecer os acontecementos relevantes da historia social da lingua galega desde os seus inicios ata Describir a situación sociolingüística e legal das linguas do Estado español. 25. Recoñecer e valorar as variedades da lingua, e identificar a estándar como variante unificadora. 26. Identificar as distintas épocas e períodos da literatura galega desde a Idade Media ata Ler de maneira comprensiva, expresiva ou dramatizada textos de distintos xéneros da literatura galega desde a Idade Media ata Elaborar traballos, coa axuda das TIC, relacionados coas distintas épocas e períodos da literatura galega desde a Idade Media ata (Re)crear textos con intención literaria a partir dos modelos traballados en clase. 4º ESO 8. Coñecer a realidade lingüística de Galicia, comprender as circunstancias sociais que dificultan a normalidade do galego e valorar positivamente a pluralidade lingüística. 9. Valorar positivamente a lectura, ben como medio de información, ben como fonte de pracer. 10. Ler con corrección. 11. Expoñer con claridade as ideas propias, tanto oralmente como por escrito. 12. Producir textos escritos de diferentes tipos, presentándoos con claridade e corrección. 13. Aplicar nos textos escritos as regras ortográficas e morfolóxicas básicas da lingua galega (acentuación, puntuación, maiúsculas, til diacrítico). 14. Recoñecer semántica, formal e sintacticamente as clases de palabras 15. Coñecer e analizar os aspectos dunha narración literaria. 16. Coñecer o vocabulario básico dos campos semánticos estudados. Comprender e aplicar os conceptos de neoloxismo, polisemia, homonimia e paronimia. 17. Coñecer a realidade plurilingüe do mundo e de España, así como a lexislación que regulamenta o uso das linguas oficiais de Galicia. 18. Coñecer as variedades internas da lingua. 19. Comprender a situación da lingua galega nos séculos XX e XXI, e coñecer as súas principais mostras literarias e representantes. 3. COMPETENCIAS BÁSICAS DA ETAPA Competencia en comunicación lingüística 1)Adquisición de destrezas que permitan o uso pleno da lingua nun amplo abano de contextos. Competencia social e cidadá 1)Comprensión crítica da realidade, así como o coñecemento e exercicio dos valores democráticos e dos dereitos civís. 2)Adquisición de destrezas para compartir e respectar saberes e referencias culturais. 3)Mellora na práctica de normas sociais de convivencia e no emprego da negociación para chegar a 9

10 acordos. Competencia no tratamento da información dixital 1)Utilización de ferramentas en soportes variados para mellorar as habilidades de obtención de información: dicionarios, correctores ortográficos, enciclopedias, xornais dixitais, bibliotecas virtuais, catálogos de publicacións... 2)Adquisición dos coñecementos axeitados para seleccionar, analizar criticamente, organizar, relacionar e sintetizar a información co fin de transformala en coñecemento. Competencia cultural e artística 1)Creación, comprensión, apreciación e valoración con criterio de todo tipo de manifestacións artísticas. 2)Coñecemento e valoración da diversidade lingüística e a expresividade popular da fala como unha riqueza cultural. Competencia para aprender a aprender 1)Perfeccionamento da lectura comprensiva. 2)Organización das ideas mediante resumos e esquemas. 3)Interpretación correcta das informacións lingüísticas dos dicionarios. 4)Valoración da lectura e a escrita como fontes de enriquecemento propio. Autonomía e iniciativa persoal 1)Intervención en situacións de comunicación reais ou simuladas. 2)Participación en obradoiros de escrita. 3)Lectura de obras literarias que estimulen a imaxinación e fomenten a creatividade. 4)Uso, de xeito progresivamente autónomo, dos medios de comunicación social, das tecnoloxías da información e da comunicación e da biblioteca para manter unha actitude crítica ante as mensaxes recibidas. 5)Localización e selección da información. 6)Utilización da linguaxe como ferramenta para analizar problemas, elaborar plans e tomar decisións. 4. CONTIDOS A relación de contidos responde a qué é o que hai que ensinar. Constitúen o coñecemento escolar desexable e son imprescindibles para desenvolver as capacidades presentes nos obxectivos xerais. É clara a división entre contidos conceptuais, procedimentais e actitudinais que se reflicten na propia lei. Tamén tratamos neste apartado os contidos transversais, aos que o currículo dá unha gran importancia. En cada un dos cursos expoñeremos de forma detallada os tres tipos de contidos (conceptos, procedementos e actitudes) que se traballarán na aula. Os contidos de tipo conceptual divídense, á vez, nas seguintes categorías: comunicación, lingua e sociedade, estudo da lingua, técnicas de traballo e literatura. 5. TRATAMENTO DOS TEMAS TRANSVERSAIS Temos presente que os obxectivos esenciais da educación actual non se limitan á formación cultural do seu alumnado, senón que inclúen, ademais, a formación cívico-ética dos alumnos e das alumnas en todos aqueles 10

11 valores aos que aspira a sociedade. Por iso, asumimos e tratamos os Temas Transversais e a Educación en Valores non como un anexo ou complemento, senón como algo inherente e intrínseco ao propio Proxecto e que podemos resumir nos seguintes ámbitos: Educación Moral e Cívica. Educación para a Paz. Educación para a Saúde e a Calidade de Vida. Educación para a Igualdade entre os Sexos. Educación Ambiental. Educación Sexual. Educación do Consumidor. Educación para o Lecer. Educación V 6. METODOLOXÍA Ademais das decisións últimas que o equipo docente debe tomar en torno aos criterios para a organización do ambiente físico (espazos, materiais e tempos), os criterios de selección e utilización dos recursos didácticos, os criterios para determinar os agrupamentos dos alumnos, etc., xiraremos en torno a unha regra básica: a necesidade de que os alumnos e as alumnas realicen aprendizaxes significativas e funcionais. Para iso, asumimos os seguintes principios: Só cunha actitude favorable conseguirase aprender significativamente. As interaccións de profesorado e alumnado e de alumnos con alumnos facilitan a construción de aprendizaxes significativas. Ao mesmo tempo, favorecen os procesos de socialización entre os alumnos e as alumnas. O proceso de ensino-aprendizaxe debe conectar coas necesidades, intereses, capacidades e experiencias da vida cotiá dos alumnos e as alumnas. Deben potenciarse as relacións entre as aprendizaxes previas e as novas. É importante que os contidos escolares se agrupen en torno a núcleos de interese para o alumnado e que se aborden en contextos de colaboración e dende ópticas con marcado carácter interdisciplinar. A selección e organización dos contidos na etapa persegue que o alumnado progrese e se perfeccione de forma sistemática na súa competencia comunicativa e que, de forma simultánea, incremente progresivamente os seus coñecementos acerca da lingua, os sistemas de comunicación verbal e non verbal e a literatura. As diversas destrezas e a súa concreción na comprensión e produción de distintos tipos e subtipos de textos, secuéncianse para que accedan a distintos niveis de complexidade atendendo á madurez do alumnado, conforme ao seu desenvolvemento por idades e dentro, tamén, do mesmo grupo de idades. O dominio das destrezas básicas atopa na reflexión sobre a lingua un instrumento clave para a súa aprendizaxe e consolidación, ao mesmo tempo que permite o coñecemento dunha importante disciplina científica. A metodoloxía considera e prioriza esa reflexión co obxecto de facilitar e consolidar as destrezas básicas. 11

12 Existe unha estreita relación entre o cultivo da imaxinación e a creatividade e a aprendizaxe da Lingua e a Literatura. A resolución dos problemas que presenta a comunicación esixe estratexias de creatividade. Por outro lado, a literatura como expresión artística é un exercicio permanente de creatividade e de comprensión dos seus mecanismos. O coñecemento, dominio e adquisición da lingua atopa na lectura un dos seus mellores instrumentos. Así é necesario animar e predispoñer o alumnado cara á lectura, adestrándoo na técnica lectora, e sobre todo transmitíndolle o gusto polo acto de ler. Tanto os textos que integran os materiais didácticos como o ensino da literatura deben dirixir os seus esforzos a tal fin Atención á diversidade A atención á diversidade do alumno dentro dun ensino comprensivo debe entenderse como un conxunto de medidas planificadas para procurarlle ao alumno contextos de aprendizaxe que favorezan ao máximo a socialización e o proceso individual de adquisición dos coñecementos necesarios. A nosa intervención educativa cos alumnos e alumnas asume como un dos seus principios básicos ter en conta os seus diferentes ritmos de aprendizaxe, así como os seus distintos intereses e motivacións. A metodoloxía empregada debe adaptarse a cada grupo e situación, facendo rendible ao máximo os recursos dispoñibles. Como consecuencia disto, a metodoloxía máis apropiada será diferente en todo momento, pois dependerá do que vaiamos ensinar. Para levar unha proposta de aprendizaxe á aula é necesario ter en conta unha serie de aspectos: a quen vai dirixida a programación? Con que medios contamos? De canto tempo dispoñemos? Número de alumnos? Alumnado con necesidade educativas especiais (NEE) A variedade destes alumnos nos cursos da ESO é moi ampla (alumnos con limitacións de natureza física, psíquica ou sensorial; alumnos con sobredotación; alumnos estranxeiros; alumnos cun historial escolar e social que proporcionou lagoas que impiden a adquisición de novos contidos e, á súa vez, desmotivación, desinterese e rexeitamento, ), polo que nos limitaremos a enunciar os principios que deben rexer o seu tratamento en canto á nosa programación. Na organización da resposta educativa ao alumno con NEE hai que ter en conta que participa todo o profesorado, xa que a planificación e o desenvolvemento do currículo e a disponibilidade de medios humanos e naturais non dependerán só do profesor de lingua e literatura galegas. A elaboración das adaptacións curriculares individualizadas (ACI) están precedidas dunha avaliación das NEE do alumno e dunha proposta curricular específica elaborada en colaboración co departamento de orientación, e a conseguinte modificación dos criterios de avaliación. A tal efecto dotarase a estes alumnos dos apoios precisos. A nosa actuación irá encamiñada aos principios de non discriminación e normalización educativa, coa finalidade de conseguir a súa integración. Habitualmente deberase realizar a escolarización destes alumnos na aula ordinaria, excepto para situacións que requiran un tratamento moi especial. Tamén é conveniente proceder a modificacións na composición da aula: compañeiro titor, ubicación en certas partes da aula (cego, xordo), incorporación en grupos heteroxéneos na realización de proxectos, Para unha gran parte de alumnos destas características é imprescindible contar con recursos adecuados para paliar as súas carencias (cadeiras de rodas, ordenadores específicos, próteses auditivas, elementos Braille, ),pero ademais sería desexable contar con persoas especialistas. 12

13 Contarase, ademais, con agrupamentos de lingua galega en 1º e 2º de ESO. Despois dunha primeira avaliación inicial e tendo en conta informacións previas, seleccionaranse alumnos que, pese o seu interese, o seu nivel amose un claro desfase con respecto ó resto da aula. Os integrantes dos agrupamentos poderán ir variando ó longo do curso, dependendo da evolución de cada alumno. Ademais, neste curso, un membro deste departamento continúa a facerse cargo do Programa de Diversificación de dous anos. Este curso, impartirá o ámbito sociolingüístico (as materias de lingua e literatura galega, lingua e literatura castelá e ciencias sociais) en 4º. Como sabemos, son aulas reducidas con programacións específicas con contidos, obxectivos e criterios propios, fixados na lexislación vixente. No que se refire ao currículo deberase priorizar na elección de obxectivos e contidos: os de maior carácter funcional e instrumental, os máis adaptados ás súas necesidades e capacidades, intentando adaptarase aos obxectivos xerais básicos da ESO na medida do posible. Sen embargo, en ocasións pode ser necesario eliminar ou potenciar algún dos obxectivos ou contidos do currículo, e introducir outros do curso ou ciclo anterior ou posterior Materíais e recursos didácticos Os recursos e materiais didácticos son os instrumentos que facilitan a realización das actividades e garanten actividades educativas máis atractivas, diversificadas e eficaces. Nós empregaremos: Libros de texto de 1º, 2º, 3º de Lingua e Literatura galegas da editorial Anaya (última edición), de 4º de ESO da editorial Santillana-Obradoiro, e de 1º Bacharelato de Xerais. Libros de lectura. Materiais elaborados polo profesor. Materiais proporcionados polas novas tecnoloxías. Materiais audiovisuais. Prensa. Pizarra 7.- A AVALIACIÓN: CRITERIOS E PROCEDEMENTOS A lexislación xeral sobre criterios de avaliación para a ESO, promoción e titulación están recollidos: no Decreto 86/2015 de 25 de xuño, publicado no DOG de 29 de xuño de Mediante a avaliación obtemos información precisa e obxectiva que nos permite tomar decisións para a mellora do proceso de ensino aprendizaxe. O seu fin non é simplemente a cualificación dos alumnos/as, senón a valoración do proceso de ensino en toda a súa totalidade para así adecuar a práctica docente á realidade de intereses e motivacións do grupo de alumnos concreto. A avaliación debe estar integrada no proceso de ensino aprendizaxe, non é simplemente o exame que fai ao final dunha unidade ou dun bloque de unidades. O proceso desenvólvese a través de: Unha avaliación inicial: servirá para detectar as posibles dificultades e adaptar as actividades e metodoloxía previstas. Unha avaliación formativa ou do proceso: terá en conta todos os elementos da programación, de maneira que durante a realización do proceso educativo, comprobaremos a adecuación dos obxectivos propostos, a selección de contidos, as actividades deseñadas, a metodoloxía empregada, a temporalización,... Unha avaliación sumativa ou final: establece os resultados ao termo do proceso total de aprendizaxe en 13

14 cada período formativo e a consecución dos obxectivos. A avaliación é o elemento do proceso educativo que máis interesa e preocupa aos alumnos e alumnas e ás propias familias, e por iso os criterios de avaliación deben estar previamente definidos e ser coñecidos por estes CRITERIOS DE AVALIACIÓN -Traballo diario: No traballo diario valorarase a realización de exercicios (orais e escritos), a atención e participación positiva, así como a actitude na aula. -Se algún tipo de exercicios se presenta en grupo, valorarase o sentido de traballo en equipo, a planificación, o respecto polos compañeiros/as e as iniciativas propias. -O traballo diario, a asistencia regular ás clases, o non abandono da asignatura así como a realización das probas ou exames de avaliación que se marquen, son condicións imprescindibles para acadar o aprobado. -O alumnado deberá manter un caderno dedicado ao seguimento da materia, tanto dos apuntamentos recibidos na clase como dos traballos propostos. No mesmo avaliaranse positiva ou negativamente aspectos como: limpeza, orde, corrección, cantidade de material recompilado, expresión, ortografía A observación do caderno de clase proporciona datos, entre outros, sobre o nivel de expresión escrita e gráfica do alumno e sobre os seus hábitos de traballo. Compróbase tamén se é sistemático e perseverante no desenvolvemento e revisión das tarefas, claro na presentación de resultados, esquemas, gráficos... - Probas escritas. -Son de fundamental importancia as probas escritas específicas que se realizen periódicamente sobre unha unidade ou un bloque de unidades (é dicir, os exames). NOTA: Se no transcurso da realización da proba o/a alumno/a comete algunha infracción ou irregularidade (copiar ou falar cun compañeiro/o...), o seu exame será recollido polo profesorado e calificado cun 0, independentemente do que teña escrito no mesmo. -Tamén se valorarán os traballos e exercicios que os alumnos deberán realizar na casa e presentar nas datas indicadas. - Libros de lectura obrigatoria. Será condición indispensable para obter o aprobado, a lectura dos libros relativos a cada avaliación cuxa lectura será comprobada mediante exame escrito ou oral. O alumnado deberá demostrar non só que leu o libro senón que o entendeu e pode comentar calquera aspecto sobre o que se lle pregunte (argumento, personaxes, temas ). O alumnado terá tamén a opción de ler algún libro a maiores do obrigatorio. Despois de comprobarmos que, efectivamente, o leu e o comprendeu, obterá 0,50 puntos máis na su nota. -Expresión oral. Será valorado especialmente o emprego diario e a fluidez no uso oral da lingua galega por parte do alumnado. A modo de resumo, indicamos que, para aprobar a materia, cómpre acadar un resultado positivo (é dicir, o 50 %, como mínimo, da nota total en todas e cada unha das distintas probas de avaliación da asignatura: exames escritos, exames orais, libros de lectura e traballo diarío de clase. -Nas probas de lectura dos libros marcados. A superación do libro de lectura de cada avaliación, será requisito imprescindible para aprobala. -Nas probas específicas, escritas e orais, que sobre os temas explicados se realizarán na clase. -O alumnado deberá aprobar as tres avaliacións para poder superar a asignatura, así como expresarse, tanto oralmente como por escrito, con coherencia e corrección na lingua galega. -No traballo cotián o alumnado mostrará unha actitude positiva na aprendizaxe da lingua, asistindo ás clases regularmente, e non abandonando a asignatura. -O alumnado empregará, obviamente, o galego como lingua vehicular da clase, ben falando co profesorado ou cos compañeiro/as. E dicimos isto, que parece obvio, polas dificultades que vemos que unha gran parte do alumnado ten para expresarse oralmente en galego, na clase de galego. -Cualificacións 14

15 Despois de superar as probas dos libros de lectura obrigada en cada avaliación, a nota do alumno resultará das seguintes valoracións: -Un 10% da nota corresponderá ao traballo e á actitude do alumno. -Outro 10%, corresponderá á competencia e fluidez no uso oral do galego. -O 80% restante corresponderá ao resultado obtido nas distintas probas. A recuperación dos contidos non superados levarase a cabo mediante probas específicas de recuperación, ou ben con cuestións do bloque ou temas precedentes que serán incluídas nas seguintes probas de avaliación. 7.2.Procedementos para a realización da proba de avaliación inicial Nesta avaliación inicial, tanto ou máis que valorar os contidos cos que chegan os alumnos ó novo curso, interésanos constatar a súa competencia na comprensión e na elaboración de mensaxes, orais e escritos. Por iso, a nosa avaliación inicial basearase en tres probas: Unha proba oral, que consistirá nunha pequena conversa, que deixará constancia da competencia na fala da lingua galega. Unha proba de lectura, que servirá para detectar posibles problemas á hora da aprendizaxe. Unha proba escrita, que constará de tres partes: A primeira, consistirá na lectura dun texto e na resposta ás cuestións plantexadas acerca do seu contido; así, o profesor poderá valorar o nivel de comprensión. A segunda, consistirá nunha serie de preguntas curtas e básicas acerca da lingua e da literatura galega; así, o profesor valorará o nivel de coñecementos. A terceira, consistirá nunha redacción. Con esta proba escrita constataremos, ademais, o nivel de coñecementos e o dominio da expresión. 8. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS Exposicións dos traballos realizados polos alumnos nas nosas aulas. Participación en concursos. Excursións por roteiros relacionados coa algunha parte do temario. Asistencia a conferencias, exposicións e representación teatrais relacionadas coa lingua galega e literatura galegas. 9. O PLAN LECTOR Entre os obxectivos que este departamento quere acadar cos seus alumnos están os que seguen: A lectura fluída, comprensiva e crítica de diferentes textos. A consolidación do hábito lector, conseguindo que a lectura sexa vista como fonte de pracer, como fonte de enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo. A aproximación ó patrimonio literario e a súa valoración como símbolo da experiencia individual e colectiva en diferentes contextos históricos. A composición de textos propios tomando como modelos os textos lidos. Para iso, este departamento levará a cabo estas accións concretas: Lectura por parte do profesor, de relatos, poemas, noticias 15

16 Esta lectura, por unha banda, servirá para que os alumnos reflexionen acerca das claves (entoación, pausas ) dunha lectura correcta a única que posibilita unha auténtica comprensión do texto- e, posteriormente, acerca dos contidos e características do lido. Lectura, en voz alta, por parte do alumnado, de diferentes obras, coa conseguinte valoración posterior de cada unha das participacións: entre todos xulgaremos os erros e os logros de cada un dos lectores. As obras lidas polos alumnos en voz alta serán, preferentemente, poéticas (poemas de amor por san Valentín, coplas no entroido ) e de teatro e, tras a súa lectura, aproveitaremos tanto para reflexionar acerca das ideas transmitidas como acerca do xénero ó que pertencen. Como xa dixemos, os alumnos deberán ler un libro en cada avaliación dos dous propostos polo profesor. Colaboraremos cos outros departamentos (de Música, de Plástica...) na representación, na ilustración..., de creacións,detraballos literarios... A partir dos textos lidos e comentados, os alumnos elaborarán os seus (cantigas, relatos, cómics ), a partir das claves asimiladas. Neste ano, en concreto, investigaremos, leremos e traballaremos a obra da escritra homenaxeado nas Letras Galegas 2018, María Victoria Moreno Para todo isto, intentaremos familiarizar ós alumnos coas bibliotecas (do centro, dixitais...) visitándoas, desentrañando o seu funcionamento, co fin de que acaden a autonomía necesaria que lles permita aproveitar as posibilidades que lles ofrecen. Na escolla das obras primarán os intereses e a madurez dos alumnos e os obxectivos perseguidos polo profesor. 10. O TRATAMENTO DAS TIC Entre os obxectivos que este departamento quere acadar cos seus alumnos están os que seguen: O emprego do ordenador, en 1º e 2º da ESO como unha ferramenta máis de traballo nas aulas ABALAR. O emprego do ordenador como fonte de información: os dicionarios, as enciclopedias, os xornais, as bibliotecas, na rede. A adquisición dos coñecementos axeitados para seleccionar, organizar, relacionar e sintetizar a información. A necesidade de contrastar a información obtida e a necesidade de reflexión e actitude crítica ante ela, co fin de transformala en coñecemento. O emprego do ordenador para o tratamento e a almacenaxe da información obtida. A elaboración de traballos co ordenador. Para isto, este departamento, levará a cabo, cos seus alumnos, estas accións concretas: O traballo nas aulas ABALAR cos ordenadores, como unha ferramenta máis. A toma de contacto coa páxina dixital e cos blogs do propio centro (o da biblioteca, o de Normalización ), co fin de que os alumnos se familiaricen e que aproveiten as posibilidades que lles ofrecen. A busca guiada de dicionarios, xornais, bibliotecas, e doutras fontes de información que proporcionan as novas tecnoloxías. 16

17 A busca de información acerca dun tema concreto (O Día das Letras, o Día da Muller ), nun primeiro momento, guiada por un cuestionario elaborado polo profesor e, nun segundo momento, de xeito autónomo. O tratamento da información (a necesidade de contrastar, de seleccionar o relevante ) e a súa almacenaxe. A elaboración de traballos. Unha vez mais, os temas propostos serán escollidos atendendo ó gusto e á madurez do alumnado e atendendo ós obxectivos perseguidos polo profesor. Xa para rematar, indicar que o seguimento deste plan quedará supeditado á dispoñibilidade dos ordenadores do centro. 11. A EDUCACIÓN EN VALORES E O PLAN DE CONVIVENCIA Dende o departamento de Lingua e literatura galegas, consideramos que o noso papel, o dos profesores, non pode esquecer a formación dos nosos alumnos como persoas con valores sobre os que sustenten as súas opinións e as súas condutas. Por iso, aproveitándonos, principalmente, das TIC e do Plan Lector, intentaremos fomentar, nos nosos alumnos, valores, entre eles e principalmente, a tolerancia e o respecto ó que pensa ou é diferente (por razóns de idade, sexo, nacionalidade...) e a intolerancia ante calquera forma de maltrato e discriminación. Para isto, servirémonos de lecturas, de películas, de busca de información coa posterior elaboración de traballos e exposición dos mesmo, moitas veces aproveitando conmemoracións sinaladas, como O día da muller traballadora... Pero todo isto,as lecturas, o visionado de películas..., ten que ir acompañado dunha segunda parte: a reflexión e a posta en relación coa propia experiencia dos alumnos, único xeito, segundo cremos, de interiorizar todos eses valores que queremos transmitir, e é aquí onde entra en xogo outra actividade: o debate na aula. Xa para rematar, dicir que con todo isto, estaremos contribuíndo a mellorar a convivencia escolar, pois o fomento destes valores axudará a mellorar as relacións, a conseguir a integración de todo o alumnado e, en definitiva, a evitar conflitos. 12. A INFORMACIÓN Ó ALUMNADO Os alumnos serán informados dos contidos, das probas que terán que superar..., de forma oral -por parte do profesor ou do xefe do departamento- e de forma escrita nos taboleiros do centro destinados a este fin ou, mesmo, por carta. 13.OBXECTIVOS, CONTIDOS, AVALIACIÓN, COMPETENCIAS,TEMPORALIZACIÓN NOS DIFERENTES CURSOS. 17

18 13.1. PRIMEIRO CURSO ESO PROGRAMACIÓN DA UNIDADE 1 COMPETENCIAS E INDICADORES DE SEGUIMENTO - Competencia en comunicación lingüística - Desenvolver, a través dos distintos tipos de textos, a capacidade de delimitar a información que recibimos do noso contorno. - Manter unha actitude favorable cara á lectura. - Comprender, compoñer e comentar distintos tipos de textos segundo a intención comunicativa ou creativa. - Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que permita ampliar a capacidade expresiva e comprensiva. - Asimilar as regras que rexen a formación e o uso das palabras nunha lingua. - Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía. - Identificar a estrutura da palabra, os mecanismos que a forman e a súa tipoloxía para o enriquecemento do vocabulario da súa lingua. - Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas: comprensión oral, comprensión lectora, expresión escrita e expresión oral. - Competencia matemática - Interpretar correctamente a información presentada en formato gráfico. - Competencia para o tratamento da información e competencia dixital - Buscar información en enciclopedias, dicionarios ou en Internet como maneira de ampliar coñecementos. - Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica. - Competencia social e cidadá - Cooperar nos traballos colectivos e nos debates establecidos na aula. - Valorar a importancia da familia e das relacións que nela se establecen. - Competencia para aprender a aprender - Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe: resumo e esquemas. - Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos. - Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal - Mostrar unha actitude reflexiva cara ao tema das linguas e expresar a súa opinión de maneira razoada. - Competencia cultural e artística - Valorar o texto literario como unha manifestación artística e cultural de gran valor dentro dunha comunidade. - Valorar a diversidade lingüística como ben cultural dunha sociedade. - Redactar textos propios con certa pretensión literaria seguindo un modelo. OBXECTIVOS - Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario. - Valorar a riqueza das linguas. - Ampliar o vocabulario básico relacionado coa familia. - Comprender que é un campo semántico. - Entender a estrutura da palabra e recoñecer as distintas clases. - Clasificar as palabras polo número de sílabas. - Distinguir sílabas tónicas e átonas e identificar ditongos e hiatos. - Distinguir textos literarios e non literarios. - Identificar os xéneros literarios. CONTIDOS TEMPORALIZADOS 18