Cadernos do Sindicato Nacional de CC OO de Galicia Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 Abril de 2017

Transcrição

1

2 Cadernos do Sindicato Nacional de CC OO de Galicia Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 Abril de 2017 Elaboración: Secretaría de Saúde Laboral e Gabinete Técnico Económico

3 ÍNDICE PRESENTACIÓN...5 INTRODUCIÓN...9 ACCIDENTES DE TRABALLO 1. Accidentes de traballo con baixa en xornada laboral...13 Por gravidade e sexo...14 Por grupos de idade...15 Por sectores e sexo...17 Por sectores de actividade e gravidade...18 Por antigüidade na empresa...20 Segundo o cadro de persoal da empresa...21 Por tipo de contrato...22 Por provincias...24 Por comunidades autónomas Accidentes de traballo in itinere Accidentes sen baixa en xornada laboral...27 ENFERMIDADES CAUSADAS POLO TRABALLO 1. Enfermidades causadas polo traballo Enfermidades profesionais Partes comunicados de enfermidades profesionais...33 Por sexos...33 Por grupos de idade...34 Por sectores...36 Por rama de actividade...37 Por grupo de enfermidade...38 Por grupo de enfermidade profesional, sexo e sector de actividade...40 Por provincias...43 Clasificación por comunidades autónomas Partes pechados como enfermidade profesional con baixa...46 Por sexo...46 Por grupos de idade...46 Por grupo de enfermidades profesionais...47 Por rama de actividade Sistema de alertas Patoloxías non traumáticas...50 Por sexos...50 Por provincias...51 Clasificación por comunidades autónomas...51 CONCLUSIÓNS...53

4

5 PRESENTACIÓN As reformas laborais, en especial a última aprobada polo Goberno do Partido Popular no 2012, degradaron moito as condicións de traballo. Iso traduciuse no aumento da sinistralidade nun mercado laboral que, como xa viñamos denunciando, deixou a prevención de riscos nun segundo plano,. En Galicia, a deterioración das condicións e da calidade do emprego derivou na prolongación da xornada de traballo, a menor flexibilidade para adaptar os horarios e facilitar a conciliación de vida laboral e familiar, a falta de autonomía e a esixencia de traballar máis rápido ou asumir máis tarefas por menor salario. Estas condicións afectan de forma moi dura a xente máis nova, pois o noso mercado laboral incorpora a mocidade moi devagar e en peores condicións. Pero tamén a poboación maior sae prexudicada por esta situación de alta precariedade, pois a deterioración física ligada ao proceso natural de envellecemento e, polo tanto, da saúde, agrávase polas circunstancias en que desempeña agora o seu traballo. Así mesmo, produciuse un considerable aumento da exposición a riscos de tipo psicosocial, en clara relación coa organización do traballo, que está desencadeando multitude de trastornos da saúde mental, musculoesqueléticos e cardiovasculares, entre outros. Os datos provisionais de accidentes de traballo de 2016 que ofrece este estudo mostran que a porcentaxe de accidentes con baixa na nosa comunidade aumenta desde o A reforma laboral non só non xerou emprego, senón que o pouco creado é precario, como demostra o feito de que este emprego medra un 6,0 % pero os accidentes aumentan un 12,3 %. A deterioración xeneralizada das condicións de traballo reflíctese nunha suba do 7,9 % do índice de incidencia dos accidentes laborais. A relación da precariedade cos accidentes de traballo con baixa é sinxela: de cada 100 asalariados/as con contrato indefinido, 2,4 tiveron un accidente de traballo; no caso das persoas asalariadas con contrato temporal, a porcentaxe elévase a 4,5 %. Aumenta a sinistralidade tanto en termos absolutos como en termos relativos, e tamén aumenta o número de enfermidades profesionais e as agravadas a consecuencia do traballo. Só baixan os accidentes sen baixa e isto débese, en moitos casos, ao presentismo, é dicir, o medo a perder o traballo por se acoller a unha baixa. Porén, os empresarios seguen a falar da alza do absentismo laboral, da fraude. Mais, seguirían dando as mesmas cifras se descontásemos dese absentismo as 5

6 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 ausencias xustificadas, vacacións, folgas e baixas por incapacidade? Se ademais sumamos a infravaloración das enfermidades profesionais, posiblemente as estatísticas amosarían outra realidade e, ao mellor, a fraude teriamos que buscala nas mutuas ou no sistema sanitario. A realidade é que, se o número de afiliados e afiliadas á Seguridade Social coas continxencias de traballo cubertas representan ao redor de persoas en Galicia e sufriron algún tipo de accidente ou enfermidade relacionada co traballo, resulta que un 3,5 % desa afiliación presenta algún tipo de dano ocasionado polo traballo. Ademais, nestas cifras non se inclúen os accidentes sufridos por autónomos sen cobertura para continxencias profesionais, nin o persoal funcionario das clases pasivas das tres mutualidades (MUFACE, MUGEJU e ISFAS). CCOO leva desde o século pasado propoñendo e reclamando que todas as institucións intensifiquen os esforzos, especialmente a Inspección de Traballo e o Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral, e que a Fiscalía e o Poder Xudicial fortalezan o seu papel na depuración das responsabilidades na vía penal, porque, ademais de ser moralmente necesario o resarcimento das vítimas, tamén é un potente instrumento preventivo. Pero, a pesar das cifras de sinistralidade e enfermidades profesionais, o investimento da Xunta de Galicia para a materia de prevención sufriu un recorte radical: desde o ano 2009, os recursos do ISSGA diminuíron en 4,7 millóns de euros. Estas decisións abren a porta ao incremento imparable da sinistralidade laboral na nosa comunidade. Entrementres, as reformas nas competencias e facultades das mutuas dificultan o acceso ao dereito á incapacidade temporal en caso de accidente ou enfermidade profesional, o que provoca que os accidentes sen baixa superen de novo os que si a causan, como xa comentamos. Tampouco o Goberno cumpre a súa promesa de reforzar o persoal da Inspección de Traballo e Seguridade Social para fortalecer a loita contra o emprego irregular e a fraude á Seguridade Social, así como para actuar na prevención de riscos laborais. Comprometeuse a incorporar persoal inspector e subinspector, en concreto, 22 funcionarios de novo ingreso para desenvolver funcións inspectoras en 2015, 70 en 2016 e 85 este ano. Pero mentiu, non só non cumpriu o seu compromiso de aumentar o número de inspectores, senón que está baixando: eran 948 en 2015 e no 2016 baixaron a 943. Outro motivo importante é que desde que estalou a crise as empresas deixaron de investir en riscos laborais; ademais, estanse incumprindo convenios colectivos e non se vixía o cumprimento das empresas de máis de 250 traballadores/as da 6

7 obriga de subscribir plans de igualdade. Irregularidades, todas elas, fáciles de detectar se non houbese escaseza de inspectores. Para acabar, hai que sinalar que este ano 2017 arrincou cun aumento da sinistralidade laboral. Ponse de manifesto que as condicións de traballo nas empresas galegas continúan empeorando. Durante os dous primeiros meses producíronse accidentes de traballo con baixa en xornada laboral, 172 máis que nos mesmos meses do 2016; deles, producíronse durante a xornada laboral e 475 in itinere. Xesús Castro Baamonde Secretaría de Saúde Laboral e Medio Ambiente Sindicato Nacional CCOO de Galicia 7

8

9 INTRODUCIÓN Neste informe recompílanse os datos estatísticos dos accidentes de traballo (con baixa e sen baixa) e das enfermidades causadas polo traballo en Galicia. O estudo céntrase, fundamentalmente, no ano 2016 e compárase cos datos do ano anterior. As fontes utilizadas son as estatísticas do Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral (ISSGA) e as do Ministerio de Emprego e Seguridade Social (MEYSS). Ao longo do informe poden detectarse discrepancias entre as fontes ou entre as variables de estudo segundo a data de actualización dos datos por parte dos organismos. Os accidentes de traballo poden derivar, ou non, nunha baixa laboral. Ocorren durante a xornada de traballo ou ben ao ir ou volver del; nestes casos denomínanse accidentes in itinere e analizámolos por separado. O indicador máis preciso nas análises de sinistralidade é o «índice de incidencia» porque relaciona o número de accidentes en xornada de traballo con baixa co número de traballadores/as afiliados en situación de alta nos réximes que teñen cuberta a continxencia de accidente de traballo. Por enfermidades causadas polo traballo enténdese as incluídas no cadro de enfermidades profesionais aprobado polo RD 1299/2006. Tamén, aínda que non estean catalogadas nese cadro, as que contraia o traballador ou traballadora con motivo da realización do seu traballo, sempre que se probe que a enfermidade tivo causa exclusiva na súa execución. 9

10

11 ACCIDENTES DE TRABALLO

12

13 1. ACCIDENTES DE TRABALLO CON BAIXA EN XORNADA LABORAL Na nosa análise sobre a situación da sinistralidade laboral en Galicia baseámonos nas estatísticas de accidentes de traballo que ofrece o MEYSS e, sobre todo, nas publicadas polo ISSGA mais a que este mesmo organismo nos facilitou por pedimento noso. Ao longo do informe poden detectarse diferenzas entre os datos do ISSGA e do MEYSS para o mesmo período e territorio. Isto débese aos diferentes criterios aplicados na cuantificación dos accidentes de traballo con baixa en xornada laboral. Canto á información do ISSGA, as variacións explícanse pola entrada de novos partes desde a publicación dos datos na súa web ata o 9/3/2017 (data de resposta á nosa consulta). O período de estudo dos accidentes de traballo céntrase, fundamentalmente, no ano 2016 e compárase coas cifras do ano anterior. Pero antes ofrecemos unha visión global da evolución dos accidentes de traballo con baixa en xornada laboral e da dos índices de incidencia (accidentes por cen mil traballadores/as) para o período , utilizando os datos do MEYSS. Cadro 1. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL E ÍNDICE DE INCIDENCIA ACCIDENTES DE TRABALLO ÍNDICE DE INCIDENCIA , , , , , , , , ,8 FONTE: elaboración propia a partir de datos do MEYSS Como reflicte o cadro anterior, no 2014 mudou a tendencia de descenso de accidentes con baixa en xornada laboral iniciada no ano 2008: no 2014 incrementáronse un 4,8 %, no 2015 intensifícase a suba un 7,7 % e no 2016 permaneceron case estancados porque só baixaron un 0,6 %. A recuperación do emprego asentouse nunha elevada precariedade que está tendo un impacto negativo na seguridade e saúde laboral dos traballadores e traballadoras. En proporción, aumentan máis os accidentes de traballo con baixa en xornada laboral que a poboación asalariada. 13

14 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 No ano 2016 comunicáronse un 12,3 % máis de accidentes ca no 2013, cando se rexistraba o número máis baixo de accidentes de traballo da serie analizada. Porén, segundo os datos da enquisa de poboación activa (EPA), desde o cuarto trimestre de 2013 ata o mesmo trimestre de 2016, a poboación asalariada só aumentou un 6,0 %. Pola súa parte, o índice de incidencia, que é un indicador máis preciso ca a simple comparación de cifras absolutas de accidentes, aumentou un 7,9 % en relación co ano 2013 ata alcanzar os 3.189,8 accidentes por cada afiliacións no ano Por gravidade e sexo No ano 2016, tomando como referencia os datos publicados polo ISSGA, rexistráronse accidentes de traballo con baixa en xornada laboral. O 70 % sufríronos homes ( accidentes) e o 30 % restante, mulleres (7.566 accidentes). Segundo a gravidade, os accidentes de traballo con baixa en xornada laboral no ano 2016 distribúense como segue: leves (o 97,79 % do total), 496 graves (o 1,98 %) e 57 mortais (un 0,23 %). Canto aos accidentes mortais, a forma máis frecuente foron os infartos e outras patoloxías non traumáticas: 18 accidentes no 2016, o 32 % dos mortais. A seguir están os choques ou golpes contra obxectos en movemento con 13 accidentes (o 23 % do total); as caídas e golpes con esmagamentos contra obxectos inmóbiles foron 9 (o 16 %); os esmagamentos por entaladuras e amputacións, 8 accidentes (o 14 %) e os afogamentos e sepultamentos, 6 accidentes (o 11 %). Cadro 2. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR GRAVIDADE E SEXO ANO 2016 ANO 2015 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Leves Graves Mortais Total No 2016, o número de accidentes con baixa en xornada laboral é case o mesmo que o rexistrado no ano anterior: comunicáronse 169 menos ca no 2015, un descenso que non chega ao 1 %. A evolución dos accidentes por sexos foi diferente: nos homes producíronse 270 menos ca no 2015 ( 1,53 %) fronte a 101 máis nas mulleres (+1,35 %). 14

15 Atendendo á gravidade, comunicáronse 99 accidentes graves máis ca no 2015 (+24,94 %), 267 leves menos ( 1,08 %) e 1 mortal menos ( 1,72 %). Na desagregación por sexos, os accidentes graves subiron en ambos pero de forma máis acusada nos homes: 85 máis en homes (+26,40 %) e 14 máis en mulleres (+18,67 %). Os accidentes leves só subiron nas mulleres (88 máis de mulleres fronte a 355 menos de homes). Canto aos accidentes mortais, no 2016 faleceron 55 homes (cifra que coincide coa de 2015) e 2 mulleres (unha menos ca no 2015). No 2016, a incidencia dos accidentes nos homes foi máis do dobre ca nas mulleres. Esa relación empeora conforme aumenta a gravidade dos accidentes de traballo, chegando a ser a mortalidade por accidente de traballo 27 veces maior nos homes (ver cadro número 3). Cadro 3. ÍNDICES DE INCIDENCIA POR GRAVIDADE E SEXO ANO 2016 ANO 2015 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Leves 4.321, , , , , ,59 Graves 103,66 22,71 63,22 83,50 19,56 51,62 Mortais 14,01 0,51 7,27 14,26 0,78 7,54 Total 4.438, , , , , ,75 O índice de incidencia dos accidentes graves con baixa en xornada laboral aumentou un 22,47 % en relación co ano Por sexos, o maior incremento dáse nos homes (+24,15 % nos homes, +16,09 % nas mulleres). Ese índice tende á baixa en ambos os sexos, tanto nos leves coma nos mortais. Por grupos de idade Segundo a información facilitada polo ISSGA, 1 o maior número de accidentes rexístrase nas persoas de 35 a 44 anos: no ano 2016, supoñen o 32,50 % do total de accidentes. A seguir están as persoas de 45 a 54 anos con accidentes (o 26,50 % do total). Os accidentes de homes superaron os de mulleres en todos os grupos de idade analizados entre os 16 e os 65 anos. Nas persoas menores de 35 anos, o número de accidentes de homes triplicou o de mulleres: accidentes sufríronos homes de 1 Sempre que citamos a información solicitada ao ISSGA, referímonos á que extraeron o 9/3/2017, como explicabamos na introdución. 15

16 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 entre 16 e 34 anos; a cifra baixa ata os nas mulleres. Non obstante, a partir dos 34 anos a diferenza por sexos vaise acurtando. Os accidentes con baixa en xornada laboral distribúense de forma moi similar por sexos cando se superan os 65 anos: 15 accidentes de homes e 16 de mulleres no Cadro 4. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SEXO E GRUPOS DE IDADE ANO 2016 ANO 2015 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Menor de 16 anos De 16 a 19 anos De 20 a 24 anos De 25 a 34 anos De 35 a 44 anos De 45 a 54 anos De 55 a 65 anos Maior de 65 anos Total En comparación co ano 2015, os accidentes con baixa en xornada laboral aumentaron en todos os grupos de idade analizados, agás entre as persoas menores de 20 anos (2 accidentes menos) e nas que teñen de 25 a 34 anos (188 accidentes menos). En proporción, o maior incremento de accidentes deuse entre as persoas maiores 65 anos (+14,81 %). No caso dos accidentes mortais, o maior número deuse entre as persoas 45 a 54 anos: 23 accidentes no 2016, o 40 % do total dos mortais. A seguir están as persoas de 55 a 65 anos con 15 accidentes (o 26 % do total). Cadro 5. ACCIDENTES MORTAIS POR IDADE DO TRABALLADOR/A ANO 2016 ANO anos anos anos anos anos anos >65 anos 0 0 Total En comparación co ano 2015, os accidentes mortais soben en persoas de entre 25 e 34 anos (3 accidentes máis) e nas de 45 a 54 anos (1 accidente máis). 16

17 Por sectores e sexo O groso dos accidentes con baixa en xornada laboral ocorren no sector dos servizos; é lóxico porque tamén é o que xunta máis poboación asalariada. Así pois, no ano 2016 rexistráronse accidentes nos servizos (o 50 % do total), na industria (o 29 % do total), na construción (o 12 % do total), na agricultura (o 5 % do total) e na pesca (o 4 % do total). A segmentación sexual na ocupación reflíctese tamén na distribución dos accidentes por sectores. Nos servizos, as mulleres teñen máis peso ca os homes nos accidentes de traballo, mentres que nos restantes sectores é ao revés. Os accidentes de mulleres danse mormente nos servizos: no 2016 foron o 76 % dos accidentes con baixa en xornada laboral sufridos por mulleres fronte ao 39 % de homes. Na industria producíronse o 34 % dos accidentes de homes fronte ao 19 % de mulleres. No sector primario (agricultura e pesca) rexístranse o 11 % de accidentes dos homes fronte ao 5 % de mulleres. Por último, os accidentes ocorridos na construción afectan, fundamentalmente, aos homes (o 99 %). Cadro 6. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SECTORES E SEXO ANO 2016 ANO 2015 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total O aumento dos accidentes en xornada laboral dáse na pesca, na industria e nos servizos. Só baixan na agricultura (109 accidentes menos ca no 2015, un 8,31 %) e na construción (223 menos, 7,14 %). A pesca é o sector en que máis soben os accidentes: 69 máis con baixa en xornada laboral. Soben en ambos os sexos (46 máis en homes e 23 máis en mulleres) pero, en proporción, a suba é máis acusada nas mulleres (+24,47 %) ca nos homes (+5,12 %). Na industria producíronse 50 accidentes máis e o incremento concentrouse nas mulleres (80 máis en mulleres fronte a 30 menos nos homes). Nos servizos producíronse 44 accidentes máis ca no 2015 e o maior incremento tamén se deu nas mulleres (38 máis nas mulleres fronte a 6 máis nos homes). 17

18 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 No 2016, o sector de actividade co maior índice foi a construción, con 5.909,67 accidentes por cada cen mil traballadores, superando case no dobre a media dos índices sectoriais. A seguir, e bastante próximos, están os sectores da industria e da pesca co 5.885,40 e 5.702,32, respectivamente. A agricultura ocupa o cuarto posto con 3.709,42 accidentes por cen mil traballadores; por debaixo da media dos índices sectoriais atópase o sector dos servizos co valor de 2.237,60. Cadro 7. ÍNDICES DE INCIDENCIA SECTORIAIS POR SEXO ANO 2016 ANO 2015 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Agricultura 5.623, , , , , ,82 Pesca 6.626, , , , , ,99 Industria 6.710, , , , , ,86 Construción 6.441,19 644, , ,94 607, ,18 Servizos 2.963, , , , , ,97 Total 4.438, , , , , ,75 Por sexos, no 2016, o índice de incidencia dos homes supera o das mulleres en todos os sectores de actividade pero, sobre todo, na construción (é dez veces maior ca o das mulleres) e na agricultura (máis do triplo ca o das mulleres). A menor diferenza dáse nos servizos e na industria. En comparación co ano 2015, o índice de incidencia baixou en todos os sectores, agás na pesca. Por sexos, os sectores que experimentan subas nas mulleres son pesca, industria e construción. No caso dos homes, é a pesca. Por sectores de actividade e gravidade Expresado en cifras absolutas, os servizos rexistran o maior número de accidentes leves, graves e mortais. Porén, en proporción e tomando como referencia os datos do ano 2016, a industria rexistra a porcentaxe máis elevada de accidentes leves: o 98,4 %. Séguelle de preto o sector dos servizos co 98,3 %. Na pesca dáse a proporción máis alta de accidentes graves e mortais: un 5,5 % foron graves e un 1,1 %, mortais. No extremo oposto, esas porcentaxes eran do 1,5 % e do 0,2 %, respectivamente, tanto nos servizos coma na industria. 18

19 Cadro 8. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SECTORES E GRAVIDADE ANO 2016 ANO 2015 LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total A pesca é o sector que rexistra o incremento máis acusado tanto de accidentes leves coma graves. Os leves subiron un 4,75 % (fronte a un descenso do 1,08 % de media no conxunto de todos os sectores económicos) e os graves, un 61,11 % (de media, subiron un 24,94 %). O descenso dos accidentes mortais só se deu na construción (5 homes mortos menos ca no 2015) e na industria (2 homes mortos menos). Nos restantes sectores houbo máis mortes ca no A agricultura, con dous accidentes mortais máis ca no 2015, é o sector que, en proporción, rexistra o maior incremento: un 66,67 %. A seguir está a pesca cun incremento do 20,00 % (2 persoas máis falecidas) e logo os servizos cunha porcentaxe do 9,09 % (2 accidentes mortais máis). No 2016, coma no 2015, a pesca volve presentar o índice de incidencia máis elevado tanto nos accidentes graves coma nos mortais. O índice de incidencia máis alto dos accidentes leves no 2016 deuse na industria e a seguir na construción; no ano anterior a construción ocupaba o primeiro posto e a industria o segundo. No extremo oposto están os servizos, que rexistran o menor índice de incidencia nos tres graos de gravidade. Cadro 9. ÍNDICE DE INCIDENCIA DOS ACCIDENTES CON BAIXA POR SECTORES E GRAVIDADE ANO 2016 ANO 2015 LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL LEVES GRAVES MORTAIS TOTAL Agricultura 3.524,26 169,73 15, , ,61 182,25 8, ,82 Pesca 5.326,46 311,43 64, , ,76 193,49 53, ,99 Industria 5.789,22 87,29 8, , ,21 78,85 10, ,86 Construción 5.726,33 173,15 10, , ,63 152,49 20, ,18 Servizos 2.199,43 33,88 4, , ,35 23,60 4, ,97 Total 3.115,16 63,22 7, , ,59 51,62 7, ,75 19

20 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 Por antigüidade na empresa Da información facilitada polo ISSGA (datos obtidos o 9/3/2017) despréndese que o 19 % dos accidentes con baixa rexistrados no ano 2016 sufríronos persoas que tiñan unha antigüidade inferior aos tres meses no seu posto de traballo. Esa porcentaxe é moi elevada se a comparamos coa distribución da poboación asalariada, pois un 6 % levaba menos de tres meses traballando na súa empresa actual. De feito, case a metade dos accidentes que sufriron as persoas que levaban un ano ou menos na empresa danse entre as persoas que teñen unha antigüidade inferior a tres meses. No extremo oposto, o 47 % dos accidentes con baixa rexistrados no ano 2016 deuse entre persoas cunha antigüidade superior aos tres anos na empresa. Cómpre destacar que as persoas asalariadas que levaban na súa empresa tres ou máis anos sobre o total do emprego por conta allea representan arredor do 70 %. Cadro 10. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR ANTIGÜIDADE NA EMPRESA ANTIGÜIDADE NA EMPRESA ANO 2016 ANO 2015 Fecha anterior 0 1 Menos de 3 meses De 3 a 6 meses De 6 a 12 meses De 12 a 36 meses Máis de 36 meses Total En comparación co ano 2015, diminúen os accidentes en xornada laboral entre as persoas que levan máis de tres anos no posto de traballo (651 accidentes menos ca no 2015). Pola contra, producíronse 657 accidentes máis entre as persoas cunha antigüidade inferior ou igual a tres anos na empresa. Tamén se deu un número elevado de accidentes mortais entre as persoas con menor antigüidade na empresa. No ano 2016 morreron 19 persoas que levaban un ano ou menos no seu posto de traballo (o 33 % das mortes acontecidas no 2016), das cales, 11 tiñan unha antigüidade inferior a tres meses na empresa. 20

21 Cadro 11. ACCIDENTES MORTAIS EN XORNADA LABORAL POR ANTIGÜIDADE NA EMPRESA ANTIGÜIDADE NA EMPRESA ANO 2016 ANO 2015 Menos de 3 meses De 3 a 6 meses 4 6 De 6 a 12 meses 4 4 De 12 a 36 meses 9 6 Máis de 36 meses Total Canto á evolución dos accidentes mortais destaca que, en comparación co ano 2015, houbo tres mortes máis de persoas cunha antigüidade de un a tres anos na súa empresa. Segundo o cadro de persoal da empresa Unha característica fundamental da nosa estrutura produtiva é o predominio case absoluto das empresas moi pequenas. Esa peculiaridade tamén se reflicte na distribución dos accidentes. Segundo a información solicitada ao ISSGA (datos obtidos o 9/3/2017), o maior número de accidentes deuse nas empresas de 5 a 25 traballadores/as: accidentes no 2016, supuxeron o 26 % do total de accidentes. A seguir están as empresas de 1 a 4 traballadores/as con accidentes (o 13 % do total). Daquela, o 39 % dos accidentes de traballo en xornada laboral ocorridos no 2016 sufríronos persoas que traballaban en empresas que tiñan entre 1 e 25 traballadores/as. Cadro 12. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL SEGUNDO O CADRO DE PERSOAL CADRO DE PERSOAL ANO 2016 ANO 2015 Ningún traballador De 1 a De 5 a De 26 a De 51 a De 101 a De 251 a De 501 a Máis de Total

22 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 As empresas con máis accidentes mortais no 2016 foron as que tiñan entre 1 e 4 traballadores/as: os 15 accidentes mortais supoñen o 26 % das mortes ocorridas en Un ano antes, as empresas con máis accidentes mortais eran as que tiñan entre 5 e 25 traballadores/as. Nas empresas sen traballadores/as e nas que teñen de 1 a 50 producíronse 46 mortes no 2016, o 79 % do total de accidentes mortais. Pola contra, nas empresas con máis de 500 traballadores e traballadoras non se rexistrou ningún accidente mortal. O incremento dos accidentes mortais no 2016 dáse nas empresas sen persoal asalariado (7 mortes máis ca no 2015), nas que teñen entre 1 e 4 traballadores/as (3 mortes máis) e nas de 51 a 100 traballadores/as (3 mortes máis). Cadro 13. ACCIDENTES MORTAIS EN XORNADA LABORAL SEGUNDO O CADRO DE PERSOAL CADRO DE PERSOAL ANO 2016 ANO 2015 Ningún traballador 9 2 De 1 a De 5 a De 26 a De 51 a De 101 a De 251 a De 501 a Máis de Total Por tipo de contrato A temporalidade ten as súas peores consecuencias na sinistralidade laboral. En proporción, os traballadores e traballadoras cun contrato temporal sofren máis accidentes ca as que teñen unha relación estable. Segundo se desprende dos datos solicitados ao ISSGA (informe xerado o 9/3/2017), o incremento dos accidentes de traballo concentrouse entre os traballadores e traballadoras cun contrato temporal. No ano 2016, en comparación co 2015, producíronse 333 accidentes máis entre traballadores/as que tiñan subscrito un contrato temporal (+3,6 %) fronte a 344 menos baixo a modalidade dun contrato indefinido ( 2,3 %). 22

23 Cadro 14. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POLO TIPO DE CONTRATO TIPO DE CONTRATO ANO 2016 ANO 2015 Autónomo Indefinido Temporal Total Ao cruzar os datos de accidentes de traballo con baixa coa poboación asalariada indefinida e temporal, constátase que, no ano 2016, o 38 % deses accidentes sufríronos persoas cun contrato temporal. Tendo en conta que a poboación asalariada temporal representa o 26 % do total, é evidente que a relación entre os sinistros e o tipo de contrato non é aleatoria. A anterior afirmación corrobórase se poñemos en relación o número de accidentes co número de persoas asalariadas en función do seu tipo de contrato. Así, de cada 100 asalariados con contrato indefinido, 2,4 sufriron un accidente de traballo; pola contra, esta porcentaxe elévase a 4,5 de cada 100 no caso das persoas asalariadas con contrato temporal. Cadro 15. RELACIÓN ENTRE ACCIDENTES DE TRABALLO E POBOACIÓN ASALARIADA. ANO 2016 ACCIDENTES (A) POBOACIÓN ASALARIADA(B) (A/B)*100 Indefinido ,4 % Temporal ,5 % Total ,1 % e da EPA O 26 % das persoas que faleceron por accidente de traballo en xornada laboral no 2016 tiñan un contrato temporal: morreron 15 persoas con este tipo de contrato (fronte a 21 no 2015). Cadro 16. ACCIDENTES MORTAIS POLO TIPO DE CONTRATO ANO 2016 ANO 2015 Autónomo 8 2 Indefinido Temporal Total No 2016, en comparación co ano 2015, morreron 6 persoas máis entre os autónomos. O número de accidentes mortais entre as persoas que teñen un contrato indefinido non variou (35 mortes tanto no 2016 coma no 2015) e 23

24 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 diminuíu entre as persoas que teñen un contrato temporal (6 mortes menos ca no 2015). Por provincias A provincia da Coruña rexistra o maior número de accidentes con baixa en xornada laboral: no 2016, o 46 % aproximadamente do total dos rexistrados. Séguelle Pontevedra con (o 33 % do total), Lugo con (o 11 %) e, por último, Ourense con (ao redor do 11 %). En comparación co ano 2015, os accidentes soben na provincia da Coruña, con 122 máis (+1,08 %). Baixan na provincia de Ourense (110 menos, 4,01 %), na de Lugo (90 menos, 3,22 %) e na de Pontevedra (91 menos, 1,09 %). A distribución do índice de incidencia por provincias difire bastante da das cifras absolutas. O maior índice de incidencia dáse tamén na provincia da Coruña, pero o segundo posto ocúpao Ourense e a seguir están Pontevedra e Lugo. Por outra banda, o índice de incidencia experimenta descensos nas catro provincias galegas. Cadro 17. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL POR PROVINCIAS ANO 2016 ANO 2015 ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA ACCIDENTES ÍNDICE DE INCIDENCIA A Coruña , ,34 Lugo , ,25 Ourense , ,42 Pontevedra , ,17 Galicia , ,75 Por comunidades autónomas Na clasificación por comunidades autónomas, e utilizando os datos do MEYSS, Galicia é a sexta con máis accidentes con baixa en xornada laboral; só está por detrás de Cataluña, Andalucía, Madrid, Comunidade Valenciana e País Vasco. Na distribución dos índices de incidencia por comunidades autónomas, Galicia ocupa o décimo quinto lugar con 3.189,8 accidentes con baixa en xornada laboral por cada cen mil traballadores/as. O maior índice dáse en Baleares con 4.829,3 e o menor en Madrid con 2.734,6. 24

25 Cadro 18. ACCIDENTES CON BAIXA EN XORNADA LABORAL E ÍNDICE DE INCIDENCIA POR CCAA ACCIDENTES EN XORNADA ÍNDICES DE INCIDENCIA Cataluña ,5 Andalucía ,4 Madrid ,6 Valencia ,1 País Vasco ,0 Galicia ,8 Canarias ,6 Castela e León ,0 Castela-A Mancha ,8 Baleares ,3 Murcia ,5 Aragón ,2 Asturias ,6 Estremadura ,6 Navarra ,9 Cantabria ,3 A Rioxa ,6 Melilla ,0 Ceuta ,2 Total ,0 FONTE: elaboración propia a partir de datos do MEYSS O índice de incidencia total rexistrado en Galicia está por debaixo da media estatal. Porén, o índice dos accidentes mortais está moi por riba desa media. Cadro 19. ACCIDENTES MORTAIS E ÍNDICE DE INCIDENCIA POR CCAA ACCIDENTES MORTAIS EN XORNADA ÍNDICES DE INCIDENCIA Andalucía 80 3,71 Cataluña 66 2,48 Galicia 57 7,27 Madrid 54 2,11 Valencia 41 2,90 País Vasco 30 4,00 Castela e León 29 4,11 Castela-A Mancha 28 5,31 Murcia 21 4,77 Aragón 17 3,91 Canarias 13 2,05 Estremadura 11 4,04 Asturias 7 2,41 A Rioxa 7 7,06 Navarra 6 2,70 Cantabria 5 2,94 Baleares 4 1,06 Ceuta e Melilla Total 476 3,27 FONTE: elaboración propia a partir de datos do MEYSS 25

26 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 No tocante aos accidentes mortais en xornada, Galicia rexistrou un índice de incidencia de 7,27 accidentes mortais por cada cen mil traballadores/as, mentres que a proporción acadada no conxunto do estado foi do 3,27. Na clasificación por comunidades autónomas, Galicia presenta o índice máis elevado. En número de accidentes mortais, Galicia é a terceira comunidade autónoma con maior número, despois de Andalucía que é a comunidade con máis accidentes mortais (80 no 2016) e Cataluña (66 accidentes mortais) 2. ACCIDENTES DE TRABALLO IN ITINERE No ano 2016 rexistráronse un total de accidentes in itinere: de mulleres (o 62 % do total) e de homes. En comparación co ano 2015, este tipo de accidentes sobe un 1,27 % pero a evolución por sexos é diferente: nas mulleres soben o 4,34 % e nos homes baixan o 3,35 %. Expresado en valores absolutos e en comparación co ano 2015, son 72 accidentes máis in itinere nas mulleres e 37 menos nos homes. Daquela, as mulleres tamén son as máis prexudicadas neste tipo de accidentes. No ano 2016, as mulleres son maioría nos accidentes leves (o 62 % do total) e nos graves tamén, pero a distribución é máis homoxénea (o 51 % do total). Pola contra, os accidentes mortais producíronse todos en homes. Cadro 20. ACCIDENTES DE TRABALLO IN ITINERE POR SEXO E GRAVIDADE ANO 2016 ANO 2015 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Leves Graves Mortais Total A distribución dos accidentes in itinere por provincias no ano 2016 foi a seguinte: na Coruña (45 % do total), na de Pontevedra (38 %), 233 na de Lugo (8 %) e 230 na de Ourense (outro 8 %). En todas as provincias galegas hai máis mulleres que sofren ese tipo de accidentes ca homes. En comparación co ano 2015, os accidentes in itinere soben na provincia de Lugo (16 máis, un 7,37 %) e na da Coruña (63 máis, un 5,22 %). Nas outras provincias baixan: 32 menos na provincia de Ourense ( 12,21 %) e 12 menos na de Pontevedra ( 1,11 %). 26

27 Cadro 21. ACCIDENTES DE TRABALLO IN ITINERE POR SEXO E PROVINCIA ANO 2016 ANO 2015 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Galicia Dos cinco accidentes mortais in itinere acontecidos no 2016, 3 rexistráronse na provincia de Pontevedra, 1 na da Coruña e o outro na de Lugo. En Ourense e en Lugo non houbo accidentes mortais in itinere no 2015 e as provincias da Coruña e de Pontevedra rexistraron 3 cada unha. 3. ACCIDENTES SEN BAIXA EN XORNADA LABORAL No ano 2016, segundo os datos facilitados polo ISSGA, rexistráronse en Galicia accidentes de traballo sen baixa en xornada laboral; son 417 menos ca no 2015 ( 1,05 %). En comparación co ano 2015, os accidentes sen baixa diminuíron en todas as provincias galegas agás en Pontevedra (131 accidentes máis, +0,86 %). Cadro 22. ACCIDENTES SEN BAIXA EN XORNADA LABORAL POR PROVINCIAS ANO 2016 ANO 2015 A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Total Por sectores, soben na industria (347 accidentes máis, +2,88 %) e na agricultura (26 accidentes máis, +2,42 %). Nos restantes sectores, baixan. Cadro 23. ACCIDENTES SEN BAIXA EN XORNADA LABORAL POR SECTORES ANO 2016 ANO 2015 Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total

28

29 ENFERMIDADES CAUSADAS POLO TRABALLO

30

31 1. ENFERMIDADES CAUSADAS POLO TRABALLO A información que achegamos sobre as enfermidades causadas polo traballo no período xaneiro-decembro de 2016 extráese mormente do Observatorio das continxencias profesionais da Seguridade Social (MEYSS). Os datos correspondentes ao ano 2015 de enfermidades profesionais (en diante, EEPP) que manexamos neste informe están tirados das estatísticas que ofrece o Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral (ISSGA); eliximos esa fonte porque a información estatística para ese ano está moi pouco desagregada no Observatorio das continxencias profesionais da Seguridade Social. A cobertura das enfermidades causadas polo traballo no sistema da seguridade social realízase a través de dúas situacións: Un recoñecemento automático da enfermidade profesional. Segundo o artigo 157 da LXSS (Lei xeral da seguridade social), un traballador/a ten dereito a cobertura por enfermidade profesional se esa enfermidade foi contraída a consecuencia do traballo nas actividades que se especifican no cadro de EEPP aprobado polo RD 1299/2006 e está provocada pola acción dos elementos ou substancias que se indican no dito cadro. O artigo da LXSS, nos seus apartados e e f, recoñece que serán consideradas como continxencia profesional aquelas enfermidades non incluídas na relación de EEPP, que contraia o traballador/a con motivo da realización do seu traballo, sempre que se probe que a enfermidade tivo causa exclusiva na súa execución. Tamén as enfermidades ou defectos anteriormente padecidos polo traballador/a que se agraven como consecuencia da lesión constitutiva do accidente. O sistema de notificación CEPROSS (comunicación de EEPP na seguridade social) achega desde o ano 2007 información das patoloxías sufridas por traballadores/as que están incluídas no cadro de EEPP. En xuño de 2010 creouse o ficheiro PANOTRATSS (comunicación de patoloxías non traumáticas causadas polo traballo), que recolle as patoloxías non traumáticas causadas ou agravadas polo traballo que non teñen a consideración de enfermidade profesional. Segundo a información proporcionada polas aplicacións CEPROSS e PANOTRATSS, no 2016 comunicáronse patoloxías causadas polo traballo: partes de enfermidades profesionais e 610 partes de patoloxías non traumáticas causadas ou agravadas polo traballo. 31

32 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 Cadro 1. ENFERMIDADES CAUSADAS POLO TRABALLO. ANO 2016 TOTAL % SOBRE O TOTAL Enfermidades profesionais ,24 % Patoloxías non traumáticas causadas polo traballo ,76 % Total enfermidades causadas polo traballo ,00 % FONTE: elaboración propia a partir de datos de CEPROSS e PANOTRATSS O 31 % das enfermidades causadas polo traballo son patoloxías non traumáticas causadas ou agravadas polo traballo, é dicir, enfermidades provocadas polo traballo pero que non están recollidas no cadro de EEPP Enfermidades profesionais Neste apartado analizamos as enfermidades profesionais tirando dos datos estatísticos da aplicación CEPROSS para Galicia no ano Na medida do posible, faremos unha comparación coas cifras do ano 2015; os datos para este ano extráense, sobre todo, dos boletíns estatísticos do Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral (ISSGA). Cómpre aclarar que poden darse pequenas variacións entre os datos que publica o ISSGA e os do MEYSS. Por exemplo, a primeira fonte dá a cifra de partes comunicados de EEPP en Galicia para o ano 2015 mentres que a publicada polo Ministerio é No Informe CEPROSS-PANOTRATSS 2015 dise: Un parte comunicado é un expediente de enfermidade profesional que foi tramitado pola entidade xestora ou colaboradora que asume a cobertura de continxencias profesionais conforme a normativa vixente e supuxo a existencia dunha visita do traballador a un facultativo que diagnostica unha enfermidade profesional catalogada no cadro de enfermidades profesionais recollido no RD 1299/2006. Se cando se realiza a comunicación telemática existe baixa laboral por incapacidade temporal o parte permanece no que se denomina estado aberto, pasando a situación de pechado no momento en que finalice a incapacidade temporal. Os partes pódense pechar por algunha das seguintes causas: Alta por curación e/ou alta laboral Alta con proposta de incapacidade permanente Alta con proposta de cambio de traballo Falecemento Lesións permanentes non invalidantes Sen baixa laboral Outras causas. Neste apartado inclúense as situacións de cualificación do parte como accidente de traballo ou enfermidade común aínda cando o traballador continúe de baixa médica laboral. 32

33 Partes comunicados de enfermidades profesionais As mutuas e entidades xestoras comunicaron, a través da aplicación CEPROSS, partes de EEPP no ano 2016; son 149 máis ca no ano 2015 (+12,17 %). Cadro 2. PARTES COMUNICADOS DE EEPP CON BAIXA E SEN BAIXA ANO 2016 ANO 2015 VARIACIÓN ANUAL Con baixa ,92 % Sen baixa ,45 % Total ,17 % No ano 2016, o 59,36 % das declaracións de EEPP foron con baixa laboral fronte ao 55,07 % no Polo tanto, os expedientes con baixa laboral aumentaron máis que os sen baixa: 141 máis con baixa (+20,92 %) e 8 máis sen baixa laboral (+1,45 %). Malia ese incremento, persiste a infradeclaración de EEPP. É máis, o número de partes comunicados con baixa é inferior ao de 2008, cando se alcanzou a cifra máis alta da serie analizada (cadro 3). Cadro 3. PARTES COMUNICADOS DE EEPP CON BAIXA E SEN BAIXA CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL No ano 2008, as declaracións de EEPP con baixa representaban o 74 % sobre o total de partes. No 2016, en comparación co ano 2008, rexistráronse 98 partes menos ( 10,73 %). Por sexos No ano 2016, a distribución dos partes comunicados de EEPP foi bastante similar por sexos: 693 partes de homes (representan o 50,47 % do total de partes) e 680 de mulleres. 33

34 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 En comparación co ano 2015, as declaracións de EEPP incrementáronse algo máis nas mulleres ca nos homes: 75 partes comunicados máis nas mulleres (+12,40 %) fronte a 74 máis homes (+11,95 %). Cadro 4. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR SEXOS ANO 2016 ANO 2015 VARIACIÓN ANUAL Homes ,95 % Mulleres ,40 % Total ,17 % A porcentaxe de partes comunicados de EEPP con baixa sobre o total é máis alta nas mulleres ca nos homes: o 64,12 % nas mulleres (fronte ao 59,67 % no 2015) e o 54,69 % nos homes (fronte ao 50,57 % no 2015). No 2016 rexistráronse entre as mulleres 75 expedientes máis de EEPP ca no ano 2015, todos con baixa laboral. Nos homes, declaráronse 66 partes máis con baixa laboral ca no 2015 (+21,09 %) fronte a 8 máis sen baixa laboral (+2,61 %). Cadro 5. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR SEXOS CON E SEN BAIXA ANO 2016 ANO 2015 HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Con baixa Sen baixa Total Por grupos de idade O maior número de partes de EEPP rexístrase nas persoas entre 40 e 44 anos (248 partes no 2016). A seguir están as persoas de 35 a 39 anos (243 partes no 2016) e as que teñen entre 45 e 49 anos (223 partes no 2016). No ano 2016, o 4,73 % dos partes comunicados de EEPP correspondían a menores de 30 anos (7,43 % no 2015), o 77,13 % a persoas de 30 a 54 anos (79,00 % no 2015) e o restante 18,14 % a persoas de 55 ou máis anos (13,56 %). No ano 2016, en comparación co ano 2015, sobe o número de partes comunicados de EEPP nas persoas entre 35 e 49 anos (98 partes máis ca no 2015) e entre as que tiñan entre 55 e 64 anos (85 partes máis). Por grupos quinquenais de idade, o maior incremento dáse nas persoas de 55 a 59 anos. Pola contra, nos restantes tramos de idade diminuíron as comunicacións de EEPP. 34

35 Cadro 6. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR GRUPOS DE IDADE GRUPO DE IDADE ANO 2016 ANO 2015 VARIACIÓN ANUAL Menores de 20 anos % De 20 a 24 anos ,74 % De 25 a 29 anos ,22 % De 30 a 34 anos ,45 % De 35 a 39 anos ,55 % De 40 a 44 anos ,81 % De 45 a 49 anos ,89 % De 50 a 54 anos ,49 % De 55 a 59 anos ,21 % De 60 a 64 anos ,79 % De 65 ou máis anos ,67 % Total ,17 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS No ano 2016, o 59,36 % dos partes comunicados de EEPP comportaron unha baixa laboral. Porén, a distribución por grupos de idade varía bastante. A maioría do partes comunicados de EEPP foron con baixa en todos os grupos de idade analizados, agás entre as persoas maiores de 60 anos que a maioría foron sen baixa laboral (ver o cadro 7). A porcentaxe máis alta dáse entre as persoas de 40 a 44 anos (o 63,31 % dos partes comunicados nesa franxa de idade foron con baixa); séguelle a franxa de 35 a 39 anos cunha porcentaxe do 62,55 % e a de entre 20 e 24 anos co 62,50 %. Pola contra, o peso dos partes comunicados con baixa queda por baixo da media no tramo de 25 e 29 anos e no de 50 ou máis anos. Cadro 7. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR GRUPOS DE IDADE CON E SEN BAIXA. ANO 2016 GRUPO DE IDADE CON BAIXA (A) SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 Menores de 20 anos De 20 a 24 anos ,50 % De 25 a 29 anos ,18 % De 30 a 34 anos ,43 % De 35 a 39 anos ,55 % De 40 a 44 anos ,31 % De 45 a 49 anos ,64 % De 50 a 54 anos ,15 % De 55 a 59 anos ,29 % De 60 a 64 anos ,90 % De 65 ou máis anos ,00 % Total ,36 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS 35

36 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 Por sectores A industria é o sector que rexistra máis partes comunicados de EEPP: 688 no 2016, que representaban o 50 % sobre o total das declaracións. A seguir sitúanse os servizos con 561 comunicacións (o 41 % dos partes comunicados), a construción con 80 (o 6 %), a agricultura con 24 (o 2 %) e, por último, a pesca con 20 (o 1 %). Cadro 8. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR SEXOS E SECTORES. ANO 2016 SECTOR HOMES MULLERES TOTAL Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total A maioría das persoas empregadas no sector dos servizos son mulleres; nos restantes sectores hai máis ocupados ca ocupadas. Evidentemente, esa diferenza nos sectores de actividade tamén se reflicte na repartición sectorial das declaracións de EEPP. O 75 % dos partes de EEPP comunicados nos servizos corresponden a mulleres. Nos restantes sectores, é maior o número de partes de homes. Nas mulleres, o sector con máis partes comunicados de EEPP é, con diferenza, o dos servizos: o 62 % dos partes comunicados de mulleres proveñen dese sector. A seguir, a industria xunta o 36 % dos partes comunicados e o sector primario (agricultura e pesca) non chega ao 2 %. Na construción non se comunicou ningún parte de enfermidade profesional. No caso dos homes, o sector con máis comunicacións de EEPP é a industria que concentra o 63 %. Despois están os servizos cunha porcentaxe do 20 %, a construción co 12 % e, por último, o sector primario co restante 5 % dos expedientes. Como se ve no cadro 9, a maior proporción de partes comunicados de EEPP con baixa sobre o total dáse na agricultura (o 79,17 % dos partes comunicados foron con baixa) e a menor na industria (un 57,99 % de partes con baixa). Os partes comunicados con baixa nos restantes sectores (pesca, construción e servizos) representan ao redor do 60 %. 36

37 Cadro 9. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR SECTORES CON E SEN BAIXA. ANO 2016 SECTOR CON BAIXA (A) SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)+100 Agricultura ,17 % Pesca ,00 % Industria ,99 % Construción ,00 % Servizos ,07 % Total ,36 % No ano 2016, en comparación co ano 2015, soben os partes comunicados de EEPP na industria (124 partes máis), nos servizos (44 máis) e na agricultura (1 máis). Pola contra, baixan na construción (20 partes menos) e mantéñense na pesca. Os partes de EEPP con baixa laboral incrementáronse en todos os sectores, agás na construción (6 comunicacións menos ca no 2015). Na industria comunicáronse 99 partes máis, 42 máis nos servizos, 5 máis na agricultura e 1 máis na pesca. Por rama de actividade A actividade con máis comunicacións de partes de EEPP con baixa, tanto de homes (o 61 %) coma de mulleres o (35 %) foi a industria manufactureira. Cadro 10. PARTES COMUNICADOS DE EEPP CON BAIXA POR RAMA DE ACTIVIDADE E SEXO. ANO 2016 RAMA DE ACTIVIDADE HOMES MULLERES TOTAL Agricultura, gandaría, silvicultura e pesca Industrias extractivas Industria manufactureira Subministración de enerxía eléctrica, gas, vapor e aire acondicionado Subm. de auga, activ. saneamento, xestión de residuos e descontaminación Construción Comercio; reparación de vehículos de motor e motocicletas Transporte e almacenamento Hostalaría Información e comunicacións Actividades financeiras e de seguros Actividades inmobiliarias Actividades profesionais, científicas e técnicas Actividades administrativas e servizos auxiliares Admón. pública e defensa; seguridade social obrigatoria Educación Actividades sanitarias e de servizos sociais Actividades artísticas, recreativas e de entretemento Outros servizos Actividades dos fogares Actividades de organizacións e organismos extraterritoriais Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS 37

38 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 As seguintes ramas con máis partes con baixa nas mulleres son a de actividades sanitarias e servizos sociais con 74 comunicacións (representan o 17 % dos partes con baixa de mulleres) e o comercio con 55 partes (o 13 %). Porén, no caso dos homes, a construción é a segunda rama de actividade con máis notificacións de EEPP con baixa (48 partes, representan o 13 % dos partes con baixa de homes), séguelle o comercio con 23 partes (o 6 % do total de partes con baixa) e o sector primario con 22 partes (o 6 %). Por grupo de enfermidade O cadro de EEPP foi aprobado polo Real decreto 1299/2006. Inclúe unha listaxe de enfermidades recoñecidas como profesionais e os traballos e substancias que expoñen ao risco de contraelas. A listaxe contén seis grupos de EEPP: Grupo 1: EEPP causadas por axentes químicos Grupo 2: EEPP causadas por axentes físicos Grupo 3: EEPP causadas por axentes biolóxicos Grupo 4: EEPP causadas pola inhalación de substancias e axentes non comprendidos noutros apartados Grupo 5: EEPP da pel causadas por substancias e axentes non comprendidos nalgún dos outros apartados Grupo 6: EEPP causadas por axentes carcinóxenos A maior concentración de EEPP dáse no grupo 2 (EEPP causadas por axentes físicos): o 72 % das que se comunicaron no O 58,47 % dos partes de EEPP do grupo 2 foron con baixa. En proporción, o grupo 3 (EEPP causadas por axentes biolóxicos) é o que rexistra máis partes con baixa ca sen baixa: o 87,50 % deles foron con baixa. Pola contra, no grupo 1 (EEPP causadas por axentes químicos) son minoría os partes con baixa: o 47,37 %. 38

39 Cadro 11. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR GRUPOS DE ENFERMIDADE. ANO 2016 GRUPO CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 Grupo ,47 % Grupo ,86 % Grupo ,75 % Grupo ,50 % Grupo ,37 % Grupo ,00 % Total ,36 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Como reflicte o cadro 12, o maior número de partes comunicados de EEPP encádrase no grupo 2 (as causadas por axentes físicos), tanto nos homes coma nas mulleres. Nese grupo están o 68,69 % das EEPP de homes e o 75,88 % de mulleres. Cadro 12. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR GRUPOS DE ENFERMIDADE E SEXO. ANO 2016 GRUPO HOMES MULLERES TOTAL Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Grupo Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Cómpre destacar a diferente incidencia das EEPP nos grupos 3 e 4 entre homes e mulleres, como reflexo do distinto encadramento duns e outras por sectores. É significativo o peso das enfermidades causadas por axentes biolóxicos nas mulleres: o 8,24 % do total de partes de EEPP comunicados de mulleres pertencen ao grupo 3 fronte ao 1,15 % no caso dos homes. O segundo grupo con máis partes de EEPP nos homes é o 4 (as causadas por inhalación de substancias) con 152 partes; representan o 21,93 % do total de partes de homes (a porcentaxe baixa ata o 3,38 % nas mulleres). No caso das mulleres, o grupo que ocupa a segunda posición é o 5 (enfermidades profesionais da pel) con 72 partes, o 11 % do total de comunicados. No ano 2016 en relación co 2015 rexístranse máis partes en todos os grupos de EEPP agás no 1 (10 partes menos). En cifras absolutas, o maior incremento dáse no grupo 2 con 69 partes máis; a seguir, o grupo 4 con 55 partes máis, o grupo 5 con 22 partes máis, o grupo 3 con 12 partes máis e, por último, o grupo 6 con 1 parte máis. 39

40 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 Cadro 13. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR GRUPOS DE ENFERMIDADE. ANO 2016 GRUPO ANO 2016 ANO 2015 VARIACIÓN ANUAL Grupo ,48 % Grupo ,83 % Grupo ,50 % Grupo ,08 % Grupo ,83 % Grupo ,00 % Total ,17 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Por grupo de enfermidade profesional, sexo e sector de actividade Nos partes comunicados do grupo 1 (EEPP causadas por axentes químicos), o 66 % corresponden a homes e o 34 % a mulleres. O 47,37 % dos partes comunicados do grupo 1 comportaron unha baixa laboral. A porcentaxe foi maior nos homes ca nas mulleres: 56,00 % nos homes fronte ao 30,77 % nas mulleres. Por sectores, os partes de EEPP do grupo 1 concentráronse na industria (18 partes no 2016), nos servizos (17 partes) e na construción (3 partes). Por sexos e sector, o maior número de declaracións nos homes prodúcese na industria, mentres que nas mulleres é nos servizos. Cadro 14. PARTES COMUNICADOS DE EEPP DO GRUPO 1. ANO 2016 HOMES MULLERES SECTOR CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total A maioría dos partes correspondentes ao grupo 2 (EEPP causadas por axentes físicos) corresponden ás mulleres cun 52 %; o restante 48 % son de homes. Neste grupo 2, o 58,47 % dos partes foron con baixa, cunha proporción máis elevada nas mulleres (62,98 %) ca nos homes (53,57 %). Nos homes, a industria é o sector que rexistra máis declaracións de EEPP causadas por axentes físicos: 286 partes (o 60 % dos partes no conxunto de sectores). Nas 40

41 mulleres, en cambio, é o sector dos servizos (290 partes, o 56 % sobre o total de partes de mulleres encadrados no grupo 2). Cadro 15. PARTES COMUNICADOS DE EEPP DO GRUPO 2. ANO 2016 HOMES MULLERES SECTOR CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total As EEPP causas por axentes biolóxicos (grupo 3) danse mormente nas mulleres: 56 partes de mulleres fronte a 8 de homes. O 87,50 % das declaracións deste tipo de enfermidades foron con baixa, tanto nos homes coma nas mulleres. Os partes comunicados do grupo 3 nos homes concéntranse nos servizos (8 partes, dos cales 7 son con baixa). Nas mulleres comunicáronse 56 partes: 54 nos servizos (49 con baixa) e 2 na agricultura (os dous sen baixa). Cadro 16. PARTES COMUNICADOS DE EEPP DO GRUPO 3. ANO 2016 HOMES MULLERES SECTOR CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total As enfermidades profesionais causadas por inhalación de substancias (grupo 4) danse mormente nos homes e no sector da industria: no ano 2016, o 71 % dos partes do grupo 4 foron de traballadores da industria. O 54,86 % dos partes ligados ao grupo 4 comportaron baixa laboral, cunha porcentaxe máis elevada nos homes (56,58 %) ca nas mulleres (43,48 %). 41

42 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 Cadro 17. PARTES COMUNICADOS DE EEPP DO GRUPO 4. ANO 2016 HOMES MULLERES SECTOR CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total O groso dos partes comunicados de EEPP da pel (grupo 5) danse nas mulleres: comunicaron 72 partes no ano 2016 e representaban o 71 % dos comunicados no grupo 5. Por sexos e sector, algo máis da metade dos partes comunicados no grupo 5 producíronse en traballadoras dos servizos: 55 no 2016, que representaron o 54 % sobre o total de expedientes de EEPP da pel. En cambio, nos homes, o sector con máis partes é a industria (11 partes) aínda que lle segue moi de preto os servizos (10 partes). Nas mulleres, o 66,67 % dos partes comunicados de EEPP da pel foron con baixa; a porcentaxe nos homes foi do 53,33 %. Cadro 18. PARTES COMUNICADOS DE EEPP DO GRUPO 5. ANO 2016 HOMES MULLERES SECTOR CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total No 2016 comunicáronse dous partes de EEPP causadas por axentes carcinóxenos (grupo 6). Son os dous partes de traballadores da industria, e un deles foi con baixa laboral. 42

43 Cadro 19. PARTES COMUNICADOS DE EEPP DO GRUPO 6. ANO 2016 HOMES MULLERES SECTOR CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total Por provincias A provincia coa cifra máis alta de partes comunicados de EEPP é Pontevedra con 749, o 54,55 % de todos os rexistrados en Galicia no A seguir está a provincia da Coruña con 348 partes (o 25,35 % do total), Ourense con 197 (o 14,35 %) e, por último, Lugo con 79 (o 5,75 %). Cadro 20. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR PROVINCIAS. ANO 2016 PROVINCIA CON BAIXA (A) SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 A Coruña ,79 % Lugo ,49 % Ourense ,42 % Pontevedra ,74 % Total ,36 % En proporción, a provincia con máis partes de EEPP con baixa é a Coruña: 222, o 63,79 % do total dos comunicados na provincia. No extremo oposto está Pontevedra, coa porcentaxe máis baixa das catro provincias galegas: un 56,74 %. Hai máis comunicacións de EEPP de homes ca de mulleres nas provincias de Ourense (o 56,35 %), Lugo (o 54,43 %) e Pontevedra (o 52,47 %). Pola contra, na provincia da Coruña teñen máis incidencia as EEPP en mulleres (o 58,05 % dos partes). Cadro 21. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR PROVINCIAS E SEXO. ANO 2016 PROVINCIA HOMES MULLERES TOTAL A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Total

44 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 A industria rexistra o maior número de partes comunicados de EEPP en todas as provincias galegas agás na Coruña, onde son os servizos. Cadro 22. PARTES COMUNICADOS DE EEPP POR PROVINCIAS E SECTOR. ANO 2016 SECTOR A CORUÑA LUGO OURENSE PONTEVEDRA Agricultura Pesca Industria Construción Servizos Total No ano 2016, en comparación co ano 2015, soben os expedientes de EEPP nas provincias de Pontevedra (88 máis), Ourense (48 máis) e A Coruña (19 máis). En proporción, o maior incremento dáse na provincia de Ourense: un +32,21 %. Pola contra, na provincia de Lugo rexistráronse seis partes menos ca no ano 2015, o descenso foi do 7,06 %. Clasificación por comunidades autónomas Galicia ocupa a sexta posición por volume de expedientes, por detrás de Cataluña, Valencia, País Vasco, Madrid e Navarra. Cadro 23. PARTES COMUNICADOS DE EEPP DISTRIBUÍDOS POR GRUPO DE ENFERMIDADE E CCAA. ANO 2016 GRUPO 1 GRUPO 2 GRUPO 3 GRUPO 4 GRUPO 5 GRUPO 6 TOTAL Cataluña Valencia País Vasco Madrid Navarra Galicia Aragón Castela e León Murcia Andalucía Baleares Castela-A Mancha Asturias Canarias A Rioxa Cantabria Estremadura Ceuta e Melilla Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS 44

45 Os expedientes de EEPP comunicados en Galicia representan o 6,62 % dos rexistrados en España. A táboa anterior amosa a distribución das EEPP por grupo de enfermidade e comunidade autónoma. Galicia é a cuarta comunidade autónoma coa maior porcentaxe de partes de EEPP con baixa laboral: o 59,36 % das comunicacións na nosa comunidade foron con baixa. Na media estatal, esa porcentaxe é inferior: un 48,12 % dos partes comunicados foron con baixa. As comunidades que superan a Galicia en porcentaxe son Madrid (un 64,26 % de partes foron con baixa), Andalucía (63,54 %) e Castela-A Mancha (59,37 %). Entre as comunidades autónomas con menor proporción de enfermidades profesionais con baixa destaca Valencia, onde os partes comunicados con baixa só representan o 30,16 % do total de comunicacións, ou A Rioxa cuxa porcentaxe é do 34,66 %. Cadro 24. NÚMERO DE PARTES COMUNICADOS DISTRIBUÍDOS POR GRUPO DE ENFERMIDADE E CCAA. ANO 2016 CON BAIXA (A) SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 Madrid ,26 Andalucía ,54 Castela-A Mancha ,37 Galicia ,36 Ceuta e Melilla ,00 Cataluña ,89 Asturias ,94 Canarias ,33 Estremadura ,25 Navarra ,35 Murcia ,28 Cantabria ,13 Baleares ,18 Castela e León ,79 País Vasco ,62 Aragón ,48 A Rioxa ,66 Valencia ,16 FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS 45

46 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en Partes pechados como enfermidade profesional con baixa Por sexo No ano 2016 pecháronse 704 partes como enfermidade profesional en Galicia. Ao contrario do que aconteceu cos partes comunicados, a maior porcentaxe dos pechados corresponde a mulleres, 371 (o 52,70 % do total), fronte a 333 de homes. Na distribución por provincias, hai máis partes pechados de mulleres que de homes na Coruña e Pontevedra. Na provincia de Lugo coincide o número de partes pechados por sexos e en Ourense son maioría os de homes. Cadro 25. PARTES PECHADOS COMO ENFERMIDADE PROFESIONAL CON BAIXA POR PROVINCIAS E SEXO. ANO 2016 NÚMERO DE PARTES PECHADOS DURACIÓN MEDIA (EN DÍAS) PROVINCIA HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL A Coruña ,44 96,60 113,16 Lugo ,25 72,50 87,38 Ourense ,16 76,47 66,40 Pontevedra ,63 70,86 68,88 Total ,90 79,14 81,87 FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS A duración media dos procesos de enfermidade profesional é de 81,87 días en Galicia fronte aos 68,31 días na media estatal. Por sexos, de media dura máis nos homes ca nas mulleres: 84,90 días nos homes e 79,14 nas mulleres. Na distribución por provincias, a duración media máis elevada dáse na Coruña, tanto en homes (134,44 días) coma en mulleres (96,90 días). Pola contra, a menor duración corresponde á provincia de Ourense con 66,40 días. Por grupos de idade O maior número de partes pechados como EEPP con baixa nas mulleres dáse entre os 40 e 44 anos. Nos homes, o grupo de idade con máis partes é o comprendido entre os 35 e 39 anos. O 4,83 % dos partes pechados como EEPP con baixa no ano 2016 atangueu a persoas menores de 30 anos; o 78,27 % tiñan entre 30 e 54 anos e o restante 16,90 %, máis de 54 anos. Hai máis partes pechados de mulleres que de homes en todos os grupos de idade, agás entre os 35 e 39 anos. 46

47 Cadro 26. PARTES PECHADOS COMO EEPP CON BAIXA POR GRUPOS DE IDADE E SEXO. ANO 2016 NÚMERO DE PARTES PECHADOS DURACIÓN MEDIA (EN DÍAS) GRUPO DE IDADE HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Menores de De 20 a ,00 31,20 34,67 De 25 a ,86 60,56 64,28 De 30 a ,53 94,32 92,10 De 35 a ,06 64,45 70,29 De 40 a ,98 77,53 74,69 De 45 a ,81 80,79 80,31 De 50 a ,33 94,08 99,05 De 55 a ,87 66,31 82,85 De 60 a ,50 111,86 118,38 De 65 ou máis ,00 101,00 Total ,90 79,14 81,87 FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Existe unha correlación entre a idade e a duración media dos procesos: a máis idade corresponden procesos máis longos. Como se ve no cadro anterior, a duración media máis baixa concéntrase nas persoas menores de 30 anos. Por grupos de enfermidades profesionais O grupo 2 (EEPP por axentes físicos) abrangue o maior número de partes pechados en ambos os sexos: 229 partes de homes (o 69 % do total nos homes) e 276 partes de mulleres (o 74 % dos pechados de mulleres). Cadro 27. PARTES PECHADOS COMO EEPP POR GRUPOS DE ENFERMIDADE. ANO 2016 NÚMERO DE PARTES PECHADOS DURACIÓN MEDIA (EN DÍAS) GRUPOS HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL Grupo ,92 91,30 91,58 Grupo ,47 125,89 76,06 Grupo ,19 40,77 44,95 Grupo ,00 31,28 28,20 Grupo ,08 13,75 65,00 Grupo ,00 539,00 Total ,90 79,14 81,87 FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Nota: Grupo 1: EEPP causadas por axentes químicos Grupo 2: EEPP causadas por axentes físicos Grupo 3. EEPP causadas por axentes biolóxicos Grupo 4: EEPP causadas por inhalación de substancias e axentes non comprendidos noutros apartados Grupo 5: EEPP da pel causadas por substancias e axentes non comprendidos nalgún dos outros apartados Grupo 6: EEPP causadas por axentes carcinóxenos 47

48 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 O segundo grupo con máis partes pechados difire dependendo dos sexos. Nas mulleres é o grupo 5 (EEPP da pel) e nos homes é o grupo 4 (EEPP causadas por inhalación). A maior duración nos procesos de EEPP con baixa dáse no grupo 6 «axentes carcinóxenos» e no grupo 2 «axentes físicos». Os procesos máis curtos corresponden ao grupo 3 «axentes biolóxicos». Por rama de actividade O maior número de partes pechados como enfermidades profesionais con baixa dáse na industria manufactureira, tanto nos homes coma nas mulleres. Nesa rama encádranse o 62 % dos partes pechados de homes e o 35 % dos partes pechados de mulleres. Cadro 28. PARTES PECHADOS COMO EEPP CON BAIXA POR RAMA DE ACTIVIDADE E SEXO. ANO 2016 RAMA DE ACTIVIDADE HOMES MULLERES TOTAL Agricultura, gandaría, silvicultura e pesca Industrias extractivas Industria manufactureira Subministración de enerxía eléctrica, gas, vapor e aire acondicionado Subm. de auga, activ. saneamento, xestión de residuos e descontaminación Construción Comercio; reparación de vehículos de motor e motocicletas Transporte e almacenamento Hostalaría Información e comunicacións Actividades financeiras e de seguros Actividades inmobiliarias Actividades profesionais, científicas e técnicas Actividades administrativas e servizos auxiliares Admón. pública e defensa; seguridade social obrigatoria Educación Actividades sanitarias e de servizos sociais Actividades artísticas, recreativas e de entretemento Outros servizos Actividades dos fogares Actividades de organizacións e organismos extraterritoriais Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS A marcada segmentación sexual na ocupación nótase, obviamente, na distribución dos partes pechados por ramas e sexos. Despois da industria manufactureira, as seguintes ramas con máis partes pechados como enfermidades profesionais nas 48

49 mulleres son: actividades sanitarias e de servizos sociais (59 partes); comercio (51 partes) e actividades administrativas e servizos auxiliares (37 partes). No caso dos homes, a continuación da industria manufactureira destacan as seguintes ramas: construción (42 partes), comercio (22 partes), sector primario (13 partes) e transporte e almacenamento (12 partes) Sistema de alertas O sistema CEPROSS contén un «servizo de alertas» que ofrece a posibilidade de detectar aquelas empresas que superaron os límites de alerta establecidos. É dicir, localiza posibles «focos de risco» de enfermidades profesionais, para facilitar unha maior eficiencia nas accións de preventivas. Cadro 29. TOTAL DE EMPRESAS QUE SUPERARON OS LÍMITES ESTABLECIDOS NO 2016 GRUPO 1 GRUPO 2 GRUPOS 3 GRUPO 4 GRUPO 5 GRUPO 6 SUMA TOTAL EMPRESAS Madrid Galicia Cataluña País Vasco Andalucía Navarra Castela-A Mancha Castela e León Murcia Asturias Aragón Valencia Cantabria Baleares Canarias Estremadura A Rioxa Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do CEPROSS Nota: Grupo 1: EE. PP. causadas por axentes químicos Grupo 2: EE. PP. causadas por axentes físicos Grupo 3. EE. PP. causadas por axentes biolóxicos Grupo 4: EE. PP. causadas por inhalación de substancias e axentes non comprendidos noutros apartados Grupo 5: EE. PP. da pel causadas por substancias e axentes non comprendidos nalgún dos outros apartados. Grupo 6: EE. PP. causadas por axentes carcinóxenos. No ano 2016, 34 empresas superaron en Galicia os límites de sinistralidade; representan o 16 % do total das empresas detectadas en España. Na clasificación por comunidades autónomas, Galicia é a segunda co maior número de empresas

50 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 que superaron os límites de sinistralidade, só está por detrás de Madrid (47 empresas). Pola contra, as comunidades autónomas con menor número de alertas no 2016 foron A Rioxa, Estremadura, Canarias e Baleares. As alertas desas 34 empresas detectadas en Galicia producíronse en 40 EEPP. Polo tanto, existen empresas onde as alertas orixinaron máis dunha enfermidade profesional. O maior número de empresas que superaron os límites de sinistralidade encádranse nas seguintes actividade económicas: corte, tallado e acabado da pedra (8 empresas) e actividades hospitalarias (6 empresas). 2. PATOLOXÍAS NON TRAUMÁTICAS Os datos manexados de patoloxías non traumáticas corresponden aos expedientes comunicados a través do sistema PANOTRATSS en Galicia no ano A análise é bastante limitada porque, no momento de elaborar este informe, só dispoñiamos do número de partes comunicados distribuídos por sexo, por provincias e segundo causaran ou non baixa laboral. Por sexos No ano 2016 comunicáronse 610 partes de patoloxías non traumáticas en Galicia. A incidencia da declaración é maior nos homes ca nas mulleres: 328 partes corresponderon a homes (o 53,77 % dos partes) e os restantes 282 foron de mulleres. O 91,97 % dos partes comunicados foron con baixa laboral. Por sexos, esa proporción é algo máis elevada nas mulleres ca nos homes: 92,55 % fronte a 91,46 %, respectivamente. Cadro 30. PARTES COMUNICADOS DE PATOLOXÍAS NON TRAUMÁTICAS. ANO 2016 HOMES MULLERES TOTAL Con baixa Sen baixa Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do PANOTRATSS 50

51 Por provincias O maior número de partes comunicados de patoloxías non traumáticas corresponde, con diferenza, á provincia da Coruña: 444 no 2016, representan o 72,79 % do total dos comunicados na comunidade. Séguenlle moi de lonxe os 70 partes de Pontevedra (o 11,48 %), Lugo con 69 (o 11,31 %) e, por último, Ourense con 27 (o 4,43 %). O número de partes comunicados de homes é superior ao de mulleres nas provincias de Ourense (o 59,26 %), A Coruña (o 55,63 %) e Pontevedra (o 52,86 %). Pola contra, na provincia de Lugo hai máis partes de mulleres (o 59,42 %) ca de homes. A maior porcentaxe de baixas laborais por patoloxías non traumáticas deuse na provincia da Coruña, co 94,59 %; a seguir está a provincia de Lugo cun 89,86 %, Pontevedra cun 84,29 % e, por último, Ourense cun 74,07 %. Cadro 31. PARTES COMUNICADOS POR PROVINCIAS E SEXOS. ANO 2016 CON BAIXA SEN BAIXA HOMES MULLERES TOTAL HOMES MULLERES TOTAL A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Total FONTE: elaboración propia a partir de datos do PANOTRATSS Clasificación por comunidades autónomas Na clasificación por comunidades autónomas, e tomando como referencia as cifras absolutas, Galicia é a cuarta con máis declaracións de patoloxías non traumáticas (610 partes no 2016); está por detrás de Cataluña (982 partes), Madrid (712 partes) e Comunidade Valenciana (691 partes). Se cinguimos a análise aos partes comunicados con baixa, Galicia ocupa a segunda posición (561 partes con baixa) e só estaría por detrás de Madrid (579 partes con baixa). Galicia é a comunidade autónoma coa porcentaxe máis alta de partes comunicados con baixa laboral sobre o total das declaracións de patoloxías non traumáticas: o 91,97 % das declaracións foron con baixa no 2016, porcentaxe que baixa ata o 64,18 % na media estatal. 51

52 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 Cadro 32. PARTES COMUNICADOS DISTRIBUÍDOS POR CCAA. ANO 2016 CON BAIXA SEN BAIXA TOTAL (B) (A/B)*100 Cataluña ,70 % Madrid ,32 % Valencia ,30 % Galicia ,97 % Aragón ,34 % Andalucía ,07 % Castela-A Mancha ,28 % Castela e León ,01 % País Vasco ,89 % Murcia ,03 % Canarias ,49 % Baleares ,96 % Navarra ,49 % Asturias ,99 % Estremadura ,91 % A Rioxa ,73 % Cantabria ,14 % Ceuta e Melilla ,23 % Total ,18 % FONTE: elaboración propia a partir de datos do PANOTRATSS 52

53 CONCLUSIÓNS A recuperación do emprego asenta nunha elevada precariedade que está provocando un impacto negativo na seguridade e saúde laboral dos traballadores e traballadoras. No ano 2016 comunicáronse un 12 % máis de accidentes con baixa en xornada laboral ca no 2013, cando se rexistraba o menor número dese tipo de accidentes desde o comezo da crise. En proporción, aumentaron máis os accidentes de traballo con baixa en xornada laboral (+12 %) que a poboación asalariada (+6 %). Os accidentes de traballo con baixa en xornada laboral mantiveron unha tendencia ascendente nos anos 2014 e 2015, mentres que no 2016 permaneceron case estancados porque só baixaron un 0,6 %. No ano 2016, tomando como referencia os datos publicados polo ISSGA, rexistráronse accidentes de traballo con baixa en xornada laboral. O 70 % dese tipo de accidentes sufríronos os homes. En comparación co ano 2015, o descenso dos accidentes de traballo con baixa en xornada laboral concentrouse nos homes e, por sectores, na agricultura e na construción. Porén, soben nas mulleres (+1,35 %) e, por sectores, na pesca (+6,95 %), na industria (+0,69 %) e nos servizos (+0,35 %). Canto á gravidade, subiron os accidentes graves (+24,94 %) e producíronse 57 accidentes mortais, só houbo unha morte menos ca no ano A situación foi especialmente tráxica na pesca, sector que volve a presentar o índice de incidencia máis elevado tanto nos accidentes graves coma nos mortais e no que perderon a vida 12 homes (no 2015 faleceron 10 homes). A gravidade da situación apréciase na súa verdadeira dimensión cando nos comparamos coas restantes comunidades autónomas: Galicia presenta o índice de incidencia máis elevado nos accidente mortais e, en cifras absolutas, é a terceira comunidade con máis accidentes mortais. Os traballadores e traballadoras con menos antigüidade no seu posto traballo teñen máis papeletas para sufriren un accidente de traballo. Un dato: o 19 % dos accidentes con baixa en xornada laboral que se rexistraron no 2016 sufríronos persoas que tiñan unha antigüidade inferior a tres meses no seu posto de traballo, unha porcentaxe moi elevada en relación coa poboación asalariada exposta a esa situación. A nosa estrutura produtiva caracterízase polo predominio case absoluto das empresas moi pequenas. Esa peculiaridade tamén se reflicte na sinistralidade laboral. No 2016, o maior número de accidentes de traballo con baixa en xornada 53

54 Informe de sinistralidade laboral en Galicia en 2016 laboral dáse nas empresas que teñen entre 5 e 25 traballadores e traballadoras (abranguen o 26 % dos accidentes totais) e a seguir destacan as empresas que teñen entre 1 e 4 traballadores/as co 13 % do total de accidentes. As persoas con contrato temporal tamén corren máis riscos de sufrir un accidente ca as que teñen unha relación estable: o 38 % dos accidentes con baixa en xornada laboral rexistrados no 2016 danse entre persoas que teñen un contrato temporal; esa porcentaxe queda moi por riba da representación que ten a poboación asalariada temporal no emprego por conta allea. No 2016 incrementouse o número de accidentes entre as persoas cun contrato temporal, mentres que o das indefinidas baixou. No ano 2016 rexistráronse un total de accidentes de traballo con baixa in itinere (o 62 % corresponderon a mulleres). A suba deste tipo de accidentes tamén se concentrou nas mulleres (72 máis nelas fronte a 37 menos nos homes). No que atangue aos accidentes mortais, houbo 5 mortes e eran todos homes. Ata aquí os accidentes de traballo que causaron unha baixa: máis de no 2016, dos cales foron in itinere. Tamén é moi significativo o número de accidentes sen baixa en xornada laboral: no 2016 (fronte a no 2015). Daquela, a maioría dos accidentes de traballo rexistrados en 2016 non causaron unha baixa. Segundo a información proporcionada polas aplicacións CEPROSS E PANOTRATSS, no 2016 comunicáronse enfermidades causadas polo traballo, das cales o 31 % son patoloxías non traumáticas causadas ou agravadas polo traballo. Segue sendo preocupante a infradeclaración de enfermidades profesionais. No 2016 declaráronse enfermidades profesionais en Galicia (680 en mulleres e 693 en homes) pero desas só o 59 % causaron baixa; oito anos antes esa porcentaxe estaba no 74 %. Nos casos de enfermidades profesionais causadas por axentes carcinóxenos (grupo VI) chama a atención que o ano pasado só se recoñeceran dous casos en homes, dos cales un deles non causou baixa (os dous partes estaban encadrados na industria). 54

55

56