PLANIFICACIÓN E NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DO GALEGO

Transcrição

1 FACULTADE DE FILOLOXÍA DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA PLANIFICACIÓN E NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DO GALEGO Henrique Monteagudo GUÍA DOCENTE E MATERIAL DIDÁCTICO 2018/2019

2 FACULTADE DE FILOLOXÍA. DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA AUTORES: Henrique Monteagudo Edición electrónica ADVERTENCIA LEGAL: Reservados todos os dereitos. Queda prohibida a duplicación total ou parcial desta obra, en calquera forma ou por calquera medio (electrónico, mecánico, gravación, fotocopia ou outros) sen consentimento expreso por escrito dos autores.

3 1. Datos descritivos da materia G Planificación e normalización lingüística do galego Departamento: Filoloxía Galega Área: Filoloxías Galega e Portuguesa Centro: Facultade de Filoloxía Créditos ECTS:: 6.00 Clase Expositiva: Clase Interactiva: Horas de Titorías: Horas ECTS Total: 51.0 Convocatoria: 2º Semestre de Titulacións de Grao/Máster Profesor Titorías Monteagudo Romero, Xose Henrique Escritorio 201, ext Lingua utilizada nas aulas: galego.

4 2. Sentido da materia no perfil da titulación Esta materia forma parte do Módulo Optativo de especialización en Lingua e Literatura Galega. O seu obxectivo principal é ofrecer unha primeira aproximación ao proceso de planificación e normalización do galego, en particular aos seus aspectos máis sociolóxicos e politolóxicos. Para cursala é conveniente ter cursado a materia de Sociolingüística galega, aínda que non son estritamente imprescindibles coñecementos previos de sociolingüística nin unha formación específica en lingüística galega. Estudantes doutras titulacións, da Facultade de Filoloxía ou outras (en especial, Ciencias da Comunicación e titulacións de Humanidades e Ciencias sociais) serán benvidos/as. A posición da materia no cuarto curso da titulación de Lingua e Literatura Galegas é a seguinte: CUARTO CURSO PRIMEIRO SEMESTRE SEGUNDO SEMESTRE Materias ECTS Materias ECTS Tecnoloxías aplicadas ao estudo 6 Literatura galega 6 da lingua galega contemporánea: outras modalidades textuais Sintaxe do galego 6 Morfosintaxe histórica da lingua 6 galega Literatura galega 6 Optativa 4 6 contemporánea: narrativa Léxico e terminoloxía do galego 6 12 Optativa 3: Planificación e normalización lingüística do galego 6 Traballo de Fin de Grao

5 3. Obxectivos Iniciación aos conceptos básicos da sociolingüística aplicada e a glotopolítica especialmente relevantes para a situación do galego. Avaliación crítica das posibilidades e límites da planificación lingüística. Coñecemento dos principais problemas, propostas e actuacións sobre a situación social do galego nos últimos trinta anos, especialmente da lexislación e o marco normativo máis relevante. Coñecemento do traballo de entidades e institucións envolvidas en tarefas de planificación sociolingüística en Galicia. Coñecemento dos procedementos de observación, estudo e avaliación das políticas lingüísticas e os seus resultados. 4. Competencias Capacitación para unha visión crítica dos discursos sociais e as políticas públicas sobre a lingua, e incremento da (auto)consciencia metalingüística. Recoñecemento das interrelacións entre os parámetros sociais e os propiamente sociolingüísticos. Interpretación práctica de disposicións normativas e legais referentes ao idioma galego. Avaliación de políticas lingüísticas e programas de intervención normalizadora. Iniciación á elaboración dun plan de normalización e dinamización sociolingüística. Iniciación ao funcionamento e métodos de traballo dun servizo lingüístico nunha institución pública. Fomento dunha actitude crítica fronte ás cuestións sociolingüísticas e glotopolíticas. Identificarción dos factores sociolóxicos, institucionais e ideolóxicos con máis impacto na situación social do idioma galego. Capacitación para a procura e manexo dos recursos en rede. Como competencias xerais podemos indicar algunhas de tipo instrumental (pois terán que utilizar ordenadores, exercitar a súa comunicación verbal e a escrita na redacción do traballo), sistémicas (pois demostrarán a súa creatividade e os seus estándares de calidade na realización dos seus traballos individuais) e interpersoais (pois terán que actuar cos seus compañeiros na exposición pública dos traballos).

6 5. Contidos 1. Introdución: glotopolítica, planificación sociolingüística e normalización da lingua Lingua e identidade colectiva Lingua, estado e ideoloxía O nacionalismo lingüístico: lingua, nación e estado no mundo contemporáneo O globalismo lingüístico: ecoloxía das linguas na era da globalización. 2. Nocións básicas de política e planificación lingüística As áreas da intervención glotopolítica: corpus, estatus e a adquisición Tipoloxías e modalidades de política lingüística A reversión dos procesos de substitución lingüística e a normalización lingüística O ciclo da planificación sociolingüística: do diagnóstico á avaliación. 3. Política(s) lingüística(s) na España e Galicia contemporáneas Política(s) lingüística(s) no Estado Español na idade contemporánea Política lingüística e planificación en Galicia no período autonómico O marco xurídico-legal: Constitución española, Estatuto de Autonomía e Lei de Normalización Lingüística Do discurso ás prácticas, do marco legal á acción gobernamental. 4. Os axentes e os instrumentos da planificación sociolingüística Principais axentes, institucións e organismos: Xunta de Galicia (Secretaría Xeral de Política Lingüística, Centro Ramón Piñeiro), Real Academia Galega, Consello da Cultural Galega, Instituto da Lingua Galega A promoción do galego en distintos ámbitos: administracións públicas, ensino, medios de comunicación, empresa e mercado. Gabinetes de lingua, servizos de normalización lingüística, equipos de dinamización A acción colectiva e a mobilización social. Organizacións non gobernamentais: Mesa pola Normalización Lingüística, Associaçom Galega da Língua, Nova Escola Galega, ProLingua 4.4. Modelos de ensino plurilingüe. O debate sobre o modelo educativo no ensino: decretos 124/2007 e 79/2010 da Xunta de Galicia.

7 6. Bibliografía básica Bochmann, K. (2017): Hexemonía lingüística e os donos da linguaxe, Grial 216, Boix, E. (2009): "A política lingüística do Estado", en H. Monteagudo (coord.), Sociedades plurilingües: da identidade á diversidade. Santiago: Consello da Cultura Galega, Cooper, R. L. (2007): La planificación lingüística y el cambio social. Cambridge: CUP, Fernández Paz, A. / Lorenzo Suárez, A. / Ramallo, F.: A planificación lingüística nos centros educativos. [Santiago:] Xunta de Galicia. Bastardas, A. / Boix, E.: Un Estado, una lengua?. La organización política de la diversidad lingüística. Barcelona: Octaedro; Gómez Ocampo, M. (2016): «A imposición do galego». Nacemento, auxe e consecuencias da creación dun problema público. Grial 210, Lorenzo Suárez, A. (2008): A situación sociolingüística do galego: unha lectura, Grial 179, Mezo, Josu (1997): "Políticas de recuperación lingüística: unha tipoloxía baseada na teoría de xogos", Grial 136, Monteagudo, H. & Bouzada, X. (coords.) (2002): O proceso de normalización do galego Volume I. Política lingüística: análise e perspectivas, Santiago: Consello da Cultura Galega. Monteagudo, H. (2010): Por un proxecto de futuro para o idioma galego, Grial 188, Monteagudo, H. (2012): Facer país co idioma. Sentido da normalización lingüística. A Coruña: Real Academia Galega. Monteagudo, H. (ed.) (2013): Linguas, sociedade e política. Un debate multidisciplinar. Santiago: Consello da Cultura Galega. Monteagudo, H. (2016): Linguas, globalización e interculturalidade. Unha reflexión desde o galego, Grial 209, Silva Valdivia, B. (2008): Lingua e escola en Galicia. Balance e propostas de futuro, Grial 179, Subiela, X. (2010): O idioma galego. Alarmas e esperanzas, Tempos Novos. Anuario 2010, Varios Autores, A normalización lingüística a debate, Vigo, Eds. Xerais, Bibliografía complementaria Ferreira Fernández, A. X. / Nogueira López, A. / Tato Plaza, A. / Villares Naveira, L.: O estatuto xurídico da lingua galega. Vigo: Xerais, García Negro, M. do P.: O galego e as leis. Aproximación sociolingüística. Vilaboa: Eds. do Cumio, Graña Martínez (coord.), V.: Lexislación da lingua galega. Santiago: Xunta de Galicia, Monteagudo, H.: As razóns do galego. Apelo á cidadanía. Vigo: Galaxia, Monteagudo, H. (coord.): Sociedades plurilingües: da identidade á diversidade. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2009.

8 8. Tempo de estudo Actividades presenciais Actividades non presenciais Sesións expositivas: 32 horas Estudo e preparación de actividades programadas na aula 30 Sesións de seminario: horas Sesións de titoría: Sesións de avaliación: Total: 16 Traballo obrigatorio 20 3 Lecturas 26 3 Preparación de exames Metodoloxía Nas clases expositivas desenvolveranse os conceptos e categorías de análise básicos. Os estudantes irán realizando as lecturas indicadas no cronograma / planificación, seguindo o desenvolvemento das explicacións na aula. Nunha parte das clases interactivas-prácticas (10 horas) realizaranse cinco visitas a unidades de traballo (servizos de lingua de institucións públicas), onde se explicará o funcionamento e métodos de traballo de cada unha delas. Estas visitas estarán precedidas de exploración en internet da información relevante para cada centro. Realizarase un traballo obrigatorio sobre unha destas visitas, a elección de cada estudante. Outra parte das sesións interactivas (6 sesións) cubriranse mediante exposicións e debates preparados polos/as estudantes. Excepcionalmente, e previo acordo co profesor, poderán realizarse traballos en grupo. Igualmente, previo acordo co profesor, poderase realizar o traballo sobre outro asunto ao previsto nos parágrafos anteriores. É importante o manexo dos recursos dixitais e en rede, seguindo as orientacións do profesor. En particular, na páxina web persoal do profesor atoparanse moitos dos recursos que este empregará nas aulas: A comezos de curso entregarase na aula un calendario pormenorizado de lecturas, discusións, realización de traballos e outras actividades. Ofrecemos a seguir a guía de temas e lecturas para as clases interactivas.

9 Recursos en rede (Centro de Documentación Sociolingüística- CCG) (Instituto da Lingua Galega - USC) (Servizo de Normalización Lingüística- USC) (Secretaría Xeral de Política Lingüística- Xunta de Galicia) &lg=gal (Lingua- Concello de Santiago)

10 9. Criterios de avaliación A. Avaliación continua 1. Asistencia e participación nas aulas: 10%. 2. Traballo sobre un tema e exposición na aula: 40%. 3. Traballo práctico de curso obrigatorio: 50%. Os/as estudantes que non superen a materia por avaliación continua, deberán facer o exame en segunda convocatoria. Neste caso, o profesor indicará se o traballo de curso obrigatorio resulta satisfactorio ou debe ser feito de novo. B. Avaliación por exame e de estudantes con dispensa de asistencia ás aulas 1. Traballo de curso obrigatorio: 50%. 2. Exame final: 50%. No caso de avaliación por exame, será preciso obter neste unha puntuación mínima de 6 sobre dez para poder aprobar a materia. No caso de dispensa de asistencia, os/as estudantes deberán obter unha nota mímina de 7 sobre dez no exame final para superar a materia. C. Avaliación na convocatoria de xullo 1. Os/as estudantes que optasen pola modalidade de avaliación continua (A) conservarán a nota do traballo (50% da nota final) no caso de que fose avaliado positivamente, e realizarán un exame que contará por un 50% da nota, debendo superar esta proba cunha nota mínima de 5 sobre dez. 2. Os/as estudantes que optasen pola modalidade de avaliación por exame ou con dispensa de asistencia ás aulas (B), conservarán a nota do traballo (50% da nota final) no caso de que este fose avaliado positivamente, e realizarán un exame que contará por un 50% da nota, debendo superar esta proba cunha nota mínima de 6 (avaliación por exame) ou 7 (con dispensa de asistencia) sobre dez. D. Avaliación de estudantes ERASMUS e estanxeiros/as Os estudantes do programa ERASMUS e estranxeiros/as en situación especial, poderán ser avaliados segundo un sistema específico, que o profesor indicará, e que en todo caso implicará a elaboración do traballo obrigatorio de curso.plicará a elaboración do traballo obrigatorio de curso.