A poboación mundial 1. Cifras e distribución 2. Movemento natural 3. Contrastes demográficos 4. As migracións Carlos Díaz Diéguez - IES As Mariñas

Transcrição

1 A poboación mundial 1. Cifras e distribución 2. Movemento natural 3. Contrastes demográficos 4. As migracións

2 1. Cifras e distribución da poboación Somos millóns de persoas A distribución da poboación

3 7.000 millóns Desde a Prehistoria, a poboación humana aumenta arreo, aínda que o ritmo non foi sempre o mesmo. Até o séc. XVIII, o crecemento foi moi lento, porque nacían moitas persoas, mais tamén morrían moitísimas. Desde comezos do séc. XIX, acrelerouse o crecemento nos países industrializados, que producen máis e mellores alimentos, hai máis hixiene e vacinas. No século XIX hai unha explosión demográfíca, cuadriplicándose a poboación. Se se mantén este nivel, no 2050

4 A distribución da poboación A poboación mundial non se reparte de xeito homoxéneo. A poboación concéntrase en zonas con hábitats favorábeis porque alí: Abunda a auga, necesaria para a vida e para as actividades económicas. Hai climas temperados, con temperaturas moderadas e precipitacións abundantes, mais non excesivas. Hai vales e chairas, máis fértiles e onde as comunicación son doadas. Hai áreas con recursos enerxéticos, como petróleo ou minerais. Os baleiros demográficos coinciden con zonas climáticas extremas.

5 Baleiros e formigueiros demográficos

6 Factores físicos que explican a distribución da poboación

7 A densidade de poboación Un territorio pode ter moi poboado, mais o importante é saber a extensión do territorio que ocupan. É a diferenza entre poboacion absoluta e densidade de poboación. Para calcular a densidade, dividimos o número de habitantes entre a superficie de territorio. As maiores densidades están no Hemisferio Norte, na zona climática temperada, e sobre todo nas áreas urbanas de Asia oriental e meridional.

8 2. Movemento natural Natalidade e fecundidade Mortalidade e esperanza de vida Crecemento natural Fontes demográficas

9 A natalidade e a fecundidade Natalidade: nacementos nun período determinado (un ano). Calculamos a TBN dividindo os nacementos anuais entre a poboación absoluta e multiplicando po mil. Fecundidade: media de fillos por muller nun ano. Calculamos a TFX dividindo os nacementos anuais entre as mulleres (aquelas entre 15 a 49 anos) e multiplicamos por mil. O índice sintético de fecundidade é o número de fillos por muller ao longo da súa vida.

10 Evolución da natalidade e a fecundidade Até o século XIX a natalidade era moi elevada en todo o mundo. A taxa de natalidade está nunha media do 20 por mil. Nos países desenvolvidos comezou a diminuír a finais do s. XIX. Mentres Europa esta no 11 por mil, en Africa está no 37 por mil. Nos últimos anos, comeza a diminuir tamén nos pobres, se ben continúan a ser moi superiores aos países ricos. A taxa de fecundidade está nunha media de 2,5 fillos por muller. En Europa supera por pouco 1 por muller, en Níxer máis de 7. Por debaixo dos 2,15 non se garante o relevo xeracional.

11 Factores que inflúen na natalidade F. Socioeconómicos Nos países pobres, as familias están interesadas en ter moitos fillos/as, porque axudan ao sustento e cuidan e manteñen as persoas que non poden traballar. Nos países ricos, os/as fillas son vistas como unha carga, porque a crianza é moi custosa. A incorporación da muller ao traballo remunerado fóra de casa contribúe ao descenso da natalidade. F. Culturais A maior nivel cultural das nais, menor é o número de fillos/as. Alfabetización implica acceso a métodos anticonceptivos. A relixión en xeral son pronatalistas. Alí onde a relixión é influínte, as familias teñen moitos fillos.

12 Mortalidade Son as defuncións rexistradas nun lugar ao longo dun ano. A taxa bruta de mortalidade (TBM) divide as persoas falecidas entre poboación total, multiplicada por mil. Como veremos nos reximes demográficos, a mortalidade foi diminuindo desde o século XIX, tamén a infantil (mortes antes do primeiro ano).

13 Crecemento natural ou vexetativo A diferenza entre os nacementos e as defuncións. Restamos, por tanto, a taxa de mortalidade á taxa de natalidade. Este índice exprésase en porcentaxe (%). Se nacen máis persoas que as morren, o crecemento é positivo. A situación contraria, sería crecemento negativo. Nos países pouco desenvolvidos as taxas de crecemento son altas, máis do 3 por cen. Nos países ricos, as taxas son inferiores a 1 por cen, ou mesmo negativas.

14 Esperanza de vida Cae a mortalidade, aumenta o número de anos que un espera vivir. A "esperanza de vida" é a media de anos que un neno, unha nena aspira a vivir. En 1950, a media estaba en 46 anos. Hoxe, en 69 anos. As mulleres sempre teñen maior esperanza de vida e en xeral, a esperanza de vida é maior nos países desenvolvidos.

15 Fontes demográficas Censo Enquisa realizada a toda a poboación nun momento concreto. Busca reunir datos demográficos económicos, sociais, etc., para realizar un retrato da sociedade. Elaborado en España polo INE nos anos terminados en 1, cada dez anos. Padrón municipal Rexistra os datos da poboación dun municipio. Todas as persoas que viven nun Concello deben rexistrarse no padrón. Ao contrario que o censo, é un documento público. Sirve para fixar a poboación española a 1 de xaneiro. Rexistro civil Rexistro dos nacementos, defuncións e cambios no estado civil (vodas, divorcios...) que realiza o Ministerio de Xustiza.

16 3. Contrastes demográficos Réximes demográficos Políticas demográficas

17 Réximes demográficos (ollo! Non ven no voso libro) Un réxime demográfico é o comportamento dunha poboación respecto á natalidade, á mortalidade e ao crecemento natural. O desenvolvemento económico e social determina a existencia de 3 réximes demográficos: "Tradicional", "de transición" e "moderno".

18 Réxime demográfico tradicional Foi o característico de todas as sociedades até o século XIX. Hoxe é propio de países desenvolvidos. Principais características: Altas taxas de natalidade, máis de 30 por mil Altas taxas de mortalidade, superiores a 25 por mil e no caso da infantil, mesmo do 100 por mil. Crecemento natural entre 2 e 3 po rmil. Baixa esperanza de vida Alta proporción de poboación infantil.

19 Réxime demográfico de transición Caracterizou aos países máis desenvolvidos no séc. XIX e na primeira metade do século XX. Hoxe é propio dos países en vías de desenvolvemento. Principais características: Altas taxas de natalidade (tendencia ao descenso), entre 20 e 30 por mil. Descenso considerábel das taxas de mortalidade, que igualan as dos países ricos. As causas das mortes son diferentes. A mortalidade infantil, entre 50 e 100 por mil. Elevadas taxas de crecemento natural, superiores ao 3%. Mellora na esperanza de vida, entre 60 e 70 anos. Predominio da poboación adulta.

20 Réxime demográfico moderno Caracteriza os países ricos ou desenvolvidos. Nalgúns países inicia a partir de 1950, en España a partir de Principais características: Baixas taxas de natalidade, inferiores a 15, e incluso a 9 por mil. Baixas taxas de mortalidade xeral, e sobre todo infantil. En España, menor do 9 por mil Moi baixo crecemento natural e mesmo negativo. Alta esperanza de vida, que pode superar os 80 anos. Poboación avellentada.

21 As pirámides de poboación Son gráficos de barra que representan a estrutura da poboación, por idades e sexos nun momento determinado. Existe tres tipos básicos [ver ilustracións páxinas finais do tema]: Pirámide progresiva, con forma de pagode, amosa unha alta natalidade e unha alta mortalidade (forte crecemento natural). Propia dos países pobres. Pirámide estancada, onde os tramos da infancia e a idade adulta teñen case a mesma largura. Hai un claro descenso da natalidade. Crecemento natural baixo no futuro. É propia de países en vías de desenvolvemento. Pirámide regresiva, con forma de bulbo, con escasa natalidade, crecemento natural débil e alta esperanza de

22 Políticas demográficas Pronatalistas Tentan favorecer a natalidade. Para iso, os gobernos conceden: Prestacións económicas por parto. Permisos maternidade/paternidade. Axudas ás familias numerosas. Redución xornada laboral... Pretenden garantir o relevo xeracional e frear o envellecemento. A realidade é que a cultura e a conomía son o principal obstáculo para o seu éxito. Antinatalistas Tentan reducir a natalidade. Propias de países pobres India, China...), desde o inicio da explosión demográfica. Dado que crecemento era apenas o demográfico. O concepto clave é "planificación familiar": Difusión de anticonceptivos. Penalizacións á familias numerosas. Legalización do aborto... A política do "fillo único" de China, recentemente suavizada, ten provocado desequilibrio de género.

23 4. As migracións Conceptos CAUSAS TIPOS CONsecuencias

24 As migracións As migracións acompañaron sempre ao ser humano. A mellora dos transportes favorece que se xeneralice a experiencia. É importante coñecer cantas persoas marchan e chegan a un lugar, porque así completamos o retrato da poboación dese lugar. Daquela, para coñecer a poboación real dun lugar, saber se ela aumenta ou non, precisamos calcular o saldo migratorio: emigracións - inmigracións. O crecemento real calcúlase restando o saldo migratorio ao crecemento vexetativo.

25 Causas das migracións Económicas As migracións buscan mellorar a situación económica un (mellor) traballo. Políticas Exilios forzosos, propios de ditaduras. Desprazamentos causados pola gueurra. Outras Catástrofes naturais, procura de mellores condicións ambientais, ou afán de superación, maior desenvolvemento persoal.

26 Tipos das migracións Migracións interiores (nacionais) Dentro do territorio do Estado. As máis frecuentes son as producidas do campo á cidade (éxodo rural). e exteriores, ou internacionais Fóra das fronteiras dun estado. As máis habituais, entre países próximos, con culturas semellantes. A pesar do que parece, as máis habituais son entre países pouco desenvolvidos, e en menor medida, dos países pobres para os ricos.

27 Consecuencias das migracións Para os países emisores Éxodo rural, despoboamento do campo. Reducen o desemprego. Diminúe a poboación en idade de traballar, avellentamento. Posíbel desequilibrio de sexos. Perda de persoal cualificado. Para os países emisores Rexuvecemento da poboación, que teñen máis fillos/as. Incremento da poboación traballadora, que pagan impostos. Riqueza cultural. Necesidade de construír novas infraestruturas de servizos. Aumento do gasto social. Posíbeis conflitos por xenofobia ou falta de integración.