EXEMPLIFICACIÓN DIDÁCTICA PARA ALUMNOS CON DISCAPACIDADE VISUAL.- AREA: Coñecemento do Medio. CURSO: 3º de Educación Primaria.

Transcrição

1 O RELEVO TERRESTRE EXEMPLIFICACIÓN DIDÁCTICA PARA ALUMNOS CON DISCAPACIDADE VISUAL.- AREA: Coñecemento do Medio. CURSO: 3º de Educación Primaria. 1.- FUNDAMENTACIÓN DA EXEMPLIFICACIÓN. A presente Unidade xustifícase na dificultade que teñen os alumnos con discapacidade visual, para a comprensión dos diversos aspectos do relevo propios das paisaxes de interior, así como dos accidentes característicos das paisaxes costeiras, motivado ás continuas referencias visuais, debuxos e fotografías, ás que se recorre na meirande parte dos libros de texto. Pretendemos que utilizando recursos didácticos en relevo, fundamentalmente tridimensionais, os alumnos cheguen a acadar non soamente as formas senón tamén as proporcións dos devanditos accidentes. A proposta que presentamos está pensada para o 3º curso de Educación Primaria, correspondendo á area de Coñecemento do Medio. 2.- OBXECTIVOS. Coñecer os distintos elementos do relevo terrestre. Distinguir ás súas formas e proporcións. Coñecer e identificar os accidentes costeiros. Identificar as diversas paisaxes polas súas características. 3.- CONTIDOS CONCEPTOS. A paisaxe. O relevo terrestre. Concepto e accidentes. A paisaxe de interior. A paisaxe costeira. A intervención do home. 1

2 3.2.- PROCEDEMENTOS. Interpretación de maquetas. Discriminación táctil dos diversos elementos do relevo. Recoñecer nunha maqueta os diversos accidentes costeiros e as súas formas. Manexar os conceptos de proporción entre o representado nas maquetas e a realidade ACTITUDES. Participación activa nas tarefas diarias da aula/grupo/clase. Interese pola adquisición de novos conceptos. Participación respectuosa nas conversas propias da aula. Respectar a quenda de intervención. Reclamar a atención do mestre/a, soamente cando sexa necesario. Saber pedir axuda ós compañeiros/as cando a necesitemos. 4.- METODOLOXÍA. Formulamos a presente Unidade dentro da filosofía da escola inclusiva, partindo, por tanto, da base que considera a discapacidade como elemento enriquecedor das relacións e das aprendizaxes dentro da aula. Os recursos didácticos, elaborados especificamente para esta Unidade, contémplanse dentro desta mesma filosofía, podendo ser utilizados indistintamente por rapaces con discapacidade visual ou aqueles outros sin ningún tipo de discapacidade, pensando sempre nunha aprendizaxe cooperativa. Están feitos de xeito artesanal, utilizando materiais reciclados, papel maché e pasta de papel, con diferentes texturas para conseguir percepcións táctiles diversas, en función dos elementos representados. 5.- RECURSOS DIDÁCTICOS. Maqueta tridimensional representativa dunha paisaxe de interior característica, na que podemos atopar e distinguir os seguintes conceptos xeográficos: chaira, depresión, meseta, outeiro, montaña, serra, cordilleira, elementos da montaña (pé, ladeira, cumio), val, río 2

3 principal, afluente, curso alto, curso medio, curso baixo, meandro, etc., elaborada con distintas texturas segundo os elementos que se trate de representar. Maqueta tridimensional representando unha paisaxe costeira cos seus accidentes máis característicos: cabo, punta, golfo ou baía, península, istmo, illote, illa, arquipélago, estreito, ría; tipos de costa: alta, baixa, cantís, praias, etc. As devanditas maquetas son as que consideramos como idóneas para o desenrolo da presente Unidade; en caso de non poder dispor delas ou do tempo necesario para a súa elaboración, suxerimos como recursos alternativos os seguintes: Para a paisaxe de interior poden construírse as montañas, serras, outeiros, chairas, mesetas con plastilina; os ríos, meandros con arames ou cordeis encolados sobre un soporte ríxido ou semirríxido, chapa de madeira, cartón, etc., ou recortando o percorrido dos mesmos en cartón ou cartolina. Se isto aínda non fora posible, poderiamos recorrer á caixa de corpos xeométricos, utilizando o correspondente á pirámide como representativo dos elementos da montaña, cumio, ladeira, pe, e usando dúas ou máis como alineación de montañas, para entender o concepto de serra, cordilleira ; con outras figuras poderiamos introducir os conceptos de chaira, meseta, val, etc. En canto á paisaxe costeira poderiamos usar unha superficie de cartón na que tivésemos representada a silueta cos diversos accidentes, cabo, golfo, illa 6.- TEMPORALIZACIÓN. O desenrolo da presente unidade está pensado para unha quincena de días lectivos, ou sexa tres semanas naturais, aínda que, dependendo das características de cada alumno, poida haber algún que precise continuar as aprendizaxes durante algún tempo máis de cara ó seu reforzo. 7.- AVALIACIÓN. A avaliación da unidade realizarémola de dúas maneiras: teórica e práctica. Na parte teórica o alumno definirá por escrito ou oralmente aqueles conceptos/accidentes, propostos polo mestre. Na parte 3

4 práctica buscará e localizará nas maquetas os elementos que se lle nomeen, sinalando as súas características primordiais. En caso de non dispor das maquetas, poderáselle encomendar a realización, en plastilina, dos accidentes/elementos propostos polo mestre. 8.- ACTIVIDADES MEMORIZAR: Chamámoslle paisaxe ao conxunto de elementos que podemos atopar nun lugar: montañas, chairas, vales, ríos, casas, pontes, etc. Destes elementos uns proceden da natureza, sen que exista intervención do home, (montañas, chairas, ríos, etc.); estes elementos reciben o nome de elementos naturais. Hai outro tipo de elementos que foron construídos polo home: casas, pontes, xardíns, etc. a os que chamamos elementos feitos polo ser humano. Entre os elementos naturais están o relevo, ou conxunto de formas que pode presentar a superficie terrestre: montañas, vales, chairas, illas ; a auga nas súas distintas formas: mar, lago, río ; a fauna, que é o conxunto dos animais que vive nunha determinada zona: paxaros, mamíferos, réptiles ; a flora, ou especies vexetais propias do territorio do que se trate. Cando unha paisaxe está formada soamente por elementos naturais, chamámoslle paisaxe natural; se nela existen elementos feitos polo home, dicimos que é unha paisaxe humanizada A PAISAXE DE INTERIOR. 4

5 A paisaxe de interior é a propia das zonas afastadas da costa, e segundo as formas que adopte o relevo, pode ser montañosa ou de chaira. Actividade Recorrer co tacto a maqueta observando as diferentes formas do relevo, sen nomealas. Montaña é unha grande elevación do terreo; nunha montaña atopamos tres partes ben diferenciadas: cumio ou cima, que é a parte máis alta, pé, que é a parte máis baixa da montaña, e ladeira, ou zona que queda entre o cumio ou cima e o pé. Val é a zona baixa que se atopa entre dúas montañas. Ás veces as montañas preséntanse formando grupos; a cada un destes grupos chamámoslle serra. Actividade Discriminar ao tacto na parte da maqueta que se amosa, os seguintes conceptos: montaña e as súas partes, serra, val. 5

6 Cordilleira é un conxunto de serras que seguen unha mesma alineación. Actividade Comprender e discriminar táctilmente o concepto de cordilleira como sucesión de serras. Chaira é unha extensión de terreo chá. 6

7 Actividade Distinguir ó tacto as diversas zonas de chaira na maqueta. Meseta é unha chaira que está considerablemente elevada sobre o nivel do mar ou dos terreos que a rodean. Actividade Distinguir ao tacto os conceptos chaira e meseta. Explica por escrito, a diferenza entre chaira e meseta; pon exemplos. Outeiro é unha elevación do terreo moi suave, máis baixa que unha montaña. 7

8 Actividade Localizar un outeiro na maqueta; localizar e discriminar: outeiro, montaña, serra, cordilleira. MEMORIZAR. A auga da choiva, a do desxeo das neves das montañas e a dos mananciais discorre rapidamente polas ladeiras das montañas, cara ás zonas máis baixas, formando correntes de auga ás que chamamos ríos. Como o terreo ten moita pendente, as augas corren con forza e arrastran pedras e outros materias; a este fenómeno chamámoslle erosión, e a esta parte do río curso alto. Actividades Recoñecer ao tacto na maqueta, o curso alto dun río. Cando o terreo se fai máis chan, a velocidade da auga diminúe, ten menos forza, polo que apenas produce erosión, limitándose a transportar os materiais arrincados no curso alto. A diferenza de dureza no solo pode facer que o río forme grandes curvas, ás que chamamos meandros. Esta parte do río recibe o nome de curso medio. 8

9 Actividades Explicar o proceso de formación dos meandros pola diferenza de dureza dos materiais que forman o solo. Recoñecer ao tacto os meandros que poidan existir na maqueta. O río chega ata a costa e desemboca no mar; a auga corre a pouca velocidade, ten pouca forza e deposita os materiais que transportou, producindo a sedimentación. A esta parte do río chamámoslle curso baixo. 9

10 Actividade Describir e recoñecer o curso baixo do río, na maqueta A PAISAXE DE COSTA MEMORIZAR Chamámoslle costa á parte da terra que está en contacto co mar; esta franxa de terra poder adoptar distintas formas: Cabo é unha parte de terra que penetra no mar; cando é unha parte pequena, pode chamarse tamén punta. 10

11 Actividades Localizará ao tacto, cabos na maqueta. Aprenderá a distinguir estes de outras formas que lle poderían resultar parecidas. Golfo é unha entrada de mar na franxa de terra; tamén é coñecido como baía. Actividades Localizar golfos e baías na maqueta. Observar e distinguir as diferenzas con outras formas costeiras. Península é un anaco de terra, rodeada de mar por todas partes menos por unha, chamada istmo, pola que se une ao continente. 11

12 Actividades Mostrarlle ao alumno unha península para que a recoñeza ao tacto. Localizar máis na maqueta. Diferenciala de outras formas, especialmente da illa. Illa é un anaco de terra rodeado de auga por todas partes; se é de pequeno tamaño pode chamarse illote. Un conxunto de illas próximas forman un arquipélago. Actividades Localizar e recoñecer ao tacto as formas mencionadas que poidan existir na maqueta. Diferenciar perfectamente illa, illote, arquipélago. Apreciar as diferenzas entre illa e península. Estreito é unha franxa de auga que separa dúas partes de terra próximas. 12

13 Actividades Mostrarlle algún estreito existente na maqueta é explicarlle o porqué de tal consideración. O alumno deberá localizar por se mesmo máis estreitos na mesma maqueta. Ría, é unha entrada do mar na costa, que penetra a través do val fluvial. 13

14 Actividades Mostrarlle esta parte da maqueta para que a recoñeza ao tacto. Explicarlle que remata nun val fluvial e ensinarllo a localizar. Posteriormente que recorra por se mesmo este espazo e que localice e nomee adecuadamente as formas que existan nel. 9.- AVALIACIÓN. Parte teórica: 1. Que é unha paisaxe de interior? Que tipos existen? 2. Unha cordilleira é 3. Di en qué se diferenza unha chaira dunha meseta. 4. Cales son as partes dunha montaña. 5. Explica que é unha península. 6. Unha illa é 7. Que é un cabo? 8. Un conxunto de illas próximas chámase Parte práctica: 1. Localiza na maqueta un outeiro. 2. Sinala os vales que atopes na maqueta. 3. Busca o curso alto dun río. 4. Recoñece un meandro e sinálao. 5. Localiza as penínsulas que poidas atopar. 6. Busca un illote. 7. Sinala un cabo ou punta. 8. Localiza un arquipélago e di cantas illas o forman. 14