PROGRAMACIÓN BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 3º ESO. UNIDADE 1: A ORGANIZACIÓN DO CORPO HUMANO.

PROGRAMACIÓN BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 3º ESO. 1.CONTIDOS: UNIDADE 1. UNIDADE 1: A ORGANIZACIÓN DO CORPO HUMANO. Características da materia viva e diferenzas coa materia inerte. A célula. Características básicas da célula procariota e eucariota, animal e vexetal. Funcións vitais: nutrición, relación e reprodución. Niveis de organización da materia viva. Organización xeral do corpo humano: células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas. A célula animal: estruturas celulares. Orgánulos celulares e a súa función. Os tecidos do corpo humano: estrutura e funcións. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 1. Recoñecer que os seres vivos están constituídos por células e determinar as características que os diferencian da materia inerte. Describir as funcións comúns a todos os seres vivos, diferenciando entre nutrición autótrofa e heterótrofa. Diferenciar os tecidos máis importantes do ser humano e a súa función. Catalogar os niveis de organización da materia viva (células, tecidos, órganos e aparellos ou sistemas) e diferenciar principais estruturas celulares e as súas funcións. 3. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 1.

f set BXB2.2.2 f set BXB2.2.1. f set BXB2.1.2 f set BXB2.1.1 OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN 1 2 3 4 5 Obser Direc Proba Escrit Indv Grup Cader Clase Identifica a materia viva. Identifica a materia inerte. Caracteriza a materia viva. Caracteriza a materia inerte. Diferencia a célula animal da vexetal. Diferencia a célula procariota da eucariota. Nomea as partes da célula procariota. Nomea as partes da célula eucariota. Identifica as funcións vitais. Enuncia a teoría celular. Define autótrofo e heterótrofo. Describe a nutrición autótrofa. Describe a nutrición heterótrofa. Completa esquemas mudos da nutrición autótrofa.

f Set/out BXB3.2.1. f Set/out BXB3.1.2 f Set/out BXB3.1.1. CAA 8 Completa esquemas mudos da nutrición heterótrofa. Define nivel de organización, célula, tecido, órgano, aparato e sistema. Relaciona compoñentes co nivel de organización o que corresponden. Define virus. Describe como se reproducen os virus. Identifica a estrutura e función dos orgánulos celulares. Define os orgánulos celulares. Relaciona os diferentes tecidos coa súa función. 1.CONTIDOS: UNIDADE 2. UNIDADE 2. ALIMENTACIÓN E SAÚDE. A célula animal: estruturas celulares. Orgánulos celulares e a súa función. Os tecidos do corpo humano: estrutura e funcións. Alimentación e nutrición. Alimentos e nutrientes: tipos e funcións básicas. Dieta e saúde. Dieta equilibrada. Deseño e análise de dietas. Hábitos nutricionais saudables. Trastornos da conduta alimentaria. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 2

f Set/out BXB3.11.2. f Set/out BXB3.11.1. OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA Recoñecer a diferenza entre alimentación e nutrición, e diferenciar os principais nutrientes e as súas funcións básicas. Relacionar as dietas coa saúde a través de exemplos prácticos. Argumentar a importancia dunha boa alimentación e do exercicio físico na saúde, e identificar as doenzas e os trastornos principais da conduta alimentaria. 3. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 2. Diferenza alimento de nutrinte. Clasifica alimentos e nutrintes. INDICADORES DE LOGRO Identifica os alimentos nos que se encontran os nutrintes. Interpreta a roda dos alimentos. Calcula o valor enerxético dos alimentos. Identifica as funcións dos alimentos. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO 1 2 3 4 5 PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN Obser Direc Proba Escrit Indv Grup Cader Clase Identifica as funcións dos nutrintes. Enumera hábitos nutricionais saudables.

Set/out BXB3.13.1. CAA8 CSC 9 Set/out BXB3.12.1. CAA 8 CD 5-6-7 f Define dieta equilibrada. Elabora dietas equilibradas. Identifica trastornos alimentarios. 1. CONTIDOS. UNIDADE 3. UNIDADE 3. A NUTRICIÓN: APARATOS DIXESTIVO E RESPIRATORIO. Función de nutrición. Visión global e integradora de aparellos e procesos que interveñen na nutrición. Anatomía e fisioloxía dos aparellos dixestivo e respiratorio. Alteracións máis frecuentes e doenzas asociadas aos aparellos que interveñen na nutrición: prevención e hábitos de vida saudables. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 3. Explicar os procesos fundamentais da nutrición, utilizando esquemas gráficos dos aparellos que interveñen nela. Asociar a fase do proceso de nutrición que realiza cada aparello implicado. Identificar os compoñentes dos aparellos dixestivo e respiratorio, e coñecer o seu funcionamento. Indagar acerca das doenzas máis habituais nos aparellos relacionados coa nutrición, así como sobre as súas causas e a maneira de previlas. 3. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 3.

Out/nov BXB3.16.1 Out/nov BXB3.15.1 Out/nov BXB3.14.1. OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN 1 2 3 4 5 Obser Proba Cader Direc Escrit Indv Grup Clase Define o concepto de nutrición. Identifica esquemas das funcións de nutrición cos aparatos dixestivo. Identifica esquemas das funcións de nutrición cos aparatos respiratorio. Relaciona a función de nutrición cos aparellos dixestivo. Relaciona a función de nutrición cos aparellos respiratorio. Nomea en esquemas mudos a anatomía do aparato dixestivo. Nomea en esquemas mudos a anatomía do aparato respiratorio. Describe as funcións dos órganos do aparello dixestivo. Describe os procesos dixestivos. Explica a función dos enzimas de cada órgano dixestivo. Describe a localización e función das glándulas anexas. Describe as funcións dos órganos do aparello respiratorio. Nomea as etapas da respiración. Describe os procesos respiratorios. Describe o intercambio de gases nos alveólos pulmonares. Esquematiza o intercambio de gases nos alveólos pulmonares.

Out/nov BXB3.17.1. Recoñece doenzas asociadas o aparello dixestivo. Recoñece doenzas asociadas o aparello respiratorio. Enumera hábitos saudables do aparello dixestivo. Enumera hábitos saudables do aparello respiratorio. 1. CONTIDOS. UNIDADE 4. UNIDADE 4. A NUTRICIÓN: APARATOS CIRCULATORIO E EXCRETOR. Función de nutrición. Visión global e integradora de aparellos e procesos que interveñen na nutrición. Alteracións máis frecuentes e doenzas asociadas aos aparellos que interveñen na nutrición: prevención e hábitos de vida saudables. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 4. Explicar os procesos fundamentais da nutrición, utilizando esquemas gráficos dos aparellos que interveñen nela. Asociar a fase do proceso de nutrición que realiza cada aparello implicado. Identificar os compoñentes dos aparellos circulatorio e excretor, e coñecer o seu funcionamento. Indagar acerca das doenzas máis habituais nos aparellos relacionados coa nutrición, así como sobre as súas causas e a maneira de previlas. 2. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 4

f m no v/ de BX c B3. 16. C M 1 CC T 3 nov/dec BXB3.15.1. nov/dec BXB3.14.1 OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN 1 2 3 4 5 Obser Direc Proba Escrit Indv Grup Cader Clase Define o concepto de nutrición e órganos do aparato circulatorio. Define o concepto de nutrición e órganos do aparato excretor. Identifica e relaciona esquemas das funcións de nutrición cos aparatos. Relaciona a función de nutrición co aparello circulatorio. Relaciona a función de nutrición co aparello excretor. Relaciona esquemas das funcións de nutrición cos aparatos. Nomea en esquemas mudos a anatomía do aparato circulatorio. Nomea en esquemas mudos a anatomía do aparato excretor. Explica as funcións do aparello circulatorio. Explica as funcións do aparello excretor. Describe a formación de orina. Define: homeostase, líquido intersticial, sangue e linfa. Describe as partes que forma o sistema circulatorio linfático. Esquematiza a composición da sangue e a función das células sanguíneas.

nov/dec BXB3.17.1. Describe os compoñentes do sangue. Explica as funcións do sangue. Diferenza os tres tipos de vasos sanguíneos. Explica a función dos tres tipos de vasos sanguíneos. Diferenza circulación maior de circulación menor. Esquematiza o percorrido dun glóbulo vermello dende un punto ata que chega de novo a el, na circulación sanguínea. Describe a anatomía do corazón. Nomea nun esquema mudo as partes do corazón. Diferenza sangue arterial e venosa. Explica os movementos de sístole. Explica os movementos de diástole. Explica a función dos órganos do aparello excretor. Recoñece doenzas asociadas o aparello circulatorio. Recoñece doenzas asociadas o aparello excretor. Enumera hábitos saudables do aparello circulatorio.

Enumera hábitos saudables do aparello excretor. 1. CONTIDOS. UNIDADE 5. UNIDADE 5. A RELACIÓN: SENTIDOS E SISTEMA NERVIOSO. Función de relación. Sistema nervioso e sistema endócrino. Órganos dos sentidos: estrutura e función; coidado e hixiene. Coordinación e sistema nervioso: organización e función. Doenzas comúns do sistema nervioso: causas, factores de risco e prevención. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 5. Describir os procesos implicados na función de relación, e os sistemas e aparellos implicados, e recoñecer e diferenciar os órganos dos sentidos e os coidados do oído e a vista. Explicar a misión integradora do sistema nervioso ante diferentes estímulos, e describir o seu funcionamento. 3. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 5.

xan BXB3.18.2. xan BXB3.18.1 OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN Obser Proba Cader 1 2 3 4 5 Direc Escrit Indv Grup Clase Diferencia entre os dous sistemas de coordinación. Describe a función dos órganos do S.N. Esquematiza a anatomía do S.N. Clasifica os receptores sensoriais segundo a localización. Relaciona os órganos dos sentidos cos receptores que posúen. Explica a función de cada parte do ollo e oído. Indica os tipos de receptores responsable do tacto. Explica como funciona e onde se localiza o sentido do ofacto. Explica como funciona e onde se localiza o sentido do gusto. Define S.N., neurona e células da glía. Describe as funcións das partes do S.N C. Describe as funcións das partes do S.N P. Nomea as partes de unha neurona nun esquema mudo. Describe a transmisión do impulso nervioso. Diferenza acto voluntario e reflexo. Esquematiza o arco reflexo. Identifica funcións vexetativas.

xan BXB3.19.1. CSC 9 xan BXB3.18.3. Define órganos dos sentidos, estímulo, receptor e efector. Clasifica os órganos dos sentidos segundo o estímulo que recibe. Nomea en esquemas mudos as partes do ollo e oído. Recoñece doenzas do S.N. e órganos dos sentidos: causas, factores de risco e prevención. Clasifica doenzas do S.N. Describe trastornos frecuentes da saúde mental Enumera hábitos saudables do S.N. e órganos dos sentidos. 1. CONTIDOS. UNIDADE 6. UNIDADE 6. A RELACIÓN: SISTEMA ENDÓCRINO E APARATO LOCOMOTOR. Sistema endócrino: glándulas endócrinas e o seu funcionamento. Principais alteracións Visión integradora dos sistemas nervioso e endócrino. Aparello locomotor. Organización e relacións funcionais entre ósos, músculos e sistema nervioso Factores de risco e prevención das lesións. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 6. Asociar as principais glándulas endócrinas coas hormonas que sintetizan e coa súa función. Relacionar funcionalmente o sistema neuro-endócrino. Identificar os principais ósos e músculos do aparello locomotor. Analizar as relacións funcionais entre ósos, músculos e sistema nervioso. Detallar as lesións máis frecuentes no aparello locomotor e como se preveñen.

xan/feb BXB3.22.1. xan/feb BXB3.21.1 xan/feb BXB3.20.1. OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA 3. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 6. INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN 1 2 3 4 5 Obser Direc Proba Escrit Indv Grup Cader Clase Define glándula, hormona, célula diana e endócrino. Relaciona glándula endócrina, hormona e función. Relaciona o S.N. e S.Endócrino. Define aparato locomotor. Esquematiza a composición do aparato locomotor. Nomea en esquemas mudos os principais ósos. Clasifica os tipos de ósos. Nomea en esquemas mudos os principais músculos. Clasifica os tipos de músculos. Explica as funcións dos ósos.

xan/feb BXB3.24.1 CSC 9 CAA 8 xan/feb BXB3.23.1 Explica as funcións dos músculos. Define articulación. Diferenza os tipos de articulacións. Relaciona gráficos co tipo de articulación. Explica os movementos de músculos antagonistas: bíceps e tríceps. Relaciona doenzas do aparato locomotor: causas, factores de risco e prevención. Describe doenzas do sistema endócrino. 1. CONTIDOS. UNIDADE 7. UNIDADE 7. A REPRODUCIÓN. Reprodución humana. Anatomía e fisioloxía do aparello reprodutor. Cambios físicos e psíquicos na adolescencia. Ciclo menstrual. Fecundación, embarazo e parto. Análise dos métodos anticonceptivos. Doenzas de transmisión sexual: prevención. Técnicas de reprodución asistida. Reposta sexual humana. Sexo e sexualidade. Saúde e hixiene sexual. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 7. Referir os aspectos básicos do aparello reprodutor, diferenciar entre sexualidade e reprodución, e interpretar debuxos e esquemas do aparello reprodutor. Recoñecer os aspectos básicos da reprodución humana e describir os acontecementos fundamentais da fecundación, do embarazo e do parto. Comparar os métodos anticonceptivos, clasificalos segundo a súa eficacia e recoñecer a importancia dalgúns deles na prevención de doenzas de transmisión sexual.

feb BXB3.25.1. OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA Compilar información sobre as técnicas de reprodución asistida e de fecundación in vitro, para argumentar o beneficio que supuxo este avance científico para a sociedade. Valorar e considerar a súa propia sexualidade e a das persoas do contorno, e transmitir a necesidade de reflexionar, debater, considerar e compartir. 3. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 7. INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN 1 2 3 4 5 Obser Direc Proba Escrit Indv Grup Cader Clase Nomea en esquemas mudos a anatomía do aparello femenino. Nomea en esquemas mudos a anatomía do aparello masculino. Define cada órgano dos aparellos feminino. Define cada órgano dos aparellos masculino. Describe a función dos órganos do aparello feminino. Describe a función dos órganos do aparello masculino. Describe como está formado un espermatozoide. Define meiose. Relaciona a meiose coa formación dos gametos.

feb BXB3.27.2. CSC 9 CCEC 12 feb BXB3.27.1 feb BXB3.26.2 feb BXB3.26.1 Esquematiza o percorrido dun espermatozoide dende que se forma ata que fecunda ó óvulo. Relaciona cada fase da menstruación cos cambios que se producen. Define ciclo mestrual, fecundación, embarazo e parto. Relaciona cada fase do ciclo ovárico e menstrual cos cambios que se producen. Define: menstruación, fecundación, cigoto, mórula, blastocito, embrión, feto, placenta, saco amniótico, embarazo e parto. Describe os pasos que se dan desde a fecundación á implantación. Indica os princiais sucesos que teñen lugar en cada un dos tres trimestres do embarazo. Relaciona as tres fases do parto coa característica máis salientable. Define método anticonceptivo. Clasifica os métodos anticonceptivos. Identifica as principais doenzas de transmisión sexual e a súa prevención.

a c d m feb BXB3.29.1. CSC 9 CCEC 12 e g m feb BXB3.28.1. Define técnicas de reprodución asistida. Clasifica as técnicas de reprodución asistida. Argumenta por que é necesario respectar a sexualidade das persoas. Diferenza sexo de sexualidade. 1. CONTIDOS. UNIDADE 8. Saúde e doenza, e factores que as determinan. Doenzas infecciosas e non infecciosas. Hixiene e prevención. Hábitos e estilos de vida saudables. Sistema inmunitario. Vacinas, soros e antibióticos. Uso responsable de medicamentos. Transplantes e doazón de células, sangue e órganos. UNIDADE 8. A SAÚE E O SISTEMA INMUNITARIO. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 8. Descubrir, a partir do coñecemento do concepto de saúde e doenza, os factores que os determinan. Clasificar as doenzas e determinar as infecciosas e non infecciosas máis comúns que afectan a poboación (causas, prevención e tratamentos). Valorar e identificar hábitos e estilos de vida saudables como método de prevención das doenzas. Seleccionar información, establecer diferenzas dos tipos de doenzas dun mundo globalizado e deseñar propostas de actuación. Determinar o funcionamento básico do sistema inmune e as continuas contribucións das ciencias biomédicas, e describir a importancia do uso responsable dos medicamentos.

feb/mar BXB3.4.1 feb/mar BXB3.3.1 CSC 9 OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA Recoñecer e transmitir a importancia que ten a prevención como práctica habitual e integrada nas súas vidas e as consecuencias positivas da doazón de células, sangue e órganos. Investigar as alteracións producidas por distintos tipos de substancias aditivas, e elaborar propostas de prevención e control. Recoñecer as consecuencias para o individuo e a sociedade de seguir condutas de risco. 3. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 8 INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN 1 2 3 4 5 Obser Direc Proba Escrit Indv Grup Cader Clase Analiza os hábitos saudables necesarios para previr enfermidades individuais, na escola, na cidade, no pais e no mundo. Diferenza doenza infecciosa de doenza non infecciosa. Clasifica as doenzas non infecciosas máis comúns. Clasifica doenzas infecciosas segundo o microorganismo que as orixinen

a c d e m feb/mar BXB3.7.1. CSC 9 feb/mar BXB3.6.1. m feb/mar BXB3.5.2. CSC 9 CSIEE 10-11 m feb/mar BXB3.5.1. CSC 9 feb/mar BXB3.4.2 Describe a cadea epidemiolóxica. Diferenza entre transmisión directa de un microorganismo patóxeno e transmisión indirecta. Indica os lugares polos que se introducen os microorganismos patóxenos no corpo. Describe hábitos e estilos de vida saudables como prevención das doenzas. Enumera formas de evitar contaxios por doenzas infecciosas. CSC 9 CSIEE 10-11 Diferenza entre endemia, epidemia e pandemia. Indica medidas de actuacións ante as epidemias. Define Sistema Inmunitario. Explica a composición do S.Inmune. Explica as liñas de defensa do corpo humano. Explica en que consiste a I. Inespecífica. Explica en que consiste a I. específica. Valora o papel das vacinas como medida preventiva.

a d g m feb/mar BXB3.10.1. CSC 9 f g m feb/mar BXB3.9.1. CSC 9 CSIEE 10-11 a b c m feb/mar BXB3.8.1 CSC 9 Define transplante. Clasifica os tipos de transplantes segundo a procedencia. Indica os diferentes tipos de células, tecidos ou órganos que poden donarse. Describe os principais problemas que poden darse ao realizar un transplante. Definición de droga. Describe os tres tipos de drogas. Relaciona diferentes drogas coa clasificación en estimulantes, depresoras e perturbadoras. Diferencia entre tolerancia e dependencia. Relaciona diferentes drogas con seus efectos nocivos para a saúde. 1. CONTIDOS. UNIDADE 9. UNIDADE 9. O RELEVO E OS PROCESOS XEOLÓXICOS EXTERNOS. Modelaxe do relevo. Factores que condicionan o relevo terrestre.

Abril BXB4.1.1 OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA Factores que condicionan a modelaxe da paisaxe galega. O solo como ecosistema. Compoñentes do solo e as súas interaccións. Importancia do solo. Riscos da súa sobreexplotación, degradación ou perda. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 9. Identificar algunhas das causas que fan que o relevo difira duns sitios a outros. Relacionar os procesos xeolóxicos externos coa enerxía que os activa e diferencialos dos procesos internos. Indagar e identificar os factores que condicionan a modelaxe da paisaxe nas zonas próximas ao alumnado. Analizar os compoñentes do solo e esquematizar as relacións entre eles. Valorar e determinar a importancia do solo e os riscos que comporta a súa sobreexplotación, degradación ou perda. Analizar os compoñentes do solo e esquematizar as relacións entre eles. 4. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 9. INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN 1 2 3 4 5 Obser Direc Proba Escrit Indv Grup Cader Clase Relaciona clima e características das rochas coas formas do relevo. Enumera factores que inflúen na modificación do relevo. Enumera factores que inflúen na modificación do relevo galego.

f g m Abril BXB5.2.1 CSC 9 f Abril BXB5.1.1. f g m Abril BXB4.9.2. CSC9 CCEC 12 f Abril BXB 4.2.2 Abril BXB4.2.1. f Relaciona gravidade e enerxía do Sol coa formación do relevo Define xeomorfoloxía e relevo. Define meteorización, erosión, transporte e sedimentación. Exemplifica formas de erosión, transporte e sedimentación. Explica os tipos de meteorización. Esquematiza o proceso de xelifracción. Relaciona formas de relevo con actividades humanas. Define: solo. Esquematiza os compoñentes do solo. Explica as fases de formación do solo. Enumera riscos de sobreexplotación, degradación ou perda do solo. 1. CONTIDOS. UNIDADE 10. UNIDADE 10. A MODELAXE DO RELEVO. Augas superficiais e modelaxe do relevo: formas características. Augas subterráneas: circulación e explotación. Acción xeolóxica do mar: dinámica mariña e modelaxe litoral.

Maio BXB4.3.1 OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA Acción xeolóxica do vento: modelaxe eólica. Acción xeolóxica dos glaciares: formas de erosión e depósito que orixinan. Acción xeolóxica dos seres vivos. A especie humana como axente xeolóxico. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 10. Analizar e predicir a acción das augas superficiais, e identificar as formas de erosión e depósitos máis características. Valorar e analizar a importancia das augas subterráneas, e xustificar a súa dinámica e a súa relación coas augas superficiais. Analizar a dinámica mariña e a súa influencia na modelaxe litoral. Relacionar acción eólica coas condicións que a fan posible, e identificar as formas resultantes. Analizar a acción xeolóxica dos glaciares e xustificar as características das formas de erosión e depósito resultantes. Recoñecer e identificar a actividade xeolóxica dos seres vivos e valorar a importancia da especie humana como axente xeolóxico externo. 3. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 10. INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN 1 2 3 4 5 Obser Direc Proba Escrit Indv Grup Cader Clase Explica os factores que inflúen no modelado das augas superficiais. Identifica en esquemas mudos formas de erosión, transporte e sedimentación das augas superficias. Identifica imaxes de formas de erosión, transporte e sedimentación das augas superficias.

Maio BXB 4.6.1. CCEC 12 CAA 8 m Maio BXB3.5.1. m Maio BXB 4..4.1 CSC 9 Define acuífero, cova, galería, dolina, pozo, estalactita e estalagmita. Explica o proceso de disolución dos macizos de Ca₂CO₃. Explica a formación de estalactitas e estalagmitas. Identifica en esquemas mudos formas de erosión, transporte e sedimentación das augas subterráneas. Identifica en imaxes formas de erosión, transporte e sedimentación das augas subterráneas. Esquematiza a explotación de pozos artesianos. Define praia, acantilado, barra areosa, tómbolo, estuario e delta. Diferenza delta de estuario. Explica a formación dun acantilado. Esquematiza a formación dun acantilado. Identifica en esquemas mudos formas de erosión, transporte e sedimentación do mar. Identifica en imaxes formas de erosión, transporte e sedimentación do mar. Relaciona a ondada, correntes de deriva e marea con formacións do relevo costeiro. Define reg, erg, duna, loess, deflación, corrosión e rocha en seta. Explica a formación dunha duna e dunha rocha en seta. Esquematiza a formación dunha duna e dunha rocha en seta. Identifica en esquemas mudos formas de erosión, transporte e sedimentación do vento.

f g m Maio BXB4.9.1. CSC 9 CCEC 12 f f l ñ Maio BXB4.8.1. CCEC 12 CAA 8 Maio BXB4.7.1. CCEC 12 CAA 8 Identifica en imaxes formas de erosión, transporte e sedimentación do vento. Define glaciar, circo glaciar, lingua glaciar, rocha aborregada e morena. Explica a formación do val en U e dos lagos glaciares. Explica os tipos de morenas e indica a súa localización. Identifica en esquemas mudos formas de erosión, transporte e sedimentación dos glaciares. Identifica en imaxes formas de erosión, transporte e sedimentación dos glaciares. Explica a formación dos relevos do contorno próximo. Nomea a accíón xeolóxica dos seres vivos sobre o relevo. Nomea as diferentes formas en que o ser humano actúa sobre o relevo. Describe as formas de modelaxe de Galicia. UNIDADE 11. A DINÁMICA INTERNA DA TERRA. 1. CONTIDOS. UNIDADE 11. Manifestacións da enerxía interna da Terra. Actividade sísmica e volcánica: orixe e tipos de magmas. Distribución de volcáns e terremotos. Riscos sísmico e volcánico: importancia da súa predición e da súa prevención. Distribución de volcáns e os terremotos. Riscos sísmico e volcánico: importancia da súa predición e da súa prevención Sismicidade en Galicia. 2.CRITERIOS DE AVALIACIÓN. UNIDADE 11.

f M ai B X C M f Maio/xuño BXB4.10.1 OBXECTIVOS TEMPORALIZ. ESTÁNDAR APRENDIXAXE COMPETENCIA Diferenciar os cambios na superficie terrestre xerados pola enerxía do interior terrestre dos de orixe externa. Analizar as actividades sísmica e volcánica, as súas características e os efectos que xeran. Relacionar a actividade sísmica e volcánica coa dinámica do interior terrestre e xustificar a súa distribución planetaria. Valorar e describir a importancia de coñecer os riscos sísmico e volcánico, e as formas de previlos. 3. OBXECTIVOS/ TEMPORALIZACIÓN/ ESTANDARES DE APRENDIZAXE/COMPETENCIAS/ INDICADORES DE LOGRO/ GRAO MINIMO DE CONSECUCIÓN/ PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS para avaliación positiva UNIDADE 11. INDICADORES DE LOGRO GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS INDICADORES DE LOGRO PROCEDEMENTOS e INSTRUMENTOS de AVALIACIÓN 1 2 3 4 5 Identifica en esquemas mudos manifestacións da enerxía interna da Terra. Obser Direc Proba Escrit Indv Grup Cader Clase Relaciona os procesos xeolóxicos internos como formadores do relevo. Relaciona os procesos xeolóxicos externos como destrutores do relevo. Explica como interactúan os procesos xeolóxicos externos cos internos para formar o relevo. Nomea nun esquema mudo as estrutura en capas da Terra. Define litosfera. Describe os movementos das placas litosféricas. Representa a orixe dos sismos.

f g Maio/xuño BXB5.13.1. CSC 9 CAA 8 f g Maio/xuño BXB4.12.1 CAA 8 f Maio/xuño BXB4.11.2 Explica a orixe dos sismos. Identifica a orixe da sismicidade galega. Explica os tipos de magmas. Relaciona os tipos de erupción volcánica co magma e a súa perigosidade Relaciona a distribución dos volcáns e sismos coa enerxía interna da Terra. Relaciona sismicidade e vulcanismo cos movementos das placas litosféricas Enumera riscos sísmicos e volcánicos. Indica as medidas de prevención ante o risco sísmico.