Cadernos do Sindicato Nacional de CC OO de Galicia Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Abril de 2018

Transcrição

1

2 Cadernos do Sindicato Nacional de CC OO de Galicia Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Abril de 2018 Elaboración: Secretaría de Saúde Laboral e Gabinete Técnico Económico

3 ÍNDICE PRESENTACIÓN... 5 INTRODUCIÓN... 7 ACCIDENTES DE TRABALLO 1. Accidentes de traballo con baixa...11 Por gravidade e sexo...12 Por grupos de idade e sexo...13 Por sectores de actividade e gravidade...15 Por antigüidade na empresa...16 Segundo o cadro de persoal da empresa...16 Por tipo de contrato...17 Por provincias...18 Por comunidades autónomas...18 Accidentes mortais en xornada laboral Accidentes de traballo in itinere Accidentes sen baixa en xornada laboral...23 ENFERMIDADES CAUSADAS POLO TRABALLO 1. Enfermidades causadas polo traballo Enfermidades profesionais Partes comunicados de enfermidades profesionais...28 Por sexos e grupos de idade...29 Por rama de actividade...30 Por grupo de enfermidade...31 Por provincias...33 Clasificación por comunidades autónomas Partes pechados como enfermidade profesional con baixa...35 Por sexo...35 Por grupos de idade...36 Por grupo de enfermidades profesionais...37 Por rama de actividade Sistema de alertas Patoloxías non traumáticas...40 Por sexos...40 Por provincias...40 Clasificación por comunidades autónomas...41 CONCLUSIÓNS...43

4

5 PRESENTACIÓN En Comisións Obreiras consideramos que os datos sobre a evolución da sinistralidade laboral no 2017 son moi negativos, malia as valoracións positivas expostas por patronais e Administración. Baixou o número de accidentes catalogados como graves e mais o dos mortais con respecto o 2016, pero aumentou o índice de incidencia máis dun 6 %. En consonancia co acontecido en anos anteriores, aumenta máis a sinistralidade ca a actividade económica. Os datos no conxunto do Estado non son esperanzadores, pero Galicia mantense entre as comunidades con peores cifras de sinistralidade, o que evidencia a mala xestión da prevención no noso país. Aínda hai que lamentar a morte de máis de corenta persoas en accidentes en xornada laboral, o que coloca Galicia no cuarto lugar das comunidades autónomas con peor índice de incidencia, só por detrás da Rioxa, Cantabria e Aragón. En CCOO consideramos que o aumento da sinistralidade camiña claramente da man da precariedade laboral: gran parte dos accidentes sófrenos traballadores e traballadoras temporais, colectivo cada vez máis numeroso. É un dos efectos da reforma laboral do ano 2012 na degradación das condicións laborais, causa directa do retroceso na seguridade e a saúde no traballo. Canto ás enfermidades profesionais, fronte ao dato de que aumentaron máis do 8 %, CCOO considera que non se axusta á realidade dada a falta de rexistro de moitas delas. Isto impide traballar na parte máis importante da saúde laboral: a prevención. Mentres non exista un mapa real da orixe destas enfermidades profesionais, non se poderá traballar eficazmente na súa prevención nin evitar a aparición de novos casos. Queda en evidencia que as últimas reformas no papel das mutuas na medicina do traballo así como a ampliación das súas competencias no control das enfermidades comúns non están dando resultados positivos. O subrexistro de enfermidades profesionais débese, en gran medida, ao non recoñecemento por parte das mutuas destas patoloxías de orixe laboral e á súa derivación á enfermidade común. Non esquezamos que os traballadores e as traballadoras son os principais usuarios destas entidades colaboradoras da Seguridade Social e, polo tanto, o Goberno debería ter en conta as opinións daquelas organizacións que os representan. Roi Fernández Rodríguez Secretaría de Saúde Laboral Sindicato Nacional CCOO de Galicia 5

6

7 INTRODUCIÓN Neste estudo recompílanse os datos estatísticos dos accidentes de traballo e das enfermidades causadas polo traballo en Galicia. Céntrase, fundamentalmente, no ano 2017, e as fontes utilizadas son as estatísticas do Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral (ISSGA) e as do Ministerio de Emprego e Seguridade Social (MEYSS). Ao longo do informe poden detectarse discrepancias entre as fontes ou entre as variables de estudo segundo a data de actualización dos datos por parte dos organismos. Os accidentes de traballo poden derivar, ou non, nunha baixa laboral. Prodúcense durante a xornada de traballo ou ben ao ir ou volver del; nestes casos denomínanse accidentes in itinere e analizámolos por separado. O indicador máis preciso nas análises de sinistralidade é o «índice de incidencia» porque relaciona o número de accidentes en xornada de traballo con baixa co número de traballadores/as afiliados en situación de alta nos réximes que teñen cuberta a continxencia de accidente de traballo. Por «enfermidades causadas polo traballo» enténdese as incluídas no cadro de enfermidades profesionais aprobado polo R. D. 1299/2006. Tamén, aínda que non aparezan catalogadas nese cadro, as que contraia o traballador ou traballadora con motivo da realización do seu traballo, sempre que se probe que a enfermidade tivo causa exclusiva na súa execución. 7

8

9 ACCIDENTES DE TRABALLO

10

11 1. ACCIDENTES DE TRABALLO CON BAIXA Para estudarmos a situación da sinistralidade laboral en Galicia baseámonos nas estatísticas de accidentes de traballo con baixa que ofrece o MEYSS e, sobre todo, nas publicadas polo ISSGA mais a que este mesmo organismo nos facilitou por pedimento noso. Os datos analizados son os acumulados desde xaneiro ata decembro de 2017 e establécese unha comparación cos do mesmo período do ano anterior. Os datos son un avance provisional do balance anual e están suxeitos a actualizacións periódicas. Ao longo do informe poden detectarse pequenas diferenzas entre os datos do ISSGA e do MEYSS para o mesmo período e territorio. Canto á información do ISSGA, tamén hai variacións entre os datos publicados na súa web e a posterior actualización que nos proporcionaron no mes de marzo con motivo da nosa consulta (data do informe xerado co sistema ISSGA o 19/3/2018). Segundo os datos do avance de xaneiro-decembro 2017/2016 que publicou o ISSGA, durante o 2017 producíronse en Galicia accidentes de traballo con baixa. Deste total, o 89,97 % ocorreron en xornada laboral e o 10,03 % restante no desprazamento do domicilio ao centro de traballo ou viceversa. Táboa 1. ACCIDENTES DE TRABALLO CON BAIXA ANO 2017 ANO 2016 Na xornada laboral In itinere Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA O emprego recupérase á custa dunha elevada precariedade que está tendo un impacto negativo na seguridade e a saúde laboral dos traballadores e traballadoras. En proporción, aumentan máis os accidentes de traballo con baixa que a ocupación: no 2017 producíronse un 9,1 % máis de accidentes de traballo con baixa ca no ano anterior (2.534 máis), mentres que a poboación ocupada (segundo os datos da enquisa de poboación activa) só medrou un 1,2 %, en media anual. 11

12 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en Accidentes de traballo con baixa en xornada laboral Segundo os datos publicados polo ISSGA, no 2017 incrementáronse os accidentes de traballo con baixa en xornada laboral, tanto en termos absolutos como relativos (índice de incidencia). En relación co ano anterior, os accidentes de traballo con baixa en xornada laboral aumentaron un 9,17 %. Pola súa parte, o índice de incidencia, que é un indicador máis preciso ca a simple comparación de cifras absolutas de accidentes, subiu un 6,42 % en relación co ano Por gravidade e sexo O índice de incidencia do ano 2017 foi de accidentes de traballo con baixa en xornada laboral por cada traballadores/as afiliados/as á Seguridade Social coas continxencias profesionais cubertas. A incidencia dos accidentes é maior nos homes ca nas mulleres: por cada homes traballadores sufriron accidentes; a cifra baixa nas mulleres ata as A diferenza de índices entre homes e mulleres ensánchase conforme aumenta a gravidade dos accidentes: o índice de incidencia dos accidentes leves é 2,4 veces maior nos homes; sobe ao 4,7 nos graves e ata o 13,2 nos mortais. No ano 2017 producíronse accidentes de traballo con baixa en xornada laboral: o 71 % sufríronos homes e o 29 % restante, mulleres. Os homes sufriron o 70 % dos accidentes leves, o 83 % dos graves e o 93 % dos mortais. Táboa 2. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR GRAVIDADE E SEXO. ANO 2017 Nº DE ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Leves , , ,49 Graves ,45 18,94 54,29 Mortais ,91 0,75 5,34 Total , , ,13 FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA No 2017 houbo accidentes máis con baixa en xornada laboral ca no ano anterior (ver táboa 3). En proporción, aumentaron máis nos homes (+10,64 %) que nas mulleres (+5,79 %). Os accidentes que subiron foron os leves (2.365 máis). Pola contra, baixaron os graves (59 menos) e os mortais (14 menos). 12

13 Na desagregación por sexo e gravidade, nas mulleres aumentaron os accidentes leves (450 máis) e mortais (1 falecida máis). No caso dos homes, incrementáronse os leves (1.915 máis). Táboa 3. EVOLUCIÓN ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR GRAVIDADE E SEXO VARIACIÓN ABSOLUTA 2017/2016 VARIACIÓN RELATIVA 2017/2016 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Leves ,29 % +6,02 % +9,68 % Graves ,30 % 14,61 % 11,90 % Mortais ,27 % +50,00 % 24,56 % Total ,64 % +5,79 % +9,17 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA Por grupos de idade e sexo Segundo a información facilitada polo ISSGA, 1 o maior número de accidentes rexístrase nas persoas de 35 a 44 anos: no ano 2017 (o 32,07 % dos accidentes). A seguir están as persoas de 45 a 54 anos con accidentes (o 27,10 % do total). Os accidentes de homes superaron os de mulleres en todos os grupos de idade analizados. A maior diferenza dáse entre as persoas de 16 a 34 anos, nas que o número de accidentes de homes triplicou o de mulleres: fronte a En comparación co ano 2016, os accidentes con baixa en xornada laboral aumentaron en todos os grupos de idade analizados pero, en proporción, o maior incremento deuse entre as persoas menores de 24 anos (+10,27 %) e entre as maiores 65 anos (+18,75 %). Por sectores e sexo No 2017, o sector de actividade co maior índice de incidencia foi a construción: os 6.635,94 accidentes por cada cen mil traballadores/as afililiados case duplican a media dos índices sectoriais. Séguenlle a industria e a pesca con 6.459,85 e 5.422,30 accidentes, respectivamente. A agricultura ocupa o cuarto posto con 4.115,17 accidentes e, por debaixo da media dos índices sectoriais atópase o sector dos servizos, co valor de 2.327,24. 1 Sempre que citamos a información solicitada ao ISSGA, referímonos á que extraeron o 19/3/2018, como explicabamos na introdución. 13

14 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Por sexos, o índice de incidencia dos homes supera o das mulleres en todos os sectores de actividade pero, sobre todo, na construción (é dezasete veces maior ca o das mulleres) e na agricultura (triplica o das mulleres). A menor diferenza dáse nos servizos e na industria. A segmentación sexual na ocupación reflíctese tamén na distribución dos accidentes por sectores. Nos servizos, a porcentaxe de mulleres que sofren un accidente é superior á de homes, mentres que nos restantes sectores é ao contrario. Os accidentes nas mulleres ocorren mormente nos servizos: o 75 % no 2017, porcentaxe que baixa ata o 39 % nos homes. Na industria producíronse o 34 % dos accidentes de homes fronte ao 20 % de mulleres. No sector primario (agricultura e pesca) rexístranse o 10 % de accidentes de homes fronte ao 4 % de mulleres. Por último, na construción os accidentes atanguen case exclusivamente os homes, co 99 % dos ocorridos no sector. Táboa 4. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SECTORES E SEXO. ANO 2017 N.º DE ACCIDENTES ÍNDICES DE INCIDENCIA HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Agricultura , , ,17 Pesca , , ,30 Industria , , ,85 Construción ,98 416, ,94 Servizos , , ,24 Total , , ,13 FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA Os accidentes en xornada laboral soben en todos os sectores, agás na pesca que baixan (ver táboa 5). En proporción, o maior incremento dáse na construción (+14,17 %) e na industria (+12,89 %), mentres que na agricultura e nos servizos soben por debaixo da media. Táboa 5. EVOLUCIÓN N.º ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SECTORES E SEXO VARIACIÓN ABSOLUTA 2017/2016 VARIACIÓN RELATIVA 2017/2016 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Agricultura ,53 % +11,38 % +8,32 % Pesca ,97 % 0,00 % 4,43 % Industria ,14 % +11,90 % +12,89 % Construción ,66 % 34,48 % +14,17 % Servizos ,39 % +4,35 % +7,09 % Total ,64 % +5,79 % +9,17 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA 14

15 Os accidentes con baixa en xornada laboral aumentaron en ambos os sexos na industria, nos servizos e na agricultura. En proporción, na industria e nos servizos soben máis nos homes ca nas mulleres, mentres que na agricultura son elas as que rexistran a maior suba. O aumento de accidentes na construción concentrouse nos homes (421 máis nos homes fronte a 10 menos nas mulleres). Na pesca producíronse 898 accidentes nos homes (47 menos ca no 2016) e 117 nas mulleres (cifra que coincide coa do ano anterior). Por sectores de actividade e gravidade No 2017, a pesca presenta o índice de incidencia máis elevado tanto nos accidentes graves (251,08 accidentes) coma nos mortais (32,05 accidentes). O seguinte sector co índice máis elevado nos accidentes graves é a agricultura e no caso dos mortais, a construción. O índice de incidencia máis alto dos accidentes leves deuse na construción (6.463,63 accidentes) e a seguir na industria (6.378,92). Pola contra, os servizos rexistran o menor índice de incidencia nos tres graos de gravidade. Táboa 6. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SECTORES E GRAVIDADE. ANO 2017 N.º DE ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL Agricultura ,21 183,32 12, ,17 Pesca ,16 251,08 32, ,30 Industria ,92 77,79 3, ,85 Construción ,63 146,26 26, ,94 Servizos ,76 27,71 2, ,24 Total ,49 54,29 5, ,13 FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA Como se reflicte na táboa 7, os accidentes leves soben en todos os sectores de actividade, agás na pesca. En proporción, a construción e a industria presentan a suba máis acusada neste tipo de accidentes. Os graves soben só na agricultura (3 accidentes máis ca no 2016) e os mortais fano na construción (8 máis). 15

16 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Táboa 7. EVOLUCIÓN ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SECTORES E GRAVIDADE VARIACIÓN ABSOLUTA 2017/2016 VALORACIÓN RELATIVA 2017/2016 LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL Agricultura ,58 % +5,45 % 20,00 % +8,32 % Pesca ,02 % 18,97 % 50,00 % 4,43 % Industria ,33 % 8,33 % 63,64 % +12,89 % Construción ,76 % 14,12 % +160,00 % +14,17 % Servizos ,52 % 15,79 % 33,33 % +7,09 % Total ,68 % 11,90 % 24,56 % +9,17 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA Por antigüidade na empresa Ao poñer en relación o número de partes de accidentes de traballo coa poboación asalariada que reflicte a enquisa de poboación activa, pódese concluír que, en proporción, as persoas que máis accidentes sofren son as que teñen menos antigüidade no seu posto de traballo. No 2017, segundo a información solicitada ao ISSGA, o 21 % dos accidentes con baixa en xornada laboral sufríronos persoas cunha antigüidade inferior a tres meses no posto de traballo. A porcentaxe é moi elevada, pois esas persoas representaban un 6 % da poboación asalariada. De feito, dos accidentes de persoas que levaban un ano ou menos na empresa, o 50 % (5.682 accidentes) déronse entre as que tiñan unha antigüidade inferior a tres meses. No extremos oposto, entre as persoas que levaban máis de tres anos na empresa ocorreron o 43 % dos accidentes. Hai que ter en conta que case o 70 % das persoas asalariadas que había en Galicia levaban na súa empresa tres ou máis anos. En comparación co ano 2016, diminúen os accidentes en xornada laboral entre as persoas que levan máis de tres anos no posto de traballo (uns 500 menos ca no 2016). Porén, soben entre as persoas cunha antigüidade inferior ou igual a tres anos na empresa (uns accidentes máis). Segundo o cadro de persoal da empresa Unha característica fundamental da nosa estrutura produtiva é o predominio case absoluto das empresas moi pequenas. Esa peculiaridade tamén se reflicte na distribución dos accidentes. 16

17 Segundo a información proporcionada polo ISSGA, no 2017 o maior número de accidentes deuse nas empresas de 5 a 25 traballadores/as: que supuxeron o 27 % do total de accidentes. O 52 % dos accidentes de traballo en xornada laboral ocorridos no 2017 rexistráronse en empresas que tiñan entre 1 e 50 traballadores/as; esa porcentaxe baixa ata o 25 % no caso das empresas que teñen entre 51 e 250 traballadores/as e ata o 18 % nas empresas que teñen máis de 250 traballadores/as. Por tipo de contrato A temporalidade ten as súas peores consecuencias na sinistralidade laboral. En proporción, os traballadores e traballadoras cun contrato temporal sofren máis accidentes ca as que teñen unha relación estable. Segundo se desprende dos datos facilitados polo ISSGA, no ano 2017, o 40 % dos accidentes de traballo con baixa en xornada laboral sufríronos persoas cun contrato temporal. Tendo en conta que a poboación asalariada temporal representaba o 27 % do total, é evidente que a relación entre os sinistros e o tipo de contrato non é aleatoria. En cambio, a porcentaxe de accidentes entre as persoas que tiñan un contrato indefinido (o 56 % dos accidentes) queda por debaixo da representación que ten ese colectivo no emprego por conta allea (no 2017, o 73 % das persoas asalariadas tiñan un contrato indefinido). Os accidentes de traballo con baixa en xornada laboral aumentan máis nas persoas cun contrato temporal ca entre as que teñen un contrato indefinido, tanto en cifras absolutas como relativas. No ano 2017, en comparación co 2016, producíronse 714 accidentes máis entre traballadores/as temporais (+6,92 %) fronte a 152 máis en indefinidos (+1,00 %). Táboa 8. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR TIPO DE CONTRATO TIPO DE CONTRATO ANO 2017 ANO 2016 Autónomo Indefinido Temporal Total FONTE: elaboración propia a partir de datos solicitados ISSGA 17

18 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Por provincias No 2017, o maior índice de incidencia de accidentes de traballo con baixa en xornada laboral dáse na provincia de Ourense (3.583,59 accidentes por cada cen mil afiliacións); o segundo posto ocúpao Pontevedra (3.504,18 accidentes). A seguir están A Coruña e Lugo (3.381,34 e 2.932,10 accidentes), ambas as provincias cun índice que se sitúa por debaixo do de Galicia (ver táboa 9). Táboa 9. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR PROVINCIAS ANO 2017 ANO 2016 N.º ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA N.º ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA A Coruña , ,53 Lugo , ,29 Ourense , ,80 Pontevedra , ,47 Galicia , ,65 FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA Os accidentes de traballo aumentaron nas catro provincias e, en proporción, a maior suba rexistrouna Pontevedra: accidentes máis ca na 2016 (+18,83 %). Séguelle Ourense con 239 accidentes máis (+9,08 %), Lugo con 131 máis (+4,85 %) e, por último, A Coruña con 374 máis (+3,27 %). Por comunidades autónomas Na clasificación por comunidades autónomas, e utilizando os datos do MEYSS, Galicia é a quinta con máis accidentes con baixa en xornada laboral; só está por detrás de Cataluña, Andalucía, Madrid e Comunidade Valenciana. Na distribución dos índices de incidencia por comunidades autónomas, Galicia ocupa o décimo lugar con 3.398,9 accidentes con baixa en xornada laboral por cada cen mil traballadores/as. O maior índice dáse en Baleares con 4.966,7 e o menor en Madrid con 2.707,2. 18

19 Táboa 10. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL E ÍNDICE DE INCIDENCIA POR CCAA. ANO 2017 ACCIDENTES EN XORNADA 19 ÍNDICES DE INCIDENCIA Cataluña ,5 Andalucía ,2 Madrid ,2 Valencia ,7 Galicia ,9 País Vasco ,6 Castela e León ,2 Canarias ,0 Castela-A Mancha ,6 Baleares ,7 Murcia ,4 Aragón ,1 Estremadura ,9 Asturias ,7 Navarra ,9 Cantabria ,0 A Rioxa ,3 Ceuta ,3 Melilla ,3 Total ,8 FONTE: elaboración propia a partir de datos do MEYSS O índice de incidencia é superior en Galicia ca na media estatal, sobre todo o de accidentes mortais (ver táboa 11). Táboa 11. ACCIDENTES MORTAIS E ÍNDICE DE INCIDENCIA POR CCAA. ANO 2017 ACCIDENTES MORTAIS EN XORNADA ÍNDICES DE INCIDENCIA A Rioxa 7 6,87 Cantabria 12 6,87 Aragón 25 5,51 Galicia 44 5,48 Murcia 25 5,42 Castela-A Mancha 27 4,94 Castela e León 35 4,84 Andalucía 95 4,21 Valencia 53 3,59 Estremadura 10 3,56 Asturias 10 3,37 País Vasco 22 2,87 Baleares 11 2,74 Navarra 6 2,62 Canarias 16 2,40 Cataluña 49 1,76 Madrid 37 1,39 Ceuta e Melilla 0 0 Total 484 3,20 FONTE: elaboración propia a partir de datos do MEYSS

20 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 No tocante aos accidentes mortais en xornada, Galicia rexistrou un índice de incidencia de 5,48 accidentes mortais por cada cen mil traballadores/as, mentres que a proporción acadada no conxunto do Estado foi do 3,20. O índice de accidentes mortais máis elevado dáse na Rioxa e en Cantabria (6,87 accidentes en ambas as comunidades), a seguir está Aragón co 5,51 e logo Galicia co 5,48 citado. No rexistro de accidentes mortais, Galicia é a cuarta comunidade autónoma con maior número (44), despois de Andalucía que é a comunidade coa cifra máis alta (95), Valencia (53 accidentes mortais) e Cataluña (49 accidentes mortais). Accidentes mortais en xornada laboral Segundo os datos do ISSGA, no ano 2017 houbo 43 accidentes mortais en xornada laboral: morreron 40 homes (15 menos ca no 2016) e 3 mulleres (1 máis ca o ano anterior). As causas máis frecuentes foron os infartos e outras patoloxías non traumáticas (11 accidentes, o 26 % dos mortais) e as caídas e golpes con esmagamentos contra obxectos inmóbiles (outros 11 accidentes). A seguir están os choques ou golpes contra obxectos en movemento con 10 accidentes (o 23 %); os esmagamentos por entaladuras e amputacións, 5 accidentes (o 12 %) e os afogamentos e sepultamentos, 4 accidentes (o 9 %). Por grupos de idade, o maior número de accidentes mortais deuse entre as persoas de 45 a 65 anos: 30 no 2017, o 70 % do total. Os días da semana en que se produciron máis mortes en xornada laboral foron os mércores (11 mortes) e os luns (10 mortes). As horas en que ocorreron máis accidentes mortais foron de 8:00 a 10:00 (9 mortes) e de 14:00 a 16:00 horas (9 mortes). Canto á hora de traballo, a segunda é na que se produciron máis accidentes (8 mortes). Tamén se deu un número elevado de accidentes mortais entre as persoas con menor antigüidade na empresa. No ano 2017 morreron 15 persoas que levaban un ano ou menos no seu posto de traballo (o 35 % das mortes acontecidas no 2017), das cales, 8 tiñan unha antigüidade inferior a tres meses na empresa. As empresas con máis accidentes mortais no 2017 foron as que tiñan entre 1 e 4 traballadores/as: 14 accidentes mortais supoñen o 33 % das mortes ocorridas en A seguir, están as empresas que tiñan entre 5 e 25 traballadores/as con 13 mortes (que supuxeron o 30 % sobre o total dos accidentes mortais). No ano 2017, ao igual que no ano anterior, a pesca foi o sector de actividade co maior índice de incidencia de accidentes mortais. O segundo posto ocupouno a 20

21 construción e o terceiro a agricultura. Por debaixo da media só se situaron a industria e os servizos (ver táboa 12). Os accidentes mortais baixaron en todos os sectores de actividade, agás na construción que rexistrou 8 mortes máis ca no Táboa 12. ACCIDENTES MORTAIS CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SECTORES ANO 2017 ANO 2016 N.º ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA N.º ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA Agricultura 4 12, ,43 Pesca 6 32, ,43 Industria 4 3, ,89 Construción 13 26, ,19 Servizos 16 2, ,28 Galicia 43 5, ,27 FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA Por provincias, no 2017, Lugo volve ter o maior índice de incidencia de accidentes mortais (ver táboa 13). A única provincia que quedou cun índice por baixo da media foi A Coruña. Baixaron os accidentes mortais na provincia da Coruña (10 menos ca no 2016) e de Lugo (6 menos). Pero aumentaron en Pontevedra (2 mortes máis ca no 2016) e mantéñense en Ourense (5 accidentes mortais, igual que no 2016). Táboa 13. ACCIDENTES MORTAIS CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR PROVINCIAS ANO 2017 ANO 2016 N.º ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA N.º ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA A Coruña 12 3, ,46 Lugo 8 8, ,76 Ourense 5 6,24 5 6,34 Pontevedra 18 6, ,92 Galicia 43 5, ,27 FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA Polo tipo de contrato, o 37 % das persoas falecidas por accidente de traballo en xornada laboral no 2017 tiñan un contrato temporal: foron 16 persoas, cifra que coincide coa do ano anterior. O descenso dos accidentes mortais só se deu entre as persoas que tiñan un contrato indefinido (8 mortes menos) e entre os autónomos/as (6 mortes menos). 21

22 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Táboa 14. ACCIDENTES MORTAIS POR TIPO DE CONTRATO ANO 2017 ANO 2016 Autónomos 2 8 Indefinidos Temporais Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA 2. ACCIDENTES DE TRABALLO IN ITINERE No ano 2017 rexistráronse un total de accidentes in itinere; o 58 % producíronse entre as mulleres e o restante 42 %, entre os homes. A maioría dos accidentes leves sufríronos as mulleres (o 59 %); nos graves ocorre o contrario, ao se produciren máis accidentes entre os homes (o 52 %); no caso dos mortais, morreron 3 mulleres e 3 homes. No 2017 ocorreron 242 accidentes in itinere máis ca no 2016, o que equivale a un incremento do 8,64 %. Como se ve na táboa 15, os accidentes deste tipo aumentaron máis nos homes ca nas mulleres (194 accidentes máis nos homes fronte a 48 máis nas mulleres). Os accidentes que aumentaron foron os leves (243 máis) e os mortais (1 máis), mentres que os graves baixaron (2 menos). Por sexos e gravidade, os accidentes que aumentaron entre as mulleres foron os leves (48 máis) e os mortais (3 máis). No caso dos homes, incrementáronse os leves (195 máis) e os graves (1 máis). Táboa 15. ACCIDENTES DE TRABALLO IN ITINERE POR SEXO E GRAVIDADE N.º DE ACCIDENTES NO ANO 2017 VARIACIÓN ABSOLUTA 2017/2016 VARIACIÓN RELATIVA 2017/2016 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Leves ,91 % +2,83 % +8,91 % Graves ,03 % 8,82% 2,99% Mortais ,00% +20,00 Total ,15 % +2,77 % +8,64 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA O aumento dos accidentes in itinere concéntrase na provincia de Pontevedra: 299 máis (+28,05 %), mentres que nas restantes provincias baixan (ver a táboa 16). 22

23 Táboa 16. ACCIDENTES DE TRABALLO IN ITINERE POR GRAVIDADE E PROVINCIA N.º DE ACCIDENTES NO ANO 2017 N.º DE ACCIDENTES NO ANO 2016 LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Galicia FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA Na desagregación por gravidade e provincia, o aumento dos accidentes leves deuse só na provincia de Pontevedra (297 máis). Os graves incrementáronse na provincia de Lugo (4 accidentes máis) e na de Pontevedra (1 accidente máis). No que atinxe aos accidentes mortais, no 2017 morreron dúas persoas na provincia da Coruña (unha máis ca no 2016) e catro na de Pontevedra (1 máis ca no ano anterior). 3. ACCIDENTES SEN BAIXA EN XORNADA LABORAL No ano 2017 rexistráronse en Galicia accidentes de traballo sen baixa en xornada laboral; son 789 menos ca no 2016 ( 3,99 %). Os accidentes sen baixa diminuíron en todas as provincias agás en Ourense (29 máis, +1,53 %). Táboa 17. ACCIDENTES SEN BAIXA EN XORNADA LABORAL POR PROVINCIAS ANO 2017 ANO 2016 VARIAC. ABSOLUTA VARIAC. RELATIVA A Coruña ,49 % Lugo ,46 % Ourense ,53 % Pontevedra ,39 % Total ,99 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA En relación co ano 2016, os accidentes de traballo sen baixa en xornada laboral baixan en todos os sectores. Os maiores descensos danse no sector primario e a seguir na construción, mentres que na industria e nos servizos minguan por baixo da media. 23

24 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Táboa 18. ACCIDENTES SEN BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SECTORES ANO 2017 ANO 2016 VARIAC. ABSOLUTA VARIAC. RELATIVA Agricultura ,55 % Pesca ,93 % Industria ,74 % Construción ,45 % Servizos ,46 % Total ,99 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do ISSGA 24

25 ENFERMIDADES CAUSADAS POLO TRABALLO 25

26

27 1. ENFERMIDADES CAUSADAS POLO TRABALLO A información que achegamos sobre as enfermidades causadas polo traballo extráese do Observatorio das continxencias profesionais da Seguridade Social (MEYSS). A análise céntrase, mormente, no período xaneiro-decembro de A cobertura das enfermidades causadas polo traballo no sistema da seguridade social encarréirase por dúas vías: O recoñecemento automático da enfermidade profesional. Segundo o artigo 157 da LXSS (Lei xeral da seguridade social), un traballador ou traballadora ten dereito a cobertura por enfermidade profesional se esa enfermidade foi contraída a consecuencia do traballo nas actividades que se especifican no cadro de enfermidades profesionais (EEPP) aprobado polo RD 1299/2006 e está provocada pola acción dos elementos ou substancias que se indican nese cadro. O artigo da LXSS, nos seus apartados e e f, recoñece que serán consideradas como continxencia profesional aquelas enfermidades non incluídas na relación de EEPP que contraia o traballador/a con motivo da realización do seu traballo, sempre que se probe que a enfermidade tivo causa exclusiva na súa execución. Tamén as enfermidades ou defectos anteriormente padecidos polo traballador/a que se agraven como consecuencia da lesión constitutiva do accidente. O sistema de notificación CEPROSS (comunicación de EEPP na seguridade social) achega desde o ano 2007 información das patoloxías sufridas por traballadores/as que están incluídas no cadro de EEPP. En xuño de 2010 creouse o ficheiro PANOTRATSS, que recolle as patoloxías non traumáticas causadas ou agravadas polo traballo que non teñen a consideración de enfermidade profesional. Segundo a información proporcionada polas aplicacións CEPROSS e PANOTRATSS, no 2017 comunicáronse patoloxías causadas polo traballo: partes de enfermidades profesionais e 209 partes de patoloxías non traumáticas causadas ou agravadas polo traballo. O 12 % de patoloxías non traumáticas causadas ou agravadas polo traballo non se recollen no cadro de EEPP. 27

28 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Táboa 1. ENFERMIDADES CAUSADAS POLO TRABALLO. ANO 2017 TOTAL % SOBRE O TOTAL Enfermidades profesionais ,64 % Patoloxías non traumáticas causadas polo traballo ,36 % Total enfermidades causadas polo traballo ,00 % FONTE: elaboración propia a partir de datos de CEPROSS e PANOTRATSS 1.1. Enfermidades profesionais No Informe CEPROSS-PANOTRATSS 2016 dise: Un parte comunicado é un expediente de enfermidade profesional que foi tramitado pola entidade xestora ou colaboradora que asume a cobertura de continxencias profesionais conforme a normativa vixente e supuxo a existencia dunha visita do traballador a un facultativo que diagnostica unha enfermidade profesional catalogada no cadro de enfermidades profesionais recollido no RD 1299/2006. Se cando se realiza a comunicación telemática existe baixa laboral por incapacidade temporal o parte permanece no que se denomina estado aberto, pasando a situación de pechado no momento en que finalice a incapacidade temporal. Os partes pódense pechar por algunha das seguintes causas: Alta por curación e/ou alta laboral Alta con proposta de incapacidade permanente Alta con proposta de cambio de traballo Falecemento Lesións permanentes non invalidantes Sen baixa laboral Outras causas. Neste apartado inclúense as situacións de cualificación do parte como accidente de traballo ou enfermidade común aínda cando o traballador continúe de baixa médica laboral Partes comunicados de enfermidades profesionais As mutuas e entidades xestoras comunicaron, a través da aplicación CEPROSS, partes de EEPP no ano 2017; son 118 máis ca no ano 2016 (+8,65 %). 28

29 Táboa 2. PARTES COMUNICADOS DE EEPP N.º DE PARTES VARIACIÓN INTERANUAL ,83 % ,02 % ,33 % ,82 % ,27 % ,64 % ,37 % ,31 % ,71 % ,65 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS No ano 2017, o 56,34 % dos partes comunicados de EEPP foron con baixa laboral e o restante 43,66 %, sen baixa. En comparación co ano 2016, aumentaron máis os partes sen baixa (78 partes máis) que con baixa (40 partes máis). Táboa 3. PARTES COMUNICADOS CON BAIXA E SEN BAIXA ANO 2017 ANO 2016 VARIACIÓN ANUAL Con baixa ,03 % Sen baixa ,71 % Total ,65 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Por sexo e grupos de idade O 51,28 % dos partes comunicados corresponden a homes e 48,72 % a mulleres. O 60,39 % de partes de comunicados de mulleres foron con baixa, porcentaxe que baixa ao 52,50 % no caso dos homes. Táboa 4. PARTES COMUNICADOS POR SEXOS. ANO 2017 CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL Homes Mulleres Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS 29

30 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 No 2017, o 5,87 % dos partes comunicados de EEPP correspondían a menores de 30 anos; o 77,60 % a persoas de 30 a 54 anos e o restante 16,53 % a persoas de 55 ou máis anos. Dentro deses grandes grupos, o maior número de partes rexístrase nas persoas de entre 40 e 44 anos, tanto en homes coma en mulleres. Nesa franxa de idade comunicáronse 295 partes, o 20 % dos rexistrados en O 56,34 % dos partes comunicados de EEPP comportaron unha baixa laboral. Porén, a distribución por grupos de idade, como veremos agora, varía bastante. A maioría dos partes comunicados foron con baixa en todos os grupos de idade analizados, agás entre as persoas de 60 a 64 anos, que a maioría foron sen baixa laboral. Entre as persoas de 65 ou máis anos só se comunicaron dous partes e un foi con baixa e outro sen baixa (ver táboa 5). A porcentaxe máis alta dáse entre as persoas de 30 a 34 anos, cun 62,31 % de partes con baixa; séguelle a franxa de 45 a 49 anos cunha porcentaxe do 61,34 % e a de entre 25 e 29 anos co 58,57 %. Táboa 5. PARTES COMUNICADOS POR GRUPOS DE IDADE CON/SEN BAIXA. ANO 2017 GRUPO DE IDADE CON BAIXA (A) SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 Menores de 20 anos De 20 a 24 anos ,94 % De 25 a 29 anos ,57 % De 30 a 34 anos ,31 % De 35 a 39 anos ,20 % De 40 a 44 anos ,61 % De 45 a 49 anos ,34 % De 50 a 54 anos ,11 % De 55 a 59 anos ,23 % De 60 a 64 anos ,91 % De 65 ou máis anos ,00 % Total ,34 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Por rama de actividade A actividade con máis comunicacións de partes de EEPP con baixa, tanto de homes (o 62 %) coma de mulleres (o 32 %) foi a industria manufactureira. 30

31 Táboa 6. PARTES COMUNICADOS CON BAIXA POR RAMA DE ACTIVIDADE E SEXO. ANO 2017 RAMA DE ACTIVIDADE HOMES MULLERES TOTAL Agricultura, gandaría, silvicultura e pesca Industrias extractivas Industria manufactureira Subministración de enerxía eléctrica, gas, vapor e aire acondicionado Subm. de auga, activ. saneamento, xestión de residuos e Construción Comercio; reparación de vehículos de motor e motocicletas Transporte e almacenamento Hostalaría Información e comunicacións Actividades financeiras e de seguros Actividades inmobiliarias Actividades profesionais, científicas e técnicas Actividades administrativas e servizos auxiliares Admón. pública e defensa; seguridade social obrigatoria Educación Actividades sanitarias e de servizos sociais Actividades artísticas, recreativas e de entretemento Outros servizos Actividades dos fogares Actividades de organizacións e organismos extraterritoriais Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Nas mulleres, as seguintes ramas con máis partes con baixa son o comercio con 86 comunicacións (o 20 % dos partes con baixa de mulleres); as actividades administrativas e servizos auxiliares con 78 partes (o 18 %) e as actividades sanitarias e de servizos sociais con 48 partes (o 11 %). Nos homes, a construción é a segunda rama de actividade con máis notificacións de EEPP con baixa (34 partes, representan o 9 % dos partes con baixa de homes), séguelle o comercio con 30 partes (o 8 % do total de partes con baixa) e o sector primario con 20 partes (o 5 %). Por grupo de enfermidade O cadro de EEPP foi aprobado polo Real decreto 1299/2006. Inclúe unha listaxe de enfermidades recoñecidas como profesionais e os traballos e substancias que expoñen ao risco de contraelas. A listaxe recolle seis grupos de EEPP: Grupo 1: EEPP causadas por axentes químicos 31

32 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Grupo 2: EEPP causadas por axentes físicos Grupo 3: EEPP causadas por axentes biolóxicos Grupo 4: EEPP causadas pola inhalación de substancias e axentes non comprendidos noutros apartados Grupo 5: EEPP da pel causadas por substancias e axentes non comprendidos nalgún dos outros apartados Grupo 6: EEPP causadas por axentes carcinóxenos No 2017, case o 90 % dos partes comunicados de EEPP se encadraban nos grupos 2 e 4. A maior concentración dáse, co 75 % de comunicacións, no grupo 2 (EEPP causadas por axentes físicos). O 56,58 % dos partes de EEPP do grupo 2 foron con baixa. Séguelle moi de lonxe o grupo 4 (EEPP causadas por inhalación de substancias e axentes non comprendidos noutros apartados) co 14 % dos comunicados en O 51,69 % deles esixiron unha baixa laboral. O grupo 3 (EEPP causadas por axentes biolóxicos) é o que rexistra a maior proporción de partes con baixa: o 79,25 %. Pola contra, no grupo 1 (EEPP causadas por axentes químicos) e no grupo 6 (EEPP causadas por axentes carcinóxenos) son minoría os partes con baixa: o 46,15 % e 25,00 %, respectivamente. Táboa 7. PARTES COMUNICADOS POR GRUPOS DE ENFERMIDADE. ANO 2017 GRUPO CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 Grupo ,58 % Grupo ,69 % Grupo ,45 % Grupo ,25 % Grupo ,15 % Grupo ,00 % Total ,34 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Como se reflicte na táboa 8, o maior número de partes comunicados de EEPP encádrase no grupo 2 (causadas por axentes físicos), tanto nos homes coma nas mulleres. Nese grupo están o 69,34 % das EEPP de homes e o 81,72 % de mulleres. 32

33 Táboa 8. PARTES COMUNICADOS POR GRUPOS DE ENFERMIDADE E SEXO. ANO 2017 GRUPO HOMES MULLERES TOTAL Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Cómpre destacar a diferente incidencia en homes e mulleres das EEPP dos grupos 3 e 4, como reflexo do distinto encadramento duns e outras por sectores. O segundo grupo con máis partes de EEPP nos homes é o 4 (causadas por inhalación de substancias), pois representan o 23,95 % do total (e só o 3,46 % nas mulleres). O 87,92 % dos partes encadrados no grupo 4 corresponden a homes. No caso das mulleres, ocupa a segunda posición o grupo 3 (EEPP causadas por axentes biolóxicos) co 6,09 % do total (e só o 1,18 % no caso dos homes). O 83,02 % dos partes rexistrados no grupo 3 corresponden a mulleres. A maioría dos partes comunicados dos grupos 1 (EEPP causadas por axentes químicos) e 5 (EEPP da pel) corresponden a mulleres: o 58,97 % e o 64,52 %, respectivamente. No 2017 comunicáronse catro partes de EEPP causadas por axentes carcinóxenos (grupo 6). Son os catros partes de homes: un con baixa e tres sen baixa. Por provincias A provincia coa cifra máis alta de partes comunicados de EEPP é Pontevedra con 726, o 48,99 % de todos os rexistrados en Galicia no A seguir está a provincia da Coruña con 399 partes (o 26,92 % do total), Ourense con 249 (o 16,80 %) e, por último, Lugo con 108 (o 7,29 %). Nos partes que comportaron baixa, Lugo sitúase á cabeza co 69,44 % dos comunicados na provincia. No extremo oposto está Pontevedra, coa menor porcentaxe das catro provincias galegas: un 51,79 %. 33

34 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Táboa 9. PARTES COMUNICADOS POR PROVINCIAS. ANO 2017 PROVINCIA CON BAIXA (A) SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 A Coruña ,40 % Lugo ,44 % Ourense ,43 % Pontevedra ,79 % Total ,34 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Por sexos, hai máis comunicacións de EEPP de homes nas provincias de Ourense (o 56,63 %), Lugo (o 53,70 %) e Pontevedra (o 53,03 %). Pola contra, na provincia da Coruña teñen máis incidencia as EEPP en mulleres (o 55,89 % dos partes). Táboa 10. PARTES COMUNICADOS POR PROVINCIAS E SEXO. ANO 2017 PROVINCIA HOMES MULLERES TOTAL A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Clasificación por comunidades autónomas Por volume de expedientes, Galicia ocupa a quinta posición por detrás de Valencia, o País Vasco, Cataluña e Madrid. Os expedientes de EEPP comunicados en Galicia representan o 7 % dos rexistrados en España. Por porcentaxe de partes comunicados con baixa laboral, Galicia é a cuarta comunidade autónoma coa maior: o 56,34 %. Na media estatal, esa porcentaxe é inferior: un 48,32 % dos partes. As comunidades que superan a Galicia en porcentaxe de partes con baixa son Madrid (67,73 %), Andalucía (64,34 %) e Estremadura (59,07 %). Entre as comunidades con menor proporción de EEPP con baixa destaca Valencia, onde os partes con baixa só representan o 29,93 % do total de comunicacións, ou A Rioxa cunha porcentaxe do 34,67 %. 34

35 Táboa 11. NÚMERO DE PARTES COMUNICADOS POR CCAA. ANO 2017 CON BAIXA (A) SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 Valencia ,93 % País Vasco ,52 % Cataluña ,02 % Madrid ,73 % Galicia ,34 % Navarra ,76 % Aragón ,85 % Murcia ,72 % Andalucía ,34 % Castela e León ,82 % Castela-A Mancha ,71 % Canarias ,79 % A Rioxa ,67 % Asturias ,52 % Baleares ,42 % Cantabria ,38 % Estremadura ,07 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS NOTA: non se inclúen os datos das Cidades de Ceuta e Melilla Partes pechados como enfermidade profesional con baixa Por sexo No ano 2017 pecháronse 745 procesos de enfermidade profesional en Galicia cunha distribución moi semellante por sexo: 373 corresponde a mulleres e 372 a homes. Por provincias, houbo máis partes pechados de homes que de mulleres en todas elas, agás na da Coruña que son maioría os de mulleres. Táboa 12. PARTES PECHADOS COMO ENFERMIDADE PROFESIONAL CON BAIXA POR PROVINCIAS E SEXO. ANO 2017 N.º DE PARTES PECHADOS DURACIÓN MEDIA (EN DÍAS) PROVINCIA HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL A Coruña ,34 84,94 84,30 Lugo ,39 84,86 93,13 Ourense ,94 66,43 64,32 Pontevedra ,93 88,60 89,29 Total ,49 84,45 84,47 FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS 35

36 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 A duración media dos procesos de enfermidade profesional foi de 84,47 días de baixa laboral en Galicia (fronte a 78,86 días na media estatal), e moi similar por sexos: 84,49 días nos homes e 84,45 días nas mulleres. Na distribución por provincias, a duración media máis elevada dáse na de Lugo (93,13 días) e a seguir na de Pontevedra (89,29 días). Pola contra, a menor duración corresponde á provincia de Ourense con 64,32 días. Por grupos de idade O maior número de partes pechados como EEPP con baixa corresponde a persoas que teñen de 45 a 49 anos, tanto nos homes (83 partes, o 22 % dos pechados de homes) coma nas mulleres (85 partes, o 23 % dos pechados de mulleres). O 4,43 % dos partes pechados como EEPP con baixa no ano 2017 atangueu a persoas menores de 30 anos; o 81,88 % tiñan entre 30 e 54 anos e o restante 13,69 %, máis de 54 anos. Existe unha correlación entre a idade e a duración media dos procesos: a máis idade corresponden procesos máis longos. Como se ve na táboa 13, de media, as duracións máis baixas danse en menores de 30 anos. En cambio, as duracións máis longas danse entre as persoas maiores de 54 anos. Táboa 13. PARTES PECHADOS COMO EEPP CON BAIXA POR GRUPOS DE IDADE E SEXO. ANO 2017 NÚMERO DE PARTES PECHADOS DURACIÓN MEDIA (EN DÍAS) GRUPO DE IDADE HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Menores de De 20 a ,50 27,60 26,14 De 25 a ,20 70,56 68,50 De 30 a ,22 71,34 71,78 De 35 a ,21 75,56 76,40 De 40 a ,52 74,56 78,56 De 45 a ,96 82,26 86,07 De 50 a ,88 97,21 80,94 De 55 a ,03 114,81 114,92 De 60 a ,08 121,44 138,31 De 65 ou máis ,00 106,00 Total ,49 84,45 84,47 FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS 36

37 Por grupos de enfermidades profesionais O grupo 2 (EEPP causadas por axentes físicos) abrangue o maior número de partes pechados en ambos os sexos: 301 partes de mulleres (o 81 % do total nas mulleres) e 266 partes de homes (o 72 % dos pechados de homes). Táboa 14. PARTES PECHADOS COMO EEPP POR GRUPOS DE ENFERMIDADE. ANO 2017 NÚMERO DE PARTES PECHADOS DURACIÓN MEDIA (EN DÍAS) GRUPOS HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Grupo ,86 90,04 88,08 Grupo ,08 115,29 93,07 Grupo ,83 28,10 35,77 Grupo ,67 76,62 62,45 Grupo ,50 44,63 61,78 Grupo 6 Total ,49 84,45 84,47 FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Nota: Grupo 1: EEPP causadas por axentes químicos Grupo 2: EEPP causadas por axentes físicos Grupo 3. EEPP causadas por axentes biolóxicos Grupo 4: EEPP causadas por inhalación de substancias e axentes non comprendidos noutros apartados Grupo 5: EEPP da pel causadas por substancias e axentes non comprendidos nalgún dos outros apartados Grupo 6: EEPP causadas por axentes carcinóxenos O segundo grupo con máis partes pechados difire dependendo dos sexos. Nas mulleres é o grupo 3 (EEPP causadas por axentes biolóxicos) e nos homes é o grupo 4 (EEPP causadas por inhalación). A maior duración nos procesos con baixa deuse no grupo 4, EEPP causadas por inhalación de substancias e axentes non comprendidos noutros apartados, tanto nos homes (89,08 días) coma nas mulleres (115,29 días). A seguir está o grupo 2 (EEPP causadas por axentes físicos) cunha duración media de 90,04 días nas mulleres e de 85,86 días nos homes. Os procesos máis curtos nos homes danse no grupo 5 (EEPP da pel), cunha duración media de 37,67 días, mentres que nas mulleres se dá no grupo 3 (EEPP causadas por axentes biolóxicos) cunha duración media de 28,10 días. Por rama de actividade O maior número de partes pechados como EEPP con baixa rexístrase na industria manufactureira, tanto nos homes coma nas mulleres. Nesa rama encádranse o 63 % dos partes pechados de homes e o 32 % dos partes pechados de mulleres. 37

38 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 Táboa 15. PARTES PECHADOS COMO EEPP CON BAIXA POR RAMA DE ACTIVIDADE E SEXO. ANO 2017 RAMA DE ACTIVIDADE HOMES MULLERES TOTAL Agricultura, gandaría, silvicultura e pesca Industrias extractivas Industria manufactureira Subministración de enerxía eléctrica, gas, vapor e aire acondicionado Subm. de auga, activ. saneamento, xestión de residuos e Construción Comercio; reparación de vehículos de motor e motocicletas Transporte e almacenamento Hostalaría Información e comunicacións Actividades financeiras e de seguros Actividades inmobiliarias Actividades profesionais, científicas e técnicas Actividades administrativas e servizos auxiliares Admón. pública e defensa; seguridade social obrigatoria Educación Actividades sanitarias e de servizos sociais Actividades artísticas, recreativas e de entretemento Outros servizos Actividades dos fogares Actividades de organizacións e organismos extraterritoriais Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS A marcada segmentación sexual na ocupación maniféstase, obviamente, na distribución dos partes pechados por ramas e sexos. Despois da industria manufactureira, as seguintes ramas con máis partes pechados como EEPP nas mulleres son o comercio (77 partes); as actividades administrativas e servizos auxiliares (68 partes) e as actividades sanitarias e de servizos sociais (41 partes). Nos homes, tras a industria manufactureira destacan as seguintes ramas: construción (33 partes), comercio (26 partes) e actividades sanitarias e de servizos sociais (21 partes) Sistema de alertas O sistema CEPROSS contén un «servizo de alertas» que ofrece a posibilidade de detectar aquelas empresas que superaron os límites de alerta establecidos. É dicir, localiza posibles «focos de risco» de EEPP, para facilitar unha maior eficiencia nas accións de preventivas. 38

39 Táboa 16. TOTAL DE EMPRESAS QUE SUPERARON OS LÍMITES ESTABLECIDOS NO 2017 GRUPO 1 GRUPO 2 GRUPOS 3 GRUPO 4 GRUPO 5 GRUPO 6 SUMA TOTAL EMPRESAS Madrid Galicia País Vasco Cataluña Andalucía Navarra Castela e León Murcia Valencia Castela-A Mancha Aragón Asturias Cantabria Canarias Baleares Estremadura A Rioxa Ceuta Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Nota: Grupo 1: EEPP causadas por axentes químicos Grupo 2: EEPP causadas por axentes físicos Grupo 3. EEPP causadas por axentes biolóxicos Grupo 4: EEPP causadas por inhalación de substancias e axentes non comprendidos noutros apartados Grupo 5: EEPP da pel causadas por substancias e axentes non comprendidos nalgún dos outros apartados. Grupo 6: EEPP causadas por axentes carcinóxenos. No ano 2017, 36 empresas superaron en Galicia os límites de sinistralidade; representan o 16 % das detectadas en España (fronte as 34 empresas detectadas en 2016). Na clasificación por comunidades autónomas, Galicia é a segunda co maior número de empresas que superaron os límites de sinistralidade, só está por detrás de Madrid (45 empresas). As alertas nesas 36 empresas en Galicia producíronse en 45 EEPP. Polo tanto, existen empresas onde as alertas detectaron máis dunha enfermidade profesional. O maior número de empresas que superaron os límites de sinistralidade encádranse nas actividade económicas de corte, tallado e acabado da pedra (11 empresas) e actividades hospitalarias (6 empresas). 39

40 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en Patoloxías non traumáticas Os datos manexados de patoloxías non traumáticas corresponden aos expedientes comunicados a través do sistema PANOTRATSS en Galicia no ano Coñecemos o número de partes comunicados distribuídos por sexo, por provincias e segundo causaran ou non baixa laboral. Por sexos No ano 2017 comunicáronse 209 partes de patoloxías non traumáticas en Galicia (fronte a 610 no 2016). A incidencia da declaración é maior nos homes ca nas mulleres: 123 partes de homes (o 58,85 % dos partes) e 86 de mulleres. O 73,68 % dos partes comunicados foron con baixa laboral. Por sexos, esa proporción é algo máis elevada nos homes ca nas mulleres: 75,61 % fronte a 70,93 %, respectivamente. Táboa 17. PARTES COMUNICADOS DE PATOLOXÍAS NON TRAUMÁTICAS ANO 2017 HOMES MULLERES TOTAL Con baixa Sen baixa Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do PANOTRATSS Por provincias O maior número de partes comunicados de patoloxías non traumáticas corresponde, con diferenza, á provincia da Coruña: 119 no 2017, que representan o 56,94 % dos comunicados na comunidade. Séguenlle moi de lonxe os 41 partes de Pontevedra (o 19,62 %), Lugo con 31 (o 14,83 %) e, por último, Ourense con 18 (o 8,61 %). O número de partes comunicados de homes é superior ao de mulleres nas catro provincias galegas. A maior porcentaxe de baixas laborais por patoloxías non traumáticas deuse nas provincias de Lugo (o 80,65 % dos partes) e A Coruña (o 78,15 %). Pontevedra, cun 68,29 %, e Ourense, cun 44,44 %, quedaron por baixo da media. 40

41 Táboa 18. PARTES COMUNICADOS POR PROVINCIAS E SEXOS. ANO 2017 CON BAIXA SEN BAIXA HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do PANOTRATSS Clasificación por comunidades autónomas Na clasificación por comunidades autónomas, en cifras absolutas, Galicia é a décima con máis declaracións de patoloxías non traumáticas: 209 partes no Galicia é a terceira comunidade autónoma coa porcentaxe máis alta de partes comunicados con baixa laboral nas patoloxías non traumáticas: o 73,68 % das declaracións foron con baixa no 2017, porcentaxe que baixa ata o 57,00 % na media estatal. Só está por detrás de Canarias (o 84,43 % dos partes comportaron unha baixa) e de Murcia (o 75,10 %). Táboa 19. PARTES COMUNICADOS POR CCAA. ANO 2017 CON BAIXA (A) SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 Cataluña ,36 % Valencia ,58 % Madrid ,69 % Andalucía ,61 % Aragón ,36 % País Vasco ,89 % Murcia ,10 % Canarias ,43 % Castela e León ,55 % Galicia ,68 % Castela-A Mancha ,33 % Asturias ,59 % Baleares ,16 % Estremadura ,00 % Navarra ,37 % A Rioxa ,94 % Cantabria ,75 % Ceuta ,67 % Melilla ,00 % Total ,00 % FONTE: ELABORACIÓN PROPIA A PARTIR DE DATOS DO PANOTRATSS 41

42 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en

43 CONCLUSIÓNS A actividade económica e o emprego medran pero aínda é maior o aumento dos accidentes de traballo como consecuencia da deterioración das condicións laborais e da extensión da precariedade. Segundo o avance das estatísticas de accidentes de traballo que publicou o ISSGA, durante o 2017 producíronse en Galicia accidentes de traballo con baixa. Dese total, o 89,97 % ocorreron en xornada laboral ( accidentes) e o 10,03 % restante no desprazamento do domicilio ao centro de traballo ou viceversa (3.042 accidentes). En relación co ano anterior, os accidentes de traballo con baixa en xornada laboral aumentaron un 9,17 % e os accidentes in itinere fixérono un 8,64 %. O «índice de incidencia» é o cociente entre os accidentes en xornada de traballo con baixa e a media anual de traballadores/as afiliados en situación de alta laboral nos réximes que teñen cuberta a continxencia de accidente de traballo. Polo tanto, este indicador ofrece datos máis precisos ca a simple comparación de cifras absolutas de accidentes e confirma que estes aumentan por riba da creación de emprego. O índice de incidencia subiu un 6,42 % en relación co ano A suba dáse en ambos os sexos pero máis nos homes (+7,63 %), en todos os sectores agás na pesca, en maior proporción na construción (+12,29 %) e, por gravidade, o aumento concentrouse nos leves (+6,91 %). No 2017 morreron 49 persoas nun accidente de traballo (43 homes e 6 mulleres). Dese total, morreron en xornada laboral 40 homes (15 menos ca no 2016) e 3 mulleres (1 máis ca no 2016). Por sectores, destaca o incremento dos accidentes mortais na construción: faleceron 13 persoas no 2017, oito máis ca no A gravidade da situación apréciase na súa verdadeira dimensión cando nos comparamos coas restantes comunidades autónomas: segundo as estatísticas do Ministerio de Emprego e Seguridade Social, Galicia rexistrou un índice de incidencia de 5,48 accidentes mortais por cada cen mil traballadores/as, mentres que a proporción acadada na media do Estado foi do 3,20. En cifras absolutas, somos a cuarta comunidade autónoma con máis accidentes mortais. Os traballadores e traballadoras con menos antigüidade no seu posto traballo teñen máis probabilidades de sufriren un accidente de traballo. Un dato revelador disto é que o 21 % dos accidentes con baixa en xornada laboral rexistrados no 2017 sufríronos persoas que tiñan unha antigüidade inferior a tres meses no seu posto de traballo, porcentaxe moi elevada en relación coa poboación asalariada exposta a esa situación. 43

44 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2017 A nosa estrutura produtiva caracterízase polo predominio case absoluto das empresas moi pequenas. Esa peculiaridade tamén se reflicte na sinistralidade laboral. No 2017, o maior número de accidentes de traballo con baixa en xornada laboral dáse nas empresas que teñen entre 5 e 25 traballadores e traballadoras: abranguen o 27 % do total dos accidentes. O 40 % dos accidentes de traballo en xornada laboral rexistráronse en empresas que tiñan de 1 a 25 traballadores/as. As persoas con contrato temporal tamén corren máis riscos de sufrir un accidente ca as que teñen unha relación estable: o 40 % dos accidentes con baixa en xornada laboral rexistrados no 2017 ocorréronlles a persoas cun contrato temporal; esa porcentaxe queda moi por riba da representación que ten a poboación asalariada temporal no emprego por conta allea. En comparación co ano 2016, os accidentes de traballo en xornada laboral aumentaron máis nas persoas cun contrato temporal ca entre as que tiñan un contrato indefinido. Persiste a infradeclaración das enfermidades causadas polo traballo. Segundo a información proporcionada polas aplicacións CEPROSS E PANOTRATSS, no 2017 comunicáronse enfermidades causadas polo traballo: partes foron de enfermidades profesionais (fronte a no 2016) e 209 de patoloxías non traumáticas causadas ou agravadas polo traballo (fronte a 610 en 2016). No ano 2017, o 56,34 % dos partes comunicados de enfermidades profesionais foron con baixa laboral; esa porcentaxe era do 58,28 % un ano antes. Mención á parte merece o subrexistro das enfermidades profesionais causadas por axentes carcinóxenos (grupo VI): catro partes no 2017 (todos de homes), un con baixa e tres sen baixa. 44

45 45

46 46