O EMPREGO NO ÚLTIMO ANO

Transcrição

1 DOCUMENTOS O EMPREGO NO ÚLTIMO ANO gabinete técnico de cc oo de galicia área económica n.º 123/ xullo de 2008 gabinete técnico económico 1

2 Documento do Gabinete Técnico do S. N. de CC OO de Galicia N.º 123 / Xullo de 2008 Elaboración: GABINETE TÉCNICO DO SINDICATO NACIONAL DE CC OO DE GALICIA

3 ÍNDICE 1. EVOLUCIÓN DO EMPREGO...5 Estabilidade no emprego...17 Encadeamento de contratos...25 Conversión de persoas asalariadas temporais en indefinidas EVOLUCIÓN DO PARO CONCLUSIÓNS...34 gabinete técnico económico 3

4

5 1. EVOLUCIÓN DO EMPREGO Para coñecer a situación pola que está atravesando o mercado laboral galego, analizaremos en primeiro lugar a evolución do emprego segundo distintas variables: nacionalidade, sector de actividade, ocupación, sexo, tipo de xornada e situación profesional. Na nosa análise utilizaremos os datos trimestrais que ofrece a Enquisa de poboación activa (EPA) e centraremos o estudo no último ano. En primeiro lugar, manexamos a variable da nacionalidade xa que, aínda que en Galicia o peso da poboación estranxeira é menor que no resto do Estado, está adquirindo unha importancia crecente nos últimos anos. Cadro n.º 1. POBOACIÓN OCUPADA SEGUNDO A NACIONALIDADE ESPAÑOLA ESTRANXEIRA TOTAL 1.º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre FONTE: Enquisa de poboación activa. INE. Elaboración propia. Segundo os últimos datos dispoñibles da EPA (primeiro trimestre de 2008), a poboación ocupada estranxeira acada en Galicia a cifra de persoas, das que son homes e mulleres; o seu peso gabinete técnico económico 5

6 documento 123 no total da poboación ocupada galega é do 4,6 % (no mesmo período do ano 2007 a porcentaxe era do 4 %). No cadro 2 recollemos a evolución do emprego expresado en taxas de variación interanual. As taxas de variación do emprego en Galicia no último ano reflicten como a desaceleración na actividade económica se traslada ao emprego, pois dende o terceiro trimestre de 2007 as taxas de crecemento interanual da ocupación mantéñense constantes, ao pé do 2 %. Cadro n.º 2. TAXAS DE VARIACIÓN ANUAL DA POBOACIÓN OCUPADA ESPAÑOLA ESTRANXEIRA TOTAL 1.º trimestre ,1 % 30,3 % 2,1 % 2.º trimestre ,4 % 13,3 % 3,8 % 3.º trimestre ,7 % 9,6 % 2,0 % 4.º trimestre ,8 % 12,3 % 2,2 % 1.º trimestre ,6 % 11,3 % 2,1 % FONTE: Enquisa de poboación activa. INE. Elaboración propia. A análise da variación do emprego segundo a nacionalidade evidencia ritmos diferentes. Por un lado, o incremento do emprego das persoas de nacionalidade estranxeira acada elevadas porcentaxes no período analizado que, no peor do casos, multiplican case por seis as das persoas de nacionalidade española. A maior medra do emprego dáse no primeiro trimestre de 2007 cunha porcentaxe do 30,3 % e a menor no terceiro trimestre dese ano cun 9,6 %. Por outro lado, só nun dos trimestres estudados (o segundo de 2007, cun 3,4 %) o emprego das persoas de nacionalidade española medra por riba do 2 %, mentres que a taxa máis baixa atopámola no primeiro trimestre do 2007 cun 1,1 %. 6 O emprego no último ano

7 Se observamos a evolución das taxas de creación de emprego comprobamos que, malia rexistraren porcentaxes superiores, diminúen máis entre as persoas de nacionalidade estranxeira (no último ano pasa do 30,3 % ao 11,3 %) que entre as persoas españolas (que nese mesmo período pasa do 1,1 % ao 1,6 % con grandes oscilacións intermedias). Polo tanto, os datos semellan indicar que a desaceleración do emprego está a afectar máis aos homes e mulleres estranxeiros que aos españois; con todo, non debemos esquecer que como xa avanzamos a taxa de creación de emprego da poboación estranxeira (11,3%) no último ano se sitúa moi por riba da dos traballadores e traballadoras españois (1,6%). Isto quere dicir que o 23 % do emprego creado neste período corresponde a traballadoras e traballadores estranxeiros, que ocupan un de cada catro empregos creados. A evolución da afiliación á Seguridade Social é outro indicador que confirma que á economía galega lle custa de máis en máis xerar emprego, como veremos a seguido. Cadro n.º 3. EVOLUCIÓN DA AFILIACIÓN Á SEGURIDADE SOCIAL PERSOAS AFILIADAS Á SEGURIDADE SOCIAL TAXA DE VARIACIÓN INTERANUAL Xaneiro de ,1 % Febreiro de ,1 % Marzo de ,5 % Abril de ,8 % Maio de ,9 % Xuño de ,7 % gabinete técnico económico 7

8 documento 123 PERSOAS AFILIADAS Á SEGURIDADE SOCIAL TAXA DE VARIACIÓN INTERANUAL Xullo de ,5 % Agosto de ,0 % Setembro de ,2 % Outubro de ,1 % Novembro de ,1 % Decembro de ,9 % Xaneiro de ,5 % Febreiro de ,3 % Marzo de ,6 % Abril de ,4 % Maio de ,3 % FONTE: Instituto Galego de Estatística. Os datos do cadro 3 reflicten con claridade a variación da tendencia na creación de emprego: durante os tres primeiros meses do 2007, o emprego medra por riba do 4 %; nos cinco seguintes, por riba do 3,5 %; de agosto a decembro a taxa sitúase no limiar do 3 %, agudizándose o descenso nos primeiros meses de 2008 ao baixar desde o 2,5 % de xaneiro ao 1,3 % de maio. É dicir, o emprego pasou de medrar a un ritmo do 4,1 % en xaneiro de 2007 a facelo só un 1,3 % dezaseis meses máis tarde. Dito doutro xeito, en menos de ano e medio, a creación de emprego en Galicia reduciuse nun 68 %. Resulta interesante analizar como evolucionou o emprego nos distintos sectores de actividade, de aí que a seguinte variable que 8 O emprego no último ano

9 estudamos sexa precisamente a distribución sectorial do emprego. Os datos recóllense no cadro 4: Cadro n.º 4. DISTRIBUCIÓN SECTORIAL DO EMPREGO PRIMARIO INDUSTRIA CONSTRUCIÓN SERVIZOS 1.º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre FONTE: Enquisa de poboación activa. INE. Elaboración propia. Se atendemos á desagregación dos datos do emprego por sectores de actividade, observamos que os servizos son os que mellor resisten a desaceleración na creación de emprego. O emprego no sector industrial acada o seu volume máximo de ocupación no primeiro trimestre de 2007 con ocupados e ocupadas e, de aí en diante, cae drasticamente (ata un 6,5 % no segundo trimestre de 2007) para rexistrar unha leve recuperación no cuarto trimestre de O sector da construción medra de maneira considerable entre o primeiro e o cuarto trimestre de 2007, cando rexistra un volume de ocupación histórico: persoas, que vai seguido dun derrubamento da ocupación do 8 %. Os sector dos servizos é o único que crea emprego no último ano (aínda que o incremento non chega ao 6 %) e o que mellor resiste a negativa evolución xeral do emprego, xa que non rexistra nin grandes incrementos nin grandes diminucións no período. No terceiro gabinete técnico económico 9

10 documento 123 trimestre de 2007 acada o seu volume de ocupación máis alto con persoas, e modera o seu crecemento desde entón. Pola súa parte, o emprego no sector primario prosegue a súa tendencia de axuste secular ata o punto de que xa rexistra menos de persoas ocupadas. Podemos concluír, xa que logo, que o sector dos servizos foi a principal fonte de creación de emprego nos últimos meses pois nos restantes sectores se destruíu. Pero, como se distribuíu esta creación de emprego entre sexos? Cadro n.º 5. DISTRIBUCIÓN SECTORIAL DO EMPREGO POR SEXOS PRIMARIO INDUSTRIA CONSTRUCIÓN SERVIZOS TOTAL MULLERES 1.º trimestre º trimestre Variación absoluta HOMES 1.º trimestre º trimestre Variación absoluta FONTE: Enquisa de poboación activa. INE. Elaboración propia. A creación do emprego distribúese de forma desigual entre os sexos: no último ano, aumenta entre as mulleres en empregos (4,1%) pero nos homes faino só en (0,5%). A evolución do emprego por sectores tamén é diferente segundo o sexo: o feminino diminúe só no sector agrario e aumenta na industria, na construción e nos servizos. 10 O emprego no último ano

11 Pola contra, o masculino redúcese en todos os sectores agás nos servizos. Podemos avanzar que a desaceleración do emprego afecta aos homes debido, en boa parte, ás ocupacións nas que traballan na industria e a construción. O cadro 6 reflicte a evolución do emprego por grupos ocupacionais. Cadro n.º 6. EMPREGO POR GRUPOS OCUPACIONAIS 1.º TRIMESTRE º TRIMESTRE 2008 VARIACIÓN ABSOLUTA Dirección de empresas Profesionais con titulación universitaria Persoal técnico e profesionais de apoio Persoal empregado administrativo Servizos de restauración, comercio, persoais e de protección Persoal cualificado en agricultura e pesca Persoal cualificado en construción e industrias manufactureiras Persoal operador e montador de maquinaria Persoal non cualificado e Forzas Armadas FONTE: Enquisa de poboación activa primeiro trimestre de 2007 e INE. Elaboración propia. A distribución do emprego por grupos ocupacionais ofrece unha fotografía transversal de todas as ramas de actividade que se pode gabinete técnico económico 11

12 documento 123 relacionar, ata certo punto, con requirimentos formativos e co nivel salarial. Os datos do cadro 6 reflicten que o emprego só aumentou en catro dos nove grupos ocupacionais, mentres que nos restantes diminuíu. O dato positivo é que a maior creación de emprego se concentrou nas dúas actividades máis cualificadas: dirección de empresas e profesionais con titulacións universitarias. Como dato negativo, hai que destacar que o maior volume de emprego se concentra nas actividades onde o emprego é de menor calidade, as cualificacións requiridas son inferiores e, por conseguinte, os salarios son máis baixos, como son o persoal da construción e industrias manufactureiras e os servizos de restauración, comercio e persoais. A distribución do emprego por grupos ocupacionais segundo o sexo explica o diferente avance do emprego masculino e feminino. Cadro n.º 7. EMPREGO POR GRUPOS OCUPACIONAIS E SEXO MULLERES HOMES Dirección de empresas Profesionais con titulación universitaria Persoal técnico e profesionais de apoio Persoal empregado administrativo Servizos de restauración, comercio, persoais e de protección Persoal cualificado en agricultura e pesca Persoal cualificado en construción e industrias manufactureiras Persoal operador e montador de maquinaria Persoal non cualificado e Forzas Armadas FONTE: Enquisa de poboación activa primeiro trimestre de INE. Elaboración propia. 12 O emprego no último ano

13 O emprego feminino concéntrase nos servizos e, dentro destes, no comercio, a hostalaría e os servizos persoais, que se converten nunha ocupación feminizada o emprego feminino ( ) duplica o dos homes (56.400), como sucede tamén nos empregos administrativos onde se crea un importante volume de emprego. Pola contra, o groso do emprego masculino está na construción e nas industrias manufactureiras, onde se perde emprego. O desenvolvemento destas dúas ramas de actividade explica por si mesmo o diferente avance do emprego masculino e feminino: dos empregos creados neste período, corresponden ás mulleres ou, o que é o mesmo, tres de cada catro empregos creados son femininos. É dicir, sendo certo que se creou máis emprego feminino ca masculino, tamén o é que o aumento do emprego feminino se concentrou maioritariamente nas ocupacións menos cualificadas, ao contrario do que aconteceu entre os homes. Cómpre resaltar como dato positivo que a presenza das mulleres é superior nas profesións asociadas a titulacións universitarias: hai mulleres ocupadas neste grupo profesional, fronte a homes. No extremo contrario están as ocupacións nas que o acceso da muller está claramente limitado, como é o emprego cualificado na construción e as industrias manufactureiras, no que o emprego masculino supera amplamente o feminino (hai homes fronte a mulleres). Outro tanto acontece no persoal operador e montador, no que o emprego masculino case cuadriplica o feminino. O cadro 8 amosa a evolución do emprego segundo o tipo de xornada. gabinete técnico económico 13

14 documento 123 Cadro n.º 8. POBOACIÓN OCUPADA SEGUNDO O TIPO DE XORNADA COMPLETA PARCIAL TOTAL 1.º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre FONTE: Enquisa de poboación activa. INE. Elaboración propia. A análise da evolución da poboación ocupada segundo a xornada tamén evidencia o cambio de tendencia do emprego: o emprego a tempo parcial diminúe en todos os trimestres estudados agás no primeiro de 2008 que aumenta, mentres que o emprego a xornada completa perde peso no total. Ademais, a taxa de creación de emprego a xornada parcial (7,4%) no último ano sitúase moi por riba da do emprego a tempo completo (1,4%). Isto implica que o 37 % do emprego neto creado neste período é a xornada parcial, aínda que cunha distribución moi desemellante entre sexos, xa que o cen por cento do aumento neto de emprego masculino é a tempo parcial e nas mulleres do 26 %. A seguir, analizamos as diferenzas entre a xornada feminina e a masculina tomando como referencia os datos correspondentes ao primeiro trimestre de O emprego no último ano

15 Cadro n.º 9. POBOACIÓN OCUPADA SEGUNDO O TIPO DE XORNADA E O SEXO MULLERES HOMES TOTAL Xornada completa Xornada parcial Total FONTE: Enquisa de poboación activa primeiro trimestre de INE. Elaboración propia. A maior parte dos homes e mulleres galegos traballan a xornada completa, pero as porcentaxes varían notablemente do 81,2 % das mulleres ao 95,3 % dos homes. É dicir, só un 4,7 % do emprego masculino está ocupado a tempo parcial fronte a un 18,8 % do feminino. Polo tanto, concluímos que o emprego a tempo parcial en Galicia é feminino, xa que o 75 % das persoas ocupadas con este tipo de xornada son mulleres (96.700). Aínda que a opción de traballar a tempo parcial pode deberse a preferencias persoais, a gran disparidade entre sexos amosa as diferenzas nas pautas de utilización do tempo, pois a muller asume na maioría dos casos as tarefas de atención ás persoas dependentes e ten dificultades para compatibilizar o traballo coa vida privada. Para completar a análise, centramos a nosa atención na evolución do emprego segundo a situación profesional. gabinete técnico económico 15

16 documento 123 Cadro n.º 10. POBOACIÓN OCUPADA SEGUNDO A SITUACIÓN PROFESIONAL PERSOAS AXUDAS PERSOAS OUTRAS EMPRESARIAS E FAMILIARES ASALARIADAS AUTÓNOMAS 1.º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre FONTE: Enquisa de poboación activa primeiro trimestre de INE. Elaboración propia. Aínda que o maior volume de emprego creado nos últimos doce meses é asalariado ( empregos por conta allea por por conta propia), o crecemento en termos relativos do traballo asalariado (3,5%) é maior que o do emprego por conta propia (1,7%). Ademais, hai que destacar a importante tendencia á alza do traballo por conta propia nos dous últimos trimestres, cando o traballo por conta allea diminúe e provoca que aquel acade o seu volume máximo con ocupados e ocupadas no cuarto trimestre de 2007 (rexistrando unha medra do 4,6 % respecto ao mesmo trimestre do ano anterior). Habitualmente, cando a creación de emprego asalariado se desacelera, increméntanse o emprego por conta propia. Detrás desta tendencia podería haber unha maior iniciativa empresarial, unha maior 16 O emprego no último ano

17 precariedade nas condicións de emprego ou unha combinación de ambas. ESTABILIDADE NO EMPREGO Neste apartado analizamos a evolución da taxa de temporalidade nos doce últimos meses para afondar na radiografía da situación das persoas con emprego en Galicia. Unha primeira avaliación permítenos comprobar que a taxa de eventualidade diminúe en Galicia: do 34,9 % no segundo trimestre de 2006 ao 29,7 % no primeiro trimestre de 2008, favorecida polo Acordo para a Mellora do Crecemento do Emprego (AMC) do ano 2006 e o Acordo sobre Obxectivos e Medidas de Emprego en Galicia asinado en febreiro de 2007 no marco do diálogo social en Galicia. Cadro n.º 11. TAXA DE TEMPORALIDADE SEGUNDO O SEXO MULLERES HOMES TOTAL 1.º trimestre ,8 % 31,7 % 32,2 % 2.º trimestre ,6 % 30,8 % 31,6 % 3.º trimestre ,8 % 30,9 % 32,2 % 4.º trimestre ,3 % 28,8 % 29,5 % 1.º trimestre ,1 % 27,1 % 29,7 % FONTE: Enquisa de poboación activa. INE. Elaboración propia En concreto, no período obxecto de estudo, a taxa de temporalidade para o conxunto da poboación asalariada cae en 2,5 puntos ao pasar do 32,2 % ao 29,7 %. Esta redución explícase pola caída do emprego temporal e o aumento paralelo do emprego indefinido. gabinete técnico económico 17

18 documento 123 A redución da taxa de temporalidade non se dá por igual nos dous sexos: a taxa masculina diminúe en 4,6 puntos, mentres que a feminina aumenta en tres décimas. Isto implica que as diferenzas entre ambas aumenten: no primeiro trimestre de 2007 era só de 1,1 puntos e no mesmo trimestre de 2008 de 6 puntos. En consonancia coa peor evolución do emprego, no primeiro trimestre de 2008 a taxa de temporalidade medra dúas décimas, cun funcionamento peor para as mulleres, para as que se incrementa en 2,8 puntos, mentres que para os homes diminúe en 1,7 puntos. Os cadros 12 e 13 reflicten a evolución das taxas de temporalidade segundo o sexo, diferenciando entre sector privado e sector público. A primeira conclusión que podemos tirar é que a rebaixa na taxa de temporalidade reprodúcese indistintamente para o sector público e o privado, pero cunha incidencia desigual: a taxa no sector privado cae 2,9 puntos e no público só tres décimas. A explicación está en que no sector público o emprego indefinido medra nun 9 % e o temporal faino nun 7 %, mentres que no sector privado todo o aumento do emprego asalariado foi indefinido. Cadro n.º 12. TAXA DE TEMPORALIDADE NO SECTOR PRIVADO SEGUNDO O SEXO MULLERES HOMES TOTAL 1.º trimestre ,0 % 33,9 % 34,0 % 2.º trimestre ,9 % 33,5 % 33,7 % 3.º trimestre ,7 % 33,4 % 33,9 % 4.º trimestre ,6 % 30,5 % 30,5 % 1.º trimestre ,7 % 29,3 % 31,1 % FONTE: enquisa de poboación activa. INE. Elaboración propia 18 O emprego no último ano

19 No sector privado, a taxa de temporalidade masculina cae en 4,6 puntos e a feminina en tres décimas. En consecuencia, aumenta a diferenza entre a taxa masculina e feminina: pasa dunha décima no primeiro trimestre de 2007 a 4,4 puntos no primeiro trimestre de Ao analizarmos a evolución do emprego nos doce últimos meses, observamos que o emprego asalariado temporal diminúe entre os homes (en ) e medra entre as mulleres (2.200), mentres que o emprego indefinido medra en ambos os casos. No primeiro trimestre de 2008, a taxa de eventualidade recupera a tendencia á alza incrementándose en 0,6 décimas. O seu impacto afecta exclusivamente á temporalidade feminina: a taxa feminina medra en 3,1 puntos, mentres que a masculina diminúe en 1,2 puntos. Cadro n.º 13. TAXA DE TEMPORALIDADE NO SECTOR PÚBLICO SEGUNDO O SEXO MULLERES HOMES TOTAL 1.º trimestre ,1 % 20,6 % 25,2 % 2.º trimestre ,5 % 18,4 % 23,7 % 3.º trimestre ,0 % 18,9 % 25,3 % 4.º trimestre ,5 % 20,7 % 25,5 % 1.º trimestre ,3 % 16,9 % 24,9 % FONTE: enquisa de poboación activa. INE. Elaboración propia No sector público, a taxa de temporalidade só diminúe en tres décimas no período de análise: a masculina baixa en 3,7 puntos e a feminina aumenta en 2,2 puntos. O resultado é que a diferenza entre ambas aumenta de 8,5 a 14,4 puntos porcentuais. gabinete técnico económico 19

20 documento 123 Igual que acontece no sector privado: créase máis emprego asalariado feminino (12.000) ca masculino (2.900), pero o 49 % do emprego feminino creado foi temporal, mentres que entre os homes todo o aumento neto do emprego foi indefinido. Á vista dos resultados, concluímos que as mulleres teñen en maior medida que os homes condicións de emprego proclives a traducírense en situacións de precariedade laboral. No primeiro trimestre de 2008, a taxa de temporalidade feminina (33,1%) é superior á masculina (27,1%). Esta diferenza explícase en parte pola distancia que se observa no sector público, onde a temporalidade feminina (31,3%) se sitúa 14,4 puntos porcentuais por riba da masculina (16,9%), a pesar do suposto compromiso das Administracións públicas coa igualdade de xénero e a estabilidade no emprego, xa que a distancia no sector privado é de 4,4 puntos entre homes e mulleres. O cadro 14 amosa a evolución da taxa de temporalidade desagregada por idades e sexo. Cadro n.º 14. TAXA DE TEMPORALIDADE POR IDADE E SEXOS 1.º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre 2008 Menores de 30 anos MULLERES HOMES TOTAL De 30 ou máis anos Menores de 30 anos De 30 ou máis anos Menores de 30 anos De 30 ou máis anos 54,6 % 23,6 % 57,1 % 21,5 % 56,0 % 22,4 % 55,3 % 22,8 % 52,8 % 22,1 % 53,9 % 22,4 % 56,7 % 23,6 % 55,7 % 21,3 % 56,2 % 22,3 % 48,8 % 23,0 % 51,7 % 20,5 % 50,4 % 21,6 % 53,7 % 24,9 % 48,8 % 19,6 % 51,1 % 21,9 % FONTE: Elaboración propia a partir dos datos do Gabinete Técnico Confederal de CC OO. 20 O emprego no último ano

21 Se analizamos a evolución das taxas de temporalidade desagregadas segundo a idade, comprobamos que en case todos os trimestres a taxa de temporalidade das persoas menores de 30 anos multiplica por 2,5 a das persoas de 30 anos ou máis anos. O dato positivo é que nese período a taxa de temporalidade da mocidade baixa en 4,9 puntos, mentres que a das persoas maiores de 30 anos só diminúe en 0,5 puntos. A situación reprodúcese tanto nos mozos coma nas mozas: a súa taxa de temporalidade duplica a dos homes e mulleres maiores. A redución das taxas dáse nos dous sexos aínda que cunha distribución moi desigual: entre as mozas diminúe en nove décimas e a dos mozos en 8,3 puntos. Isto implica que as diferenzas se incrementen no último ano: a taxa feminina supera a masculina, cando hai un ano a situación era a inversa. Entre as persoas asalariadas de 30 anos ou máis, só se reduce a taxa de temporalidade en cinco décimas e, ademais, non se traslada por igual: nas mulleres aumenta en 1,3 puntos e nos homes baixa en 1,9 puntos. O resultado é que a diferenza entre ambas pasa de 2,1 puntos a 5,3 entre o primeiro trimestre de 2007 e o mesmo de No primeiro trimestre de 2008 repunta a taxa de eventualidade dos mozos (0,7 puntos) en maior medida que a das persoas de 30 ou máis anos. Por sexos, as mulleres de menos de 30 anos ven como se incrementa en 4,9 puntos por só 2,9 os homes. Entre as persoas de máis de 30 anos, a situación tamén favorece máis os homes, cuxa taxa diminúe un punto cando a das mulleres se incrementa na mesma contía. No seguinte cadro recollemos a evolución da taxa de temporalidade segundo o tipo de xornada. gabinete técnico económico 21

22 documento 123 Cadro n.º 15. TAXA DE TEMPORALIDADE SEGUNDO XORNADA A TEMPO COMPLETO A TEMPO PARCIAL 1.º trimestre ,2 % 49,5 % 2.º trimestre ,9 % 46,0 % 3.º trimestre ,2 % 50,8 % 4.º trimestre ,0 % 43,4 % 1.º trimestre ,8 % 46,0 % FONTE: Elaboración propia a partir dos datos do Gabinete Técnico Confederal de CCOO. Segundo os datos do cadro 15, a temporalidade das persoas asalariadas a tempo parcial case duplica a das persoas asalariadas a tempo completo. A tendencia de ambas as taxas vai parella: entre persoas asalariadas a tempo completo baixa en 2,4 puntos e a tempo parcial faino en 3,5 puntos. O empeoramento dos datos de emprego no primeiro trimestre de 2008 tamén se plasma na evolución da taxa de temporalidade das persoas que traballan a tempo parcial, que ven como a eventualidade se incrementa en case tres puntos, mentres que a das persoas que traballan a tempo completo se reduce lixeiramente. Para afondar máis na nosa análise, desagregamos as taxas de eventualidade, diferenciando entre as persoas de nacionalidade española e estranxeira. 22 O emprego no último ano

23 Cadro n.º 16. TAXA DE TEMPORALIDADE SEGUNDO NACIONALIDADE ESPAÑOLA ESTRANXEIRA 1.º trimestre ,2 % 52,1 % 2.º trimestre ,5 % 55,9 % 3.º trimestre ,3 % 50,9 % 4.º trimestre ,9 % 43,0 % 1.º trimestre ,7 % 51,0 % FONTE: Elaboración propia a partir dos datos do Gabinete Técnico Confederal de CCOO. Os homes e mulleres de nacionalidade estranxeira soportan unha elevadísima taxa de eventualidade na contratación que afecta a máis da metade das persoas que traballan por conta allea e que apenas varía no período analizado. A taxa de temporalidade dos asalariados/as estranxeiros recórtase en 1,1 puntos, e nas persoas de nacionalidade española faino en 2,5 puntos. Isto implica que as diferenzas entre ambas as taxas se incrementen, pasando de 20,9 puntos no primeiro trimestre de 2007 a 22,3 puntos no mesmo trimestre de O emprego temporal só diminúe entre as persoas de nacionalidade española; entre as estranxeiras non varía, así que a súa taxa de eventualidade aumenta. É dicir, que o retraemento do emprego ten un maior impacto na poboación estranxeira. En resumo, a evolución da taxa de temporalidade entre homes e mulleres, sector público ou privado, xornada ou nacionalidade é positiva en todos os casos agás no para as mulleres, onde medra. É negativo, non obstante, o valor que acada a dita taxa para a mocidade gabinete técnico económico 23

24 documento 123 e para as persoas de nacionalidade estranxeira: acada insoportables (e socialmente inxustas) valores superiores ao 50 %. Por último, no cadro 17 analizamos a evolución das taxas de temporalidade nas distintas federacións ou agrupacións de rama do Sindicato Nacional de CC OO. Cadro n.º 17. TAXA DE TEMPORALIDADE POR FEDERACIÓNS FEDERACIÓNS 1.º TRIM º TRIM DIF FCT 33,7 % 27,0 % 6,7 Minerometalúrxica 33,8 % 29,4 % 4,4 FECOMA 43,4 % 38,2 % 5,2 Agroalimentaria 26,2 % 28,1 % 1,9 FITEQA 36,4 % 26,3 % 10,1 Actividades diversas 32,6 % 28,8 % 3,8 FSAP 26,6 % 25,1 % 1,5 FECOHT 30,3 % 31,1 % 0,8 COMFIA 28,0 % 29,5 % 1,5 Ensino 23,7 % 24,9 % 1,2 Sanidade 24,3 % 28,3 % 4,0 FONTE: Elaboración propia a partir dos datos do Gabinete Técnico Confederal de CCOO. Por federacións, a taxa de temporalidade aumenta nas de Sanidade (4 puntos porcentuais), Agroalimentaria (1,9) COMFIA (1,5), Ensino (1,2) e FECOHT (0,8). Pola contra, FITEQA ( 10,1), FCT ( 6,7) e FECOMA ( 5,2) son as federacións que máis reducen a temporalidade no emprego. FECOMA, FECOHT e COMFIA rexistran as taxas de temporalidade máis altas, mentres que Ensino, FSAP e FITEQA presentan as máis baixas. Entre o primeiro trimestre de 2007 e o mesmo trimestre de 2008, o 24 O emprego no último ano

25 emprego temporal medra nas seguintes federacións: Ensino (cun incremento do 52 %), Agroalimentaria (15 %), COMFIA e Sanidade (ambas un 12 %) e, por último, FECOHT (4 %). ENCADEAMENTO DE CONTRATOS A reforma de 2006 fixo máis clara, e, polo tanto, máis doada de aplicar, a prohibición de concertar sucesivos contratos dentro dunha empresa a un mesmo traballador ou traballadora que desempeña funcións similares. A EPA permite estimar o número de persoas asalariadas temporais ás que se lles encadean contratos sucesivos, comparando a antigüidade na empresa coa antigüidade do contrato en vigor: se a primeira é maior ca a segunda, dedúcese que existe un contrato previo ao actual (sucesión de contratos). No cadro 18 recollemos o número de persoas asalariadas ás que se lles encadean contratos nas distintas federacións. Como non coñecemos os datos referentes ao segundo trimestre de 2008 da EPA, para establecermos unha comparativa cos do mesmo trimestre de 2006 (período anterior á reforma), optamos por utilizar os datos do primeiro trimestre do período. Cadro n.º 18. PERSOAS ASALARIADAS TEMPORAIS ÁS QUE SE LLES ENCADEAN CONTRATOS FEDERACIÓNS 1.º TRIM º TRIM º TRIM DIF FCT Minerometalúrxica FECOMA gabinete técnico económico 25

26 documento 123 FEDERACIÓNS 1.º TRIM º TRIM º TRIM DIF Agroalimentaria FITEQA Actividades diversas FSAP FECOHT COMFIA Ensino Sanidade TOTAL FONTE: Elaboración propia a partir dos datos do Gabinete Técnico Confederal de CCOO. O maior número de persoas asalariadas ás que se lles encadean contratos eventuais corresponde ás federacións de FECOMA e FECOHT; é dicir, ás actividades onde máis se utilizan os contratos temporais: a construción e o comercio mais a hostalaría. Como xa coñecemos o número de persoas asalariadas ás que se lles encadean contratos, elaboramos o cadro número 19, que amosa a porcentaxe de persoas asalariadas ás que se lles encadean contratos sobre o total de persoas asalariadas temporais. Cadro n.º 19. PORCENTAXE DE PERSOAS ASALARIADAS TEMPORAIS ÁS QUE SE LLES ENCADEAN CONTRATOS FEDERACIÓNS 1.º TRIM º TRIM º TRIM DIF FCT 36,8 % 44,5 % 55,7 % 11,2 Minerometalúrxica 56,1 % 51,5 % 59,7 % 8,2 FECOMA 50,2 % 47,0 % 49,1 % 2,1 Agroalimentaria 65,4 % 58,4 % 62,0 % 3,6 FITEQA 70,2 % 39,2 % 68,2 % 29,0 26 O emprego no último ano

27 FEDERACIÓNS 1.º TRIM º TRIM º TRIM DIF Actividades Diversas 48,6 % 35,0 % 36,1 % 1,1 FSAP 48,3 % 48,5 % 51,7 % 3,2 FECOHT 51,7 % 49,7 % 41,2 % 8,5 COMFIA 57,2 % 34,6 % 38,1 % 3,5 Ensino 56,1 % 60,0 % 58,1 % 1,9 Sanidade 78,4 % 84,7 % 79,8 % 4,9 TOTAL 53,2 % 48,3 % 51,3 % 3,0 FONTE: Elaboración propia a partir dos datos do Gabinete Técnico Confederal de CCOO. No primeiro trimestre de 2007, a porcentaxe de persoas asalariadas temporais ás que se lles encadearon contratos era do 48,3 %; un ano despois aumenta en tres puntos porcentuais, ata se situar no 51,3 % e afecta a persoas asalariadas temporais. Por federacións, Sanidade (co 79,8 % debido aos contratos de interinidade) e FITEQA (con 68,2 % polo peso do sector téxtil) son as que teñen unha maior porcentaxe de encadeamentos e, Actividades Diversas (36,1%) e COMFIA (38,1%) as que menos. No último ano aumenta a porcentaxe de persoas asalariadas temporais ás que se lles encadean contratos en todas as federacións agás FECOHT ( 8,5 puntos porcentuais), Sanidade ( 4,9) e Ensino ( 1,9). Mentres que en FITEQA (29), FCT (11,2) e Minerometalúrxica (8,2) é onde máis aumenta. CONVERSIÓN DE PERSOAS ASALARIADAS TEMPORAIS EN INDEFINIDAS A Enquisa da poboación activa (EPA) do Instituto Nacional de Estatística tamén permite estimar o número de persoas asalariadas con gabinete técnico económico 27

28 documento 123 contrato indefinido que accederon a esta modalidade contractual a través dunha conversión dende un contrato temporal. No cadro 20 recollemos o número de persoas asalariadas cun contrato indefinido convertido dende un contrato temporal, segundo a antigüidade do contrato e da empresa. Antigüidade do contrato Cadro n.º 20. CONVERSIÓN DE PERSOAS ASALARIADAS TEMPORAIS A INDEFINIDAS 1.º TRIMESTRE º TRIMESTRE º TRIMESTRE 2008 Antigüidade na empresa 0 a 24 meses Máis de 24 meses Antigüidade na empresa 0 a 24 meses Máis de 24 meses Antigüidade na empresa 0 a 24 meses Máis de 24 meses 0 a 3 meses a 6 meses a 12 meses Máis de 12 meses Total FONTE: Elaboración propia a partir dos datos do Gabinete Técnico Confederal de CCOO. Segundo a enquisa, o 43 % das persoas asalariadas con contrato indefinido ( ) accederon ao seu status actual dende un contrato temporal dentro da mesma empresa no primeiro trimestre de Esta porcentaxe aumentou un punto porcentual dende o primeiro trimestre de 2007 e, pola contra, experimentou un descenso de 4 puntos respecto ao mesmo trimestre de Dito doutro xeito, no primeiro trimestre de 2008 hai persoas asalariadas indefinidas, das cales proceden da conversión dun contrato temporal. 28 O emprego no último ano

29 O maior volume de conversións de contratos temporais a indefinidos dáse entre as persoas asalariadas que levan máis de dous anos na empresa e teñen un contrato superior ao ano. 2. EVOLUCIÓN DO PARO Por último, estudaremos a evolución do paro porque, xunto coa precariedade na contratación, é o principal problema do mercado laboral galego. En primeiro lugar, hai que destacar que a taxa de paro das persoas estranxeiras (15,48%) supera a das persoas de nacionalidade española (7,97%) en máis de sete puntos porcentuais. Ante esta situación, comezaremos analizando a evolución do desemprego por nacionalidade. Cadro n.º 21. EVOLUCIÓN DO PARO SEGUNDO A NACIONALIDADE ESPAÑOLA ESTRANXEIRA TOTAL 1.º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre º trimestre FONTE: Instituto Nacional de Estatística. INE. No último ano, o desemprego diminúe en Galicia nun 3,7 %. Este descenso afecta tanto ás persoas de nacionalidade española como ás estranxeiras, aínda que de maneira desigual: o desemprego baixa nas persoas de nacionalidade española nun 3,9 % e nas estranxeiras, nun gabinete técnico económico 29

30 documento 123 1,9 %. En consecuencia, o peso da poboación parada estranxeira equivale ao 9,3 % do total da poboación parada en Galicia. O maior volume de persoas paradas, tanto de nacionalidade estranxeira como española, dáse no primeiro trimestre de No segundo trimestre descende o paro en ambos os colectivos; e, de aí en diante, o desemprego marca ritmos diferentes dependendo da nacionalidade. O volume de paro aumenta entre as persoas estranxeiras nos tres últimos trimestres estudados e entre as de nacionalidade española nos dous últimos trimestres. No cadro 22 recollemos a evolución do desemprego expresado en taxas de variación interanual. Cadro n.º 22. TAXAS DE VARIACIÓN ANUAL DA POBOACIÓN PARADA MULLERES HOMES TOTAL 1.º trimestre ,6 % 15,0 % 11,2 % 2.º trimestre ,6 % 8,3 % 9,7 % 3.º trimestre ,0 % 5,3 % 6,4 % 4.º trimestre ,1 % 6,6 % 5,9 % 1.º trimestre ,9 % 23,3 % 3,7 % FONTE: Instituto Nacional de Estatística. INE. O descenso do desemprego estase atenuando. No primeiro trimestre de 2008, vólvense superar as persoas paradas, algo que non acontecía dende hai un ano. Se a principios de 2007 diminuía o paro ao 11,2 % respecto ao mesmo trimestre do ano anterior, en 2008 faino ao 3,7 %. Ademais, considerando as variacións interanuais, dende o terceiro trimestre de 2007 o descenso do desemprego só afecta as mulleres, pois entre os homes aumenta. 30 O emprego no último ano

31 Nos últimos doce meses, o descenso do paro tampouco ten unha distribución homoxénea en ambos os sexos: nos homes aumenta un 23,3 % e nas mulleres baixa nun 20,9 %. A taxa de paro para o conxunto da poboación parada diminúe nos últimos doce meses en cinco décimas ata situarse no 8,3 %, pero esta rebaixa non se traslada aos dous sexos: nos homes aumenta en 1,3 puntos e nas mulleres baixa en 2,7 puntos. Isto permitiu recortar en catro puntos as diferenzas entre a taxa de paro masculina e feminina. Non obstante, a taxa de paro das mulleres (9,5%) continua superando amplamente a dos homes (7,4%). A continuación imos analizar a evolución da poboación parada segundo o sexo e a idade. Os datos aparecen recollidos no cadro 23. O paro feminino diminúe en todos os grupos de idade, menos no de maiores de 55 anos, no que aumenta nun 50 %. Os descensos máis acusados danse nos colectivos entre 16 e 19 anos e entre os 20 e 24 anos. Mantense a situación negativa dun paro feminino (54.400) superior ao masculino (54.000), que se reproduce para todos os grupos de idade menos para as persoas menores de 24 anos. Cadro n.º 23. EVOLUCIÓN DO PARO SEGUNDO O SEXO E A IDADE 16 a a a a a e máis TOTAL MULLERES 1.º trimestre º trimestre 2008 Variación absoluta gabinete técnico económico 31

32 documento a a a a a e máis TOTAL HOMES 1.º trimestre º trimestre 2008 Variación absoluta TOTAL 1.º trimestre º trimestre 2008 Variación absoluta FONTE: Instituto Nacional de Estatística. INE. O paro masculino aumenta en todos os tramos de idade, excepto no de 35 a 44 anos e no de maiores de 54 anos. Ese aumento concéntrase sobre todo nos mozos menores de 24 anos (8.300). En conclusión: a redución do desemprego dáse entre as mulleres pero esta rebaixa limítase ás menores de 54 anos e entre os homes que teñen máis de 54 anos e entre 35 e 44 anos. Para rematar, analizamos a evolución da poboación parada polo nivel de formación e o sexo. Os datos tomámolos do cadro 24. Os datos do cadro reflicten que no primeiro trimestre de 2008 hai máis mulleres desempregadas ca homes nos niveis de formación superior, o que parece indicar que topan máis dificultades ca os homes para desenvolveren unha carreira profesional en traballos cualificados. 32 O emprego no último ano

33 Cadro n.º 24. EVOLUCIÓN DO PARO SEGUNDO O NIVEL DE FORMACIÓN E O SEXO SEN ESTUDOS E FORMACIÓN PRIMARIA FORMACIÓN INTERMEDIA FORMACIÓN SUPERIOR MULLERES 1.º trimestre º trimestre 2008 Variación absoluta HOMES 1.º trimestre º trimestre 2008 Variación absoluta TOTAL 1.º trimestre º trimestre 2008 Variación absoluta FONTE: Elaboración propia a partir de datos do Instituto Galego de Estatística. IGE No último ano, o desemprego sobre entre as persoas que teñen un nivel de formación intermedia e redúcese nos niveis extremos de formación: é dicir, entre as persoas sen estudos e con formación primaria e, no extremo contrario, entre as que teñen formación superior. gabinete técnico económico 33

34 documento 123 Esa evolución é practicamente igual entre os homes, mentres que entre as mulleres diminúe o desemprego en todos os niveis de formación, concentrándose a dita rebaixa nos niveis de formación máis baixos. 3. CONCLUSIÓNS Os distintos indicadores de emprego reflicten que o mercado laboral galego está cambiando dende mediados de 2007, nunha dirección menos favorable que a vivida en anos anteriores: O ritmo de creación de emprego desacelérase cada vez máis: a creación de emprego mantense estancada ao pé do 2 % dende o terceiro trimestre de A desaceleración do emprego está afectando máis as persoas de nacionalidade estranxeira ca as españolas. Porén, a taxa de creación de emprego das persoas estranxeiras (11,3 %) sitúase moi por riba da das españolas (1,6 %) entre o primeiro trimestre de 2008 e o mesmo trimestre de Como consecuencia, o 23 % do emprego creado neste período corresponde a persoas estranxeiras. Os datos de afiliación á Seguridade Social confirman a negativa evolución do emprego: en menos dun ano e medio a creación de emprego en Galicia reduciuse nun 68 %. Os homes vense máis afectados ca as mulleres pola menor creación de emprego debido ao axuste da ocupación na industria e a construción. A moderación no crecemento do emprego masculino (3.500 novos empregos) limita a capacidade de absorber os que se incorporan á actividade laboral (13.800), o que se traduce nun aumento dos parados (10.200). A construción e a industria deixan de ser os motores da actividade económica, pois en ambos se perde emprego. Os servizos, que representan o 62 % da ocupación total, explican toda a creación de emprego, xa que pasan de medrar ao 0,1 % a principios de 2007, ao 34 O emprego no último ano

35 5,6 % no primeiro trimestre de Pola súa parte, o sector primario prosegue a súa tendencia de axuste secular. A rebaixa da taxa de temporalidade no último ano explícase pola caída do emprego temporal e o aumento paralelo do emprego indefinido. A súa evolución por sexos, sector público ou privado, xornada ou nacionalidade é positiva en todos os casos agás nas mulleres, que medra. É negativo, non obstante, o valor que acada a dita taxa para a mocidade e para as persoas de nacionalidade estranxeira, pois alcanza insoportables (e socialmente inxustas) valores superiores ao 50 %. A taxa de temporalidade feminina (33,1 %) é superior á masculina (27,1 %). Esta diferenza explícase, en boa parte, pola distancia que se observa no sector público, onde a temporalidade feminina se sitúa 14,4 puntos porcentuais por riba da masculina, a pesar do compromiso das Administracións públicas coa igualdade de xénero e a estabilidade no emprego, xa que a distancia no sector privado é de 4,4 puntos. O 51,3 % das persoas asalariadas con contrato temporal ( ) sufriron un encadeamento do seu contrato no primeiro trimestre de 2008, porcentaxe tres puntos superior á do mesmo período de A porcentaxe de persoas asalariadas con contrato indefinido que accederon a esta modalidade contractual a través dunha conversión dun contrato temporal dentro da mesma empresa foi do 43 % no primeiro trimestre de Esta porcentaxe aumentou nun punto porcentual dende o mesmo trimestre de A taxa de paro do primeiro trimestre de 2008 situouse no 8,3 %, 1,3 puntos máis baixa que a española e cinco décimas inferior á dun ano antes. Non obstante, o descenso do desemprego estase atenuando e xa se superan as persoas paradas, o cal non acontecía dende hai un ano. Hai máis mulleres desempregadas ca homes nos niveis de formación superior, o que parece indicar que topan máis dificultades ca os homes para desenvolveren unha carreira profesional en traballos cualificados. gabinete técnico económico 35