Boletim Academia Paulista de Psicologia ISSN: X Academia Paulista de Psicologia Brasil

Documentos relacionados
Boletim Academia Paulista de Psicologia ISSN: X Academia Paulista de Psicologia Brasil

Boletim Academia Paulista de Psicologia ISSN: X Academia Paulista de Psicologia Brasil

Boletim Academia Paulista de Psicologia ISSN: X Academia Paulista de Psicologia Brasil

Boletim Academia Paulista de Psicologia ISSN: X Academia Paulista de Psicologia Brasil

Bol. Acad. Paulista de Psicologia, São Paulo, Brasil - V. 37, n o 92, p

Questionário sobre o Ensino de Leitura

Com muito carinho para minha querida amiga e super profissional. Ale Del Vecchio

Ainda há Tempo, Volta

Medley Forró. Ú80 œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ. œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ

Lua Nova ISSN: Centro de Estudos de Cultura Contemporânea Brasil

Ac esse o sit e w w w. d e ca c lu b.c om.br / es t u dos e f a ç a s u a insc riçã o cl ica nd o e m Pa r t i c i p e :

RESULTADOS DA PESQUISA DE SATISFAÇÃO DO USUÁRIO EXTERNO COM A CONCILIAÇÃO E A MEDIAÇÃO

Medley Forró 4 Tenho Sede Dominguinhos e Anastácia

Rio 40 Graus Fernanda Abreu/F.Fawcett/Laufer Û Û Û Û Û Û Û Û Û

2. A C l a s s i f i c a ção M S C 01 H i s t o r y a n d b i o g r a p h y 03 M a t h e m a t i c a l l o g i c a n d f o u n d a t i o n s 05 C o m

Revista Bioética ISSN: Conselho Federal de Medicina Brasil

(Às Co missões de Re la ções Exteriores e Defesa Na ci o nal e Comissão Diretora.)

EU VOU PARA O CÉU # # œ. œ. œ nœ nœ. œ œ. œ. œ œ Œ œ œ b œ œ œœœ F Œ. œ œ œ. # œ œ n. œ nœ. œ œ œ œ œ œ œ. j œ. Ó Œ j œ. # œ. œ œ œ œ. œœ œ. J j.

Medley Forró 2. œ œ # œ œ œ œ #.

Resolução de Matemática da Prova Objetiva FGV Administração

P ET A g r o n o m i a & U n i v e r s i d a d e F e d e r a l d e L a v r a s U F L A / M G 1 R E S U M O 2 I N T R O D U Ç Ã O

Quero um Novo Lar پ0 3 پ0 3 پ0 3 پ0 3 پ0 3 پ0 0 پ0 0 پ0 3پ0 0 پ0 3 پ0 0

GASTRONOMIA. Cer ti fi que-se de que está es cre ven do de acor do com o tema pro pos to e dê um tí tu lo a seu tex to.

Estratégico. III Seminário de Planejamento. Rio de Janeiro, 23 a 25 de fevereiro de 2011

Álbum de lançamento das canções para idades de 5-7 anos

NPQV Variável Educação Prof. Responsáv el : Ra ph a el B i c u d o

P R E G Ã O P R E S E N C I A L N 145/2010

Obras Corais para Coro a cappella e Coro com Órgão

EU VOU PARA O CÉU # # œ œ Œ œ œ b œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ. œ œ nœ. œ nœ. œ œ œ. # œ œ n. œ œ œ œ j œ. œ. œ. œ œ. Ó Œ j œ. # œ. œœ œ. . œ nœ. J j.

Correção da fuvest ª fase - Matemática feita pelo Intergraus

O RESTAURANTE NO FIM DO UNIVERSO

Resolução feita pelo Intergraus! Módulo Objetivo - Matemática FGV 2010/

COLÉGIO OBJETIVO JÚNIOR

José Maurício Nunes Garcia ( )

RESIDENCIAL. Rua Garibaldi, 1300, Bom Fim - Porto Alegre, RS

1 i n o 3 Outubro de Em celebração aos 73 anos da Aperam, empregados compartilham suas histórias na Empresa

MOTIVA-TE ÍNDICE 04 - MOTIVA-TE CONCEITO 06 - QUEM SOMOS EQUIPA 08 - O QUE FAZEMOS SERVIÇOS 10 - O QUE FIZEMOS CLIENTES


GLOSSÁRIO PREV PEPSICO

E v o lu ç ã o d o c o n c e i t o d e c i d a d a n i a. A n t o n i o P a i m


P R O J E Ç Õ E S. Produção Vendas Interna Importação Exportação Emprego ,1% -10,7% 6,2% -3,7% ,3% 2,0% 3,5% 5,0% 15.

O Sacrifício da Cruz

Medley Forró 3. & bb b b œ œ bœ. œ bœ. œ œ œ œ. œ œ. . r. j œ œ œ. & b b b b œ. & bb b b. œ œ œ. œ œ. . œ. œ Œ. œ œ œ. œ œ. œ œ œ.

n o m urd ne Hel e n o mis

Boletim Academia Paulista de Psicologia ISSN: X Academia Paulista de Psicologia Brasil

r R LÍNGUA PORTUGUESA rato roda ramo remo ra re ri ro ru Ra Re Ri Ro Ru

Trem Bala Ana Vilela Arr. Danilo Andrade/Regina Damiati

URBANISMO COMERCIAL EM PORTUGAL E A REVITALIZAÇÃO DO CENTRO DAS CIDADES


1. A cessan do o S I G P R H

Repetindo a mesma nota. - le - ne - men - te a. trom. rar. mes. trom. mes. rar. trom. rar. mes. trom. rar. mes

Cidade Inacabada & 4 2. Œ œ œ. Andante. Manu Lafer. A b 7M/C. A ø /C. intro. 6fr. 7fr. 6fr. 7fr. 6fr.

ABRI AS PORTAS A CRISTO (Hino ao Beato João Paulo II)

! $&% '% "' ' '# ' %, #! - ' # ' ' * '. % % ' , '%'# /%, 0! .!1! 2 / " ') # ' + 7*' # +!!! ''+,!'#.8.!&&%, 1 92 '. # ' '!4'',!

/11/00 2:12 AM

Índice alfabético. página: 565 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z. procura índice imprimir última página vista anterior seguinte

Estudo comparativo de alguns indicadores em municípios do Estado de São Paulo segundo a implantação do Saúde da Família *

Bem-vindo! Depois de percorrer

6º ENCONTRO MISSÃO DE CASA

nelson de oliveira ódio sustenido

Medley Forró 3. 6 j œ œ œ. & bb b b œ œ œ nœ. & b b b b. œ œ œ œ bœ. œ œ. œnœ. œ bœ. œ œ œ œ. œ œ œ. & bb b b. œ œ. œ œ. œ œ. . œ.

A solução mais geral da equação anterior tem a forma: α 2 2. Aplicando estes resultados na equação do MHS, temos que:

REVIS TA CONTATO LEITOR GALERIA COLUNAS EDIÇÕES ANTIGAS ASSINATURA. 30/7/2014 Salão de Gramado encerra nesta quinta-feira.

Secção de Karaté Do Clube Millenniumbcp Delegação Norte

Divisão silábica e acentuação 7º ano. Professora: Allana Rauana Almeida Cortez.

ASSOCIAÇÃO BRASILEIRA DE ENGENHARIA SANITÁRIA E AMBIENTAL SITUAÇÃO DO SANEAMENTO BÁSICO NO BRASIL

Por dentro da Conta de luz

MÃE. M esmo q u e o s eu f ilho j á t enha sido regi strad o procu r e o cartóri o d e R egi stro Civil de

FACULDADES UNIFICADAS DA. Curso de Direito Escritório de Assistência Jurídica Registro OAB 6614 DA F UNDAÇ Ã O EDUCACIONAL DE B ARRETOS

Revista FAMECOS: mídia, cultura e tecnologia ISSN: Pontifícia Universidade Católica do Rio Grande do Sul.

contratar uma empresa de LIMPEZA E CONSERVAÇÃO

& Q ^` % Q ^`. & Q.# .! 8 .! 10 % Q... .! 15 .! 12 % Q. .! 17 & Q -# .! 23 .! 27 .! 30. Ó Noite Santa

& b c œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ. . w. Œ œ œ. & b œ œ. œ œ œ. j œ. & b j œ œ œ œ œ œ b œ. œ.. œ # œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ. & b w. & b 4 2.

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ αœ œ œ œ œ œ œ œ Υ Β œ œ œ œ αœ

CURSO DE INICIAÇÃO FOTOGRAFIA DIGITAL NIVEL 1

Palavra. puxa. menina menina

PROJECTO DE RESOLUÇÃO N.º 994/XII/3ª

Advento, Natal, Ano-Novo

b a c v g g g t a n m p o i a a a m i o t f m p b a m p e l x m x o a a i o r a r n r c h a a s l u u u v m u c a a s n u g r l l i a a e l

Curso de Formação Continuada PNAIC 2014 Secretaria Municipal de Educação de Florianópolis

"Dorme enquanto eu velo"

DATAPREV Divisão de Gestão Operacional e Controle - D1GC Serviço Técnico a Softwares de Produção STSP

Revista FAMECOS: mídia, cultura e tecnologia ISSN: Pontifícia Universidade Católica do Rio Grande do Sul.

Resultados de um trabalho de parceria da Fundação Bradesco com as escolas públicas no Vale do RibeirajSP

C ONHEÇA AS DISCIPLINAS DO AMERICAN ACADEMY SAIBA QUAIS SÃO OS CONTEÚDOS QUE COMPÕEM UMA FORMAÇÃO NO MODELO LIBERAL ARTS

A coragem de arriscar pela promessa de

4.7. Freqüência ao Dentista

P R O J E Ç Õ E S. Produção Vendas Interna Importação Exportação Emprego ,7% -10,9% 3,0% -3,7%

ÍNDICE EPI. Por departamento / Seção. Botas e Calçados Luvas Óculos Segurança e Proteção e e 197.

PROGRAMA DE ACELERAÇÃO TURISMO GASTRONÓMICO

Casa, acolhida e libertação para as primeiras comunidades

CRIMES AMBIENTAIS: SURSIS PROCESSUAL, PENAS ALTERNATIVAS E DOSIMETRIA

Medley Forró 4. 4 # c. œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ # œ. œ œ œ. & # # # rit. . Œ. j œ œ & # # # # œ œ œ nœ. œ œ. Œ œ nœ. œ J. œ œ œ œ œ œ œ œ. n n Œ.

Preciso De Ti DIANTE DO TRONO

UNIVERSIDADE FEDERAL DE SÃO CARLOS CAMPUS SOROCABA PROGRAMA DE PÓS-GRADUAÇÃO EM EDUCAÇÃO DIOGO BANDEIRA DE SOUZA

Recolhas Alentejanas

SELEÇÃO DE INDICADORES NO HTP PARA AVALIAÇÃO DOS TRAÇOS DE PERSONALIDADE PSICOTICISMO E NEUROTICISMO.

AVALIAÇÃO DA FERTILIDADE DO SOLO. Prof. Dr. Reges Heinrichs UNESP - Dracena

Estudos de Psicologia ISSN: X Universidade Federal do Rio Grande do Norte Brasil

Transcrição:

Boletim Academia Paulista de Psicologia ISSN: 1415-711X academia@appsico.org.br Academia Paulista de Psicologia Brasil Salomão de la Plata Cury Tardivo, Leila O Desenho da Figura Humana em crianças e adolescentes vítimas de violência doméstica Boletim Academia Paulista de Psicologia, vol. 37, núm. 92, enero-junio, 2017, pp. 63-78 Academia Paulista de Psicologia São Paulo, Brasil Disponível em: http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=94651818006 Como citar este artigo Número completo Mais artigos Home da revista no Redalyc Sistema de Informação Científica Rede de Revistas Científicas da América Latina, Caribe, Espanha e Portugal Projeto acadêmico sem fins lucrativos desenvolvido no âmbito da iniciativa Acesso Aberto

O D Human Figure Drawing Test in children and adolescent victims of intrafamilial violence Dibujo de la Figura Humana en niños y adolescentes víctimas de malos tratos Lei a Sa o o e La P a a Cur Tar i o 2 O ar i o a re en a o re u a o re eren e ao ro e o e e ui a: O Te e e enho a i ura u ana: E u o e a roni a o e a i a o no on e o a a a ia o a io n ia o i a on ra rian a e a o e en e. O o e i o a Pe ui a ora a re en ar in i a ore ai re en e no e enho a i ura u ana e i a e io n ia o i a e oi rea i a a o 634 ar i i an e, en o 331 enina e 303 enino o i a e en re 6 e 16 ano, i i i o e oi ru o : ni o o o o or i i a e io n ia i a, e ua ou a a e ru o on ro e, o o o or rian a e a o e en e e ha er u ei a e i ere e a i ua o. A ar ir a an i e o a e o erai or ai e e on e o ora en on ra a 30 a e oria o i eren a i ni i a i a, ue in i a i i u a e e o ionai, e a re en a e ra a o ro o e a a a o e inai e i u i i a e e in e uran a re en a e ran ar n ia, o i e en e i a a i a uri a e ou an ie a e. Ou ro inai re e an e o o a e a e ra o e eriora o o e e re ar a i i u a e e e ru ura o e er ona i a e. E i en iara - e inai e a i a e o Te e o e enho a i ura u ana or ru o on ra an e, o o u a a i a e re a i a a u ri rio, on orren e, ou i u nea, e a i a e e on ru o. A i, o ar i o rou e on ri ui e rea o P i o ia n i o, e e e ia e rian a e a o e en e i i a e io n ia o i a. P io n ia o i a, P i o ia n i o, e enho a i ura u ana Abstract: The article presents the results referring to the research project: The Human Figure Drawing Test: Standardization and validation studies in the context of the evaluation of intrafamilial violence against children and adolescents. The objective of the investigation was to present more frequent indicators in the Human Figure Drawings in victims of intrafamilial violence. The research was conducted with 634 participants: 331 girls and 303 boys with 6 to 16 years old, divided into two groups: a clinic composed by victims of physical or sexual violence, and a control group composed by children and adolescents without any suspicion of having lived this situation. From the analysis of the general formal and content aspects, there were 30 categories with significant differences, indicating emotional difficulties: presence of thick and erased traces, signs of impulsivity and insecurity; presence of transparency, linked to immaturity or anxiety. Other relevant signs such as deteriorated head and arms may express the difficulties of personality structuring. Signs of validity of the Human Figure Drawing were shown by contrasting groups, such as 1 CNP. Pro e o n. 305786/2010-5/ - P. 2 Me ro a A a e ia Pau i a e P i o o ia Ca eira 23 - Pro e ora A o ia a o e ar a en o e P i o o ia C ni a o In i u o e P i o o ia a USP. Rua Pro e or Me o Morae 1721, B o o - S o Pau o, SP. CEP 05508-030. E- ai : ar i o u. r. 63

relative validity to a criterion, concurrent, or simultaneous, and construct validity. Thus, the article brought contributions to Psychodiagnosis area, especially in children and adolescents victims of intrafamilial violence Keywords: intrafamilial violence, Psychodiagnosis, Human Figure Drawing Resumen: El artículo presenta resultados de la investigación: El Test del Dibujo de la Figura Humana: Estudios de padronización y validación en evaluación de malos tratos contra niños y adolescentes. El objetivo de la investigación fue prever señales más frecuentes en Dibujos de la Figura Humana en víctimas de malos tratos en la familia, y fue desarrollada con 634 participantes, siendo 331 niñas y 303 niños con edades entre 6 y 16 años, divididos en dos grupos: clínico compuesto por victimas de malos tratos físico, sexual o ambos y grupo control, compuesto por sujetos sin sospecha de sufriren dicha situación. A partir del evaluación de los aspectos formales, estrucutarales y de contenido se han observado, 30 categorias con diferencias significativas, las cuales se refieren a dificultades emocionales por los trazados gruesos y borrados; señales de impulsividad e inseguridad; presencia de transparencia, relactiva a inmadurez o ansiedad. Otros señales relevantes como cabeza y brazos deteriorados pueden expresar dificultades de estructuración dela personalidad. Se han evidenciado señales de validez del Test del Dibujo de la Figura Humana por grupos contrastantes, una validez relativa a un criterio, concurrente, o simultánea, y la validez de la constructo. Así, el artícul a traído contribuciones al área de Psicodiagnóstico, en especial de niños y adolescentes vitimas de malos tratos en fa familia. Palabras claves: malos tratos em la familia, Psicodiagnóstico, Dibujo de la Figura Humana. I A io n ia o i a on ra rian a e a o e en e e en o, rin i a en e no i o rin a ano, o i o e o i a, i u o e re e o. Sua a or a e a re en a in era i i u a e e un o e er u en eno ue e ani e a e aneira i i o a, on i uran o u e re o a i iar, e e ar en o i a or i o i i o e e a en o i eo i o, ue a re e a e o u a ao e o e o. A io n ia o i a on ra a rian a e o a o e en e e orre a in era o e rio a ore : o ioe on i o, u urai e i o i o a e oa en o i a. Para u a aior o reen o o en eno a io n ia o i a on ra rian a e a o e en e, A e e o e uerra 1998 ra e o e uin e re u o o : ra a- e e en eno en i o nenhu a e nia, a e o ia ou re i i o e i une n o ara er i o a o re a e a i i a en e i ni i a i o e n o ar ina o e en o er e or a i a ria era e e ua re ro u o en o o o ara er i a a rei era o. e aneira era, a io n ia o i a u a or a e io n ia u e i a e in er e oa, na ua o 64

a u o ran re e o eu o er i i ina or, ne an o e ne i en ian o a ne e i a e e irei o a rian a e o hen o-a e ua i er a e, o o an o-a, a i, nu a o i o e ero o e o o e e o o a u o. en re a o a i a e a Vio n ia o i a, a i era ura in i a a e i n ia e in o i o, a a er: Vio n ia i a, Vio n ia Se ua, Vio n ia P i o i a, Ne i n ia e Vio n ia a a A e e o e uerra, 1998. A io n ia o i a on ra a rian a e o a o e en e o e re re en ar u er a eiro a or e ri o ao ro e o e e en o i en o o en o ra er ria on e u n ia ara a i a, i i an o na er ur a o a no o e i en i a e e ou ro i r io e er ona i a e e e a a a o o ia Tar i o e Pin o Junior, 2010. E a e a ino-a eri ano e o ara o o O Bra i e o er a ue a i ua o e io n ia o i a ro e e ro e a e e han e, ou e a, a a a e ra a ho, au n ia e u i e a e u a iona e i ien e, a a e ane a en o a i iar, e in u n ia, ro a i o, er a e i en i a e, ana a e i o, o re a, e ora o o ra a ho, io a o o irei o e i ri ina o a inoria. O e enho a i ura u ana a i i a o o o ni a ro e i a r i a, en o a i o in ru en o e a a ia o i o i a ara eri a o or a re en ar in ru e e a i a o ai a a e e u o eno e ru ura o, ue o ere e ao e a inan o aior i er a e e a o ia o, in ini a o i i i a e e re o a, a ra a uai o in i uo ani e a ua u e i i a e e a ara er i a n o o er ei a ua er ona i a e Sen n, 2000. O e enho ro e i o e re a ne e i a e e oai, na e i a e ue, o ho e en e a er o un o e un o a r ria i a e. E a i o an ro o r i a e un o e o o n eo a ro e o o on e o in on ien e, re a a o, n o re onhe i o e o u ei o, ue a ri u o rea i a e e erna. a er,1981. A ni a ro e i a r i a e e uai a o eno ina a ni a e re i a Sen n, 2000. E o u i i a a ara a a ia o a rea a e i o-e o iona O a o,1985 Ar eno, 1993. O e e r i o o ra o ai re re i o e a o i o, en o i re in e ua o ara o o o a eria re o hi o o ou ro e e ro e i o e o e i o e er ona i a e, ara o e ar o ua ro. e e- e on i erar o n e io e on i o u ura o u ei o, ua i a e rono i a e eu n e e a uri a e e o u i a, en o re uen e o orrere erro e in er re a o e orren e o e onhe i en o a ro u o i a e a a i a e e a a ru o o ia Tar i o, 2008. A i ura hu ana re re en a a e oa e o a e, o a ien e, o o en iona o e a or o o e a hi e e, ria en a e, er e e e 65

o i a o e o o a i a a e er a ar e o or o. E on e n ia, e en o i a a i a e or ora. a er 1981,.63 e a e e e o re u o o i o ue un a en a a i o ro e i a a i ura hu ana: o e enho a i ura hu ana o e er ina o or a ore i o in i o nu eare o uai ur e o o re u a o o on ei o e i a e or ora. Ma ari 2009, e e ui a ni a, e e o o o e i o o reen er e in er re ar a in i a a re a e o e ai e ua r -a o e en e en a inha a or u ei a e ere o ri o a u o e ua, u an o T ni a Pro e i a o Ror ha h e o TP. Por eio e a ni a, a au ora on e uiu rea i ar u a in e i a o ro un a a e ru ura e a in i a e ua enina e 10 e 13 ano e i a e, on e uin o a on ar on o e o u e o ri en o ui o. O au or re o a a i u o o e re o a ni a ro e i a ne e on e o, a uai e re a ao e u o a ro un a o a on e u n ia o i a o a i en ia o a u o e a io n ia. Si a A o ia e Ca ro 2010 rea i ara u a e ui a o 28 rian a e a i ara o ue ion rio e e re o In an i C I e a T ni a r i a TP e oi o e o er in or a e ue no er i ira i en i i ar a i o in i a e ai rian a. O au ore e a a a ni a ro e i a r i a, ai e e i i a en e o. T. P. - e enho a Ca a, r ore e Pe oa ou e, Tree e Per on ue u a i en i i ar a ro e o e e e en o a er ona i a e e on i o or eio e in i a ore o ai i er o ran orno Bu, 2003. O ar i o e Si a, Pa a, Ca o i e S e a o 2010 a re en a u a re e re i o e ri a a er a e u o in ru en o ai ra i ionai na a a ia o i o i a: o e enho a i ura u ana. E i e ria ro o a e orre o e a ni a, en o ue a u a o a i a a e ou ra a ra e e u o. E i e o in ere e e re a ar a ro o a e Ma ho er 1949, uan o o i i a o o e enho a i ura u ana. Pe a i era ura e ui a a, er e e- e ue e a ni a on i e e ro e i en o i or an e na a a ia o i o i a, e a o rian a, a o e en e ou a u o. Burn e ar ar 2013 a re en a u e o i o ue en o a a ara er i a e Te e Pro e i o r i o o e enho Cin i o a a ia e oi e ai e 12 ano e e eri n ia ni a o 10.000 e enho. Ne e i ro a e u a re i o o, e a re en a u a i u o o re o e enho, en o an o o. J i Leo 2013 a or a o ri eiro e enho e o e en o i en o, en o a e or a e e ia, o e enho a i ura hu ana e ua e o u o, e i an o u a u o i u o o a or o e enho na a a ia o e a e o a er ona i a e. 66

Co re ei o a a ia o i o i a na rea a io n ia on ra rian a e a o e en e, on i era- e ue e a ir a a i en i i a o o en eno. Torna- e in i en e a o reen o a i n ia e o ionai ue e orre a e eri n ia a io n ia o i a. E a ni a r i a e or a era e o i ura hu ana, e e e ia, o e er u i i a a o o i or an e e u o e o uni a o a i n ia a rian a i a, ue a i i i a o in i e ire a en e o re o or o a rian a no a o a io n ia i a e e ua e, in ire a en e, no a o e ne i n ia a a e ui a o e e io n ia i o i a Va o e o, 2007. a a 2012 a on a ue a e ui e e i o o, e era, u a o o o ro e i o, e a an o- e o e e e Ror ha h e o TP- ni a ro e i a r i a. A au ora e a a ain a ue o e e e era, orro ora o ue o er ara ini a en e, no ue e re ere ao a e o e o ionai a i a. Ma ari e Bene i 2011 ra e u a on ri ui o a ar ir a er e i a i ana i a na o reen o o i a o o a u o e ua no un iona en o ui o a ean o- e na i en i i a o a in u ari a e o arran o e en i o ren e an ia rau i a. A i, a au ora rea i ara u e u o a ea o no o o ua i a i o rea i a o or eio e E u o e Ca o. A ro u e ro e i a no e e TP e Ror ha h e on rara inai e e eri n ia rau i a e in i a ore e uai, rin i a en e no e enho. A au ora on u ra ue a ar ir a er e i a i ana i a ara a o reen o o i a o o a u o e ua no e en o i en o e un iona en o ui o a enina, e er e eu in en a e e a ren e an ia rau i a, o re o i a o e e arran o no ro e o i en i i a rio a ea o na in erna i a o a re re en a e o e ai. a are o e Va e 2011 i u e a o e i a e a io n ia na a o e n ia, ai e e i i a en e a io n ia e ua, a on a o au en o un ia, e e re ara o Te e o e enho e Core a a ia T C e u ue ion rio a re ei o a i ura rea i a a e a in era e a i iare. Per e era a re en a e on i o en re a i ura a i iare, ro a e en e a in o a i ua o a u i a. S o e i en e a i i u a e e o uni a o en re o e ro a i iare, re u i an o a in e ra o en re e e, e o o a e i n ia e u a i eran a au ori ria e re ra r i a e e enha a e a i ura a erna. Anania, A e e o, A ei a e hi a er 2010 a re en ara u e u o o re a i eren e or a a Vio n ia o i a e rea i ara u a e ui a ua i a i a o 182 rian a e 3 a 9 ano 64 e e o a ar i u ar e 118 e e o a i a, o e enho i re rea i a o no r rio a ien e e o ar. A 67

au ora, a a an i e ei a, o er ara ue o e enho in an i u a a e ua a e o o o ia ara au i iar o ra a ho o ro e or e o i i i a ain a ia n i o re e a ore e i ua e e on i n ia a i iar, e e u a ran e har onia a e o ro e a o o a io n ia o i a, u an o- e or ra a re re en a e, o a o o ei e ere a a o. A orno 2011 a re en a u a in e i a o ar in o a hi e e e ue o a an ono e o a u o i en ia o o e in er erir no e en o i en o i o i o a rian a, e o e i ou eri i ar o i en ai re uen e e e enho e i ura u ana e rian a a an ona a, ne i en ia a, e ua en e a u a a e i i a en e a u a a a ar ir a o ara o o o e rian a ue n o i era e a i n ia. Par i i ara e e e u o 378 rian a e a o e en e, o i a e en re 6 ano e 12 ano, e n e o ioe on i o ai o ou io- ai o. O ar i i an e ora i i i o e oi ru o : ni o 281 e on ro e 97. oi e re a a a a a ia o o e a E a a e In i a ore e o ionai e o i 1976 e en on rou i er o inai e in i a ore e o ionai Ta ner 2013 rea i ou u e u o ni o on e u i i ou o e enho a i ura u ana, e enho a Pe oa na Chu a, Te e e u a e, In en rio e ra e no ia n i o e Vio n ia o i a I V e ue ion rio e e re o In an i C I, e e a a ini ia. O un o e ou ro in ru en o re e ou a e o i or an e a i n ia a e i a e a enina, e e e ia e ua re a e en ro o a ri o A in er en o ei a e on inua o rou e re u a o in ere an e na e hora a re a o en re e a e eu ui a or. Si a e on ana 2011 rea i ara u a e ui a o re o er i uan o or a o e r i a, e o in ru en o ai u i i a o e o i o o oren e e ur i o. A au ora en on rara o o re u a o o e e i o i o, e e ia en e a e a a e o e e ro e i o. En re o uai ora i a o : TP, e enho a a ia, P i er, AIS, e a a ARE, B P, I P, ETPC. e a a- e a ui a a u i i a e e e ui a ue a i e a ni a r i a, e ou ra ro e i a ue o e er u ei e au i iare na a ua o o P i o o no on e o ur i o. O re en e e u o i ou a re en ar u ra a ho e a i a o o, a ar ir a o ara o en re o e e enho e ru o e rian a e a o e en e o o ro a o e ere i a e io n ia o i a, e rian a e a o e en e e e a u ei a, on i o e ri o ara o e en o i en o e ara a a e en a a rian a. Pre en e, a, in i ar inai no TP a i a e io n ia o i a, a i e onhe er ai ro un a en e a e eri n ia re u an e e a e eri n ia. 68

M P A a o ra oi o o a, or on eni n ia, or 634 ar i i an e o i a e en re 6 e 16 ano, e a o o e o, i ri u o e oi ru o : ni o rian a e a o e en e i a e io n ia i a ou e ua o ro a a e on ro e ar i i an e e e a i a e e e o e u ei a e ere i a re re en an o, re e i a en e, 45,3 e 54,7 a o u a o. I P ora ei o : Con a o o o Coor ena ore / ire ore a In i ui e e E o a Con a o o o ai ou re on ei ara a a ina ura o Ter o e Con en i en o Li re e E are i o En re i a in i i uai o a rian a : ara e a e e i en o o rappor, e a a i a e in i i uai o e enho e u a i ura u ana rea i a a or i o o o e eri n ia, o u er i o a e ui a ora re on e. A e o i o : O ro e o oi a ro a o e o Co i e i a e Pe ui a o Sere u ano o In i u o e P i o o ia a Uni er i a e e S o Pau o, o o n ero 2010/059. A T D ora on i era o o a o a re en a o or a er 1981, Louren o Van o 1984, Bari ari, A o a e Co o o 2000. Para a an i e ora ria a o ha e a a ia o, on e o ri rio e re en a 1 e au n ia 0 ora reen hi o e o u e, o e a o ara a ara eri a o a a o ra. ora e ui o o ri rio re eren e ao a e o or ai a e o a a a i o e e re i o e o ro e i o Con e o a on a o a e uir no re u a o. ora a u a a a re u n ia e a a u a a ara er i a a a ia a no e enho a i ura hu ana ara a a o ra o a e ara o ru o ni o e e on ro e. A re u n ia a ara er i a ora o ara a e o e e e ui- ua ra o ara eri i ar e a e a era a a e e i eren iar o ru o e rian a o e e uei a e io n ia o i a. O u o ora rea i a o on i eran o a a o ra o a e, e ara a en e, ara o i o e io n ia: i a e e ua. Na a e a 1, a e uir, o a re en a o o a o re u an e a an i e o e enho a i ura u ana, o aran o o e e enho o ru o on ro e e ni o. 69

T - ui- ua ra o e re u n ia e a a ara er i a o e enho a i ura u ana e un o o ru o on ro e e ni o ** Significante a 0,01. * Significante a 0,05. 70

ora en on ra a 30 a e oria o i eren a i ni i an e en re o oi ru o e en re e a, 18 i eren a o orre no n e e i ni i n ia e 0,01 en o a ei a a i eren a n e e 0,05 e e ui a o o e a, o ue o orre e 12 a e oria. O e enho e i ura u ana, o e a a a ia o ro o a, a on ara ui a i eren a e e n e e e a o e i ni i n ia. Ana i an o o a o a Ta e a 1, o er a- e ue ora ai re uen e ara o ru o e on ro e a e uin e ara er i a : a anho ran e, o a i a o en ra, ra a o ino, ore ha ran e, e o o ro o, re en a u a ou ua e ra, o a/ io, orri o an a o, re en a e o ro, re en a e o, re en a e rou a, o a er a, re en a e e o, erna ran e, re en a e, ara ora. No ue i re ei o ao ru o ni o a ara er i a ai re uen e ora : o a i a o u erior irei o, o a i a o en ra irei o, ra a o ro o, ra a o a a a o, ran ar n ia, a e a e eriora a, re en a e o ran e ha, ra o e eriora o, erna ia, i ura u ana in o e a, re en a e en orno, a e rio n o e a or o o a i a e e re en a i ura a i o. Na a e a 2 o a re en a o o a o re u an e a an i e o e enho a i ura u ana, o aran o o e e enho en re o ru o on ro e e ni o o o o or i a e io n ia i a, o o e re o o e e e ui- ua ra o rea i a o. ora en on ra a 23 a e oria o i eren a i ni i an e en re o oi ru o o on ro e e a i a e io n ia i a e en re e a, 13 i eren a o orre no n e e 0,01 e e e n e e 0,05 o orre e 12 a e oria. O e enho e i ura u ana, o e a a a ia o ro o a, a on ara ui a i eren a e e n e e e a o e i ni i n ia. Ana i an o o a o a Ta e a 2 o er a- e ue ora ai re uen e ara o ru o e on ro e a e uin e ara er i a : o a i a o en ra, re en a e u a ou ua e ra, re en a e nari, orri o an a o, re en a e o ro, re en a e o, o a er a, re en a e e o, erna ran e, re en a e, ara ora e re en a e rou a. No ue i re ei o ao ru o e i a e io n ia i a a ara er i a ai re uen e ora : o a i a o u erior irei o, o a i a o en ra irei o, ra a o ro o, ra a o a a a o, ra a o ran ar n ia, a e a e eriora a, ra o e eriora o, erna ia, i ura u ana in o e a, re en a e en orno e a e rio n o e a or o o a i a e. Na a e a 3, o a re en a o o a o re u an e a an i e o e enho a i ura u ana, o aran o o e e enho en re o ru o on ro e e ni o o o o or i a e io n ia e ua, o o e re o o Te e e ui- ua ra o. 71

T ui- ua ra o ara a ara er i a o e enho a i ura u ana e un o o ru o on ro e e e i a e io n ia i a ** Significante a 0,01 * Significante a 0,05. ora en on ra a 13 a e oria o i eren a i ni i an e en re o oi ru o, o on ro e e a i a e io n ia e ua. u n ero enor, a ain a ra o e e a e oria o i eren a e en re e a, 6 o i eren a i ni i an e a n e e 0,01 e e 12 a e oria h i eren a e n e e 0,05. A a e a 3 o ra ue ora ai re uen e ara o ru o on ro e a ara er i a : e o o o ri o, e o o ro o e ara ora. A e ai ara er i a ora ai re uen e no ru o e io n ia e ua : ra a o a a a o, ra a o ran ar n ia, a e a e eriora a, a e a e er i, nari 72

e ueno, ra o e eriora o, erna ia, i ura u ana in o e a, re en a e en orno e a e rio n o e a or o o a i a e. T ui- ua ra o ara a ara er i a o e enho a i ura u ana e un o o ru o on ro e e e i a e io n ia e ua ** Significante a 0,01. * Significante a 0,05. D Co aran o- e o a o o e enho a i ura u ana no ru o on ro e e ni o o o o or i a e io n ia o i a, o er a - e 30 a e oria o i eren a. E e n ero re e an e e e on ra a en i i i a e e a an i e o e enho a i ura u ana i ua o ue o o o o re en e e u o: a e eri n ia e er i i a e io n ia o i a. O re u a o re e a i i u a e e o ionai, e a re en a e ra a o ro o e a a a o, o en o a on ar inai e i u i i a e e in e uran a. Pe a re en a e ran ar n ia, e o e e an ar a hi e e a re en a e i a uri a e e e an ie a e. Ou ro inai re e an e o o a e a e eriora a e a ra o e eriora o o e e re ar a i i u a e e e ru ura o a er ona i a e A e eriora o e re a e o a in a a i a e e e enhar e or a n e ra e a ar e re e an e a i ura u ana: an o o e er 73

re a i o a i i u a e e en ar ro e a no e enho a a e a o o i ar o a rea i a e ro e a no e enho o ra o ra ano, 1996 a er, 1981. Ain a e o er ou a re en a e rou a ai re uen e no ru o on ro e, a aior re en a e i ura a i o e a e rio n o e a or o o a i a e o ue a o e re e ar i i u a e e o ionai o o i a uri a e ou ne e i a e e n o e e or. uan o e ana i a a i eren a on i eran o o ru o e i i a e io n ia i a e e ua, h ai i eren a en re a i i a e io n ia i a. O a o ai re e an e e an, ou e a, ra a o a a a o, ra a o ran ar n ia, a e a e eriora a, ra o e eriora o, erna ia, i ura u ana in o e a, re en a e en orno e a e rio n o e a or o o a i a e. A i e o e e e ar a en i i i a e o e enho a i ura u ana, re e an o in io e an ie a e, i a uri a e, i i u a e e e ru ura o a er ona i a e, e en ar e i ar o a rea i a e. ra ano, 1996 a er, 1981 Louren o Van o, 1984. O a o en on ra o na re en e e ui a rei era o ue e en on ra e e u o an eriore, on ir an o ue a e eri n ia e io n ia o i a o e ra er ria on e u n ia ara a i a, i i an o na er ur a o a no o e i en i a e e ou ro i r io e er ona i a e e e a a a o o ia Tar i o e Pin o Junior, 2010. i er o inai no e enho on ir a o ro e a a er ona i a e e a rian a e a o e en e. A un a o en on ra o na re en e e ui a a ro i a e o e u o i a o na In ro u o, o o o e en h e Rai 2003 no e enho a Pe oa o e e o e enho a Ca a Ar ore Pe oa TP e rian a i a e io n ia i a o o: a e a ran e, a i e ria a en ua a o e ro ra o e eriora o. No e enho a rian a i a e a u o e ua, a u a ara er i a o e e han e o o ai en orno, erna re iona a e ran e e ra o a a a o No e u o e Vo e 2003 o i a e a u o e ua, o o e e a Ca a- r ore-pe oa TP e e A er e o Te i a In an i CAT, ora i en i i a a a u a e e a u a a o aior re u n ia or e a rian a o o u a, i ura a i o. O au or a en on rou ro e a no ra a o, ra o r u o e ai e e en o no en orno, e a re en a e erna are i er o a o er a o na re en e in e i a o i ar e ar an 1990 e A orno 2011 rea i ara e u o o o e rian a i a e io n ia e ua, o a E a a e In i a ore E o ionai e o i 1976 e a o i era inai e e han e ao a re en e e ui a. 74

Ou ro e u o i a o a e a re en ara e e han e ao a re en e e ui a o o o e a a 2012 ue on uiu e a re e n ia o u o o TP ne e on e o. E o e Ma ari e Bene i 2011 ue en on rara no e enho o TP inai ue e i en ia a re en a a e eri n ia rau i a a o ia a a i i u a e ra e na re a e ri ria ou in u are, in en a an ie a e e un iona en o ui o e or ani a o. No re en e e u o ora o er a o no e enho inai e e eriora o. O a o en on ra o ne a in e i a o, a ar ir a an i e rea i a a er i e a ir ar ue e e i en iara inai e a i a e o Te e o e enho a i ura u ana or ru o on ra an e, o o a i a e re a i a a u ri rio, on orren e ou i u nea on or e e ine Bun ha e Ca a 2002. Ta e e i en iara inai e a i a e e on ru o ou on ei o, ue e re ere e i a e ue u e e e e u on ei o e ri o ou u ra o. Ne e en i o, ao e o er a i eren a i ni i an e no e e enho o ru o i a e io n ia o i a o ru o e rian a e u ei a, no i en o e enho a i ura u ana o e- e o o ar ue h e i n ia e e i o e a i a o Ana a i e Ur ina, 2000. Pa ua i 2003 a ir a a re ei o a o ro a o e a i a e e on ru o ue o u o a in er en o e eri en a a are e o o o i a en e u a a e hore ni a ara e e i ir a a i a e e on ru o e u e e. No en an o, a on i o e io n ia o i a, n o o e er ria a e o e ui a or, or u a on i o ue e i e e oi on ro a a na o o i o o ru o ni o e on ro e. e a or a, e o re u a o o oi ru o, o e- e on uir ue h e i n ia e a i a e e on ru o ou on ei o. Ain a o e er i a o ou ro e u o u o re u a o o e er o ara o ao o re en e e u o. Co o o e a i a o o ni a ro e i a e on e a e Ca i o 2006 ue on u ra ue o e enho a i ura u ana e o CAT-A, e o rara en ei e i ri inar o ru o e e ui a o ou ro ru o e e e ara i ua e e a u o e ua. a e a or a, roner e Ra ire 2008 on u ra ue o e enho o e a u ar no onhe i en o o en eno a io n ia o e i a, e e on rara ue o e enho e ua u i i a e, o o e re o e i n ia e o ionai. Ta Anania e ou ro 2010 en on rara a e o re e a ore or r a re re en a e o e enho, en o o a ha o on ir a o e en re i a. Co a e ne e un a en o, a re en e e ui a orro ora e e a ha o, o uai a ore e a o reen o a e eri n ia a io n ia o i a. 75

C C O o e i o a e ui a ora on e a o, en o i o a re en a o u e u o e a i a o o Te e o e enho i ura u ana. oi an i a a ro o a e ra er on ri ui e rea o P i o ia n i o, e e e ia e rian a e a o e en e i i a e io n ia o i a. A i, oi rea i a a a e ui a o o Te e o e enho a i ura u ana e e e re u a o en on ra o un o e ou ro a o o er o on ri uir ara a a i a o a ni a ara o u o or i o o, na a a ia o e a e o e o ionai, e a eria a er re e i o ao Con e ho e era e P i o o ia. E i en iara - e o o ri en o e a on e u n ia ue a io n ia o i a ra, en o e e u er a eiro e o e o ro e a e a e i a, o a e o o iai, hi ri o, i o i o, o uai e e er on i era o na i e en a o e ro ra a e re en o e in er en o. A i e e era e i u ar e ui a ai a a, o e en o i en o e ro e o e ro ra a e ro o o, re en o e in er en o, un o a o uni a e, e o a, a ia, i an o inorar o e ei o e o in en o o ri en o ue e e i en iou no e enho a ue a r ei i ura hu ana, e ro e o, en ren an o ui a e e er a eira e e a e, ue on i ue, ui a e e, a i a e a rian a. A orno, A.C.. 2011 - Desenho da figura humana: indicadores de abandono, abuso sexual e abuso físico em crianças. Te e e ou ora o. In i u o e P i o o ia a Uni er i a e e era o Rio ran e o Su. Por o A e re. Anania, J. M, hi a er, M. A. A e e o, T. A. M. A ei a, V. L.M. C. hi a er,. C. A. 2010 e enho In an i e a Vio n ia o i a Revista do Laboratório de Estudos da Violência da UNESP de Marília, Ano 2010 - Edição 5 Número 05 aio. Ana a i, A Ur ina, S. 2000 Testagem Psicológica. Por o A e re: Ar e. Ar eno, M.E.. 1995 Psicodiagnóstico clínico: novas contribuições. Por o A e re: Ar e. A e e o, M.A. uerra, V.N.A. 1998 Infância e violência doméstica u o 1A/B. S o Pau o: LACRI, IPUSP. Bari ari,., A o a, C.B. Co o o, R.I. 2000. In i a ore de abuso y maltrato infantil en la prueba gráfica Persona bajo la Lluvia. Bueno Aire : Sain e C aire, 76

Bu, J.N. 2003. H-T-P: Casa Árvore Pessoa, técnica projetiva de desenho: manual e guia de interpretação. S o Pau o: Ve or E i ora P i o- Pe a i a. Ori ina u i a o e 1948 Bun ha,. Ca a, C.S.T. 2002 Sob Medida: um guia sobre a elaboração de medidas do comportamento e suas aplicações S o Pau o: Ve or E i ora. Burn, R. C. ar ar,. 2013, Action, Styles, And Symbols In Kinetic Family Drawings Kfd. Rou e e. i Leo, J.. 2013. Interpreting children s drawings. Rou e e. a are o, P. Va e, T. M. 2011 Co reen en o a in i a a i iar e A o e en e E o o Vio n ia Se ua In ra a i iar- Revista OMNIA Saúde Revistas Eletrônicas das Faculdades Adamantinenses Integradas -. 8, n. 1 on e a, A.R. Ca i o, C.. 2006. O na a a ia o e rian a a u a a e ua en e: u e u o e a i a e. 725-732. In Anais, 6, Con re o Na iona a A o ia o Bra i eira e Ror ha h e M o o Pro e i o ASBRo, 2006, Bra ia, : Ve or e i ora. roner, J. P. Ra ire, V.R. 2008. E u a e rian a i a e a u o e ua no i o ur i o: u a re i o r i a a i era ura. Paidéia, 18 40, 267-278 a a, L. L. 2012 Pericia psicológica no contexto criminal em casos de suspeita de abuso sexual infanto-juvenil Te e e ou ora o. u o e P i o o ia a Uni er i a e e era o Rio ran e o Su. Por o A e re. ra ano, E. 1996. Indicadores psicopatológicos nas técnicas projetivas. S o Pau o: Ca a o P i o o. a er E.. 1981 A i a e clínicas dos Desenhos Projetivos. Rio e Janeiro: In era eri ana i ar, R.A ar an,.l 1990 E o iona in i a or in hu an i ure ra in o e ua i i i e an nona u e hi ren- Journal of Clinical Psychology, 46 2, 211 219, Mar h. Louren o Van o. O. 1984 Testes Projetivos Gráficos no Diagnóstico Psicológico. S o Pau o: E.P.U. Ma ho er,. 1949. Proyectión de la personalidad en el dibujo de la figura humana: un método de investigación de la personalidad. a ana: Cu ura. o i, E.M. 1976. El Dibujo de la Figura Humana en los niños: evaluación psicológica. Bueno Aire : ua a u e. Ma ari, B, C. 2009 Abuso Sexual. Um trajeto da fantasia ao Real i er a o e Me ra o. Uni er i a e a e o Rio o Sino, S o Leo o o 77

Ma ari, B.. Bene i, S P. C 2011. O a u o e ua : e u o e a o e ena in e uo a. Estudos de Psicologia. (Campinas, 28(4, ou./ e. O a o, M. L. S., Ar eno, M. E.., e Pi o o, E.. 1985. O processo psicodiagnóstico e as técnicas projetivas. Rio e Janeiro: Mar in on e. Pa ua i. L. 2003. Psicometria: teoria dos testes na psicologia e na educação. Rio e Janeiro, Vo e. Sen n, M.C. 2000 Diagnóstico Psicológico: bases conceptuales y guía práctica en los contextos clínico y educativo. Ma ri: P i i a., 2000. Si a, M.C.R on ana, E. 2011. P i o o ia Jur i a: Cara eri a o a Pr i a E In ru en o U i i a o E u o. Interdisciplinares em Psicologia, Londrina, 2 1, 56-71, un. Si a, R. B., Pa a, A., Ca o i,. R., S e a o,. 2010. O e enho a i ura hu ana e eu u o na a a ia o i o i a. Psicol. argum, 55-64. Si a, A.C.C. A o ia,. R C. Ca ro, P.. 2010. A i o in i a e rian a o in o a o o ia e re i a: u e u o a ar ir a ro u o r i a no T P.in A i a e de diferentes técnicas gráficas de avaliação psicológica em psicologia da saúde Instituição: Universidade Metodista de São Paulo / Universidade de Taubaté / Universidade Guarulhos, Ta ner, A. M.. S. 2013 Oficina expressiva de desenho e pintura com crianças e adolescentes abrigados e seu cuidador. i er a o e Me ra o. In i u o e P i o o ia a Uni er i a e e S o Pau o, S o Pau o. Tar i o, L.S.L.P.C. Pin o Junior, A.A 2010. Manua o In en rio e ra e na A a ia o a Vio n ia o i a, Ve or E i ora P i o-pe a i a Tar i o,l. S. L. P. C. 2008 Vio n ia o i a: A e o C ni o e A a ia o e Mo e o e In er en o. Psicologia Saúde & Doenças, 9, 20. Va o e o, L. 2007 O emprego da Técnica do Desenho da Pessoa na Chuva: uma contribuição ao estudo psicológico de crianças vítimas de violência doméstica. Te e e ou ora o. In i u o e P i o o ia, Uni er i a e e S o Pau o, S o Pau o. Vo e, M.R. 2003. O uso de técnicas expressivas gráficas e verbais em casos de violência sexual doméstica infantil. i er a o e Me ra o, a u a e e Ci n ia e Le ra a Uni er i a e E a ua Pau i a UNESP, Arara uara. en h e Rai 2003. e enho o -T-P e Crian a A u a a. In J.N. Bu. H-T-P: Casa Árvore Pessoa, técnica projetiva de desenho: manual e guia de interpretação.. 138-141. S o Pau o: Ve or E i ora P i o- Pe a i a. Re e i o: 17/05/2017 / Corri i o: 23/05/2017 / A ei o: 23/05/2017. 78