Cadernos do Sindicato Nacional de CC OO de Galicia Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios Marzo de 2018

Transcrição

1

2

3 Cadernos do Sindicato Nacional de CC OO de Galicia Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios Marzo de 2018 Elaboración: Secretaría da Muller e Igualdade e Gabinete Técnico Económico

4 ÍNDICE Presentación...6 Introdución...8 Poboación activa...8 Poboación ocupada...10 Por sexos...11 Por idades...11 Por sectores...13 Por ramas de actividade...14 Segundo a ocupación...15 Segundo a situación profesional...16 Segundo a xornada...17 Segundo o tipo de contrato...19 Contratación...22 Fenda salarial...23 Poboación parada...28 Prestacións por desemprego...29 Fenda nas prestacións por desemprego...30 Fenda nas pensións...31 Conclusións...32

5

6 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios PRESENTACIÓN Neste informe debullamos a situación da muller no mercado de traballo galego e mostramos que a súa posición segue sendo extraordinariamente precaria: maior segregación ocupacional, desemprego, crecente fenda salarial, persistencia do teito de cristal, acoso sexual ou por razón de sexo, déficits na conciliación e a corresponsabilidade, menor protección social, fenda nas pensións. Velaí o resultado do escaso investimento das políticas públicas para desenvolver medidas eficaces a prol da igualdade real. A temporalidade e, sobre todo, a xornada parcial son as fendas máis profundas e que, pola súa extensión, mellor describen a situación laboral das mulleres, por iso lles dedicamos nestas páxinas un espazo moi amplo. Na incorporación da muller galega ao traballo remunerado inflúe a maior cualificación e formación profesional. Con todo, moitas mulleres ocupan postos de traballo por baixo das súas capacidades profesionais. A segregación sexual segue sendo tan forte en determinadas profesións, que as mulleres ocupan postos con escasa cualificación, baixa remuneración e pouco prestixio social. É dicir, mulleres e homes son desigualmente designados nos mercados de traballo en función de cuestións de xénero e non en función das aptitudes e competencias que requiren determinados postos. Todos estes factores contribúen a que as mulleres atopen dificultades en Galicia para acceder a un traballo digno e de calidade, e isto ten consecuencias inmediatas: o elevado número de mozas moi cualificadas que se acollen á emigración forzosa e a incapacidade de fixar poboación nova e inmigrante. Ante as eivas demográficas que lastran Galicia desde hai décadas, se non enfocamos as políticas públicas a crear expectativas laborais de calidade, ás medidas de conciliación e corresponsabilidade que posibiliten proxectos de futuro, toparemos serias dificultades para que a poboación do noso país medre. A discriminación que acumulan as mulleres ao longo da súa vida laboral repercute na contía das pensións. Urxe idear unha estratexia para eliminar e previr a fenda de xénero nesta franxa de idade, porque a poboación maior está empobrecida, é vulnerable e cómpre actuar decontado. 6

7 É necesario abordar eficazmente as desigualdades sociais, concentrar esforzos, recursos e espazos nas políticas públicas orientadas ás mulleres, pois son o colectivo con máis risco de pobreza, o que recibe os salarios máis baixos. Nestes momentos, máis ca nunca, hai que investir en traballo decente e igualdade de xénero. Mamen SABIO SANZ Secretaría de Muller e Igualdade Sindicato Nacional CCOO de Galicia 7

8 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios INTRODUCIÓN No ano 2017 creouse emprego entre as mulleres por terceiro ano consecutivo, continuou baixando o paro e a poboación activa feminina deixou de caer. Esta evolución é en aparencia positiva pero, como se analizará ao longo do informe, eses postos de traballo que se están creando van ligados a unha maior precariedade, a cobertura de protección por desemprego está en mínimos e persisten unhas fendas de xénero moi profundas. Aínda que as mulleres están máis presentes nos ámbitos económico, social e político, a igualdade efectiva entre sexos segue sendo unha materia pendente, que ten un bo exemplo no eido laboral. POBOACIÓN ACTIVA A poboación activa feminina subiu lixeiramente no ano 2017, tras descender de forma continua nos catro anteriores; a masculina, en cambio, continuou baixando. No último ano incorporáronse ao mercado laboral mulleres, o que equivale a un pequeno incremento do 0,2 %. Desde o 2012 (ano coa cifra máis alta de mulleres activas desde que existen estatísticas), o número de activas baixou en e situouse en no Aínda que a poboación activa masculina, como dixemos, caeu máis que a feminina, no 2017, a fenda de xénero traducíase en activos máis ca activas; dito doutro xeito, por cada 100 homes activos, había 92 mulleres activas. Táboa 1. POBOACIÓN ACTIVA POR SEXOS ANO MULLERES HOMES TOTAL FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA En comparación co ano 2012, a poboación activa feminina descende nas menores de 40 anos ( activas menos fronte a máis de 40 ou máis anos). No último ano, o incremento concentrouse nas maiores de 40 anos e nas de 20 a 24 anos; pola contra, seguen a diminuír as activas de 25 a 39 anos ( menos ca no 2016). 8

9 Táboa 2. ACTIVAS POR GRUPOS DE IDADE GRUPOS DE IDADE De 16 a 19 anos De 20 a 24 anos De 25 a 29 anos De 30 a 34 anos De 35 a 39 anos De 40 a 44 anos De 45 a 49 anos De 50 a 54 anos De 55 a 59 anos De 60 a 64 anos De 65 ou máis anos Total FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA A seguir analizamos a evolución da poboación activa por sexo co indicador da taxa de actividade (cociente entre a poboación activa e a poboación en idade legal de traballar). Táboa 3. TAXA DE ACTIVIDADE POR SEXOS ANO MULLERES HOMES TOTAL ,5 % 61,0 % 55,0 % ,0 % 59,9 % 54,2 % ,0 % 59,0 % 53,8 % ,7 % 58,6 % 53,5 % ,8 % 58,5 % 53,5 % ,1 % 57,9 % 53,3 % FONTE: Elaboración propia sobre datos da EPA No 2017, a diferenza entre a taxa de actividade feminina (49,1 %) e a masculina (57,9 %) é de case nove puntos. A das mulleres subiu 0,3 puntos porcentuais, pero aínda ten que aumentar outros 0,4 para situarse no valor de Na desagregación da taxa de actividade por sexo e grandes grupos de idade (táboa 4), constátase que a taxa masculina sempre é superior á feminina pero, sobre todo, no tramo de 25 a 54 anos (7,6 puntos de diferenza). A fenda de xénero no tramo de 55 e máis anos e no de 16 a 24 anos é duns 5,6 e 2,3 puntos, respectivamente. Táboa 4. TAXA DE ACTIVIDADE POR SEXOS E GRANDES GRUPOS DE IDADE ANO 2017 MULLERES HOMES TOTAL De 16 a 24 anos 30,2 % 32,5 % 31,3 % De 25 a 54 anos 82,2 % 89,8 % 86,0 % De 55 e máis anos 19,1 % 24,7 % 21,6 % Total 49,1 % 57,9 % 53,3 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA 9

10 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios A taxa de actividade feminina máis alta, o 82,2 %, rexístrase entre os 25 e os 54. Pola contra, as taxas máis baixas danse nos grupos de idade extremos: entre 55 e máis anos (pola serodia incorporación ao traballo fóra do fogar) e entre os 16 e 24 anos (pola prolongación da etapa formativa). POBOACIÓN OCUPADA Nos tres últimos anos creouse emprego feminino e o número de ocupadas chegou a no 2017 (o 95 % das que había nove anos antes). Porén, a recuperación é insuficiente porque na nosa comunidade aínda hai mulleres menos traballando ca no Táboa 5. POBOACIÓN OCUPADA FEMININA ANO OCUPADAS VARIACIÓN ABSOLUTA VARIACIÓN RELATIVA ,3 % ,8 % ,3 % ,2 % ,0 % ,4 % ,4 % ,1 % ,7 % ,0 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA O ritmo de recuperación da ocupación feminina desacelerouse no 2017: o número de ocupadas aumenta en no 2017 (+2,0 %) mentres que no 2016 fixérao en (+2,7 %). Ademais, o emprego nas mulleres avanzou menos en Galicia (+2,0 %) ca na media estatal (+2,6 %). A ocupación recupérase máis devagar ca a actividade económica. A economía galega mantén taxas de variación interanual iguais ou superiores ao 3 % desde o cuarto trimestre de 2015; restableceuse o valor do produto interior bruto (PIB) anterior á crise, pero o da ocupación non, e o emprego que hai agora é de peor calidade. No ano 2017 alcanzábase a cifra de ocupación feminina máis elevada do período Un dos obxectivos do informe é analizar a evolución da cantidade e a calidade do emprego nas mulleres en comparación co 2012; tómase como punto de partida ese ano por dúas razóns fundamentais: unha, que a poboación ocupada feminina remontou ata superar a do ano 2012; outra, que no mes de febreiro 10

11 daquel ano comezouse a aplicar a reforma laboral do PP, con consecuencias moi negativas para a clase traballadora. Por sexos Ás mulleres quédalles menos percorrido para situárense nos niveis de ocupación de antes da crise porque foron as menos prexudicadas mentres se destruíu emprego e desde que se comezou a recuperar subiu algo máis a ocupación nas mulleres ca nos homes. Nos tres últimos anos creáronse empregos entre as mulleres (+5,8 %) e entre os homes (+5,1 %). Dos empregos creados no 2015, só foron para mulleres o 27,6 % pero no 2016 e no 2017 esa porcentaxe subiu ata o 54,3 % e 80,2 %, respectivamente. Táboa 6. POBOACIÓN OCUPADA POR SEXO MULLERES HOMES TOTAL FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA A taxa de ocupación das mulleres (porcentaxe de mulleres con emprego sobre a poboación feminina en idade laboral) aumentou no ano 2017 por cuarto ano consecutivo e situouse no 41,1 % (no 2008 estaba no 42,2 %). Aínda así, a participación das mulleres no emprego remunerado mantense por baixo da dos homes. No 2017, a taxa de ocupación feminina era uns oito puntos porcentuais inferior á masculina (41,1 % mulleres, 49,2 % homes). A diferenza entre ambas acurtouse bastante en relación co ano 2008 pero en ningún momento pode considerase un avance, pois esa maior converxencia vén dada porque a taxa de ocupación dos homes baixou máis ca a da mulleres (a primeira caeu uns 9,3 puntos porcentuais e a segunda 1,1 puntos porcentuais). Por idades A poboación ocupada feminina remontou ata situarse por riba dos valores de 2012, pero a recuperación deixou de lado as máis novas. En relación con hai cinco anos destruíronse postos de traballo de mulleres menores de 40 anos ( 13,8 %). Así pois, o incremento da ocupación concéntrase nas mulleres de 40 ou máis anos ( ocupadas máis ca hai cinco anos; +14,1 %). 11

12 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios En consecuencia, o envellecemento da poboación ocupada agrávase. No 2017, o 11,6 % das mulleres ocupadas eran menores de 30 anos (14,5 % hai cinco anos), o 41,6 % tiñan entre 30 e 44 anos (44,3 % hai cinco anos), o 27,8 % entre 45 e 54 anos (25,5 % no 2012) e o restante 19,0 % tiña 55 ou máis anos (15,7 % no 2012). Se a análise se centra no último ano, vese que o aumento da ocupación atangue as mulleres de 40 ou máis anos ( ocupadas máis) e as menores de 25 anos (2.800 ocupadas máis), mentres que se perde emprego nas de 25 a 39 anos (5.500 ocupadas menos). Táboa 7. OCUPADAS POR GRUPOS DE IDADE GRUPOS DE IDADE De 16 a 19 anos De 20 a 24 anos De 25 a 29 anos De 30 a 34 anos De 35 a 39 anos De 40 a 44 anos De 45 a 49 anos De 50 a 54 anos De 55 a 59 anos De 60 a 64 anos De 65 ou máis anos Total FONTE: Elaboración propia sobre datos da EPA A taxa de ocupación dos homes é superior á das mulleres en case todos os tramos de idade analizados; en menores de 20 anos coincide e no tramo de 60 a 64 anos é tres puntos porcentuais maior nas mulleres (tómase como referencia o ano 2017; ver táboa 8). Táboa 8. TAXA DE OCUPACIÓN POR GRUPOS DE IDADE E SEXO GRUPOS DE IDADE MULLERES HOMES TOTAL De 16 a 19 anos 3,5 % 3,5 % 3,5 % De 20 a 24 anos 32,9 % 34,3 % 33,6 % De 25 a 29 anos 62,3 % 66,9 % 64,6 % De 30 a 34 anos 71,1 % 77,1 % 74,1 % De 35 a 39 anos 72,8 % 77,9 % 75,3 % De 40 a 44 anos 71,2 % 82,6 % 76,9 % De 45 a 49 anos 65,6 % 78,9 % 72,2 % De 50 a 54 anos 67,2 % 76,0 % 71,5 % De 55 a 59 anos 53,2 % 63,1 % 58,0 % De 60 a 64 anos 40,0 % 37,0 % 38,5 % De 65 ou máis anos 1,8 % 2,5 % 2,1 % Total 41,1 % 49,2 % 45,0 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA. Ano

13 A taxa de ocupación máis elevada rexístrase nas mulleres de 30 a 44 anos: case tres de cada catro traballan. Porén, a partir dos 44 anos baixa bastante a súa participación no emprego; de feito, a maior fenda de xénero localízase no tramo dos 45 aos 49 anos (están empregadas o 65,6 % das mulleres; porcentaxe que sobe ata o 78,9 % no caso dos homes). A taxa de ocupación das mozas que teñen entre 16 e 29 anos non se afasta moito da dos mozos: 36,9 % mulleres; 38,8 % homes. Por sectores As mulleres suman o 56 % da poboación ocupada nos servizos. Nos restantes sectores, hai máis ocupados ca ocupadas. Táboa 9. POBOACIÓN OCUPADA POR SEXOS E SECTORES SECTORES MULLERES HOMES TOTAL Primario Industria Construción Servizos Total FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA. Ano 2017 A distribución porcentual da poboación ocupada por sexo e sectores é moi desemellante. Como se ve na táboa 10, as mulleres están ocupadas maiormente no sector dos servizos (o 83 % fronte ao 58 % dos homes). En cambio, na industria están o 10 % das mulleres con emprego, porcentaxe que sobe ata o 22 % para os homes. O sector primario dá ocupación ao 6 % das mulleres (fronte ao 8 % dos homes) e a construción só ocupa un 1 % de mulleres (fronte ao 11 % de homes). Táboa 10. DISTRIBUCIÓN DO EMPREGO POR SEXO E SECTORES SECTORES MULLERES HOMES TOTAL Primario 5,7 % 8,4 % 7,1 % Industria 10,0 % 22,0 % 16,3 % Construción 1,0 % 11,2 % 6,3 % Servizos 83,3 % 58,4 % 70,3 % Total 100,0 % 100,0 % 100,0 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA. Ano 2017 En comparación co 2012, a poboación ocupada feminina só aumentou nos servizos (+3,8 %) e na industria (+2,3 %), mentres que baixou na construción ( 21,5 %) e no primario ( 17,2 %). 13

14 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios Táboa 11. POBOACIÓN OCUPADA FEMININA POR SECTORES SECTORES Primario Industria Construción Servizos Total FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA O proceso de terciarización do emprego estase acelerando: nos servizos traballan mulleres no 2017 (o 83,3 % da ocupación feminina fronte ao 81,7 % no 2012). Hai ocupadas máis ca ano 2012 e máis ca no 2016 (+1,4 %). A industria dá ocupación a mulleres no Nos tres últimos anos creáronse empregos femininos, deles no último ano (+5,5 %). O peso da ocupación feminina na industria non varía en relación con hai cinco anos (está no 10 %). No sector primario traballaban mulleres no 2017, son máis ca no 2016 (+8,7 %); pero aínda son menos ca no O peso da poboación ocupada feminina no sector primario baixou do 7,1 % no 2012 ao 5,7 % no A construción ocupaba a mulleres no 2017, mil menos ca no 2016 ( 16,4 %), e só supoñían o 1 % da ocupación feminina (a porcentaxe era do 1,3 % no 2012). Por ramas de actividade As mulleres están ocupadas sobre todo nos servizos e, por ramas (tómase como referencia o ano 2017), son maioría nas seguintes: actividades sanitarias e servizos sociais; educación; hostalaría; comercio; actividades administrativas e servizos auxiliares; actividades inmobiliarias, financeiras e de seguros; e resto de servizos. A rama industrial con máis ocupadas ca ocupados é a industria téxtil do coiro e do calzado. As tres ramas de actividade con máis ocupadas son: comercio por xunto e ao retallo; reparación de vehículos de motor e motocicletas ( no 2017); actividades sanitarias e de servizos sociais (72.200) e actividades de información, financeiras, inmobiliarias e profesionais (64.700). No 2017 encadrábase nesas tres ramas o 45 % da ocupación feminina. Con respecto a hai cinco anos, as ramas en que máis aumentou en proporción a poboación ocupada feminina son as seguintes: actividades sanitarias e de servizos sociais (+13,3 %); pesca e acuicultura (+13,3 %) e hostalaría (+11,0 %). Entre as ramas que máis emprego perderon, destacan a industria extractiva ( 25,0 %), 14

15 enerxía, subministración de auga e xestión de residuos ( 22,7 %), agricultura, gandaría, caza e silvicultura ( 21,8 %) e construción ( 21,5 %). No último ano só se crea emprego para as mulleres en oito ramas das catorce analizadas (ver táboa 12). Pérdese emprego na industria extractiva ( 25,0 %); na construción ( 16,4 %), transporte e almacenamento ( 9,4 %), educación ( 4,8 %), actividades sanitarias e de servizos sociais ( 0,7 %) e en resto de servizos ( 1,6 %). Táboa 12. POBOACIÓN OCUPADA FEMININA POR RAMA DE ACTIVIDADE RAMA DE ACTIVIDADE Agricultura, gandaría, caza e silvicultura Pesca e acuicultura Industrias extractivas Industria manufactureira Enerxía, subministración de auga e xestión de residuos Construción Comercio por xunto e ao retallo; reparación de vehículos de motor e motocicletas Transporte e almacenamento Hostalaría Actividades de información, financeiras, inmobiliarias e profesionais Admón. pública e defensa; seguridade social obrigatoria Educación Actividades sanitarias e de servizos sociais Resto de servizos Total FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA Segundo a ocupación A ocupación con máis mulleres (táboa 13) é, con diferenza, a dos servizos de restauración, persoais, protección e vendas: no 2017 que representan o 32 % das ocupadas (e o 16 % dos ocupados). O 64 % das persoas encadradas nesa ocupación son mulleres. Nos postos de traballo que requiren unha alta cualificación como os técnicos, científicos e intelectuais, hai ocupadas, que superan a cifra de ocupados (un 21 % de ocupación feminina fronte ao 13 % de masculina). Outra ocupación con máis mulleres ca homes é a relacionada cos empregos contables, administrativos e outros de oficina: no 2017, que equivalen ao 13 % da poboación ocupada feminina; traballan máis do dobre de mulleres que de homes. 15

16 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios Táboa 13. POBOACIÓN OCUPADA POR SEXO E OCUPACIÓN OCUPACIÓNS MULLERES HOMES TOTAL Ocupacións militares Dirección e xerencia Persoal técnico e profesionais científicos e intelectuais Persoal técnico, persoal profesional de apoio Empregos contables, administrativos e outros empregos de oficina Servizos de restauración, persoais, protección e vendas Persoal cualificado no sector agrícola, gandeiro, forestal e pesqueiro Traballadores/as cualificados das industrias manufactureiras e a construción Operadores/as de instalacións e maquinaria, e montadores/as Ocupacións elementais Total FONTE: Elaboración propia sobre datos da EPA. Ano 2017 Nas ocupacións elementais tamén teñen máis presenza as mulleres, pois aquí traballa o 14 % da poboación ocupada feminina fronte ao 7 % da masculina. Daquela, o 79 % das mulleres con emprego encádranse nesas catro ocupacións. No sentido oposto, destaca a súa baixa representación nos postos de dirección e xerencia (un 2,3 % de ocupadas fronte a un 4,8 % de ocupados). Segundo a situación profesional Segundo a situación profesional (táboa 14), elas teñen máis peso no emprego por conta allea (o 82 % das ocupadas fronte ao 76 % dos homes) porque son máis no sector público (o 58 % das persoas asalariadas do sector público no 2017). O 21 % das ocupadas están empregadas no sector público fronte ao 14 % dos ocupados. Pola contra, no privado eles son maioría (o 53 % de persoas asalariadas en 2017). No 2017 estaban no sector privado o 60 % das ocupadas e o 62 % dos ocupados. Táboa 14. POBOACIÓN OCUPADA POR SEXO E SITUACIÓN PROFESIONAL SITUACIÓN PROFESIONAL MULLERES HOMES TOTAL Traballador/a independente ou empresario/a sen persoal asalariado Empresario/a con persoal asalariado Asalariado/a do sector público Asalariado/a do sector privado Axuda na empresa ou negocios familiar Outros Total FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA. Ano

17 Canto ao emprego por conta propia, só un 5 % de ocupadas son empresarias con asalariados/as fronte ao 8 % dos homes. As traballadoras independentes ou empresarias sen persoal asalariado supoñen o 13 % da poboación ocupada feminina. Nesta categoría, os homes tamén teñen máis presenza pero a diferenza non é tan acusada, pois encadra o 15 % dos ocupados. No ano 2017 había máis mulleres traballando ca cinco anos antes, pero a recuperación da ocupación centrouse no emprego asalariado e, sobre todo, no sector privado. Desde 2012 hai asalariadas máis no sector privado (+5,0 %) e outras no público (+1,2 %); mentres que o emprego por conta propia segue por debaixo da cifra do Táboa 15. POBOACIÓN OCUPADA FEMININA E SITUACIÓN PROFESIONAL SITUACIÓN PROFESIONAL Traballadora independente ou empresaria sen persoal asalariado Empresaria con persoal asalariado Asalariada do sector público Asalariada do sector privado Axuda na empresa ou negocios familiar Outros Total FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA Das mulleres máis que hai traballando por conta allea no último ano, pertencen ao sector público (equivalen ao 2,1 % das que había no 2016) e ao privado (+1,8 %). Segundo a xornada De persoas ocupadas no 2017, o 13,5 % traballaba a tempo parcial, cunha distribución moi desequilibrada por sexos: o 21,9 % das mulleres fronte ao 5,9 % dos homes. De feito, o 77 % dos empregos a tempo parcial estaban ocupados por mulleres. Táboa 16. POBOACIÓN OCUPADA POR TIPO DE XORNADA XORNADA PARCIAL XORNADA COMPLETA TOTAL Mulleres Homes Total Fonte: elaboración propia sobre datos da EPA. Ano 2017 A taxa de ocupación a xornada parcial das mulleres baixou nos dous últimos anos (1 punto porcentual no 2016 e 0,2 puntos no 2017). Con todo, no 2017, o 21,9 % 17

18 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios da poboación ocupada feminina en Galicia tiña un contrato a tempo parcial (cinco anos antes era o 20,8 %). En comparación co 2012, hai ocupadas máis pero medrou máis o emprego a tempo parcial que o de xornada completa: un 7,0 % máis de ocupadas a tempo parcial (7.200) fronte ao 0,4 % máis a xornada completa (1.600). Dito doutro xeito, o 82 % dos empregos creados entre mulleres foron a xornada parcial. Táboa 17. OCUPACIÓN FEMININA SEGUNDO O TIPO DE XORNADA XORNADA PARCIAL XORNADA COMPLETA TOTAL TAXA DE OCUPACIÓN A XORNADA PARCIAL ,8 % ,1 % ,6 % ,1 % ,1 % ,9 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA A xornada parcial é unha manifestación da precariedade laboral porque no 60 % dos casos non responde a un desexo das traballadoras: só un 9 % afirmou non querer un traballo de xornada completa. O seguinte motivo máis manifestado polas mulleres para acollérense a este tipo de xornada é o coidado de menores ou adultos enfermos, incapacitados ou maiores: unhas mulleres no 2017, o 13 % das ocupadas a xornada parcial. No caso dos homes, só expresan este motivo o 3 %. Táboa 18. POBOACIÓN OCUPADA A TEMPO PARCIAL POR MOTIVO E SEXO MOTIVO MULLERES HOMES TOTAL Seguir cursos de ensinanza ou formación Enfermidade ou incapacidade propia Coidado de nenos ou de adultos enfermos, incapacitados ou maiores Outras obrigas familiares ou persoais Non atopar un traballo de xornada completa Non querer un traballo de xornada completa Outras razóns Non sabe o motivo Total FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA. Ano 2017 A taxa máis elevada de ocupación a xornada parcial nas mulleres dáse nas seguintes ramas de actividade: resto de servizos (41,4 %); pesca e acuicultura (37,3 %); hostalaría (30,6 %); actividades de información, financeiras, inmobiliarias e profe- 18

19 sionais (28,7 %); comercio por xunto e ao retallo; reparación de vehículos de motor e motocicletas (24,0 %) e construción (23,5 %). Táboa 19. POBOACIÓN OCUPADA FEMININA POR XORNADA E RAMA DE ACTIVIDADE RAMA DE ACTIVIDADE X. COMPLETA X. PARCIAL TOTAL TAXA OCUPACIÓN XORNADA PARCIAL Agricultura, gandaría, caza e silvicultura ,5 % Pesca e acuicultura ,3 % Industrias extractivas ,0 % Industria manufactureira ,5 % Enerxía, subministración de auga e xestión de residuos ,8 % Construción ,5 % Comercio por xunto e ao retallo; reparación de ,0 % vehículos de motor e motocicletas Transporte e almacenamento ,2 % Hostalaría ,6 % Activ. de información, financeiras, inmobiliarias e ,7 % profesionais Admón. pública e defensa; seguridade social obrigatoria ,4 % Educación ,0 % Actividades sanitarias e de servizos sociais ,2 % Resto de servizos ,4 % Total ,9 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA. Ano 2017 Segundo o tipo de contrato A creación de emprego por conta allea vai ligada a unha maior temporalidade. A taxa de temporalidade (nº asalariadas con contrato temporal/nº total de asalariadas) sobe decontino nos últimos tres anos analizados. O número de asalariadas medrou seguido nos catro últimos anos ata se situar en no Desde o ano 2013 creáronse empregos asalariados nas mulleres: temporais e 800 indefinidos. É dicir, o 97 % dos empregos creados nese período foron temporais. En consecuencia, a taxa de temporalidade nas mulleres subiu do 24,1 % no 2013 ata o 28,7 % no Táboa 20. POBOACIÓN ASALARIADA FEMININA POR TIPO DE CONTRATO POBOACIÓN ASALARIADA INDEFINIDA TEMPORAL TAXA TEMPORALIDADE ,5 % ,1 % ,7 % ,8 % ,2 % ,7 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA 19

20 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios No último ano tamén avanzou máis o emprego temporal ca o indefinido: asalariadas temporais máis (+3,8 %) e indefinidas máis (+1,1 %). A taxa de temporalidade subiu 0,5 puntos porcentuais no Ser muller e, sobre todo, menor de 30 anos son factores que van ligados á temporalidade. Táboa 21. TAXA DE TEMPORALIDADE POR SEXO MULLERES HOMES TOTAL ,5 % 20,5 % 22,9 % ,1 % 21,5 % 22,8 % ,7 % 23,2 % 23,5 % ,8 % 24,1 % 25,4 % ,2 % 24,3 % 26,2 % ,7 % 25,3 % 27,0 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA A taxa de temporalidade é máis alta nas mulleres ca nos homes, cunha diferenza de 3,5 puntos porcentuais: no 2017 tiñan unha relación laboral temporal o 28,7 % das asalariadas fronte ao 25,3 % dos asalariados. A idade é determinante, mesmo máis ca o sexo, á hora de asinar un contrato temporal. A falta de estabilidade no emprego atranca enormemente que a xuventude desenvolva un proxecto de vida no noso país. As cifras falan de seu: no 2017, o 63,7 % das mulleres menores de 30 anos tiñan un contrato temporal (a porcentaxe nos mozos tamén é moi elevada: un 62,8 %). Aumentaron as asalariadas menores de 30 anos nos dous últimos anos ata alcanzar (o 82 % das que había no 2012). Nese tempo creáronse empregos por conta allea entre as menores de 30 anos, pero substituíuse emprego indefinido por temporal (600 indefinidas menos fronte a temporais máis). Como resultado, a taxa de temporalidade subiu do 60,6 % no 2015 ata o 63,7 % no O número de asalariadas menores de 30 anos cun contrato indefinido caeu seguido nos últimos cinco anos, e no 2017 había menos ca no 2012 ( 38,9 %). Táboa 22. POBOACIÓN ASALARIADA FEMININA MENOR DE 30 ANOS POBOAC. ASALARIADA INDEFINIDA TEMPORAL TAXA TEMPORALIDADE ,3 % ,8 % ,7 % ,6 % ,2 % ,7 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA 20

21 Polo sector (privado ou público) de encadramento, as mulleres que traballan por conta allea no sector privado alcanzan unha maior temporalidade ca as do sector público. No 2017, traballaban no sector privado o 74 % das asalariadas de Galicia e a súa taxa de temporalidade era do 29,1 % fronte ao 27,7 % no sector público. No sector privado hai máis traballadores por conta allea ca traballadoras: no 2017, os homes superaban as mulleres en As asalariadas no sector privado eran (o 47,0 % da poboación total asalariada no sector privado) e o 29,1 % delas tiñan un contrato temporal (eles eran e o 26,7 % tiñan un contrato temporal). O sector privado leva tres anos creando emprego por conta allea para as mulleres pero a taxa de temporalidade aumenta. Se no 2014 tiñan unha relación laboral temporal o 24,5 % das asalariadas, tres anos despois son o 29,1 %. Ese incremento vén dado porque o emprego temporal aumentou en detrimento do indefinido: desde o 2014 hai asalariadas temporais máis fronte a 800 indefinidas menos. TÁBOA 23. EMPREGO ASALARIADO FEMININO NO SECTOR PRIVADO TOTAL INDEFINIDO TEMPORAL TAXA TEMPORALIDADE ,6 % ,4 % ,5 % ,9 % ,9 % ,1 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA Ao contrario que no sector privado, no público hai máis asalariadas ca asalariados ( fronte a , respectivamente, no 2017). O emprego público aumentou durante os dous últimos anos: desde 2015 recuperou empregos ocupados por mulleres, pero o emprego neto creado foi temporal (5.500 asalariadas temporais máis fronte a 600 indefinidas menos). A taxa de temporalidade está no 27,7 %, supera nuns catro puntos porcentuais a do ano Táboa 24. EMPREGO ASALARIADO FEMININO NO SECTOR PÚBLICO TOTAL INDEFINIDO TEMPORAL TAXA TEMPORALIDADE ,4 % ,2 % ,6 % ,6 % ,3 % ,7 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA 21

22 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios No último ano creáronse empregos asalariados femininos no sector privado (o 43 %, temporais) e no público (o 91 % son temporais). En ambos os sectores, en proporción, aumentou máis o emprego temporal ca o indefinido. CONTRATACIÓN No ano 2017 bateuse a marca de contratos: , dos cales o 47,7 % foron formalizados con mulleres. Pero a alta temporalidade é o elemento distintivo da contratación: o 92,4 % dos contratos rexistrados a mulleres foron temporais (91,8 % no caso dos homes). As modalidades de contratación temporal máis utilizadas tanto en mulleres coma en homes son a eventual por circunstancias de produción (o 54 % dos contratos temporais realizados con mulleres); a de obra ou servizo (o 29 %) e a de interinidade (o 14 %). O índice de rotación laboral (cociente entre o total de contratos temporais e o número de persoas asalariadas temporais) reflicte que a alternancia entre as persoas con contratos eventuais é esaxerada e aumenta. No ano 2017, cada persoa asalariada temporal asinou de media 4,2 contratos. Por sexos, a rotación no emprego é maior nas mulleres ca nos homes: cada muller contratada en 2017 asinou unha media de 4,6 contratos fronte a 3,8 os homes. Táboa 25. CONTRATOS REXISTRADOS POR SEXO. ANO 2017 MODALIDADE MULLERES HOMES TOTAL Indefinido (bonificado/non bonificado) Indefinido persoas con discapacidade Convertidos a indefinidos Total contratos indefinidos Obra ou servizo Eventual circunstancias da produción Interinidade Temporal persoas con discapacidade Remuda Xubilación parcial Substitución xubilación 64 anos Prácticas Formación Outros contratos Total contratos temporais Total contratos rexistrados FONTE: elaboración propia sobre datos do SEPE. Ano

23 O número de contratos indefinidos segue sendo moi baixo: no 2017 só se rexistraron para mulleres (o 7,61 % sobre o total de contratos rexistrados) e, deses, o 46,5 % foron a xornada parcial, porcentaxe que baixa ata o17,7 % nos homes. Táboa 26. CONTRATOS INDEFINIDOS A MULLERES POR TIPO DE XORNADA. ANO 2017 XORNADA COMPLETA XORNADA PARCIAL FIXOS DESCONTINUOS Indefinido (bonificado/non bonificado) Indefinido persoas con discapacidade Convertidos a indefinidos Total contratos indefinidos FONTE: elaboración propia sobre datos do SEPE. Ano 2017 FENDA SALARIAL Segundo a Enquisa anual de estrutura salarial, no 2015, a ganancia media anual das mulleres foi de ,26 euros e de ,76 euros para os homes. Polo tanto, a ganancia media anual feminina supuxo o 78,0 % da masculina. O salario medio anual dos homes superou o das mulleres en 5.096,50 euros. O salario medio anual das mulleres tería que incrementarse un 28,2 % para equipararse ao dos homes, o que equivalería traballar uns 103 días máis sobre os 365 días do ano. No ano 2015 agrandouse a fenda salarial en Galicia (do 26,5 % no 2014 ao 28,2 % no 2015), mentres que na media estatal se recortou (30,3 % no 2014 e 29,6 % no 2015). Polo tipo de contrato, o salario medio anual dos traballadores cun contrato indefinido supera o das mulleres nun 31,9 %. No caso dos contratos de duración determinada, esa diferenza baixa ata o 10,3 %. Táboa 27. GANANCIA MEDIA ANUAL POR TRABALLADOR/A E TIPO DE CONTRATO MULLERES HOMES FENDA SALARIAL Duración indefinida , ,54 31,9 % Duración determinada , ,17 10,3 % FONTE: elaboración propia sobre datos da Enquisa de estrutura salarial. Ano 2015 Por sectores, as traballadoras nos servizos (sector no que teñen moita presenza as mulleres) gañan de media ao ano ,52 euros; son 356,27 euros menos ca no sector da industria, no que traballan máis homes ca mulleres. O salario medio anual dos homes na industria supera o das mulleres nun 39,1 %, porcentaxe que baixa ata o 26,5 % nos servizos. 23

24 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios Táboa 28. GANANCIA MEDIA ANUAL POR TRABALLADOR/A POR SECTOR MULLERES HOMES FENDA SALARIAL Industria , ,38 39,1 % Construción ,97 Servizos , ,22 26,5 % FONTE: elaboración propia sobre datos da Enquisa de estrutura salarial. Ano 2015 Outra fonte que nos aproxima á realidade dos salarios por sexos en Galicia é a estatística de Mercado de traballo e pensións nas fontes tributarias, da Axencia Tributaria. É unha investigación de carácter censual baseada na relación de perceptores de salarios, pensións e prestacións por desemprego que presentan os empregadores mediante a declaración anual de retencións e ingresos a conta sobre rendementos do traballo (modelo 190). O número asalariadas/os nesta estatística non ten por que coincidir co doutras fontes do mercado laboral (por exemplo, EPA ou afiliación á seguridade social) porque aquí compútanse todas as persoas asalariadas con independencia do tempo que permanecesen no mercado laboral, mentres que noutras estatísticas se recolle a poboación asalariada en media anual. Os datos da Axencia Tributaria reflicten que o salario medio anual das mulleres era de euros no 2016, euros menos ca o dos homes. É dicir, os ingresos salariais dos homes foron un 28,7 % superiores aos das mulleres (28,4 % no 2015). Táboa 29. ASALARIADAS/OS E SALARIO MEDIO ANUAL POR TRAMOS. ANO 2016 ASALARIADAS ASALARIADOS TRAMOS DE SALARIO N.º ASALARIADAS SALARIO MEDIO ANUAL N.º ASALARIADOS SALARIO MEDIO ANUAL De 0 a 0,5 SMI De 0,5 a 1 SMI De 1 a 1,5 SMI De 1,5 a 2 SMI De 2 a 2,5 SMI De 2,5 a 3 SMI De 3 a 3,5 SMI De 3,5 a 4 SMI De 4 a 4,5 SMI De 4,5 a 5 SMI De 5 a 7,5 SMI De 7,5 a 10 SMI Máis de 10 SMI Total FONTE: elaboración propia sobre datos da AEAT. Ano

25 Se as mulleres son maioría nos tramos con ingresos salariais máis baixos (ata 1,5 veces o SMI), os homes sono nos restantes tramos salariais (de 1,5 veces o SMI en adiante). No 2016, o 36,2 % da poboación asalariada feminina percibía en concepto de rendementos do traballo uns ingresos que non superaban o SMI (no ano 2016 estaba fixado en 9.172,80 euros anuais). No tramo máis baixo encádranse as asalariadas cuxos ingresos non superaron 0,5 veces o SMI: que representaban o 21 % do total de asalariadas. O salario medio anual (rendementos do traballo declarados divididos polo número de asalariados/as) nese tramo foi de só euros anuais. A seguir está o tramo de 0,5 a 1 vez o SMI con asalariadas (o 15 % do total da poboación asalariada feminina), cun salario medio anual de euros. En total, estes dous tramos xuntan o 36,2 % das asalariadas con ingresos que non superaban o SMI (a porcentaxe baixa ata o 26,1 % no caso dos asalariados). Entre os tramos de salarios máis baixos tamén destaca o das asalariadas que ingresaron entre 1 e 1,5 veces o SMI. Son mulleres que representan o 17 % do total da poboación asalariada feminina, e declaraban un salario medio anual de euros. Menos da metade das asalariadas en Galicia (o 46,5 %) lograron ingresar máis de 1,5 veces o SMI, mentres que no caso dos asalariados esa porcentaxe subiu ata o 62,4 %. De feito, só o 4,7 % das asalariadas obtiveron ingresos superiores a 4,5 veces o SMI (fronte ao 8,5 % dos homes). Atendendo á idade, o salario medio anual dos homes supera o das mulleres en todos os tramos de idade. A maior fenda dáse nas persoas maiores de 65 anos; neste grupo, os homes ingresaron un 104,9 % máis que as mulleres. Séguelle o tramo de 18 a 25 anos, cunha porcentaxe do 30,3 %. Pola contra, a menor diferenza dáse no grupo de 26 a 35 anos (un 20,5 %) e no de menores de 18 anos (25,8 %). Táboa 30. SALARIO MEDIO ANUAL POR SEXO E GRUPOS DE IDADE MULLERES HOMES FENDA XÉNERO Menor de 18 anos ,8 % De 18 a 25 anos ,3 % De 26 a 35 anos ,5 % De 36 a 45 anos ,6 % De 46 a 55 anos ,9 % De 56 a 65 anos ,8 % Maior de 65 anos ,9 % Total ,7 % FONTE: elaboración propia sobre datos do AEAT. Ano

26 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios A relación entre mocidade e salarios baixos é obvia. O salario medio anual das mulleres menores de 36 anos é inferior ao salario medio (estaba en euros anuais no 2016). As asalariadas de ata 35 anos sumaban no 2016 e representaban o 31 % sobre o total de asalariadas. As traballadoras por conta allea menores de 18 anos só representan o 0,15 % das asalariadas e ingresaron unha media de euros anuais. As mulleres de 18 a 25 anos, que supoñen ao redor do 8 % da poboación asalariada feminina, ingresaron de media euros anuais en O 23 % das traballadoras por conta allea no ano 2016 tiñan entre 26 e 35 anos e o seu salario medio anual era de euros. Entre as mulleres cos salarios máis baixos tamén están as maiores de 65 anos: asalariadas no 2016 (o 1,4 % sobre o total de asalariadas) cun salario medio anual de euros no dito ano. Cadro 31. ASALARIADAS E SALARIO MEDIO ANUAL POR IDADE. ANO 2016 TRAMOS DE IDADE ASALARIADAS SALARIO MEDIO ANUAL Menor de 18 anos De 18 a 25 anos De 26 a 35 anos De 36 a 45 anos De 46 a 55 anos De 56 a 65 anos Maior de 65 anos Total FONTE: elaboración propia sobre datos do AEAT. Ano 2016 Por sector de actividade, a maior fenda salarial áchase na agricultura, gandería, silvicultura e pesca, no que os homes ingresaron de media anual un 43,6 % máis ca as mulleres. Séguelle a industria cunha brecha do 42,2 %, as entidades financeiras e aseguradoras cunha porcentaxe do 41,7 % e os servizos ás empresas co 41,1 %. Pola contra, a menor diferenza salarial por sexos dáse no sector da construción e actividades inmobiliarias (un 9,0 %) e na actividade dos servizos sociais (un 19,8 %). O salario medio anual das mulleres é inferior á media ( euros/ano) nos seguintes sectores: outros servizos persoais e de ocio (7.600 euros/ano); agricultura, gandería, silvicultura e pesca ( euros/ano); servizos ás empresas ( euros/ano); comercio, reparacións e transporte ( euros/ano). No ano 2016, o 51 % das asalariadas encadrábanse neses sectores. 26

27 Cadro 32. SALARIO MEDIO ANUAL POR SEXO E SECTOR DE ACTIVIDADE. ANO 2016 MULLERES HOMES BRECHA SALARIAL Agricultura, gandería, silvicultura e pesca ,6 % Industria extractiva, enerxía e auga ,5 % Industria ,2 % Construción e actividades inmobiliarias ,0 % Comercio, reparacións e transporte ,4 % Información e comunicacións ,9 % Entidades financeiras e aseguradoras ,7 % Servizos ás empresas ,1 % Servizos sociais ,8 % Outros servizos persoais e de ocio ,3 % Total ,7 % FONTE: elaboración propia con datos do AEAT. Ano 2016 As asalariadas son maioría nas seguintes actividades (ver cadro 33): servizos sociais (o 62,1 % da poboación asalariada); outros servizos persoais e de ocio (o 59,4 %) e servizos ás empresas (o 54,8 %). Cadro 33. ASALARIADAS/OS POR SECTOR. ANO 2016 SECTORES ASALARIADAS ASALARIADOS TOTAL Agricultura, gandería, silvicultura e pesca Industria extractiva, enerxía e auga Industria Construción e actividades inmobiliarias Comercio, reparacións e transporte Información e comunicacións Entidades financeiras e aseguradoras Servizos ás empresas Servizos sociais Outros servizos persoais e de ocio Total FONTE: elaboración propia sobre datos da AEAT. Ano 2016 Os ingresos salariais máis baixos rexístranse na actividade de «outros servizos persoais e de ocio», que é unha das máis feminizadas (cun 59,4 % de persoas asalariadas). Os ingresos máis elevados corresponden a actividade de «entidades financeiras e aseguradoras», na que a distribución da poboación asalariada por sexos é case homoxénea (49,5 % son mulleres e o restante, 50,5 % homes). 27

28 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios POBOACIÓN PARADA A poboación parada feminina diminuíu decontino nos últimos catro anos ata quedar en desempregadas no Porén, aínda hai máis ca hai dez anos, un 73 % máis de paradas, e cunha taxa de paro do 16,4 % (9,9 % no 2007). Táboa 34. POBOACIÓN PARADA FEMININA PARADAS TAXA DE PARO ,9 % ,2 % ,4 % ,2 % ,1 % ,2 % ,7 % ,7 % ,0 % ,8 % ,4 % FONTE: elaboración propia sobre datos da EPA No 2017 había paradas (o 50,3 % do paro) e parados. A taxa de paro das mulleres superaba a dos homes en 1,4 puntos porcentuais: 16,4 % mulleres; 15,0 % homes. Alcanzábase a cifra máis baixa de paro feminino dos últimos sete anos. Porén, non todas as mulleres que deixaron de figurar como paradas atoparon un emprego. Nos últimos catro anos abandonaron as estatísticas do paro mulleres pero, nese período, o número de ocupadas só subiu en Polo tanto, a caída da poboación activa está influíndo moito no descenso do paro. Persiste, ademais, un avultadísimo paro de longa duración. No 2017, a metade das mulleres desempregadas encadrábanse no paro de longa duración: Mención á parte merecen as mulleres que levaban buscando un emprego dous ou máis anos (supoñían o 41 % das desempregadas en 2017) porque unha permanencia prolongada no desemprego adoita rebaixar as expectativas de empregabilidade e, ademais, se son beneficiarias de prestacións, estas van minguando ata que se esgotan. Por idades, o colectivo máis castigado polo paro é o da xente máis nova: no ano 2017, o 25,9 % das activas de 16 a 29 anos estaban no paro (no total da poboación galega feminina esa porcentaxe estaba no 16,4 %). 28

29 Outro colectivo vulnerable é a poboación con menos formación. No 2017, a taxa de paro máis alta (sen ter en conta as paradas sen estudos porque a cifra absoluta non é significativa no total do desemprego) rexístrase nas mulleres con estudos primarios: 24,4 %. Séguelle o das que cursaron educación secundaria de primeira etapa, cunha taxa do 21,3 %. No extremo contrario estarían as mulleres con educación superior, cunha taxa de paro do 12,2 % (a taxa de paro dese colectivo está por baixo da media). PRESTACIÓNS POR DESEMPREGO En novembro de 2017 figuraban rexistradas nas oficinas dos servizos públicos de emprego paradas con experiencia laboral, e só o 49,2 % percibían unha prestación por desemprego (nos homes, a porcentaxe sobe ata o 59,4 %). Nese mes (último dato publicado no momento de elaborar este informe), as mulleres eran maioría na percepción da RAI, da prestación contributiva e, sobre todo, do Programa de activación para o emprego (perciben o 58,4 % deste tipo de prestación). Pola contra, había máis homes (o 50,6 %) ca mulleres percibindo o subsidio por desemprego. A contía dos subsidios por desemprego, da RAI e do Programa de activación para o emprego é duns 430 euros mensuais. O 56 % das mulleres beneficiarias de prestacións por desemprego en novembro de 2017 recibían algunha destas tres; é dicir, as prestacións contributivas, que son as de máis calidade, só chegaban ao 44 % das mulleres cubertas polo sistema de protección por desemprego. Nas mulleres teñen máis peso as prestacións contributivas (44,0 % do total das prestacións que perciben as mulleres) ca os subsidios por desemprego (42,6 %). Pola contra, entre os homes beneficiarios de prestacións por desemprego hai máis percibindo un subsidio de desemprego (46,2 %) ca unha contributiva (40,6 %). Táboa 35. PRESTACIÓN POR DESEMPREGO POR TIPO E SEXO. NOVEMBRO 2017 PRESTACIÓN MULLERES HOMES TOTAL Prestación contributiva Subsidio por desemprego Renda activa de inserción Programa activación para o emprego Total FONTE: elaboración propia sobre datos do SEPE. Datos de novembro do

30 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios As prestacións contributivas representaron o 62,9 % do total das prestacións percibidas por mulleres menores de 30 anos; o 56,7 % nas mulleres de 30 a 44 anos e só o 30,3 % para as mulleres de 45 ou máis anos (en novembro de 2017). O 42,8 % das mulleres que percibiron subsidios de desemprego en novembro de 2017 tiñan 55 ou máis anos. Táboa 36. BENEFICIARIAS DE PRESTACIÓNS POR DESEMPREGO POR IDADE E TIPO IDADE CONTRIBUTIVA SUBSIDIO RAI PROGRAMA ACTIVACIÓN EMPREGO anos anos anos anos anos anos anos anos anos ou máis anos Total FONTE: elaboración propia sobre datos do SEPE. Datos do mes de novembro de 2017 Fenda nas prestacións por desemprego A base de cotización determina a contía da prestación contributiva por desemprego. Polo tanto, a brecha de xénero no salario tamén se traslada en boa medida ás prestacións por desemprego. A Axencia Estatal da Administración Tributaria (AEAT) publica o número de persoas que perciben prestacións por desemprego e mais o importe da prestación media anual, pero non as desagrega en contributivas e asistenciais. Segundo os datos da Axencia Tributaria, en 2016 (último dato dispoñible), mulleres percibiron prestacións por desemprego (o 48 % sobre o total de persoas desempregadas que as percibiron) fronte a homes. As mulleres percibían de media anual euros e os homes, euros. Polo tanto, os homes ingresaron de media uns 475 euros máis ao ano, un 16,7 % máis (no 2015, esa porcentaxe tamén estaba no 16,7 %). 30

31 FENDA NAS PENSIÓNS Para analizar a fenda de xénero nas pensións do sistema da seguridade social, utilizamos de novo a estatística Mercado de traballo e pensións nas fontes tributarias da Axencia Tributaria, que fornece información sobre as pensións medias anuais pero sen desagregar os importes en función do tipo de prestación (se é ou non contributiva ou se é de xubilación, invalidez ou viuvez). O que si reflicte a estatística é que, tamén no caso das pensións, as mulleres obteñen ingresos inferiores aos dos homes. Segundo a citada fonte, o importe da pensión media anual en Galicia no ano 2016 era de euros nas mulleres e subía nos homes ata os euros. Isto significa que os homes ingresaron, de media, euros máis ca as mulleres ao ano, un 40,5 % máis (no 2015, esa porcentaxe era do 40,4 %). No 2016, segundo os datos da Axencia Tributaria, en Galicia ingresaron pensións persoas: mulleres (o 52 % sobre o total de pensionistas) e homes. O número de pensións por persoa foi de 1,1, tanto nas mulleres coma nos homes. Táboa 37. MULLERES PENSIONISTAS, PENSIÓN POR PERSOA E PENSIÓN MEDIA ANUAL TRAMOS DE PENSIÓN MULLERES PENSIONISTAS PENSIÓNS POR PERSOA PENSIÓN MEDIA ANUAL De 0 a 0,5 PMI* , De 0,5 a 1 PMI , De 1 a 1,5 PMI , De 1,5 a 2 PMI , De 2 a 2,5 PMI , De 2,5 a 3 PMI , De 3 a 3,5 PMI , De 3,5 a 4 PMI , De 4 a 4,5 PMI , De 4,5 a 5 PMI 784 2, De 5 a 7,5 PMI 972 2, Máis de 7,5 PMI 325 2, Total , *PMI: pensión mínima interprofesional FONTE: elaboración propia sobre datos da AEAT. Datos do ano 2016 No 2016, o 45,1 % das pensionistas declararon uns ingresos que non superaban a PMI (que estaba fixada en 8.449,00 euros/ano). No caso dos homes, a porcentaxe 31

32 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios baixa ata o 33,0 %. Como se aprecia na táboa 37, as pensionistas situadas nos tramos superiores perciben, por termo medio, maior número de pensións por persoa. CONCLUSIÓNS Hai máis mulleres ca homes en idade legal de traballar, pero menos participando no mercado laboral. A taxa de actividade feminina é case nove puntos inferior á dos homes. A poboación activa feminina subiu lixeiramente no 2017 (un 0,2 %) pero nos catro anos anteriores descendeu de forma continuada. A perda de poboación activa feminina que se produciu desde 2012 (ano en que se alcanza a cifra máis elevada de activas desde que existen estatísticas) dáse nas menores de 40 anos. No ano 2017 creáronse empregos femininos pero aínda quedan por recuperar para alcanzar o valor de ocupación feminina do ano A taxa de ocupación das mulleres aínda é uns oito puntos inferior á dos homes. A segregación de xénero por sectores é moi profunda. As mulleres concéntranse sobre todo nos servizos; dentro deles, entre as ramas máis feminizadas están as «actividades sanitarias e de servizos sociais», «educación», «actividades administrativas e servizos auxiliares» e «hostalaría». O teito de cristal persiste. Nos postos de traballo que requiren unha alta cualificación, como os técnicos, científicos e intelectuais, hai máis mulleres ca homes (o 59 % dos empregos cóbrenos mulleres) pero elas só ocupan o 30 % de postos directivos e de xerencia. Pola situación profesional, elas son maioría no sector público pero as empresarias con persoal asalariado ao seu cargo aínda representan só o 5 % das ocupadas, porcentaxe que sobe ata o 8 % no caso deles. Na repartición das responsabilidades familiares entre homes e mulleres, aínda son mormente as mulleres as que solicitan permisos nas empresas. No 2017, en Galicia percibíronse prestacións por maternidade, das cales o 97,89 % foron para mulleres. As mulleres seguen sendo as que se acollen maioritariamente ás excedencias por coidados de fillos/as (o 91,65 % das concedidas en 2016). Se esta proporción fose máis equilibrada, as empresas desbotarían o prexuízo de que contratar mulleres en idade fértil supón un atranco á produción Os postos de traballo a xornada parcial están ocupados sobre todo por mulleres: case oito de cada dez persoas ocupadas a tempo parcial eran mulleres no 2017 (o 77 %). O motivo máis alegado polas mulleres para aceptaren este tipo de xornada é non atopar un traballo de xornada completa (o 60 %). 32

33 O 94 % das persoas que traballan a xornada parcial por mor das responsabilidades familiares (coidado de menores, maiores, dependentes ) son mulleres, o que confirma que elas son por maioría as que asumen o rol da dedicación á familia e a atención ás persoas dependentes. Nos dous últimos anos baixou a proporción de mulleres que traballan a xornada parcial. Con todo, o 21,9 % da poboación ocupada feminina en Galicia tiña un contrato a tempo parcial no 2017 (no 2012, esa porcentaxe estaba no 20,8 %). A taxa de temporalidade é máis alta nas mulleres ca nos homes. No 2017, o 28,7 % das traballadoras por conta allea tiñan un emprego temporal; nos homes, a porcentaxe baixaba ata o 25,3 %. A creación de emprego por conta allea vai ligada a unha maior temporalidade, tanto no sector privado coma no público. A poboación asalariada feminina no sector privado aumentou nos tres últimos anos pero o emprego temporal aumentou en detrimento do indefinido: no 2017 había asalariadas máis cun contrato temporal ca tres anos antes, fronte a 800 indefinidas menos, co que a taxa de temporalidade subiu do 24,5 % no 2014 ao 29,1 % no No sector público creouse emprego por conta allea nas mulleres nos dous últimos anos, pero tamén foi temporal (5.500 asalariadas máis ca no 2015 cun contrato temporal, fronte a 600 indefinidas menos). A taxa de temporalidade nas mulleres estaba no 27,7 % no 2017 e superaba nuns catro puntos porcentuais a de A contratación está marcada pola precariedade: no 2017, o 92,4 % dos contratos rexistrados para mulleres foron temporais (91,8 % nos homes) e case a metade dos contratos indefinidos formalizados con mulleres (46,5 %) foron a xornada parcial (17,7 % nos homes). A rotación do emprego é maior nas mulleres ca nos homes: cada muller contratada asinou unha media de 4,6 contratos fronte a 3,8 os homes. O paro baixou seguido nas mulleres nos últimos catro anos. Porén, no 2017 aínda había desempregadas (un 73 % máis ca no 2007) que representaban o 16,4 % das activas. Nese ano, a taxa de paro das mulleres superaba a dos homes en 1,4 puntos porcentuais. A caída da poboación activa está influíndo moito no descenso do paro. Nos catro últimos anos deixaron de figurar nas estatísticas do paro mulleres pero, en comparación con hai catro anos, o número de empregadas só subiu en A protección por desemprego está en mínimos. En novembro de 2017 (último dato dispoñible) a metade das mulleres paradas con experiencia laboral carecía de 33

34 Mulleres no mercado laboral galego: empobrecidas por xénero, desiguais por salarios prestacións por desemprego: a taxa de cobertura do sistema de protección por desemprego era do 49,2 % nas mulleres (59,4 % nos homes). As prestacións contributivas, as de máis calidade, só chegaban ao 44,0 % das mulleres que recibían prestacións por desemprego. A fenda salarial é o resultado máis visible da desigualdade e da discriminación que sofren as mulleres no mercado laboral. A diferenza salarial entre homes e mulleres alcanzou os 5.096,50 euros en 2015 (último ano do que se dispón de datos da enquisa anual de estrutura salarial): a ganancia media anual das mulleres era de ,26 euros e a dos homes de ,76 euros, o que supón que o salario medio anual dos homes é un 28,2 % superior ao das mulleres. A disparidade nos salarios tamén repercute, como é obvio, nas prestacións por desemprego e nas pensións. Segundo os datos da AEAT, no 2016, a prestación media anual por desemprego dos homes superaba a das mulleres nun 16,7 % e a pensión media anual dos homes superou a das mulleres nun 40,5 %. 34

35 Secretaría Xeral de Política Lingüística