PIDO A PAZ E A PALABRA

Transcrição

1 U.D.1 PIDO A PAZ E A PALABRA AS CRENZAS Crenzas e coñecementos Temos na nosa conciencia ideas de todas as clases, entre elas podemos distinguir 2 tipos: aquelas das cales podo demostrar o que está a dicir = xuízo de feito aquelas das que non teño procedemento algún para demostrar que tal afirmación é verdadeira = xuízo de valor, alguén pensa que está en posesión da verdade pero non o pode xustificar seguridade só subxectiva Cando as primeiras quedan establecidas como verdadeiras pasan a ser coñecemento / as segundas que son chamadas crenzas Exercicio: Distingue cales son xuízos de valor e cales xuízos de feito: As mulleres conducen peor que os homes Os metais dilátanse coa calor O movemento dos planetas arredor do sol é elíptico Dalí foi o mellor pintor español do século XX. A cor máis bonita é o azul. Características das nosas crenzas Aparecen na nosa mente sen poder evitalo Son produto das nosas experiencias persoais, educación, entorno = o noso modo de pensar. Determinan as nosas accións. Exercicio: que crenzas serían típicas de nós os galegos fronte aos demais españois? Que crenzas distintas terán os cidadáns árabes respecto de nós? Ética e racionalidade Algunhas crenzas teñen carácter irracional: hérdanse, baséanse en sentimentos ou emocións sen ser analizadas detidamente: os cataláns son avaros Outras son produto da reflexión, do diálogo: A intolerancia é un dos graves males de calquera sociedade Tarefa da ética: aplicar a razón ás nosas crenzas morais, desterrando as de carácter excluínte, enviando á esfera do privado as relacionadas coa relixión ou superstición e facendo que prevaleza a análise racional. O perigo do fanatismo Xa vimos que algunhas das nosas crenzas non se poden demostrar e esas poden ser perigosas cando de adoptan en contra doutras persoas, aparecendo a intolerancia e o fanatismo. 1

2 IDENTIDADES Moitos en un Os seres humanos somo seres moi complexos, con moitas características cada un deles, e un dos grandes perigos que axexan a nosa identidade é que vexan en nós só unha desas características, no canto de ver un ser humano completo. Pero que é o que me define? A conciencia Somos contraditorios, insatisfeitos, cheos de defectos e virtudes. Por iso cústame definirme. Grazas a ela podemos reflexionar sobre o noso interior / animais. Exercicios: a) comentar o cadro da cita de Luis Rojas Marcos b) Facer o noso autorretrato tendo como modelo o feito por Vargas LLosa. c) Por que é importante a etapa da vida que estás a vivir? INTELIXENCIA, SENTIMENTOS E EMOCIÓNS Sentimentos e emocións Emoción ou paixón = axitación da mente asociada a certa conmoción ou alteración corporal. Adoita ser unha resposta perante estímulos que proveñen do exterior ou do propio individuo.ex: tremor da voz, mans ou pernas, poñernos colorados ou esbrancuxados, latexo rápido do corazón = reaccións corporais asociadas aos estímulos correspondentes = emoción. Nós, a diferenza das outras especies podemos ir máis aló na nosa experiencia emocional. Ademais de responder fisioloxicamente, dámoslle nome a aquilo que nos pasa, o interpretamos, somos conscientes: estou contenta, estou enfadado, etc. Sentimento = conxunto formado polas respostas emocionais a determinados estímulos e mais á conciencia, normalmente ligada á interpretación verbal. Un sentimento é a valoración que nos inspira un feito, que pode ser de agrado ou desagrado / a emoción que á algo máis básico. Non só nos move a razón A ética trata de estudar a influencia das emocións e dos sentimentos na conduta humana. Definímonos como seres racionais pero non sempre actuamos como tales. Se as emocións e os sentimentos nos resultan agradables inclinámonos a actuar en favor deles. Se son desagradables, desmotívannos, disuádennos a actuar. Comentar: posición dos filósofos perante este tema. A intelixencia emocional 2

3 A tarefa da nosa intelixencia é potenciar os afectos positivos e dominar os negativos. É unha tarefa difícil xa que ás veces domínannos varios sentimentos e emocións. O segredo: reflexionar sobre o que nos convén. Ser adultos = decidir, e moitas veces se nos presentan dilemas; por iso é tan difícil actuar moralmente, xa que ás veces non aparella a satisfacción inmediata dos nosos desexos, senón incluso a elección do desagradable. Vemos pois, que malia haber unha parte emocional nas nosas decisións, tamén buscamos o apoio da razón para dirimir os conflitos que xorden na vida. A razón investiga os camiños que conducen a ese ben buscado e establece os medios para conseguir os fins que se perseguen. Exercicios: a) Da xente que te arrodea, quen se esforza por ti? Recoñéceslles os seus esforzos? b) Por que ou quen te esforzas ti? c) Que situacións ou actitudes poden desanimarte no teu esforzo? d) Compara a túa vida coa dun neno de Somalia. Páxina 16 do libro exercicio 2: a empatía A toma de decisións SOMOS AS DECISIÓNS QUE TOMAMOS Moitas das nosas accións son froito da precipitación pero a maioría dos actos da nosa vida son consecuencia das decisións que tomamos logo de reflexionar e analizar diversas opcións. Moitos dos nosos erros veñen por non pensar nas consecuencias que pode ter unha mala decisión. A vontade O que máis falta nos fai é termos vontade, e esta como ás veces é débil precisa de estratexias que permitan reforzala. Sen vontade, calquera decisión carece de sentido. Precisamos vontade para sentirnos capaces de realizar aquilo que nos propoñemos, porque moitas veces require esforzo e perseveranza, e outras esixe renunciar aos nosos desexos. Exercicio: para que tes vontade e para que non? Reflexionar sobre o exemplo de razoamento moral da páxina 19. Motivos para sermos razoables cando tomamos unha decisión Non todo vale: sempre hai unhas opcións mellores ca outras. Temos que poder xustificar as nosas decisións. Dar argumentos reforza a miña identidade: teño criterios. Con razóns propias podo dialogar Se son razoable poderei entender mellor as razóns dos demais Pero, tamén equivocarme entra tamén dentro do razoable. Ase e todo, sempre é mellor arriscarme a fracasar ca deixar que decidan por min FAI O QUE DEBAS O deber moral 3

4 A expresión deber moral lévanos a pensar sempre en algo equivalente a responsabilidades e obrigas, tarefas pesadas a maiorías das veces. Ter conciencia do noso deber parece impedirnos levar unha vida libre, xa que parece que nos corta as ás. Exercicios: a) Pon tres exemplos nos que distingas que é o que che gustaría facer pero cal sería o teu deber. b) Contesta as preguntas do recadro que aparece á final da páxina 20. Autonomía e heteronomía Cando actúo condicionado polo fin que persigo teño unha moral heterónoma: con normas de actuación que dependen de criterios externos Cando actúo sen ter en conta nin os castigos nin os posibles intereses persoais, actúo con autonomía moral: o que conta é a convicción de que cumprir co meu deber supón respectar a dignidade das demais persoas e a miña propia A liberdade Exercicios: 1) Pon 3 exemplos de moral heterónoma e outros 3 de moral autónoma. 2) Analiza as principais condutas desenvolvidas ao longo do día e as razóns que as xustifican. 3) Dos seguintes casos di cales corresponden a unha moral heterónoma e cales a unha autónoma: a) O que vai a clase porque considera que é a mellor maneira de forxar o seu futuro. b) A que non lle fala a unha rapaza de clase porque lle cae mal a súa mellor amiga pero ela non a coñece de nada. c) O que vai de botellón, aínda que non lle gusta nada, porque van todos os seus amigos d) O que compra unhas zapatillas de deportes que son moi caras pero que as anuncian na tele. e) A que cando vai mercar algo non se fixa na marca senón na relación calidade prezo. f) O que non vai a clase, aínda que é a anterior ao exame, porque os seus colegas non van. A liberdade moral consiste en someternos aos ditames da nosa propia conciencia Considerar a liberdade como autonomía da conciencia implica entendela non só como falta de coacción senón tamén como forma de vida: non dependo de nada nin de ninguén porque sei o que fago Hai outros tipos de liberdade: de expresión, política, etc. pero todas elas non teñen sentido sen a liberdade de conciencia A boa vontade non abonda LIBERDADE E RESPONSABILIDADE Só a persoa libre é responsable. Non abondan as boas intencións, temos que ter en conta as consecuencias dos nosos actos. 4

5 Convicción e responsabilidade Mantermos os principios contra vento e marea é precisamente o que nos pode facer caer no fanatismo. Termos principios ou crenzas no nos fai bos sen máis. É necesario sentirnos responsables daquilo que fixemos por propia vontade, sabendo o que podía acontecer se o facíamos. Velaí unha das causas de que o desenvolvemento moral dos seres humanos corra paralelo co desenvolvemento das súas capacidades de coñecemento. Ser responsable esixe compromiso Hai unha responsabilidade moral, individual, segundo a cada un ha de responder das súas accións, pero tamén hai unha responsabilidade social que acompaña cada decisión. Actuamos tamén pensando no mundo en que nos gustaría vivir, e naquilo que desexariamos que os demais fixesen tamén por ese mundo. Exercicio: cal é o teu compromiso co mundo que te arrodea? A responsabilidade é de todos Hai males que eu non causei, pero dos cales me vexo igualmente obrigado a responder. A responsabilidade de imaxinar e construír alternativas a estes grandes problemas está nas mans da sociedade civil para que sexa posible outro mundo Exercicio: comentar a viñeta da páxina 22 do libro Páxina 25 do libro exercicio sobre dilemas morais. Solución ós do libro e que poñan elas 2 exemplos máis. Darlle algún da lista confeccionada para este tema Que é a tolerancia? A TOLERANCIA É a virtude indiscutible da democracia É respecto á diversidade Consideración cara á diferenza Aceptación do pluralismo O fundamento da tolerancia está composto por dúas ideas: a) Convicción de que non hai unha razón absoluta b) Recoñecemento da igualdade fundamental de todos os seres humanos Exercicio: Es realmente tolerante? a) Tes amigos /as que son seguidores doutro equipo deportivo co teu? Discutes con eles moito dese tema? b) Tes amigo/as doutro países? c) Sentaríaste ó lado dun xitano nun autobús urbano? d) Subirías nun ascensor cunha persoa de cor? e) Serías amigo dunha persoa cunha ideoloxía política distinta da túa? f) Admitirías no teu grupo de amigo/as unha persoa cunha discapacidade que lle impida facer algunha das cousas que vos facedes? Breve historia dunha conquista 5

6 No s.xvii Locke escribiu Carta sobre a tolerancia, nela afirma que non se debe tolerar ningún dogma adverso e contrario á sociedade humana e resalta a importancia de diferenciar os asuntos públicos dos relixiosos. Voltaire será aínda máis radical na súa posición Kant e Stuart Mill mantiveron que: a liberdade de conciencia e a liberdade de expresión constitúen a esencia da tolerancia Relativismo / etnocentrismo O termo tolerancia perde o seu significado nunha interpretación que se fai dela: o relativismo = todos os costumes, todas as ideas e todas as culturas merecen o mesmo respecto Isto oponse ó etnocentrismo: pensar que algunha cultura está por enriba das demais Onde está o límite? Que é o que nos sinala o que podemos admitir e o que non? A tolerancia democrática A tolerancia non debe ser o mesmo ca a indiferenza. Convivir con aquilo que non nos gusta non quere dicir aceptalo EN PÉ DE PAZ Ensinar a virtude Desde as súas orixes a ética debateu: pódese ensinar a ser virtuoso?, que ou quen nos aprende como actuar en cada circunstancia do mellor xeito posible? Sócrates mantiña que o diálogo e o razoamento apréndenos moito sobre estas cuestións. E Aristóteles que a ética só se ensina por medio do exemplo, e é que a ética non é unha ciencia, senón un exercicio práctico continuo. A boa educación Exercicio: comentar cita Gandhi do libro Na realidade só hai unha norma que cómpre aplicar: saber vivir ben. A cal ten dúas dimensións. Saber vivir con un mesmo Saber vivir cos demais, aceptando as normas que nos impón a convivencia Exercicio: por que son necesarias as normas? Habilidades para convivir Valores = fins que queremos alcanzar Valor = resultado da práctica dunha virtude, dunha habilidade alcanzada con esforzo e perseveranza Virtudes = humildade, xenerosidade, respecto, xustiza / vicios = egoísmo, intolerancia, inxustiza, etc. Non é fácil convivir, xa que require dunhas virtudes que non nos veñen dadas senón que temos que aprender e practicar cada día. A prudencia Segundo Aristóteles entre todas as virtudes a máis excelente é a prudencia 6

7 Prudente é o que: Escoita Sabe expoñer as súas razóns con tranquilidade O que fala pero non quere ter a última palabra O que busca o apoio dos demais O que pensa que sempre hai algo que aprender É consciente de que a felicidade de cada un depende absolutamente da felicidade dos demais. Exercicio: e ti es prudente? Exercicio para facer en grupo : páxina 32 do libro: analizar a publicidade. Escoller 3 anuncios de institucións nos que se faga unha campaña para concienciar á cidadanía. 1) Analizar a mensaxe que transmiten 2) Indicar de que xeito intentan persuadir e di se cres que o conseguen 3) Son necesarias este tipo de campañas publicitarias? Por que? 7