Tema 13.- A poboación mundial.

Transcrição

1 Tema 13.- A poboación mundial.

2

3 A poboación mundial Áreas de maior concentración (millóns) Baleiros demográficos Zonas pouco poboadas Sur de Asia: Son as rexións menos poboadas da Terra: teñen <1 hab./km2 Asia Oriental: Europa: 740 Sudeste de Asia: 602 Golfo de Guinea: 279 Oriente Próximo: 200 América Central: 158 Grandes Lagos e costa L de EUA: 140 SE de Brasil: 120 Causas: as súas extremas condicións ambientais, que dificultan moito ou impiden o hábitat permanente. Son: ás áreas polares os desertos as cordilleiras máis altas as zonas de selva ecuatorial Son zonas que teñen entre 1 e 10 hab./km2. Adoitan ser terras de clima extremo e seco, situadas lonxe do mar, no interior dos continentes, ou separadas do mar por altas montañas. Exemplos: zonas do centro de Asia terras interiores de América interior de África

4

5 Mapa das páxinas Tipo Trata de... Como se representa a información Cartograma Poboación total da Terra, por países Os países están debuxados segundo o tamaño da súa poboación, procurando conservar o perfil. Organízanse en catro categorías, pintadas cunha cor diferente segundo o número de habitantes

6 Mapa das páxinas Tipo Trata de... Como se representa a información Mapa temático Distribución da poboación mundial Mediante puntos de cor vermella, que representan os grandes núcleos de poboación, e círculos ou óvalos de cor verde, que agrupan as principais áreas de poboación.

7 Factores físicos Factores económicos Factores históricos Factores políticos 1.- A poboación mundial e a súa distribución. Factores que explican a distribución da poboación Areas de concentración de poboación Climas temperados Relevos de pouca altitude Existencia de solos fértiles Lugares onde abundan os recursos: terras produtivas, auga, minerais Lugares onde se establecesen actividades industriais e terciarias, como nas grandes cidades O pasado histórico: concentración da poboación nas terras fértiles dos vales dalgúns grandes ríos (Nilo...) Areas pouco poboadas ou baleiros demográf. Temperaturas extremas Relevos elevados ou con fortes pendentes ou costas Solos áridos Excesiva humidade Escaso desenvolvemento económico Tecnoloxía limitada Emigración O pasado histórico: trata de escravos en África, expulsión de pobos, grandes migracións intercontinentais... Decisións tomadas polos gobernos ou por organismos internacionais que implican a chegada ou a expulsión de moita poboación: modificacións de fronteiras, refuxiados de guerra...

8 A densidade de poboación no mundo

9 Censo de poboación É unha estatística (un reconto da poboación), cuxo obxectivo é proporcionar información sobre o número e distribución das principais características demográficas e sociais, respectando sempre o secreto estatístico. Recolle datos de todo tipo (demográficos, económicos, sociais, culturais...) A información só pode ser publicada e facilitada de forma numérica, sen referencias individuais É un documento estático, realizado con fins estatísticos, que presenta unha visión da poboación nun momento determinado Elabórase en España cada dez anos (desde 1981 os acabados en 1). O organismo encargado é o Instituto Nacional de Estatística (INE) Padrón municipal É un rexistro administrativo, cuxa finalidade é acreditar a residencia nun domicilio, e os seus datos son, polo tanto, de carácter nominal e públicos. Recolle datos máis limitados (identificación, residencia, nivel de estudos, nacionalidade...) É un documento público cuxa información pode coñecerse individualmente, redúcese a datos indispensables e non confidenciais É dinámico e actualízase permanentemente coas altas e baixas residenciais e cos nacementos e defuncións dos veciños do municipio Os padróns, desde 1996, actualízanse o 1 de xaneiro de cada ano

10 A poboación por continentes da Terra en 2011 A evolución da poboación mundial

11 A poboación por continentes da Terra en 2011 Tipo Describe este gráfico Gráfico da páxina 214 gráfico de barras Consiste nun eixe de coordenadas sobre o que se representan diversos datos mediante barras; estas están separadas pola mesma distancia e teñen a mesma anchura, pero a súa altura/lonxitude é proporcional á cantidade que representan. Utilízase para comparar un mesmo fenómeno entre países ou categorías diferentes. Neste caso, no eixe horizontal represéntase a porcentaxe (%), de 10 en 10; no eixe vertical os continentes, sobre os que aportan dous datos: poboación (representado con siluetas de home vermellas ) e superficie (representada cun rectángulo verde). Trata de Distribución da poboación por continentes no ano 2011 Idea principal que se representa Os habitantes do planeta están distribuídos de forma desigual sobre o territorio; por exemplo, Asia, que representa menos dun terzo da superficie da Terra, ten preto de dous terzos da poboación

12 A evolución da poboación mundial Tipo Describe este gráfico Trata de Idea principal que se representa Gráfico da páxina 218 gráfico lineal Consiste nun eixe de coordenadas no que se representa a evolución dun aspecto da realidade ao longo do tempo No eixe vertical (ordenadas) temos a poboación do mundo en miles de millóns (de 0 a 10); no eixe horizontal (abscisas) colócanse os anos, desde o 1 ata o A distribución dos datos segue unha proporción determinada. Evolución da poboación mundial A poboación mundial creceu de forma moi lenta ata mediados do século XVIII; desde entón o crecemento acelerouse moito, sobre todo desde o século XX

13 2.- A dinámica da poboación. Poboación Nacidos Falecidos Falecidos <1 Mulleres Emigrantes Inmigrantes A hab B hab Taxa A B TN x / = x / = 40 TF x / = x / = 150 TM x / = x / = 21 TMI 6 x / = 3,5 117 x / = 75 TCN 7-9 = -2 = -0,2% = 19 = 1,9% CR ( ) + ( ) = h. ( ) + ( ) = -159 hab.

14 A natalidade no mundo en 2010

15 A mortalidade no mundo en 2010

16 3.- O modelo demográfico dos países desenvolvidos

17 O modelo demográfico dos países desenvolvidos Caracteres Datas Natalidade Mortalidade Poboación Taxas FASE I [Réxime demográfico antigo] desde a Antigüidade ata mediados do século XVIII ou principios do XIX (ata 1800 na gráfica) moi elevadas, en torno ao 40 as familias tiñan moitos fillos, porque eran unha axuda familiar no traballo Causas non había control dos nacementos Taxas Causas tamén moi elevadas, ao redor do 40 elevada mortalidade infantil colleitas inseguras grandes fames epidemias, guerras catástrofes naturais... falta de hixiene, medicina ineficaz crecemento lento, con avances e retrocesos, en forma de dentes de serra FASE II [Transición demográfica] desde mediados do século XVIII (ou 1800) ata principios do século XX (1900 na gráfica) mantivéronse elevadas, en torno ao 40, ata mediados do XIX; despois comezaron a descender (ata 20 ) pouco a pouco comeza o control dos nacementos FASE III [Réxime demográfico moderno] século XX descenso progresivo ata taxas en torno ao 10 atraso na idade do matrimonio e da maternidade peso económico dos fillos (educación, coidados...) incorporación da muller ao mercado laboral remunerado descenso pronunciado ata un 13 descenderon lentamente ata un 10 mellora da alimentación, grazas ás novas técnicas agrícolas progresos na hixiene (uso do xabón, recollida de lixo...) avances sanitarios (antisepsia, vacinas...) crecemento acelerado denominado boom ou explosión demográfica avances da medicina uso de vacinas loita contra a mortalidade infantil desaceleración demográfica: como a TN e a TM están case igualadas, a poboación crece moi pouco. En casos extremos, regresión

18 3.- O modelo demográfico dos países pobres

19 O modelo demográfico dos países pobres Caracteres Natalidade FASE I [Réxime demográfico antigo] FASE II [Transición demográfica] Datas ata mediados do século XX segunda metade do século XX século XXI Taxas igual que nos países desenvolvidos Causas ídem mantivéronse moi altas (en torno ao 40 ) non hai control dos nacementos pobreza FASE III [Réxime demográfico moderno] hoxe está descendendo en moitos países, pero son superiores ás dos países desenvolvidos control dos nacementos Taxas igual que nos países desenvolvidos Mortalidade Causas ídem Poboación ídem descenderon de forma moi rápida ata un 15 axuda dos países ricos mellora da medicina e a hixiene aumento espectacular da poboación segue a descender, pero sofren períodos de mortalidade catastrófica axuda dos países desenvolvidos, progreso económico fames, catástrofes naturais, guerras, SIDA... a poboación crece de forma máis lenta

20 4.- Os desequilibrios demográficos Países desenvolvidos Países pobres Trazo básico avellentamento da poboación elevada TN Causas Consecuen- -cias Política de poboación diminución das TN por: dificultade de atopar un emprego estable e ben remunerado desexo de manter un elevado nivel de benestar estilo de vida: pisos pequenos, horarios de traballo... aumento da esperanza de vida por: avances en medicina + mellor alimentación e vida máis sa diminúe a poboación en idade de traballar necesidade de prever fondos para pensións e servizos para a poboación anciá políticas natalistas para contrarrestar o avellentamento e o escaso crecemento da poboación: ampliación dos permisos de maternidade e paternidade redución da xornada laboral dos pais e nais creación de gardarías + axudas ás familias numerosas... hai moita poboación nova, en idade de procrear os fillos representan unha axuda para a familia: traballan no campo traballan noutros empregos e aportan ingresos aumento da poboación desequilibrio respecto aos recursos falta de traballo e coidados sanitarios, fame, analfabetismo... necesitan alimentos, hospitais, escolas, emprego, vivendas... políticas antinatalistas para limitar o crecemento acelerado da poboación e evitar así a superpoboación: anticonceptivos, planificación familiar obrigatoria... desenvolvemento de programas para: a saúde, a situación da muller, a educación...

21 5.- Os movementos migratorios Criterio Tipos Consiste en Exemplos Duración temporais o emigrante volve ao lugar de orixe definitivas o emigrante establécese de xeito permanente no lugar de destino migracións estacionais emigración de españois aos países máis desenvolvidos de Europa na década de 1960 destino interiores realízanse dentro do mesmo país exteriores realízanse entre diferentes Estados éxodo rural migracións transoceánicas do século XIX carácter forzadas realízanse pola forza, contra a vontade dos emigrantes trata de escravos, refuxiados... voluntarias realízanse por decisión persoal dos emigrantes xubilados europeos, por motivos laborais... Consecuencias para os países emisores para os países receptores demográficas económicas sociais perda de poboación adulta en idade de traballar diminución da natalidade avellentamento da poboación baixa o número de persoas que buscan emprego entrada de divisas (os emigrantes envían cartos ás súas familias) axudan ao desenvolvemento económico do país de orixe diminúe o descontento social aumenta a poboación adulta en idade de traballar aumenta a taxa de fecundidade rexuvenecemento da poboación dispoñibilidade de man de obra para realizar os traballos menos cualificados a inmigración achega diversidade cultural pode xerar conflitos de convivencia: rexeitamento ao emigrante, porque é estranxeiro (xenofobia) / polos seus trazos (racismo)

22

23 Contin. rexións emisoras de emig. destino áreas receptoras de inmig. tipo de emig. América México América Central e Caribe Colombia, Ecuador e Perú Bolivia e Paraguai / Chile América do Norte América do Norte América do N/ Venezuela / Asia / Europa Occid. Arxentina América do N (Canadá e EUA) Venezuela Arxentina pouco cualificados Europa Países do Leste (Romanía, Bulgaria) Países da UE máis desenvolvidos (O e S) Países do O e S de Europa pouco cualificados Rusia Países máis desenvolvidos da UE cualificados África do Norte e Exipto Unión Europea / Estados do Golfo África países do NE (Somalia, Sudán, Etiopía) África Occidental UE / Estados do Golfo UE / Costa de Marfil e Ghana / Gabón / Sudáfrica Costa de Marfil e Ghana Gabón África do Sur pouco cualificados África Central e Austral Sudáfrica / Gabón / Australia e Nova Zelandia ambos Turquía e países do Cáucaso UE / Estados do Golfo / Rusia Asia Central Rusia / UE / América do Norte / China Asia Península Índica China / Corea do Sur UE / Estados do Golfo / América do Norte Hong Kong / UE / Extremo Oriente Ruso / Xapón / EUA / Australia e Nova Zelandia Estados do Golfo Pérsico Xapón ambos Sueste asiático Estados do Golfo / Hong Kong / Australia e Nova Zelandia / EUA Oceanía Nova Zelandia Australia Australia e Nova Zelandia cualificados

24 6.- A estrutura demográfica da poboación. Predominio de Trazos demográficos Consecuencias Poboación a poboación adulta debe atender, manter e educar a taxa de natalidade elevada nova moita poboación infantil, e crear postos de traballo Poboación baixa natalidade haberá moitas persoas en idade de traballar adulta fluxo de inmigrantes Poboación vella redución da natalidade e da mortalidade aumento da esperanza de vida diminución de número de persoas en idade de traballar necesidade de pensións de xubilacións necesidade de servizos sanitarios e sociais axeitados

25 Comparar gráficos

26 O avellentamento da poboación mundial Gráfico 1 da páxina 224 Tipo Descrición Trata de Explicación gráfico de barras eixe horizontal: anos de 1950 a 2050, de 10 en 10 eixe vertical: número de persoas, de 0 a 2500 millóns, de 500 en 500 as barras están divididas en dous tramos, con cores diferentes: verde para a poboación de 60 a 69 anos; morado para a poboación de 70 e máis anos o avellentamento da poboación mundial o gráfico reflicte o progresivo aumento da esperanza de vida desde mediados do século XX, o cal implica un aumento do número de persoas anciáns, sobre todo a de 70 anos e máis

27 A poboación mundial, segundo idade e sexo, en 2010 Tipo Descrición Gráfico 2 da páxina 224 gráfico lineal eixe horizontal: grupos de idade, de cinco en cinco, de 0-4 a 85 e máis eixe vertical: porcentaxe, de 0 a 10, de 2 en 2 o gráfico está dividido por cores, nos tres grupos de idade (mozos, adultos e anciáns) a liña das mulleres aparece con cor vermella; a dos homes en verde Trata de a poboación mundial segundo idade e sexo en 2010 Explicación o gráfico reflicte a porcentaxe de homes e mulleres que hai no mundo, e como varía a relación segundo os grupos de idade: no grupo de mozos os homes superan as mulleres no grupo de adultos homes e mulleres tenden a equilibrarse no grupo de anciáns as mulleres superan os homes

28 A pirámide de poboación de Europa en 2010

29 O triángulo ideal dunha pirámide de poboación

30 A pirámide de poboación nova Perfil triangular ou de parasol

31 A pirámide de poboación adulta Perfil de oxiva ou de campá

32 A pirámide de poboación avellentada Perfil de urna ou bulbo

33 Tipos de pirámides de poboación tipo triangular ou de parasol de oxiva ou de campá de urna ou bulbo poboación nova / expansiva adulta / estable avellentada / regresiva base ancha ou moi ancha máis estreita moi estreita tronco estreitamento progresivo ancho ensanchado cima estreita máis ancha moito máis ancha caracteres demográficos (TN, TM, TMI) propia de... TN elevada TM e TMI altas baixa esperanza de vida países menos desenvolvidos de África e Asia TN descenden polo control da natalidade diminución das TM e TMI aumenta a esperanza de vida países en vías de desenvolvemento, en Asia, América Central e Sur TN baixa por control da nat.+ planificación familiar TM e TMI moi baixas esperanza de vida alta países desenvolvidos de América do Norte, Europa, Asia e Oceanía

34 7.- A estrutura económica da poboación. aquela que ten un emprego remunerado ou anda a procuralo traballadores por conta propia poboación activa ocupados traballadores conta allea por con contrato indefinido con contrato temporal desempregados sen experiencia (buscan o seu primeiro emprego) parados de longa duración aquela que non realiza un traballo remunerado menores de 16 anos estudantes (maiores de 16 anos) poboación inactiva persoas que se ocupan do fogar xubilados ou prexubilados incapacitados para traballar persoas que non queren traballar ou viven das súas rendas persoas que realizan traballos sociais ou benéficos non remunerados

35 Taxa de actividade: porcentaxe de poboación activa dunha poboación. Taxa de paro: porcentaxe de persoas que buscan emprego respecto de toda a poboación activa Países desenvolvidos alta: máis do 50%. Causas: taxa hai moita poboación adulta e un de importante nº de mulleres que actividade realizan traballos remunerados causas do paro mecanización e informatización de moitas tarefas traslado de empresas a países con man de obra máis barata (deslocalización) Países subdesenvolvidos baixa: menos do 30%. Causas: hai moita poboación nova e a muller realiza maioritariamente traballos non remunerados hai moita poboación, porque crece moi rápido a principal actividade é a agricultura, non hai terras para todos, ou non están dispoñibles para o cultivo

36 Terciario Secundario Primario Os sectores de actividade económica consiste en / actividades países desenvolvidos países pobres produce alimentos e materias primas, da natureza: agricultura gandaría pesca explotación forestal transforma as materias primas en produtos elaborados ou semielaborados: industria construción minaría produción de enerxía distribúe os produtos dos outros sectores + proporciona servizos ás persoas: comercio transporte educación sanidade... a porcentaxe de poboación activa no sector é moi baixa [menos do 10%] os traballos están moi mecanizados e prodúcese moito con pouca man de obra diminúe a poboación activa que traballa no sector secundario [entre 25-35%] progresiva tecnificación e automatización dos procesos industriais a porcentaxe que traballa no sector é superior ao 50% o sector terciario medra e faise cada vez máis diversificado máis da metade da poboación traballa no sector primario é necesario producir alimentos para a poboación sector pouco importante, que crece segundo mellora o desenvolvemento económico dun país porcentaxe entre o 5 e o 20% importancia menor e servizos pouco especializados porcentaxe inferior ao 25%

37

38 Tarefa 17 países desenvolvidos pirámide de poboación avellentada esperanza de vida maior de 80 anos diminución da taxa de natalidade redución da natalidade países pobres taxa de natalidade elevada migracións por motivos económicos maior número de fillos por muller pirámide de poboación nova País TN TM TCN Alemaña 8,3 10,9-0,3 % Angola 42,9 23,4 1,95 % Chile 14,3 6,0 0,83 % Kuwait 21,3 2,1 1,92 % Portugal 9,9 10,8-0,09 % país habitantes superficie (km 2 ) densidade Australia ,84 hab/ km 2 Bangladesh ,54 hab/ km 2 Canadá ,41 hab/ km 2 China ,63hab/ km 2 Exipto ,91hab/ km 2 Estados Unidos ,41hab/ km 2 Finlandia ,51 hab/ km 2 Italia ,48hab/ km 2 Mauritania ,18hab/ km 2 Mongolia ,00 hab/ km 2