صادرات خدمات مطالبات 94 بازار گرم مناسبات در کرانه ارس بررسی راهکارهای گسترش روابط تجاری ایران و آذربایجان صادرات خدمات و اقتصاد مقاومتی

Transcrição

1 شماره سی وسوم. دی صفحه ISSN: بازار گرم مناسبات در کرانه ارس بررسی راهکارهای گسترش روابط تجاری ایران و آذربایجان صادرات خدمات با آثاری از: فرج شهیدی حسین پورسلیمان حسین پیرموذن پروندهای در بررسی نسبت صادرات خدمات و اقتصاد مقاومتی با آثاری از: ارسالن فتحیپور اردشیر اروجی مهرداد هاشمزادههمایونی به همراه میزگردی با حضور: مسعود خوانساری حمید صافدل و احمد روستا مطالبات 94 انتظارات بخش خصوصی از بودجه سال آینده به روایت: یحیی آل اسحاق علیمحمد احمدی حمیدحسینی شاهرخعدالتیان بایزیدمردوخی حسین امیریخامکانی حمیدرضاصالحی شاهرخظهیری عبور از بحران به کار گروهی نیاز دارد کارآفرینی در صنایع دارویی به روایت محمود نجفیعرب مرکز مطالعات و بررسیهای اقتصادی اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی تهران نقشه راه رقابتپذیری گزارش راهبردی مرکز تجارت بینالملل درباره شیوههای گسترش صادرات خدمات یک آسیایی مسلط بر بازار غرب زندگي و تجربههای جک ما

2 حیم حمن لر ر ا سم هلل ال ا ب اقتصادي بررسيهاي و مركزمطالعات آيندهپژوهانه نشریه نگر ینده آ سیوسوم شماره 1393 دی تهران کشاورزی و معادن صنایع بازرگانی اتاق امتیاز: صاحب موحد كاشاني عبداهلل مسئول: مدير ینیسح محمود سید ترکنژاد احمد بهرامن محمدرضا سیاستگذاری: شورای اعضای حتفم محمدصادق غنینژاد موسی مانیان امیر صابری علیاکبر دودانگه محمود شیرازی نقرهکار حسین صادقی میرمحمد علیرضا حسینی محمود سید دکتر : نظارت با اقتصادی بررسیهای و مطالعات مرکز رئیس محمدی سارا اجرایی: امور دولتزاده رضا الجورد امیرمحمد طراحی: آتلیه آقاییزاده حسن چاپ: فنی نظارت سبز نقش لیتوگرافی: پروین صحافی: و چاپ شماره 10 بیستویکم کوچه خالداسالمبولی خیابان نشانی: 315 داخلی تلفن: researchcenter@tccim.ir : الکترونیک نشانی تسین نشریه دیدگاه مطابق الزاما آیندهنگر در مندرج مقاالت است. آنها نویسندگان نظر بازتابدهنده و No.33 Jan 2015

3 دیباچه صادرات خدمات ضرورتی که باید آن را جدی گرفت یادداشتهایماه چشمانتظار تحول در مذاکرات/ محمدرضا صفا جذب سرمایه و ضعف اطالعرسانی/ رضا کامی تحریم با اقتصاد ایران چه کرد: پژوهشی درباره آثاروتبعاتتحدیدبینالمللیاقتصادایران/ حجتالهمیرزایی پروندهویژه:اقتصادمقاومتیوصادراتخدمات دیپلماسی جادهصافک ن صادراتخدمات/ میزگردیباحضورمسعودخوانساری حمید صافدل و احمد روستا صدورخدمات فرصتهاوتهدیدها/ارسالن فتحیپور گردشگریبرنامهراهبردیندارد / اردشیراروجی فرصتهایجدید/ مهردادهاشمزادههمایونی گزارش راهبردی: صادرات خدمات نقشهراهرقابتپذیریصادراتبخشخدمات: گزارشمرکزتجارت بینالملل/ترجمهبابکواحدی انقالب در رشد اقتصادی درکرقابتپذیریخدمات نیازهایتشویقیصادراتخدمات معجزهگردشگریوفناوری پیش بهسویگسترشصادراتخدمات اقتصادسیاسی:انتظاراتبخشخصوصیاز بودجه 1394 بخشخصوصیوبودجه دولت/حمیدحسینی بودجهامید/جمشیدعدالتیان دولتمسئولیتهارابهبخشخصوصیبسپارد/ گفتوگوبا دکتریحیی آل اسحاق وضعیتاورژانسی اقتصادرکودی/ حسینامیریخامکانی بخشخصوصیهمهجابا ردپای دولتمواجه است/میزگردیباحضورحمیدرضاصالحیو شاهرخظهیری مالیات برونرفتازبودجهنفتی/علیمحمداحمدی بازار هدف: روابط تجاری ایران و آذربایجان مناسبات در دو سوی ارس گرم خواهد شد مجرای صادرات ایران به قفقاز / فرج شهیدی غلبهتجارتچمدانیبرتجارتعمده/ حسینپورسلیمان عمدهترینمشکل:قوانینگمرکی/ حسینپیرموذن دهکدهجهانی قزاقستان و تزانزیت کاال از جاده ابریشم ژاپن در آرزوی تورم 7 دلیل سقوط ارزش سهام در بازار جهانی صادراتپزشک پرسودترینتجارتکوبا چینکجامتوقفمیشود شرق آسیا در پی استقالل از بانکجهانی سقوط روبل روسیه در آستانه رکود اخالق کسبوکار عبور از بحران به کار گروهی نیاز دارد/ گفتوگو با دکترمحمودنجفیعرب تجربهکارآفرینخارجی زندگیجكما ثروتمندترینچینیدنیا گفتوگو با جك ما: رمز و رازهای مدیریت من راهنمایمدیران ۹ اصلبرایخدماتبهمشتریان/علیرضااکبری راهحلمشکالتسادهاندنهپیچیده/وارن بافت ازتغییرنهراسید کارمندانخالقبرگزینید خلق ارزش از طریق نوآوری در مدل کسبوکار/ ترجمهسارامحمدی ۴۰ نقل قول مدیران در کاهش استرس زمانیعنیپول پاورقی- بخش ششم: باور به کار گروهی فهرست دیپلماسی جادهصافک ن صادرات خدمات میزگردی با حضور مسعود خوانساری حمید صافدل و احمد روستا 13 بخش خصوصی همهجا با ردپای دولت مواجه است میزگردی با حضور حمیدرضا صالحی و شاهرخ ظهیری 40 عبور از بحران به کار گروهی نیاز دارد اخالق کسبوکار به روایت محمودنجفیعرب 58 دولت مسئولیتها را به بخش خصوصی بسپارد گفتوگو با یحیی آل اسحاق 34 صنعت گردشگری برنامه راهبردی ندارد گفتوگو با اردشیر اروجی 20 یک آسیایی مسلط بر بازار غرب كارآفريني به شیوه جك ما

4 دیباچه نگر آ ینده شماره سی و سوم / دی 1393 صادرات خدمات ضرورتی که باید آن را جدی گرفت اقتصاد ايران هنوز نتوانسته از وضعيت ركود تورمي خارج شود. پرسشی که در این میان مطرح است اين است كه چه سياستي ميتواند به خروج اقتصاد از اين وضع كمك كند پاسخ به اين پرسش بايد با توجه به واقعيتهاي جاري كشور و ظرفیتهای اقتصادی ایران و منطقه باشد. مهمترين مشخصههاي وضعيت جاري و مرتبط با اقتصاد ايران عبارتند از: - وجود و تداوم احتمالي تحريمها يا حداقل تداوم آثار اين تحريمها در كوتاه و ميانمدت - كاهش چشمگير درآمدهاي نفتي به دليل كاهش توليد و نیز همراه شدن با كاهش قيمت در ماههاي اخير - پايين بودن سهم بودجههاي عمراني و نيز احتمال اندك براي رشد قابل مالحظه جذب سرمايههاي خارجي به کشور - كاهش نرخ فعاليت اقتصادی و پايين بودن اين رقم به طوري كه بنا بر گزارشهای مرکز آمار نرخ فعالیت اقتصادی برای افراد باالتر از 10 سال در زمستان سال 1392 برابر 35/4 درصد بوده در حالي كه این شاخص در سال 1384 برابر 41/0 درصد بوده است. - در كنار پايين بودن نرخ فعاليت نرخ بيكاري نيز باالست. اين دو شاخص نشاندهنده تقاضاي بالقوه و بالفعل باال براي ورود به بازار كار است. - باال بودن نرخ آموزش عالي و بيكاري وسيع اين گروه شرايط خاصي را در بازار كار ايجاد ميكند كه غفلت از آن به مصلحت اقتصاد و جامعه نيست. - قرار داشتن ايران در وضعيت پنجره جمعيتي كه سهم نيروي آماده به كار یعنی جمعيت 15 تا 65 سال از كل جمعيت را بسيار باال برده و به حدود ۷۰ درصد کل جمعیت کشور رسانده و به همین دلیل موقعيت ويژهاي را براي جهش به جلو براي اقتصاد ايران فراهم كرده است. - وضعيت خاص كشورهاي همسايه ايران بهويژه عراق و افغانستان زمينه را براي گسترش تجارت خارجي اعم از تجارت كاال يا خدمات به اين كشورها فراهم كرده است. اكنون و با توجه به شاخصههای عمده فوق خروج از وضع ركود تورمي يك ضرورت حياتي است. ولي اين خروج بايد بر محور كدام بخش از بخشهای اقتصادی کشور متمركز شود كشاورزي يا صنعت يا خدمات روشن است كه در هر سه زمينه بايد كار كرد و برنامه داشت ولي درهرحال بايد با توجه به جميع شرايط آن زمينهاي كه ظرفيتهاي بهتري دارد را در اولويت قرار داد. به نظر ميرسد كه پاسخ درست بخش خدمات است. اگرچه با حمایت کافی از بخش کشاورزی و افزایش بهرهوری با بکارگیری روشهای علمی و تجربیات عملی دیگر کشورها میتوان در جهت تامین امنیت غذائی کشور گام برداشت اما به دلیل وضعيت بحراني آب و استحصال بيش از حد از منابع آبي و حتي خاكي و جنگلي کشور فشار بيش از اين بر بخش كشاورزي ممكن نيست. ضمن آنكه سهم بخش كشاورزي به صورت تاريخي روندي كاهنده در توليد ناخالص داخلی دارد و لذا اساس رشد اقتصادی را نمیتوان بر بخشی که سهم کاهنده در کل اقتصاد دارد قرار داد. در بخش صنعت نيز با مشكل مهمي به نام سرمايهگذاري مواجه هستيم. زيرا صنعت نياز به افزایش بهرهوری و سرمايهگذاريهای جدید فراوان دارد. در اين ميان بخش خدمات است كه شرايط آن متفاوت است و يك بخش رو به رشد و آيندهدار است. برای نمونه میتوان گفت که بخش خدمات به طور متوسط حدود ۷۲ درصد از توليد ناخالص داخلي كشورهاي صنعتي و پيشرفته را به خود اختصاص ميدهد. همچنين حدود 60 درصد فرصتهاي شغلي جوامع آنان در اين بخش قرار دارد. صادرات خدمات در سطح جهان به طور متوسط 4

5 ايجاد براي سرمايهگذاري هزینه ديگر سوي از مييابد. افزايش درصد 8 حدود توسعه که این ضمن است. صنعت بخش از كمتر بخش اين در توليد و شغل و هماهنگی پيشگفته ويژگيهاي و ايران كار نيروي شرايط با بخش این خدمات بخش فعاليتهاي در زنان نسبي حضور بهعالوه دارد. بیشتری تطابق است. توجهتر قابل زنان جذب برای بخش این ظرفیت و است بيشتر نيز نزديك 1391 سال در داخلي ناخالص توليد از خدمات سهم ايران در نسبت و است درصد 49 حدود نيز شغل بازار از آنان سهم و درصد 54 به خدمات بيشتر ظرفيت كه است درصد 56 حدود بخش اين در شاغل زنان توجه ضرورت فرضيات و دادهها اين همه ميدهد. نشان را زنان جذب براي شامل خدمات زيربخشهاي اهم ميكند. پيش از بيش را خدمات بخش به درمان و بهداشت ورزش آموزش مهندسي و فني خدمات گردشگري اين بيشتر در است. هتلداري و بازرگاني اطالعات بيمه و بانكداري حملونقل این ضمن داريم اقتصادي جهش براي ایران در مساعدي نسبتا شرايط زمينهها برخورداریم. باالئی رقابت قدرت از هم مواردی در که مساعدي شرايط جادهاي و دريايي ريلي هوايي از اعم حملونقل حوزه در - فراموش داريم میانه آسیای و عراق افغانستان به كاال تزانزيت براي بهويژه اخير سالهاي در كشور به وارداتی اقالم حملونقل هزينههاي كه نشود وسيله به وارداتی کاالهای از مالحظهای قابل بخش ميتواند كه يافته افزايش به فشار و ارز خروج از جهت این از و شود حمل ايراني ناوگانهاي و شركتها شود. کاسته کشور ارزی منابع زيرا است برخوردار باالئی رقابت قدرت از ایران گردشگري حوزه در - مطلوب هدف به را آن ايران طبیعی و اجتماعي و تاريخي ويژگيهاي اشتغالزايي ظرفيت صنعت اين كه آن خاصه ميكند. تبديل گردشگران ميشود. جامعه پايين طبقات نصيب آن عوايد از مهمي بخش و دارد فراواني نيز خارجی گردشگری فرهنگي و سياسي و غيرمستقيم نتايج ديگر سوي از اتخاذ نيازمند صنعت اين گسترش نيست. آن مادي دستاوردهاي از كمتر به حوزهاي هيچ در شايد است. جامعه سياستگذاران سوي از جدي تصميمات عمل در كه آنچه با موجود ظرفيت و مطلوب وضعيت ميان گردشگري اندازه باشد. نداشته وجود عميقي شكاف ميشود ديده منطقه در ايران مهم ظرفيتهاي از نيز پزشكي توريسم و درمان و بهداشت - كه دارد اهميت قدر آن مسأله اين است. اسالمي كشورهاي مطلوب بهويژه و خدمات از استفاده براي كشورنیز از خارج مقيم ايرانيان از توجهي قابل بخش در را آن از استفاده خدمات اين قيمت و كيفيت زيرا ميآيند ايران به درماني نيروي مازاد ظرفيتهاي وجود ديگر سوي از است. كرده باصرفه بسيار ایران همراه بخش اين در شاغل انساني نيروي صادرات با ميتواند پزشكي انساني شود. دارد وجود زيادي ظرفيتهاي نيز عالي سطوح در بويژه آموزش زمينه در - آن كيفيت حوزه اين بر مدركگرايي و مادي وجه غلبه علیرغم هرچند ايران دانشگاههای از برخی صادره مدارك بياعتباري موجب و مانده مغفول همچنان کشور دانشگاههای در علمی توجه قابل رشد دلیل به اما ميشود در مختلف ملیتهای از تحصیل به عالقمندان جذب برای مناسبی زمینه دارد. وجود ایران علمی مراکز تجربياتي ماست. جامعه امتیازهاي از ديگري وجه مهندسي فني خدمات - در فعال شركتهاي كه داده نشان خوبي به مپنا شرکت تاسیس مثل تجربي حيث از هم و هستند ورزيده علمي و نظري حيث از هم حوزه اين سياسي و مالی حمايتهای قدري با و هستند قبولي قابل كارنامههاي داراي رد شركتهايي كنند. فتح را فرامنطقهاي حتي و منطقه بازارهاي ميتوانند این از مشابه موارد و ساختمانسازي و نيروگاهها ساخت سدسازي زمينه هستند. باال افزوده ارزش با حرفهاي تخصصي خدمات دارای که اند جمله موقعیت به توجه با لذا است ايرانيان تاريخي حرفههاي از تجارت و بازرگاني - شمال کریدورهای چهارراه در آن گرفتن قرار و ایران ژئوپولیتیک و استراتژیک وسیع بازاری با همسایه کشور پانزده با همجواری نیز و غرب به شرق و جنوب به سیاستگذاریهای انجام و مقررات اصالح با میتواند ایران مالحظه قابل و کشورهای به حتی و منطقه در را خدمات و کاال مجدد صدور زمینه مناسب فرصتهای ایجاد زمینهساز که را کشور خارجی تجارت حجم و فراهم آفریقایی دهد. افزایش مالحظه قابل طور به است کشور برای ارزآوری نیز و جدید شغلی تحول دچار كيفي و كمي نظر از گذشته سال ده در نيز بيمه و بانكداري - است شده عهدهدار شغل ايجاد و اقتصادي رشد در را توجهي قابل نقش و شده خدمات ارتقاي براي را الزم ظرفيت همچنان كيفي لحاظ به آن توسعه ولي داراست. پولي و مالي و شايسته جايگاه ايران اقتصاد در كه زمينههايي مهمترين از يكي شايد - است و... رسانه و ورزش هنر و فرهنگ حوزه نياورده دست به را خود بايسته الزم تسهیالت و برداشته زمينه اين در کارآفرینان برای محدوديتها باید لذا باشيم. كشور اقتصاد در بخش اين سهم افزايش شاهد تا شود فراهم آنان برای نقش افزايش به فوق موارد تمامي تقريبا كه است اين مهم بسيار نكته حيطه از خارج عموما زیرا ميافزايد اقتصاد در خصوصي بخشي سهم و زيرساختهاي تأمين فقط بخش این در دولت وظيفه دولتياند. فعاليتهاي هب بخشها این رشد این بنابر است. نیازآنها مورد حمایتهای انجام و الزم از ديگر يكي که است کشور اقتصاد در خصوصي بخش سهم افزایش معنای كرد. خواهد تأمين را مقاومتي اقتصاد اهداف که آید بهوجود یادداشت این خواننده برای پرسش این است ممکن روشن ظرفیتهای این وجود نیز و پیشگفته ضرورتهای و نیاز علیرغم که است این پاسخ نمیدهد رخ خدمات حوزه در ملموس اتفاقی چرا پس سیاستگذاریهای و جدي تصميمات اتخاذ نيازمند خدمات بخش رشد حوزه در كسبوكار در جهش و افزایش الزمه بیشک است. کشور در مناسب است. غيرضرور بوروکراسیهای و دستوپاگیر مقررات و قوانین حذف خدمات خواهد کشور اقتصادي رشد سبب تنها نه خدمات بخش مالحظه قابل رشد بخشيد. خواهد بهبود نيز را بازرگاني تراز حساب و پرداختها موازنه بلكه شد در مهم اقدام يك نيازمند خدمات صادرات نیز و خدمات بخش در تحول بهوجود وضعيت با است. منطقه و جهان در ايران جايگاه و موقعيت بازتعريف مجبوريم هم نخواهيم اگر آن مدت میان چشمانداز و نفتي درآمدهاي در آمده كنيم فراهم را خدمات بهويژه غيرنفتي اقتصادي ارتقاي و رشد زمينههاي كه روی از و امروز كه بهتر چه ولي شویم. ملتزم نیز اجبار این لوازم به باید این بنابر است. دير فردا كه دهيم انجام را كار اين آگاهی و اختیار بخش رشد نيازمند خدمات تصميمات اتخاذ کشور در جدي الزمه و است جهش و افزایش در درکسبوكار خدمات حوزه ضوابط حذف نظارتهاي و بر غيرضرور فعاليتهاي خدماتي اقتصاد است. نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 5

6 نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره ماه یادداشتهای صفا محمدرضا عضوهیات نمایندگانو نایبرییس کمیسیونواردات ایران اتاق سال یک در همواره گذشته که بودیم شاهد به نزدیکشدن با مذاکرات موعد هستهای نرخ در تغییراتی پدید آزاد بازار ارز از وقتی و میآید مذاکرات زمان میشویم دور و یکباره افزایش در نگرانکنندهای بهوجود ارز بازار میآید. چشمانتظار تحول مذاکرات در حوزه در یازدهم دولت اقدامات برای اما است مثبت بازرگانی نیست کافی فعلی بحران از عبور بحران از ایران خروج رمز رکود«از»عبور راه این در موفقیت و است اخیر سالهای اقتصادی روز هر که برنامههایی و وعدهها عملیکردن با جز صحبت آنها از رسانهها و نشستها سمینارها در در یازدهم دولت شد. نخواهد حاصل میکنیم مثبت اقدامات برخی آمده سرکار بر که یکسالی معدن صنعت وزارت بازرگانی بخش در خصوصا را نیز دیگری وعدههای و رسانده انجام به تجارت و بحران از عبور برای فعالیتها این اما است داده صحبت با نمیتوانیم ما نیست. کافی فعلی اقتصادمان حرف با نمیتوانیم کنیم کارآفرینی و نشست با بتوان ندارد امکان و دهیم رونق را ثبات به را ارز نرخ خوب شعارهای بیان و برخاست عمل عرصه در باید که است مسائلی اینها رساند. آن به کمتر متاسفانه که موضوعی رسید. آنها به میشود. توجه بیفایده و تورمزا نقدی یارانه شد آغاز نقدی یارانههای پرداخت که هنگامی که است کسی چه اما بود»هدفمندی«از سخن بخش در هزینهکرد»هدفمند«یارانه اولویت نداند انرژی تامین به را یارانه باید ما بس. و است تولید برق تولید باید یعنی میدادیم. اختصاص تولید قرار حمایت مورد را تولیدی مراکز در انرژی و باکیفیتتر بهتر تولیدی بتوانند آنها تا میدادیم در ما که است درحالی این دهند. انجام ارزانتر و تزریق دادیم انجام که اقدامی تنها عمل عرصه کشوری در است واضح بود. بازار به پول مستقیم میدهیم مردم دست به را پول و خوابیده تولید که را نقدی یارانه دولت کاش شد. خواهد ایجاد تورم داریم. بهزیستی داریم امداد کمیته ما کند. قطع دارند پوشش تحت و نیازمند افراد از فهرستی اینها پرداخت آنها به را یارانه از بخشی میتوانیم که تولید بخش به را دولت مالی منابع باقی و کنیم مجانی را تولیدی مراکز کارگران بیمه بیاوریم. برای الزم انرژی کنیم مجانی را برقشان کنیم اقدام این بگذاریم. اختیارشان در رایگان به را تولید با بلکه کرد خواهد کمک تورم کنترل به نهتنها بیکاران عظیم لشکر برای رکود تدریجی رفع میکند. ایجاد هم اشتغال آن دشمنان و پایین قیمتتمامشده با ما واردکنندگان اخیر ماههای در متاسفانه عملکرد تداخل آن و شدهاند مواجه بزرگی معضل همچون اداراتی است. گمرکات با ذیربط ادارات وضع با که استاندارد و غذایی مواد بهداشت اداره فراوانی مشکالت اخیر ماهه شش در تازه قوانینی به شما اگر جدید قانون در آوردهاند. بهوجود را باشید کرده کشور وارد را کاالیی واردکننده عنوان عالوه کنید ترانزیت تهران به را کاال این بخواهید و از کاال بهداشت و استاندارد گواهی دریافت اجبار بر تهران به ورود محض به مجبورید بندرعباس مبدأ محصول غذایی بهداشت بر مبنی دیگری گواهی نیز قرار گویا که دستوپاگیر قانون این کنید. دریافت کند ایجاد خصوصی آزمایشگاههای برای بازاری است هم تزانزیت مرحله در وارداتی کاالهای شده باعث شود. گرانتر ترخیصشان هزینه و بخورند انباداری به را وظایفش سالهاست گمرک اداره خوشبختانه معدن و صنعت وزارت و می دهد انجام احسن نحو روانسازی کاال سفارش ثبت بحث در نیز تجارت و واحدهایی ولی است داده انجام را خوبی بسیار دارو و غذا بهداشت سازمان و استاندارد اداره همچون باالرفتن باعث تازه قوانین وضع با که هستند اداراتی شدهاند. وارداتی کاالهای تمامشده قیمت انبارداری هزینه و پول انتقال بحران دیگر از ارز بازار در مشخص ثبات نبودن به پول انتقال که ماست پیشروی معضالت وارد آنها از کاالیی میخواهیم که را کشورهایی کاال واردات برای ما میکند. دشوارتر کنیم همچون واسط کشورهای از که است چندسالی و پول انتقال برای ترکیه و متحده عربی امارات مشکالت با کار این اما میکنیم استفاده کاال طریق از بخواهیم اگر حتی ما است. مواجه بسیاری عربی متحده امارات بنام را حوالهای بانکی سیستم پولی کمیسیون درصد ۱۲ تا ۶ بین بانکها بزنیم دریافت ما از تحریم دورزدن عوارض عنوان به را در است قرار که پولی گذشته این از میکنند. در ماه یک تا هفته دو بین بگیریم تحویل امارات این برسد. دستمان به تا میچرخد بانکی شبکه سود با را پول این ما اگر است ساده معادله یک درصد ۲ ماهی باشیم گرفته وام بانک از درصد ۲۴ عوارض طرف آن از میکنیم پرداخت برایش سود امارات هند چین روسیه به ایران از پول انتقال درصد ۱۲ تا ۶ بین رقمی ثالث کشورهای سایر و پول مقدار هر انتقال برای مجموع در یعنی است. هرچند کنیم. پرداخت عوارض درصد ۱۴ باید ما به که پولی قیمت هم هنوز هزینه این باوجود ۳۰۰ تا ۲۵۰ دالری حداقل میرسد ما دست ۱۴ همین ولی است پایینتر آزاد بازار از تومان تمامشده قیمت میتواند خود نوبه به هم درصد از ما که است نظر این از دهد. افزایش را کاال مشکالت گرفتن درنظر با داریم درخواست بانک ها دارد وجود مردم مایحتاج واردات راه در که زیادی انتقال کمیسیون میزان این گرفتن در دستکم بسیاری در ما دیگر طرف از کنند. تجدیدنظر ارز این دریافت برای ماهه یک انتظار در موارد از امارات جبلعلی در را کاال میشویم مجبور پول ما وارداتی کاالی حساب این با بفرستیم. انبار به در یکبار میخورد انبارداری امارات مبدأ در یکبار در بهداشت و استاندارد تایید گواهی دریافت انتظار دریافت و ترانزیت جریان در هم یکبار و بندرعباس کجای تهران! در بهداشت و استاندارد تایید گواهی خودش کشور در کاال ترانزیت برای کسی دنیا هزینه آن صدور برای و میگیرد بهداشت تاییدیه میدهد انبارداری ارز نوسان و گفتوگوها پایین و باال بودیم شاهد همواره گذشته سال یک در هستهای مذاکرات موعد به نزدیکشدن با که وقتی و میآید پدید آزاد بازار ارز نرخ در تغییراتی یکباره افزایش میشویم دور مذاکرات زمان از رد میآید. بهوجود ارز بازار در نگرانکنندهای و بیش امریکا دالر هر قیمت گذشته چندروز همین منطق منظر از که یافت افزایش تومان ۲۰۰ از رد ما میآید. بهشمار قابلتوجهی رقم اقتصاد انتقال بحث در خوشبختانه مذاکره یکسال این چین و هند چون ثالثی کشورهایی طریق از ارز هم هنوز اما بودهایم مواجه کمتری مشکالت با رکود دستبهگریبانیم. دیگری بسیار معضالت با هر و است مشهود ایران بازار در هنوز اقتصادی گرانیهای و صنعت غذا مسکن ارز بازار در روز بانک هرچند میدهد. نشان را خودش روزافزون آورده پایین را تورم کاالها طبقهبندی با مرکزی هنوز نیز هستهای مذاکرات حتی اما است بدهد موجود اقتصادی رکود به تکانی نتوانسته این در تحولی چشمانتظار همچنان ما اینحال با و ماندهایم ایران اقتصاد رکودی شرایط و مذاکرات ماند. خواهیم 6

7 اطالعرسانی ضعف و سرمایه جذب است داشته ما رکودی اقتصاد برای دستاوردهایی چه مذاکرات نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 1 نخستین شاید این چیست ایران اقتصاد اولویت ایران اقتصاد فعلی وضعیت در که باشد پرسشی مسیری کند. باز تازه مسیری انتخاب برای را راه گرفتار آن در که سختی شرایط از را ایران بتواند که کند. رها است زائد قوانین از بتوان شاید سوال این به پاسخ در شک بدون که گفت سخن متقابلی و متضاد ما همه برای بودنشان از بیش فایدهای نبودنشان عامل خود وگرنه شوند حذف باید که قوانینی دارد. میشوند اعتمادی ازدسترفتن و فرصتها حذف وارد کشور اقتصاد به جبرانناپذیری لطمات که مختلف دستورالعملهای در هرچند کرد. خواهد رفع و قانون صحیح اجرای برای راهکارهایی این وقتی اما میخورد چشم به تجار مشکالت آنچه میرسند عمل عرصه به قوانین و قواعد تجاری عرصه که است متضادی قوانین میبینیم اولویت مهمترین اگر شاید میکند. تنگ تجار بر را بدانیم زائد قوانین رفع را ایران اقتصاد امروز مرز در روزها این آنچه باشیم. نگفته پربیراه قوانین همین از ناشی دارد جریان ترکیه و ایران معضل به تبدیل مورد این در که است متضادی و عبور سر بر ترکیه و ایران ترانزیتی اختالف و سالها ترکیه و ایران است. شده کامیونها مرور کنوانسیون عنوان با کردند امضا را کنوانسیونی قبل دو که کنوانسیونی مرزها«. از تردد»آسانسازی حرکت شدن روان برای میکرد ملزم را طرف فراهم را مساعدی شرایط ترازیت کامیونهای کند عبور مرز از میخواهد که کامیونی تا کنند طریق از را بارش اطالعات مرز به رسیدن از پیش محض به مرزی معابر در و برساند ثبت به کامپیوتر اما کند عبور چنددقیقه ظرف هویت تشخیص پلمپ حد در بحثهایی که شاهدیم عمل در که میشود کشیده پیش ترک کامیونهای باک مرز در را بزرگی مشکالت حاال در است. آورده وجود به بازرگان که کشوری دو مرز در دنیا کجای افزایش و بیشتر تعامل دنبال به هستند تجاری مبادالت حجم میافتد اتفاق مسائلی چنین بودجه از دفاع برای نمایندگانش نیز روزها این صرف آیا اما رفتوآمدند. در مجلس به پیشنهادی درشت و ریز بودجههای نوشتن و قوانین تصویب حلوفصل را ایران اقتصاد امروز مشکالت میتواند آمادهسازی با جز مهم این میرسد نظر به کند تولید عرصه بایدهای آوردن فراهم و سازوکارها ماههاست که مباحثی در نکند. رکود رفع به کمکی مطرح بازرگانی اتاقهای مختلف جلسات در روزمره مشکالت تولید توقف از سخن است سخن نقدینگی کمبود بهویژه تولیدی واحدهای واردات از اعم تجارت این بر عالوه میآید. میان به مشکالت با شد مطرح چنانکه هم صادرات و باشد الزم شاید روبهروست. پیچیدهای و خاص کنیم مطرح را بودجه بحث اینکه از پیش ما شویم رنگارنگ قوانین تصویب وارد اینکه از پیش را اقتصادی فعالیتهای اطراف در موجود حواشی زمینه در فعلی دولت خوشبختانه ببریم. بین از و رویکردها منطقه بهویژه دنیا کشورهای با تعامل باید اما است گرفته درپیش را خوبی سیاستهای از هدف میشوند. عملیاتی چگونه بحثها این دید برود بین از تنشها که است این مذاکره و گفتوگو آماده کسبوکار بهبود و پیشرفت برای بسترها و که است شده اعالم بارها اخیر ماههای طی شود. افزایشی مختلف کشورهای به ایران صادرات آمار افزایش با ما بله. میدهد نشان را درصدی چند روبهرو خارجی سفارشات حجم باالرفتن و صادرات که دارد توجه موضوع این به کسی آیا اما هستیم چه به صادرات افزایش از حاصل دریافتی پول برای برنامهای آیا شود ایران وارد است قرار شکل است قرار نحوی چه به و چگونه مسائل این اینکه داریم برود میان از و امید فاصله در را افراد مرتب و داشته بسیاری این در آیا اما میکشد. آنسو و اینسو به ناامیدی دستاورد را آن بتوان که افتاده اتفاق تحولی یکسال بله. میکنم احساس دانست گفتوگوها این شده و میشود تلطیف دارد که فضایی همین آماری اگر گفتوگوهاست. این حاصل است طی که مختلف کشورهای تجاری هیاتهای از داشته دست در آمدهاند ایران به اخیر ماههای تنها که سالهایی با مقایسه در را آن و باشیم پایشان محدود کشورهای برخی از فرستادگانی باشید داشته دست در میگذاشتند ایران در را خواهید احساس را تفاوت کنید ارزیابی را آن و منطقه کشورهای از فقط نه هیاتهایی اینکه کرد. امریکایی و اروپایی مختلف کشورهای از بلکه و گفتوگوها همین نتیجه در میآیند ایران به که بوده خاطر این به است. بوده روابط تلطیف تغییری ایران در کردند احساس دیگر کشورهای است. وقوع درحال 4 اتاق نمایندگان هیات در عضویت جز به اینجانب نیز را ترکیه و ایران بازرگانی شورای ریاست ایران طرفهای با بسیاری مالقاتهای و هستم عهدهدار برای اشتیاقها اخیر ماههای در دارم. و داشته ترک سرمایهگذاری زمینه در بهویژه ایران بازار به ورود که اندیشید سازوکاری باید اما شده بیشتر بسیار جذب را سرمایهگذاران این مختلف اشکال به بتوان بهوجود که را اعتمادی فضای داریم نیاز ما کرد. خوشبختانه کنیم. تقویت بیشتر هرچه آمده امنی فضای یازدهم دولت اقدامات به توجه با است آمده بهوجود خارجی سرمایهگذاری برای چنان نتوانستهایم که اینجاست ما نقطهضعف اما مختلف کشورهای به را فضا این شاید و باید که کشورهای از بسیاری حتی چنانکه بشناسانیم در که اعتمادی فضا و پتانسیلها از نیز منطقه بیاطالع آمده وجود به ما کشور که اطالعاتی و اخبار و هستند طریق از بیشتر را دارند ما دربارۀ که بیگانه فارسیزبان رسانههای میکنند فعالیت ما علیه اکثرا تالش باید ما میکنند. جمعآوری و پتانسیلها که کنیم بیشتری دیگران اطالع به را داشتههایمان امروز نیاز مهمترین این و برسانیم ماست. کامی رضا عضوهیات نمایندگان نایبرییس و کمیسیونحملونقل ایران اتاق با خوشبختانه اقدامات به توجه یازدهم دولت برای امنی فضای سرمایهگذاری بهوجود خارجی اما است آمده ما نقطهضعف که اینجاست چنان نتوانستهایم شاید و باید که به را فضا این مختلف کشورهای بشناسانیم. 3 طرفهای و ایران هستهای مذاکرات از سال یک پایینهای و باال که مذاکراتی میگذرد. غربی 2 الیحه است چندماهی دولت و کرده ارائه را رکود از خروج 7

8 تهران بازرگانی اتاق پژوهش ماه یادداشتهای کرد چه ایران اقتصاد با تحریم ایران اقتصاد بینالمللی تحدید تبعات و آثار درباره پژوهشی میرزایی حجتاله علمی هیات عضو دانشکدهاقتصاد دانشگاهعالمه طباطبایی تشدید با تحریمهای اقتصادی انعطافپذیری ارز نرخ بیشتر از که کرد کمک حدودی تا تولید شود. محافظت که آنجا از اما سیاستهای همچون پولی این ماند گذشته به انعطافپذیری شدید افزایش انجامید. تورم نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره نتایج از خالصهای میخوانید آنچه اشاره: تحریم اثرات»بررسی موضوع در اکتشافی پژوهشی به که است مولد«سرمایهگذاریهای و تولید در کشاورزی و معادن صنایع بازرگانی اتاق سفارش شده تالش گزارش این در است. شده انجام تهران پژوهشی طرحهای و گزارشها کتب مقاالت است مورد پذیرفتهاند انجام تاکنون که موضوع با مرتبط همراه به آنها کلیدی نکات و گرفته قرار بازخوانی م جمل بهصورت آن از برآمده پیشنهادهای و نتایج شود. بررسی آن اثرگذاری کانالهای و اقتصادی تحریم 1( بهوسیله هماهنگ عمل از است عبارت تحریم تجاری روابط داشتن از امتناع متضمن که گروهی هدف با دیگر گروه یا شخص با رابطهای هرگونه یا اقتصادی تحریم باشد زیانها جبران یا مجازات از تعدادی که موضعگیریهایی از است عبارت نیز رابطه و تجارت در محدودیت ایجاد هدف با کشورها بینالمللی قوانین آنها نظر از که کشوری با رسمی تحریمها این اغلب میشود. اتخاذ میگیرد نادیده را برنامههای و سیاستها با مقابله برای کشور یک علیه موضعگیری از تحریم واقع در میشوند. تفسیر آن میشود. عملیاتی سپس و شروع هدف سالها ایران اسالمی جمهوری اینکه با مباحثی اغلب تاکنون بوده اقتصادی تحریمهای توصیفی شده انجام اقتصادی تحریم زمینه در که درحالیکه است. بوده خبری تحلیل بهصورت یا و حداقل و نیست تازهای مسئله اقتصادی تحریمهای رد قوی ابزاری بهعنوان بهبعد اول جنگجهانی از سازوکار است. شده مطرح کشورها خارجی سیاست در دخیل عوامل و اقتصادی تحریمهای عملی که است متنوع بهحدی آن شکست یا موفقیت درستی پیشبینی تحریمکنندهنمیتوانند کشورهای اخبار به توجه دلیل بههمین باشند. داشته آن از دولتمردان و سیاستمداران اظهارنظرهای و روزمره موارد در نیز تحریمشونده یا تحریمکننده کشورهای مطالعه و دقت اینرو از است. گمراهکننده زیادی بهدست گذشته تجارب اساس بر که نظری بحثهای شود. واقع موثرتر و مفید میتواند است آمده آثار از حاکی حوزه این در اقتصادی ادبیات و تولید بر تحریم غیرمستقیم و مستقیم منفی محققان و صاحبنظران از برخی است. سرمایهگذاری برای تحریم اعمال از ناشی را فرصتهایی داخلی عمده که شدهاند متصور تولید و سرمایهگذاری سمت به اجباری حرکت در تحریم نقش به آنها داخلی نوآوریهای و ابتکارات میزان افزایش دارد. اشاره تحریم از ناشی محدودیتهای بهدلیل واردات موانع افزایش که داشتهاند اذعان دیگرسو از جهت مناسب شرایط ایجاد و خارجی محصوالت فرصتی بهعنوان میتواند نیز تولید بومیسازی اینحال با گردد. تلقی داخلی اقتصاد تقویت برای به نسبت عرضه بخش زمانیکه داشت توجه باید کششپذیر و حساس نسبی قیمتهای و ارز نرخ تقویت بهسمت حرکت به نسبت میتوان باشد بهدالیل بود. امیدوار تحریم شرایط در داخلی تولید آنکه از بیش کشور عرضه بر حاکم ساختاری تولید ارزانشدن طریق از ملی پول ارزش کاهش تحریککننده خارجی محصوالت به نسبت داخلی تولید هزینههای افزایش از باشد داخلی تولید این است. شده متاثر تحریم اعمال از ناشی داخلی با بلکه است نبوده داخلی تولید مقوم نهتنها وضعیت انتظار مورد بازده افزایش و تولید هزینههای افزایش چالش با را تولید غیرمولد عمدتا رقیب فعالیتهای است. ساخته مواجه جدی سالهایی در ایران واردات باالی حجم به توجه با آسیبپذیری داشت وجود تحریم مسئله عمال که بینالمللی محدودیتهای مقابل در ایران اقتصاد تحریمهای که است آن واقعیت یافت. افزایش بسیار ایران تجاری موازنه در شکاف تشدید باعث اقتصادی موجب نفت صادرات کاهش بر عالوه یعنی شد. و ایران بینالمللی پرداختهای نظام برهمخوردن کاالهای قیمت در افزایش خارجی تجارت رکود توسط ارزی و ریالی منابع به نیاز افزایش و وارداتی گردش در سرمایه تأمین برای تولیدی واحدهای شرایط بهتبع و اتفاقات این کنار در است. شده بیسابقهای سطح به دولت بودجه کسری تحریمی است. یافته افزایش تحریمها: از اثرپذیری در اقتصادی ساختار نقش مهم ضربه واردآمدن احتمال که داشت توجه باید می گیرد قرار تحریم مورد که کشوری اقتصادی به دارد: بستگی عامل چند به کشور آن مالی و اقتصادی ویژگی های ۱( کشور آن بین موجود مالی و اقتصادی روابط ۲( تحریمکننده کشور)های( و جهانی اقتصاد کالن اوضاع و شرایط ۳( اعمالشده تحریم های کیفیت و نوع بنابراین عوامل است. مرتبط تحریم مورد کشور شرایط به داخلی ناخالص تولید از: عبارتند زمینه این در مؤثر رشد نرخ سرمایه به داخلی ناخالص تولید نسبت سرمایه به تولید نسبت و داخلی ناخالص تولید نسبت داخلی ناخالص تولید به صادرات نسبت صادرات ساختار ملی ناخالص تولید به واردات ساختار و مقدار ملی ناخالص تولید و واردات و در عضویت سرمایه خروج و ورود میزان و سرمایه بین المللی سازمان های یا منطقه ای سازمان های مانند و )WTO( جهانی تجارت سازمان مانند و سیاسی نسبی اهمیت میزان این بر عالوه آنها. از دنیا در هدف کشور و تحریمکننده کشور اقتصادی ثالث کشورهای سیاست بر که هستند مهمی عوامل سازمان های و منطقه کشورهای دیگر همچنین و از دیگر مسائل بود. خواهند تأثیرگذار بین المللی انرژی بازارهای و جهانی اقتصاد ثبات و امنیت جمله هستند. اقتصادی تحریم های اعمال بر مؤثر عوامل از نظری ادبیات مطابق تحریم: اثرگذاری کانالهای اثرگذاری کانالهای اقتصادی تحریمهای حوزه در زیر صورت به میتوان را ایران اقتصاد بر تحریم برشمرد: تحریم از ناشی مالی و پولی محدودیتهای بودجه تنگناهای و نفتی درآمد کاهش بانکی شبکه سوداگری فرهنگ رواج و ارز نرخ بیثباتی دولت الگوی تغییر خارجی مستقیم سرمایهگذاری بازار بر تحریم اثرگذاری سرمایهای کاالهای واردات اقتصاد و خارجی تجارت بر تحریم اثرگذاری سرمایه و اقتصادی سیاستهای مکرر تغییر و غیررسمی مشکالت. با تقابل جهت اداری آینه در ایران بر اقتصادی تحریمهای آثار 2( ارقام و آمار از ایرانیان زندگی استانداردهای و سرانه درآمد یافت. رشد قابلمالحظهای بهطور ۱۹۹۰ دهه اوایل افزایش سرمایهگذاری دلیل به عمدتا رشد این دهه اوایل در تجارت افزایش و بهرهوری و اشتغال عظیم ثروت از گذشته همچون ایران بود. ۲۰۰۰ اختیار در که دیگری متنوع منابع همچنین و نفتی اجتماعی شاخصهای میکند. کسب منفعت دارد سطح و درآمد نابرابری و فقر کاهش نشاندهنده درآمد اما هستند. ایران در انسانی توسعه باالی نسبتا سایر از کمتر همچنان زندگی استانداردهای و سرانه رشد است. طبیعی منابع رانت دارای اقتصادهای شوکهای شد. متوقف اخیر چندسال در مذکور اثر اقتصادی کالن مدیریت در ضعف و عظیم آن رشد و ایران اقتصاد کالن پایداری بر شگرفی با مواجهه و تورم طوالنی دوره کنار در گذاشت. سیاستهای نسبی قیمتهای شدید تغییرات هدفمندی برای تالش جمله از اقتصادی کالن 8

9 تحریمها تشدید یارانهها هدفمندسازی ناخالص تولید رشد روند 1- نمودار 2005( )2013- حقیقی داخلی 2005 اول سهماهه 2005 سوم سهماهه 2006 اول سهماهه 2006 سوم سهماهه 2007 اول سهماهه 2007 سوم سهماهه 2008 اول سهماهه 2008 سوم سهماهه 2009* اول سهماهه 2009 سوم سهماهه 2010 اول سهماهه 2010 سوم سهماهه 2011 اول سهماهه 2011 سوم سهماهه 2012 اول سهماهه 2012 سوم سهماهه 2013 اول سهماهه )2014( پول بینالمللی صندوق نمودارها: مأخذ تعدیل توانستند آن متعاقب سیاستهای و یارانهها نیز خانوارها از و کرده کنترل را تجاری شرکتهای عینحال در کنند. حمایت انتقالی پرداختهای با داد. رخ پیشبینینشدهای روندهای و شدید نوسانات مشخصی اجتماعی برنامههای اجرای آن با همزمان افزود. مذکور مشکالت بر مهر مسکن همچون سال از بینالمللی مالی و تجاری تحریمهای تشدید ایران اقتصاد به را جدید شوکهای از موجی ۲۰۱۲ بیشازپیش را اقتصادی کالن شرایط که کرد وارد شوکها این به پاسخ در سیاستگذاری کرد. تضعیف این در و داد اولویت تورم پایدارسازی بر را تولید بزرگ شرکتهای و دولتی بخشهای تقاضای راستا شدید نسبی تغییر کرد. برآورده را مالی تأمین برای بهطور را تورم یارانهای هدفمندی همراه به قیمتها ک ندشدن به منجر و داد افزایش مالحظهای قابل تشدید با شد. ۲۰۱۱ سال در ایران غیرنفتی رشد ارز نرخ بیشتر انعطافپذیری اقتصادی تحریمهای شود. محافظت حدودی تا تولید از که کرد کمک گذشته همچون پولی سیاستهای که آنجا از اما تورم شدید افزایش به انعطافپذیری این ماند اقتصادی کالن سیاستهای رویهمرفته انجامید. از تولید و تورم نوسانی و قابلمالحظه افزایش در چنانکه داشتند کلیدی نقش ۲۰۰۰ دهه میانه و بزرگ شرکتهای آسیبپذیریهای هماکنون کرده بروز بیکاری باالی سطوح با همراه مالی بخش شوکهای برابر در اقتصاد از کامل محافظت است. دشوار کاری ایران مقامات برای آغاز همان از اخیر سیاستی چارچوب نیز عمل در همچنانکه مینمود واکنش و نداشت را کافی انعطافپذیری اتخاذشده بهطور مناسب زمان در شوکها به سیاستی نشد. اجرا بهخوبی و هماهنگ نفت صادرات محدودکننده تحریمهای مجموعه )همچون کلیدی بخشهای برخی عرضه زنجیره و بینالمللی بانکهای معامالت و خودروسازی( بینالمللی معامالت انجام در ایران توانایی داخلی کاهش به منجر و کرد تضعیف را سرمایه و جاری کمترین به نفت تولید شد. درآمدها در شدیدی عایدات رسید اخیر بیستسال در خود میزان حدود )در نیم از کمتر به نفت صادرات از حاصل و یافت کاهش داخلی( ناخالص تولید درصد ۱۵ موازی بازارهای در را خود ارزش از درصد ۸۰ ریال خودروسازی نظیر کلیدی بخشهای داد. ازدست دالیل جمله از که شدند مواجه تولید توقف با بارها این کرد. اشاره دستوری قیمتگذاری به میتوان آن ایران اقتصاد بر مالحظهای قابل رکودی آثار شوکها در را حقیقی داخلی ناخالص تولید رشد و گذاشت سال در داد. کاهش ۱۳۹۱ سال در درصد ۶ حدود درصد ۲ حدود در داخلی ناخالص تولید نیز ۱۳۹۲ یافت. کاهش تحت بهشدت بانکها دارایی سودآوری و کیفیت سختگیرانه اعتباری سیاستهای و تحریمها تأثیر ۱۷ به بازپرداختنشده وامهای گرفت. قرار دولت ۱۰ حدود )در رسید ۱۳۹۱ سال وامهای درصد تاحدود که غیرنفتی( داخلی ناخالص تولید درصد خارجی تجارت مشکالت منعکسکننده زیادی بخصوص شرکتها بخش در نقدی جریان و اعتبارات بود. دولت مالکیت تحت موسسات ۲۰۱۳ سال دسامبر در خصوصی بخش به اعطاشده یافت افزایش درصد ۲۱ ۲۰۱۲ دسامبر به نسبت بود. حقیقی لحاظ به درصدی ۶ افت بیانگر که بانکها میان در دولتی بانکهای وامدهی فعالیت آنان وامگیرندگان اغلب زیرا داشت را افت بیشترین میدادند. تشکیل بازپرداخت از ناتوان شرکتهای را بانکهای سپردههای رشد چالشها این علیرغم از درصد ۶ تا ۲۰۱۳ دسامبر در خصوصی بخش گرفت. پیشی اعتبارات رشد تولید از درصد ۶/۵ به جاری حساب مازاد که یافت کاهش ۱۳۹۱ سال در داخلی ناخالص بود. ۱۳۹۰ سال در آن مقدار از نیمی با برابر تقریبا نفت صادرات شدید افت شرایط این اصلی عامل با کرد. جبران را آن از بخشی واردات کاهش که بود تراز مجموع در سرمایه حساب کسری درنظرگرفتن داخلی ناخالص تولید از درصد ۳/۵ با برابر پرداختها ناخالص خارجی داراییهای شد. ۱۳۹۱ سال در میلیارد ۱۰۴ به ۱۳۹۱ سال پایان در مرکزی بانک رسمی ذخیره داراییهای نقدینگی اما رسید دالر ایران توافق متعاقب داشت. قرار مضیقه در همچنان خام نفت فروش ۲۰۱۳ نوامبر در ۵+۱ گروه با شد دانسته مجاز روز در بشکه یکمیلیون تا ایران بلوکهشده وجوه از دالر میلیارد ۴/۲ به دسترسی و صادرات تحریم گردید. امکانپذیر کشور از خارج در و طال تجارت و خودروسازی صنعت پتروشیمی ایران درآمد که شد برداشته موقتا نیز گرانبها فلزات ایاالت آن پیرو و داد افزایش دالر میلیارد ۱/۵ را کانالهای ایجاد به اقدام نیز اروپا اتحادیه و متحده ایران با بشردوستانه تجارت تسهیل برای مالی مرکزی بانک علیه تحریمها عینحال در کردند. ماند. باقی داخلی مالی موسسات سایر و ایران ناخالص تولید رشد روند یک شماره نمودار 2011 سال در تحریمها تشدید اثر و حقیقی داخلی شروع با رشد نرخ نزولی روند میدهد. نشان را آن بر 1390 سال در است. شده آغاز یارانهها هدفمندی عامل هزینه به حقیقی داخلی ناخالص تولید رشد تحریمها تشدید با است. شده محاسبه درصد 3 برابر 1392 سال در و رسید 5/8- به بعدی سال در رشد پیشبینی آمد. بهدست 1/7- برابر رشدی نیز سال در رشد تحریمها احتمالی تخفیف با میشود درصد 2/3 به 1394 سال در و درصد 1/5 به 1393 نزولی روند میشود مالحظه که همانطور برسد. خود این و داشت وجود تحریمها شروع از پیش رشد اعتقاد به است. آسیبپذیری از باالیی میزان نمایانگر وضعیت تنها تحریمها شوک کارشناسان از بسیاری است. کرده تشدید را ایران اقتصاد وخامت به رو تورم کنار در اقتصادی رکود تعمیق با کاهش نیز نهایی مصرف مخارج لجامگسیخته مصرفی مخارج کاهش شاهد بهطوریکه یافت مصرف مخارج بودیم. درصد 8- تا دولت نهایی نوسانی و کاهشی روندی نیز خصوصی بخش نهایی پس ناخالص ثابت سرمایه تشکیل و کرد تجربه را کاهش بشدت 2011 سال در تحریمها تشدید از 2000 زمانی دوره در را تقاضا اجزای دو نمودار یافت. مخارج بیانگر آبیرنگ روند میدهد. نمایش 2013 تا مخارج بیانگر قرمزرنگ روند خصوصی نهایی مصرف تشکیل بیانگر سیاهرنگ روند و دولت نهایی مصرف میشود مشاهده چنانکه است. ناخالص ثابت سرمایه است. روبهبهبود اکنون داخلی تقاضای میدهد نشان مختلف محققان بررسیهای نتیجه تأثیر تحت را ایران اقتصاد زمینه چهار در تحریم که فزاینده عدمقطعیت ایجاد زمینه اولین میدهد. قرار است. تجاری های محدودیت افزایش دوم حوزه است. مالی جابجایی محدودیتهای به زمینه سومین تحریمها اثرگذاری چهارم بخش و میشود مربوط در تحریم زمینه چهار ایران اقتصاد تحتتأثیر را میدهد. قرار زمینه اولین عدمقطعیت دوم حوزه است. محدودیتهای است. تجاری به زمینه سومین محدودیتهای مالی جابجایی میشود مربوط چهارم بخش و اثرگذاری بر تحریمها است نفت بخش زیادی نقش که رکود ایجاد در ایران اقتصاد در است. داشته

10 تهران بازرگانی اتاق پژوهش ماه یادداشتهای تحریمها طریق از تمایل کاهش سرمایهگذاری فعالیتهای در اکنون که تولیدی مشکالت با روبرو عدیدهای سوء اثر هستند زمینه در خود را سرمایهگذاری جاذبه گذاشتند. فعالیتهای ورود و غیرمولد این به بانکها عرصه تولید دریافت از را سرمایهها بیشازپیش ساخت. محروم رکود ایجاد در زیادی نقش که است نفت بخش بر باالی حجم به توجه با است. داشته ایران اقتصاد در تحریم مسئله عمال که سالهایی در ایران واردات مقابل در ایران اقتصاد آسیبپذیری داشت وجود یافت. افزایش بسیار بینالمللی محدودیتهای بخش در اقتصادی رشد غیرنفتی: تولید رشد یافت. کاهش تحریمها از تأثیرگرفتن با غیرنفتی تولید نهادههای هزینه افزایش طریق از تحریم و تورم واسطهای کاالهای واردات هزینه )افزایش گذاشت. غیرنفتی بخش بر غیرمستقیم اثری غیره( پیش ایران در سرمایهگذاری و تولید ساختار البته تحریمها و بود ناکارآمدی دچار نیز تحریمها از ضعف اساسا کرد. وخیمتر را شرایط و اوضاع تنها مشخصه نامولد بخش گسترش و تولیدی بنیانهای از یکی تولید نامطلوب ساختار و است ایران اقتصاد سهم میشود. محسوب ایران اقتصاد چالشهای ایران در غیرنفتی تولید برابر در خدمات بخش باالی تولیدی بخش در فعالیت هزینه است. جدی آسیبی و است بوده باال تحریمها از پس چه و پیش چه هک نامولد بخشهای به سرمایهها رویآوردن معضل تولیدی فعالیتهای با مقایسه در را چشمگیری سود داشته وجود ایران اقتصاد در همواره داشتند بههمراه فعالیتهای بر عرصه تحریمها با همزمان لذا است. جدیدی فرصتهای درعوض و شد تنگتر تولیدی گرفت. قرار غیرمولد فعالیتهای پیشروی افزایش بهشدت تحریمها تشدید با نیز تورم تورم: نسبی قیمتهای در اختالل موجب تورم یافت. تخصیص برای را بازار نظام کارایی و میشود نیز تورم ثبات عدم ضمنا میدهد. کاهش منابع برجای اقتصادی عامالن تصمیمات بر منفی اثرات کاالهای انواع قیمت باال تورم زمان در میگذارد. همین نمیکند. تغییر تورم بهتناسب صنعتی دید افق میکند منحرف را منابع تخصیص امر ریسک و میکند محدود را صنعتی کارفرمایان میدهد. افزایش آنها برای را اقتصادی فعالیتهای سرمایهگذاریهای و تولید زمینه در ارز نرخ ارز: نرخ به وابستگی که دارد اهمیت جهت آن از مولد در تولید ساختاری شاخصههای از یکی خارج صنعتی تولیدات اکثریت در ما چراکه است ایران کاالهای و اولیه مواد واسطهای کاالهای جهت از ۷۰ حدود در وابستهایم. کشور از خارج به سرمایهای به مربوط گذشته سالهای فراوان واردات از درصد واسطهای کاالهای اولیه مواد به تولید بخش نیاز وابستگی این و است بوده سرمایهای کاالهای و حفظ کشور تولید ساختار در همچنان متأسفانه جاری حساب مازاد اینها بر عالوه است. شده است. یافته کاهش بهشدت اخیر چندسال در ایران سال میانه از نفت صادرات از حاصل دریافتیهای به عمدتا که کرده افت درصد ۵۰ از بیش ۲۰۱۲ واردات است. بوده نفت صادرات حجم کاهش دلیل هزینههای و ارز نرخ شدید تضعیف نتیجه در نیز کاهش بینالمللی تجاری فعالیتهای انجام باالتر از جاری حساب مازاد اساس این بر است. یافته به ۱۳۹۰ سال در داخلی ناخالص تولید درصد ۱۱ ۱۳۹۱ سال در داخلی ناخالص تولید از درصد ۶/۶ پایان در ایران خارجی ارز ناخالص ذخایر رسید. ۱۷ معادل دالر میلیارد ۱۱۰ حدود در ۲۰۱۳ سال broad( گسترده پول از درصد ۴۹ و واردات ماه دسترسی در دشواریها اینحال با است. )money به پرداختها انجام و بینالمللی پرداخت نظام به تحریمها تشدید بهدنبال که تبدیل قابل ارزهای ارزهای ترکیب و نقدینگی داد رخ ۲۰۱۲ سال در پی در داد. قرار تأثیر تحت را خارجی داراییهای برای خارجی اعتبار امنیت تأمین در دشواریها درصد )۶ دالر میلیارد ۷ به خارجی بدهی واردات کرد. افت ناخالص( ذخایر سرمایهای کاالهای ضعف اعتبارات: و سرمایهگذاری از دیگر یکی سرمایهگذاری محدودشدن و نسبت روند است. ایران در تولید ساختار ویژگیهای اقتصاد در داخلی ناخالص تولید به سرمایهگذاری مناسبی جایگاه از کشورها سایر با مقایسه در ایران رشد نمیشود مشاهده آنچه اما است برخوردار آن دالیل بهتر درک برای که معضلی است. اقتصادی طوالنیشدن کرد. توجه نیمهتمام طرحهای به باید ایران اقتصاد جدی مشکالت از پروژهها انجام زمان سرمایهگذاری آمار به توجه با درواقع میرود. بهشمار مناسب کشورها دیگر به نسبت ایران نسبی جایگاه لحاظ به و بوده محدود سرمایه انباشت اما است بسیاری است. نرسیده مطلوب بهحد هنوز نیز کیفی زمینه در اصلی مشکل که دارند اعتقاد صاحبنظران از ناکارآمد مدیریت بلکه آن کمبود نه سرمایهگذاری است: طرح قابل دوجنبه از که است آن دانش کمبود یا فقدان بهدلیل تولید: مدیریت اول- عوامل بهینه تلفیق الزمه که کافی تخصصی و فنی است. سرمایه جمله از تولید سرمایه: جهتدهی و انباشت مدیریت دوم- شناسایی درستی به اوال را نقدینگی که بهنحوی در و تولیدی مولد مجاری به را آن ثانیا و کرده مزیت دارای تولیدات سمت به ممکن شکل بهترین کارآمد سرمایه بازار وجود عدم کند. هدایت نسبی است. معضل این مؤید کشور در طریق از نیز تحریمها پیشین مشکالت بر عالوه تولیدی فعالیتهای در سرمایهگذاری تمایل کاهش اثر هستند روبرو عدیدهای مشکالت با اکنون که جاذبه گذاشتند. را سرمایهگذاری زمینه در خود سوء عرصه این به بانکها ورود و غیرمولد فعالیتهای محروم بیشازپیش سرمایهها دریافت از را تولید ۲۰۱۴(. پول بینالمللی )صندوق ساخت پیشنهادی سیاستهای 3( ذکر پیشتر که چالشهایی و مشکالت حل برای میگردد: پیشنهاد ذیل راهکارهای رفت آن زمینه در توسعهای مناسب استراتژیهای اتخاذ - در برنامهریزی نظام اصالح و سرمایهگذاری و تولید حوزهها این نفت بدون اقتصاد سمت به حرکت - مسیرها جهتگیری و کارآمد بانکی نظام ایجاد - تولید سمت به نامولد بخش محدودکردن و مهار - فراوان سرمایهگذاری طرحهای افتتاح از پرهیز - سیاستهای و تجاری مناسب استراتژی اتخاذ - جایگزینی سیاست اتخاذ )نظیر آن با متناسب واسطهای و سرمایهای کاالهای مورد در واردات آن( امثال و تجاری شرکای متنوعسازی تصمیمگیریها بر علم حاکمیت به نهادن گردن - آن کیفیت ارتقای و نقدینگی رشد محدودکردن - عمومی بخش و واقعی خصوصی بخش تقویت - دولت پاسخگویی و مسئولیتپذیری تقویت - رسانههای و مطبوعات قدرت گسترش طریق از ارتباطی رشد( )درصد تقاضا اجزای 2- نمودار ) ( خصوصی نهایی مصرف مخارج دولت نهایی مصرف مخارج ناخالص ثابت سرمایه تشکیل

11 دیپلماسی جادهصافک ن صادرات خدمات. میزگردی با حضور مسعود خوانساری حمید صافدل و احمد روستا صادرات خدمات فرصتها و تهدیدها. ارسالن فتحیپور صنعت گردشگری برنامه راهبردی ندارد. اردشیر اروجی بخش مسکن و فرصتهای جدید برای صادرات. مهرداد هاشمزادههمایونی صادرات خدمات چه نقشی در تحقق اقتصاد مقاومتی ایفا میکند اقتصاد مقاومتی تحلیلها و صادرات گزارشهای خدمات ماه صادرات خدمات آ ینده شماره سی و سوم / دی 1393 نگر خبرها و پرونده نظرها ویژه 11

12 خدمات صادرات از حمایت لزوم مقاومتی اقتصاد ابالغیه 10 بند و افزوده ارزش تناسب به خدمات و کاالها صادرات از هدفمند همهجانبه حمایت گسترش الزم مشوقهای گسترش و مقررات تسهیل طریق از مثبت ارزآوری خالص با سرمایهگذاری تشویق نیاز مورد زیرساختهای و ترانزیت و خارجی تجارت خدمات شکلدهی صادراتی نیازهای با متناسب ملی تولید برنامهریزی صادرات برای خارجی منطقه. کشورهای با بهویژه کشورها با اقتصادی پیوندهای تنوعبخشی و جدید بازارهای نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره صادرات به موفق که بازارهایی و خدمات آمارهای به اگر صافدل: حمید میان معناداری نسبت که میبینیم بیاندازیم نگاهی شدهایم آنها به خدمات اقتصادی سیاسی- دیپلماسی و ارتباطات و فنیومهندسی خدمات صدور توسعه رد معناداری پروژههای اجرای چنانکه دارد. وجود کشورها این با دولتهایمان نشان را معنادار ارتباط همین کشورها سایر و ونزوئال بالروس روسیه کشورهای خیلی ما خصوصی بخش قدیمی تجار ارتباطات کاال حوزه در شاید میدهد. رد پشتیبانی هم فنیومهندسی بخش خدمات صادرات حوزه در اما باشد قویتر است. شده واقع موثر بسیار بینالملل حوزه در تسهیل هم و داخل موضوع این داریم. گردشگری حوزه در باالیی پتانسیل ما خوانساری: مسعود برای الزم شاخصهای در رتبهها اولین داشتن وجود با ایران که است مهمی در ما ضعف علت میبرد. حوزه این از اندکی سهم دنیا در گردشگر جذب دیده اگر است. بینالمللی زنجیرهای شبکههای با ارتباطمان قطع حوزهها این که نیست معنا این به قطعا دارد توریست میلیون ۲۰ ساالنه کشوری میشود یافته رونق کشور آن گردشگری نتیجه در و گرفتهاند تصمیم تنهایی به افرادی هک است بازاریابی و تشویق آژانسها از متوالی زنجیرهای نشاندهنده بلکه است میکند. ایجاد توریست کشورها برای اگر است. مهم خیلی میان این در خدمات بازاریابی بحث روستا: احمد بازاریابی در را مهم استراتژی سه باید کنیم فکر صادرات به واقعا میخواهیم استراتژی دوم بازارها گزینش استراتژی نخست دهیم. قرار توجه مورد خدمات سه هر در ما که است بازارها در حضور تداوم استراتژی سوم و بازارها به ورود هستیم فعال آن در که صادراتی بازارهای مجموعه هنوز داریم. نقص مورد این االن میشویم. تکمحصولی حد از بیش نیز غیرنفتی صادرات در است. محدود رامیخواهندکه انواعخدماتی شاهدپدیدهایهستیمبانامبازارهاینوظهورکه تادیروزوجودنداشت.آیامادرگزینشبازارهایمانمطالعهشدهعملمیکنیمیا فعال بازارهایی در معموال دهیم ادامه گذشتهمان روشهای به که داریم عادت هستیمکهسابقهوارداتازآنهاراداریم.یعنییکشناختوارداتیداریموبعد به ویژهای نگاه ایران خدمات فعاالن تمام نیست بد رفتهایم. صادرات سمت به رویصادراتکارکنیم اگرمیخواهیمبر داشتهباشند. بازارهایجدیدونوظهور بازارهای با مستمر داشتن ارتباط از عبارت درست صادرات که باشد یادمان باید رایاد اصولش دهیمباید انجام اگرمیخواهیمکارصادراتی دنیاست. در حرفهای است. بگیریمکهبازاریابیحرفهایوتخصصی دولت عزم و فناوریها این از بسیاری بومیشدن هاشمزادههمایونی: مهرداد اوجگرفتن برای را مناسبی زمینه اکنون ساختوساز حوزه در آن از استفاده به سبکسازی انرژی اتالف از جلوگیری است. کرده مهیا روزافزون نیاز این مهمی بخش محیطزیست با صنعت این همسازی و مقاومسازی کار سرعت عرصه به ایرانی متخصصان ورود با خوشبختانه که است رویکرد این مزایای از در که کرده بدل قابلیتی به را ظرفیت این مواد و نانوتکنولوژی چون علومی ویژگی این میشود. فراهم صادرات عرصه در جدیدی فرصتهای آن نتیجه در عراق و افغانستان نظیر ما همسایگان از تعدادی که مییابد اهمیت آنجا از نوسازی در مرکزی آسیای کشورهای چون دیگری همسایگان و بازسازی روند خدمات این به شدت به خود کشور متنوعسازی در خلیجفارس حوزه بازارهای و ساختمانی مدرن مصالح تنوع و ارزانی فنیومهندسی توان به توجه با و دارند نیاز شوند. بهرهمند خدمات این از میدهند ترجیح از باید ایران که همسایه کشورهای خدماتی نیازهای از یکی فتحیپور: ارسالن خوشبختانه است. پزشکی خدمات صادرات کند بهرهبرداری مطلوبی بهنحو آن کیفی نظر از امروزه که است بهنحوی ایران در پزشکی پیشرفتهای و دستاوردها حتی و میشوند بهرهمند ایران پزشکی توان از همسایه کشورهای از بسیاری درمانی خدمات هزینه پایینبودن بهدلیل دنیا نقاط دراقصی ما هموطنان بسیاریاز از خود درمانی امور برای پزشکی خدمات ارائه کیفیت باالبودن و نسبی صورت به زیرساختها سایر تأمین با باید راستا این در میبرند. بهره کشور پزشکی خدمات را پزشکی خدمات و صادرات توسعه آسان رفتوآمد و اقامتی امکانات تامین مانند نمود. پیگیری خدمات صادرات اصلی اولویتهای از یکی عنوان به و خدمات صادرات گردشگری حوزه در میخواهیم اگر ما اروجی: اردشیر درحال باشیم. داشته آمار باید کنیم حرکت مطلوب جهت در مقاومتی اقتصاد درحالی این نداریم. گردشگران و خروجی و ورودی گردشگران از آماری حاضر اقماری حسابهای سراغ میتوانستیم داشتیم را اولیه آمار این اگر که است حسابهای روی حقیقت در گردشگری اقماری حسابهای برویم. گردشگری داخلی ناخالص تولید روی تاثیری چه گردشگری میگوید و میکند کار ملی چگونه ارزآوریاش و درآمدزایی سطح و است داشته اشتغال در تاثیری چه و نمیتوانیم نداریم گردشگران تعداد از آماری ما اینکه دلیل به متاسفانه است. معضالت از یکی ترتیب این به بدانیم. داخلی ناخالص تولید روی را آن تاثیر است. آمار گردشگری بخش اساسی 12

13 عکس:امیدایرانمهر خدمات صادرات جادهصافک ن دیپلماسی روستا احمد و صافدل حمید خوانساری مسعود حضور با میزگردی در خدمات صادرات و مقاومتی اقتصاد مختلف کشورهای نیازهای جهانیشدن فرآیند در محمودآبادی: عظیم رد که است آن معنای به این و میشود نزدیکتر و نزدیک یکدیگر به روزبهروز اهمیتی از صادرات و جهانی تجارت امروز دنیای اقتصادی مناسبات مجموعۀ و»تولید«مسئله بر همواره ما کشور در هرچند است. برخوردار پیش از بیش کمتر و میدانند»کاال«در منحصر را آن عموما اما میشود تاکید»صادرات«فعالیتهای دوسوم حالآنکه دارند.»خدمات«بخش در تولید اهمیت به توجهی به مربوط مباحث پیرو میدهد. تشکیل»خدمات«بخش را جهان در اقتصادی اهمیت و ابعاد بررسی به شماره این میزگرد در»آیندهنگر«در مقاومتی اقتصاد روستا احمد نظرات از زمینه این در و پرداخته خدماتصادرات موضوع مسعود بهشتی شهید دانشگاه علمی هیئت عضو و توریسم و بازاریابی استاد کشاورزی و معادن صنایع بازرگانی اتاق حملونقل کمیسیون رییس خوانساری شدیم. بهرهمند تجارت توسعه سازمان سابق رییس صافدل حمید و تهران امروزه که است اهمیت حائز آنقدر خدمات»صادرات است معقد روستا دکتر هستند آن دنبال به بلکه کاال فروش دنبال به نه جهان شرکتهای از بسیاری بازارهای در خدمات انواع ارائه تا گرفته فنی دانش از تازهای بخشهای در که بودن غیرمحسوس خدمت ویژگی»اولین اینکه بیان با او کنند.«نفوذ مختلف چراکه است شده متمرکز تولید بخش در بیشتر ما»نگاه میگوید: است«آن به تا شویم نزدیک محسوس بخشهای به داریم تمایل بیشتر انسانها ما وضعیت در موثر عامل ترین مهم خوانساری مسعود غیرمحسوس.«حوزههای بسیاری در»ما میگوید: و دانسته ایران اقتصاد در برندسازیعدم را فعلی درحالیکه میکنیم خالصه د س یا پل یک ساختن در صرفا را خدمات موارد تمام میتوان که میشویم متوجه کنیم کنکاش موضوع نرمافزاری حوزه در اگر صافدل حمید دانست.«خدمات حوزه از بخشی را آن امثال و گردشگری بخش نگاهی را موضوع به نگاهاش میتوان سابق دولت در حضورش بهواسطه که نیز به موفق که بازارهایی و خدمات آمارهای به»اگر است: معتقد دانست اجرایی معناداری نسبت که میبینیم بیاندازیم نگاهی شدهایم آنها به خدمات صادرات سیاسی- دیپلماسی و ارتباطات و فنیومهندسی خدمات صدور توسعه میان دارد.«وجود کشورها این با دولتهایمان اقتصادی اقتصاد سیاستهای ابالغ به توجه با از خدمات صادرات بحث به میخواهیم مقاومتی باشد بهتر شاید بپردازیم. مقاومتی اقتصاد منظر داشته تعریفی خدماتصادرات مفهوم از ابتدا اساسا که بپردازیم مسئله این به ادامه در و باشیم است صادرات شرایط واجد خدمات کدام از بسیاری در چه و ایران در چه متاسفانه روستا: مورد خدمات بخش با رابطه در مهم نکته دو کشورها خدمات. درست مدیریت ۱- است: گرفته قرار غفلت حوزه فعاالن تمامی به اگر خدمات. بازاریابی ۲- اذعان همه شود مراجعه دنیا حتی و ایران در خدمت آن بحث وارد وقتی اما است مهم خدمت که میکنند چه و چیست خدماتصادرات اساسا که میشویم و خارج کلیات از که زمانی درست دارد ویژگیهایی دانش کمبود با که میبینیم میشویم جزییات وارد دانشگاهها نه که است این هم دلیلش هستیم. مواجه موضوع این به بهدرستی آموزشی موسسات و ریزهکاریها به خدمات حوزه فعاالن نه و پرداختهاند است جالب داشتهاند. توجه خدمت تخصصی نکات و»ادبیات«های غنیترین از یکی ایران ادبیات که در ما است. خدمت اهمیت ذکر و کالم نظر از جهان خدمت بهجز»عبادت که داریم خود حکم و امثال»خدمت«موضوع همین با وقتی اما نیست«خلق هرگز چراکه نداریم مناسبی رفتار میشویم مواجه نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 13

14 خدمات صادرات و مقاومتی اقتصاد نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره ویژه پرونده روستا: میخواهیم اگر صادرات روی بر باید کنیم کار که باشد یادمان درست صادرات ارتباط از عبارت با مستمر داشتن حرفهای بازارهای دنیاست. در میشویم دنیا این وارد که وقتی از نکردیم فکر بسیاری و مختلفایم خدمات دریافت حال در پیوسته و نوع کیفیت از ناشی عدمرضایتها و رضایتها از بسیاری اقتصاد اگرچه است. خدمات همین مدیریت است خدمت بر مبتنی ما کشور جمله از کشورها از خدمت بدانیم باید ما نیست. صادراتی خدمتی هر اما دارد. ویژگیهایی چه و معناست چه به صادراتی همراه خوش خبر یک ایران در اخیر سالهای تجربه هرگز این از پیش که جامعهای اینکه آن و دارد خود نمیداد نشان توجهی خدمت صادرات به نسبت کشوری خدمات بخش در هم گذشته سالهای در نظیر بخش این متولی سازمانهای طرف از هم و فعالیتهای شاهد دیگران و تجارت توسعه سازمان است. بوده خدماتش صادرات حوزه در چشمگیری توجه با اما است بحث قابل پدیده این اقتصادی آثار و پیشرفت تا زیادی راه هنوز داریم که پتانسیلی به واقع در است. مانده باقی مطلوب نقطه به رسیدن و پتانسیلها و گذشته موفقیت میزان درباره بحث ما اینکه ضمن داریم. جامعه از که است انتظاراتی نگاه را فنیومهندسی خدمات داریم بیشتر االن تمام مثال برای بدانیم باید درحالیکه میکنیم این حال است.»خدمت«کشور گردشگری نظام صادرات در اندازه چه تا ما که میآید پیش سوال اندازه چه تا هستیم حساس موضوع این به خدمت باشیم موفق خودمان خدماتی امور در توانستهایم امروزه که است اهمیت حائز آنقدر خدمات صادرات کاال فروش دنبال به نه جهان شرکتهای از بسیاری از تازهای بخشهای در که هستند آن دنبال به بلکه بازارهای در خدمات انواع ارائه تا گرفته فنی دانش را خدمت شیوۀ زمینه این در و کنند نفوذ مختلف کامال خدمت از دارد طیف خدمت کردهاند. تعریف و همراه خدمت تا است خدمت صرف که خالص تولیدی سازمان یک در اگر کاال. با مرتبط واقع در بقیه تولید بخش بهجز که دید خواهیم شویم دقیق تدارکات هستند خدمت با ارتباط در همگی بخشها بخشها سایر و فروش حسابداری و مالی انبارداری به است خدمات بخشها همه یعنی است. خدماتی جالب نکته است. تولید به مربوط که بخش یک از غیر و شده متمرکز تولید بخش در ما نگاه عمده اینکه خدمت ویژگی اولین که باشد این میتواند دلیلاش تمایل بیشتر انسانها ما و است آن غیرمحسوسبودن به تا شویم نزدیک محسوس بخشهای به که داریم غیرمحسوس. حوزههای اقتصادی بخشهای بیشتر که جامعهای در جامعه ذهن که است طبیعی است دولت اختیار در دولت سمت به ابتدا کمبودی و ن قصان هر در هم شاید توقع این گردشگری مبحث در مثال برود. را بخش این که میرود دولتها از اول نگاه در چه حقیقتا که اینجاست پرسش اما دهند. سامان خود بازمیگردد دولت به ن قصانها این از مقدار نتوانسته که است مواجه معضالتی چه با دولت سروسامان بخشها این به شاید و باید که آنطور دهد باعث طرف یک از که دلیل این به خدمات صافدل: فرهنگ معرفی عامل هدف بازارهای در ماندگاری متخصص انسانی نیروی حضور زمینه و کشور یک زمینه طرفی از و میشود حرفهای پروژههای در کشورهای در را باال باکیفیت صادراتی کاالهای ورود درحوزه ایران است. اهمیت حائز میکند م هیا دیگر سالهای تجربه و دارد باالیی ظرفیتهای خدمات است. داده نشان بهخوبی را پتانسیل این نیز گذشته تجاری تراز کوتاه بسیار دوره یک در بنابراین حوزه از فراتر بسیار میتواند خدمات حوزه در ایران در را چندبرابری رشد نسبتهای اگر باشد. کاالیی رشد این چندبرابر میتوان کنیم تصور کاال حوزه کشور در اینکه ضمن داشت خدمات حوزه در را تداعیکننده که هستند متنوعی پروژههای ما راهآهن راه فوالد حوزههای مختلفاند. کشورهای درنظر بین این در میتواند... و سدسازی پلسازی که بازارهایی و خدمات آمارهای به اگر شود. گرفته نگاهی شدهایم آنها به خدمات صادرات به موفق توسعه میان معناداری نسبت که میبینیم بیاندازیم دیپلماسی و ارتباطات و فنیومهندسی خدمات صدور کشورها این با دولتهایمان اقتصادی سیاسی- در معناداری پروژههای اجرای چنانکه دارد. وجود کشورها سایر و ونزوئال بالروس روسیه کشورهای در شاید میدهد. نشان را معنادار ارتباط همین خصوصی بخش قدیمی تجار ارتباطات کاال حوزه خدمات صادرات حوزه در اما باشد قویتر خیلی ما هم و داخل در پشتیبانی هم فنیومهندسی بخش شده واقع موثر بسیار بینالملل حوزه در تسهیل کانال از مختلفی پروژههای در قبل قرنها از ما است. اما بودهایم نقشآفرین هند تاجمحل تا گرفته سوئز به مختلف امتیازهای ازدستدادن با و سالها از پس را خودمان داخلی پروژههای که رسیدهایم باور این دهیم قرار دیگر کشورهای سازندگان اختیار در نیز سال از خوشبختانه بگوییم باید امروز درحالیکه جدیدی نسل که امروز تا سال ۲۰ مدت به 1373 حمایت مورد کشور در فنیومهندسی فعالیتهای از کوچک پروژه ۷۰۰ از بیش اجرای شاهد گرفت قرار این حاصل که بودیم مختلف کشور ۵۰ در بزرگ و خدمات بخش در دالری میلیارد ۲۲ قرارداد مجموعه است. بوده فنیومهندسی شده بسته دورهای چه در قراردادها این است یک در 1393 تا 1373 سالهای بین صافدل: ۱۵ هزارنفر درحدود چیزی ساله ۲۰ تقریبا دوره فنیومهندسی فعالیتهای در شرکت قالب ۹۰ در ایران که معناست آن به این کردهاند. فعالیت و دارد حوزه این در ارزشمند داشته یک اکنون مختلف پروژههای در که هستند ۱۵ هزارنفری آن در فنیومهندسی ادبیات با داشته تردد بخش این تمامی به و کردهاند پیدا آشنایی مختلف کشورهای که دارند آشنایی بینالمللی پروژه یک قواعد و ضوابط میآید. بهحساب ایران برای نقطهقوت یک این قوت فنیومهندسی خدمات واقع در درست میشود. محسوب ایران خدمات صادرات است بگوییم است خوب و است همینطور دقیقا صافدل: مجموعه عامترش معنای به خدمات صدور که مشاوره فنیومهندسی بانکداری فعالیتهایترانزیت فعالیتهای مجموعه و دانش مشاوره ساختوساز خدمات فعالیتهای اساسا دربرمیگیرد. را مرتبط شکل به که است این هم آن و دارد مهم شاخصه یک که کشورهایی و است درهمآمیخته دانش با عجیبی کرده دخیل خدماتشان در را دانش از بیشتری سهم به را خدمات از بیشتری سهم آن دنبال به باشند در دانش پایه بر خدمات میدهند. اختصاص خود خدمات این جدید نسل و است شکلگیری حال هزینهها کاهش عملیاتها انجام در سرعت باعث و میشود اقتصادی فعالیتهای در امنیت افزایش نیز بخشها سایر در الگو این از ما که است خوب کنیم. استفاده با توانسته میزان چه تا ایران حوزه این در کند هماهنگ را خود دنیا روز دانش از قابل توجهی بخش حاضر درحال ایران صافدل: کرده تعریف دانشبنیان حوزه در را خدماتش صدور مثل محصوالتی صادرات حوزه در هم یعنی است. در فنیومهندسی حوزه در هم و دارویی فرآوردههای اجرای ونیروگاهها سدسازی و راه پروژههای اجرای بر متکی که داشته عهده بر را دانشبنیانی خدمات برای خدماتی نیروی صدور صرفا و است علمی اصول اخیر دهه دو در خصوصا البته نمیشود. شامل را کار داد انجام مجلس که حمایتهایی و دولت مصوبات با گرفتند شکل خصوصی بخشهای در مجموعههایی که معنا این به کنند استفاده فضا این از توانستند که هک گرفتند شکل دانشبنیانی مجموعههای بهتدریج فنیومهندسی خدمات مسیر این به اتکا با توانستند دلیل به اخیر دوسهسال در البته دهند. توسعه را داشتیم مالی و بیمه بانکی حوزههای در که اتفاقاتی روبرو مشکل با خدمات صادرات حوزه در تاحدی دارد. بحث جای البته که شدیم بحث در جایگاهی چه حملونقل صنعت دارد ایران در خدمات صادرات اولین انسان کنیم نگاه را تمدن تاریخ اگر خوانساری: تنهایی به دستوپا این با که بود این کرد که فکری وسیله به تبدیل را پا بنابراین کند کار نمیتواند جاده و لوکوموتیو ریل از بهرهگیری با و کرد نقلیه قدرت آن از پس برد. باال را سرعت... و اتومبیل اختراع را مکانیکی بیلهای کرد تقویت را دست تکنولوژی با را خود زندگی ترتیب همین به و کرد اخیر چنددهه در که محسوسی تغییر اما درآمیخت انسان است. موضوعات این از فراتر بودهایم آن شاهد کرد صنعت به تبدیل را مغز گذشته سیسال در آن بارز نمونههای از نرمافزاری دنیای و اینترنت که میزند را اول حرف که چیزی آن که بهنحوی است 14

15 نیز حوزه این در ما است. حوزه همین در پیشرفت با ارتباط در بخواهیم اگر اما داشتهایم پیشرفتهایی هستیم ضعیف خیلی کنیم مقایسه را خود جهان دالیل به سیسال این در که است این هم علت و محدودتری ارتباط تحریم تا گرفته جنگ از مختلف متخصص افراد توانستهایم کمتر داشتهایم دنیا با داخلی پتانسیل به بیشتر کنیم ایران وارد مدیر و خیلی نیز داخل در حتی و کردهایم تاکید خودمان یک نتیجه در کردهاند. هجرت ما ماهر نیروهای از هم باعثشده که داشتهایم ارتباط تضعیف یا قطع دچار مدیریت هم و بیاید کشور به کمتری تکنولوژی شناخت تا شده عاملی موضوع همین شود. مشکل میگذرد دنیا در خدمات بهعنوان که آنچه از دقیقی ساختن در را خدمات صرفا ما یعنی باشیم. نداشته حوزه در اگر اما میکنیم تصور سدسازی یا پل یک میتوان که میشویم متوجه کنیم کنکاش نرمافزار حوزه ذیل در را آن امثال و گردشگری بخش تمام است. دیگری دنیای حوزه این کرد. تعریف خدمات بحث شده مطرح زمینه این در تازگی به که بحثی آلمان و انگلیس در که است»مدیاسیتی«شهرهای مدیاسیتی بحث این با ما درحالیکه شدهاند. ایجاد ما است. ارتباط این قطع هم آن علت و بیگانهایم این داریم. گردشگری حوزه در باالیی پتانسیل اولین داشتن وجود با ایران که است مهمی موضوع در گردشگر جذب برای الزم شاخصهای در رتبهها ضعف علت میبرد. حوزه این از اندکی سهم دنیا شبکههای با ارتباطمان قطع حوزهها این در ما کشوری میشود دیده اگر است. بینالمللی زنجیرهای معنا این به قطعا دارد توریست میلیون ۲۰ ساالنه در و گرفتهاند تصمیم تنهایی به افرادی که نیست بلکه است یافته رونق کشور آن گردشگری نتیجه تشویق آژانسها از متوالی زنجیرهای نشاندهنده ایجاد توریست کشورها برای که است بازاریابی و مجزا به صورت عمدتا ایران در ما هتلهای میکند. ام آژانسهای نیستند. زنجیرهای و میکنند فعالیت پتانسیلی به توجه با درحالیکه دارند را ضعف این نیز فرصت اولین در بتوانیم اگر دارد وجود کشور در که جهانی حلقه به و کنیم تقویت را جهانیمان ارتباط خدمات صادرات میتوانیم حوزهها همه در بپیوندیم چین از کمتر نرمافزاری حوزه در ما باشیم. داشته درصدی حتی نمیرسد نظر به اما نیستیم هند یا دنیا نرمافزار حوزه در تولیدی افزوده ارزش از ناچیز مباحث حوزه این در بحث مهمترین باشیم. داشته را این روی بر زودتر هرچه بنابراین است نرمافزاری آن با ارتباط در میتوانیم بیشتر کنیم تمرکز نو پدیدۀ باشیم. داشته پیشرفت بحث در جهانی زنجیرههای با پیوند ضرورت دیده اینحال با است بیبدیل خدمات صادرات مانند جزئیتری بحثهای در حتی ما که میشود پسته مثال برای داریم. مشکل هم برندسازی در خلیجفارس حاشیه کشورهای در ایران این نام به و درمیآید شکیل بستهبندیهای قیمتهای با دنیا نقاط سایر یا و اروپا در کشورها نآ از ما سهم درحالیکه میرسد بهفروش باال این اصلی تولیدکننده عنوان به نهایی قیمت را آن که کشورهایی با مقایسه در محصول بسیار میرسانند بهفروش و میکنند بستهبندی چیست مشکالت قبیل این علت است. ناچیز ارتباطقطع آن از جدا هم موضوع این خوانساری: االن میآید. پیش»برند«بحث بین این در نیست. ۱۹۰ مثال که است این رستوران یک افتخار اروپا در برندبودنشان و سابقه به درواقع و دارد سابقه سال نکردهایم برندسازی ایران در ما درحالیکه میبالند اقتصاد یک بیشتر ایران اقتصاد که دلیل این به دالیل به یعنی است درروییبزن یا موقتگذر و دارند ابا شوند جمع هم دور اینکه از همه مختلف هم از همه میگیرد رونق کسبوکاری که مدتی از بعد دچار ما تشکیالتی ساختار اینکه ضمن میشوند. جدا موانع با ایران در حقوقی مالکیت یعنی است اشکال ثروت درباره هم دیگر بحث است. روبهرو معضالتی و صد معتبر مجالت در هرساله دنیا همه در است. موضوع این به همه و میکنند معرفی را دنیا ثروتمند میکنند سعی همه ایران در اما میکنند افتخار همایون آقای ارتباط این در نداریم!«.»ما بگویند بر کلنگیجامعه عنوان با دارد بحثی کاتوزیان و میبینند کوتاهمدت را جامعه»همه که مبنا این همین برای نمیکند.«فکری درازمدت برای کسی نگرفته شکل برندسازی ایران در موقع هیچ که است و نیست درازمدت هویتسازی دنبال به فردی هیچ هر به است. آنی سودهای به دستیابی دنبال به بیشتر اما شوند وصل جهانی زنجیره به باید کاالها ترتیب نمیتوان دارد وجود مشکل کشور داخل در که وقتی نیز جهانی زنجیره با ارتباط بنابراین کرد ایجاد برند ایران در حاضر درحال روبهروست. مشکالتی با شرکت است. کارکردن درحال پخش شرکت چهار درحالیکه میبرد سوپرمارکتها به را کاال پخش زنجیره آن وارد اگر و نیست شکل این به جهان در بحث اول بنابراین بفروشید را کاال نمیتوانید نشوید در حضور بحث سوم و دنیا با ارتباط دوم برندسازی دارد. جدی اهمیت که است جهانی زنجیره این قابلیت که خدماتی باید یقینا مسیر این در سوال این حال شوند. شناسایی دارند صادرات صادراتی خدمات ویژگیهای که میآید پیش صادراتیبودن میتوان معیاری چه با و چیست داد تشخیص را خدمات اساسی و زیربنایی صادرات در موفقیت روستا: اولین است. ساده سوال چند به پاسخگویی مستلزم را خدماتی نوع چه که است این صادرات استراتژی چه با و مخاطبانی نوع چه بازارهایی نوع چه برای ایران در باشد موثر بتواند که کنیم صادر شیوهای دقیقی مطالعه حوزهها این از هیچکدام در متاسفانه کاری مطالعه بدون ما که است ترتیب بدین و نداریم مرور به و بعدها تا میمانیم منتظر و میاندازیم راه را در نامناسبی استراتژی بیفتد. جا اصطالح به زمان استکهبهعنوان ایرانشکلگرفته اقتصادبیمارگونه یعنی این است. مشهور جاانداز«و راهانداز»استراتژی و کوتاهمدت لحظهای غیرعلمی حرکت نوع یک غیرسیستمی. از قبل ما که است این اصطالح این از منظور حوزه در تصمیماتمان که کنیم فکر اینکه بعد و میکنیم عمل دارد تاثیراتی چه اقتصادی راشاهدهستیم آن تبعات بازار ویژگیهای تمامی باید اصل در ما بله. روستا: بدون متاسفانه اما دهیم قرار بررسی مورد را هدف یک کار ابتدای همان در مهم موضوعات این به توجه که میکنیم کار بعد و میاندازیم راه صادراتی موج میبینیم. نیز را آن منفی تبعات البته دیده ما ساختمانسازی حوزه در نمونهاش صافدل: برای ماه سه ساختمان یک ساختن برای ما میشود. ساختن برای سال سه و میگذاریم وقت مطالعه برای سال ۵ دنیا در درحالیکه میکنیم صرف زمان ساختوساز برای سال دو و میگذارند زمان مطالعه صرفمیکنند. که است این نکته اولین تفاسیر این با روستا: باید کنیم کار صادرات روی بر میخواهیم اگر ارتباط از عبارت درست صادرات که باشد یادمان اگر دنیاست. در حرفهای بازارهای با مستمر داشتن را اصولش باید دهیم انجام صادراتی کار میخواهیم است. تخصصی و حرفهای بازاریابی که بگیریم یاد روشنکنیمکهبرایصادرات را یعنییکبارتکلیفمان نظام یک داشتهایم که تجربیاتی تمام با چگونه پایدار در چه ما اقتصادی نظام و دهیم شکل را جدیدی متفاوت باید خدمات بخش در چه و صادرات بخش حتی بود گذشته به مربوط گذشته باشد. گذشته از است نیاز و است متفاوت قطعا آینده بود موفق اگر ببینیم کنیم مبادله حرفهایها با است قرار که وقتی بازاریابی ادبیات در میکنند رفتار چگونه آنها که»استراتژی آن اولین که کرد فکر عامل پنج به باید دوردستی اهداف چه که معنا این به است مشخص«سوال حال کنیم. انتخاب باید را راهی چه و داریم صادراتی سازمانهای از یک کدام که است این و مدون مشخص استراتژی ایران خدمات و کاال کالم در ایرانیها ما معتقدم من دارند مطالعه شده کوتاهمدت عمل در و میانمدت فکر در بلندمدت بلندمدت پدیده یک صادرات درحالیکه هستیم. راه باید مسیر این در حرکت برای بنابراین است هم راه این در حرکت چگونگی و کرد مشخص را در حرفهای گروههای با باید شود. واضح کامال باید نمیتوان باشیم. داشته سروکار دنیا در مسیر این آدم با ارتباط و خریدار با ارتباط بدون را مسیر این ما که است این من سوال گرفت. درنظر حرفهای خیر یا داریم استراتژی و وزارتخانه با بیشتر شما سخن روی نهادهایدولتیاست اصال است. نهادها همه من منظور خیر روستا:»نظام بلکه نیست دانشگاه و دولت و فرد بحث اینجا خوانساری: وجود با ایران اولین داشتن در رتبهها شاخصهای جذب برای الزم دنیا در گردشگر از اندکی سهم میبرد حوزه این چراکهارتباطش شبکههای با زنجیرهای قطع بینالمللی است. نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 15

16 خدمات صادرات و مقاومتی اقتصاد نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره ویژه پرونده صافدل: مقاومتی اقتصاد یکی عنوان به مطالبات از مردم جدی شعار در ایران»استقالل«شان و است متبلور یک جز چیزی دانشبنیان اقتصاد توانایی که نیست کند. ایجاد رقابت نقش آن در دخیل افراد همه که است صادراتی«عقبماندگی دالیل از یکی جداکردنها این و دارند عادت موضوع این به و نمیتوانیم هنوز ما و ماست وقتی کنیم. کار متحد و منسجم شکل به که نداریم از هرکس یعنی میخواهیم استراتژی میگوییم به خودشان حد در مختلف نهادهای تا گرفته دولت هم و کالن بخش در هم ما برسانند. یاری بخش این متاسفانه داریم نیاز استراتژی به بنگاهها سطح در شرایط چرا که میشود سوال آنها از تا ما بنگاههای دولت متوجه بالفاصله را چیز همه است اینگونه چه تا که ماند باقی سوال این درحالیکه میکنند. ما خصوصی شرکتهای و بنگاهها صاحبان اندازه سرمایهگذاری چنینی این پدیدههای همین در سوال اما ندارد اشتباهی هیچ دولت اینکه نه کردهاند این آیا کرد فراهم را شرایط دولت اگر که است این فعالیت برای بنگاهها و شرکتها سوی از آمادگی دنیا تمام در خیر یا دارد وجود درست مسیر در»تجزیه نام به تحلیلی صادراتی حرکت هر از قبل نرمافزار میشود. انجام صادرات«آمادگی تحلیل و حداقل یعنی است. مشخص عناصرش انواع و دارد باید باشد موفق صادرات در میخواهد کشوری اگر از یکی خیر یا دارد را کار این آمادگی که ببیند صادرکنندگانش به اینجا در که کشورهایی بهترین بخشی که معنا این به کاناداست. کشور کرده کمک خواست بنگاهی یا سازمان هر اگر که کرده ایجاد را میکند کمک او به کند حرکت صادرات سمت به متوجه صادراتی شاخه آن در را خود ضعفهای تا یک براساس باید اول بنابراین کند. برطرف و شود باید دوم کرد. کار آن الزامات و مشخص استراتژی سطح در و ایران در ما دهیم. شکل را ساختارهایمان اندازه چه تا کاالها و خدمات صادرات بنگاههای اقتصاد بازاریابی تخصصی و مشخص واحد و ساختار و اختیارات وظایف واقعا آیا داریم جهانی و ایران است بوده شفاف مسئولیتها در میشود احساس ضرورت این االن دانشجویان از وسیعی حجم ساالنه عینحال و میشوند فارغالتحصیل دانشگاهها از اقتصاد که نواقصی این آیا دارند. را کار بازار به ورود قصد یا میشود خالصه دولتی حوزه در دارد وجود دخیلاند موضوع این در هم دیگر نهادهای نیست. دولت با دررابطه تنها من بحث خیر روستا: بخش در نباید کشور صادراتی فعاالن میگویم من نیروهای بدون و سازمان و تشکیالت بدون صادرات پیشینه با را افرادی امروز ما کنند. کار متخصص درحالیکه میدهیم قرار صادرات بخش در خدمات خرید مدیر متفاوتاند. هم با اساس از بخش دو این مشخص ما میکشد! ناز فروش مدیر و میکند ناز چه تا باید میشود انتخاب که مدیری این نکردهایم داشته آشنایی الکترونیک دنیای با و بداند زبان میزان بینالمللی بازارهای به اندازه چه تا اینکه یا باشد. تجارت قواعد و باشد داشته آگاهی آن شرایط و با نمیتوان که ناقص زبان با بداند. را بینالمللی است. سیستم بعدی مهم موضوع کرد! کار حرفهایها موفقیتهای از بسیاری میکنیم. کار سلیقهای ما صاحبکار یک اصرار از ناشی صادرات امر در ایران درست. نظام یک نه است بوده خاص مدیر یک یا صادرات اینکه برای حداقل جهانی مطالعات طبق درحالیکه کرد هزینه سهسال تا دو باید بنشیند بهبار صادرات داریم. سود انتظار قراردادهایمان اولین از ما کشید زحمت چندسال باید است. پسته درخت مثل پایهاش دیگر نشست بار به وقتی اما بنشیند بار به تا نیست سیفیکاری صادرات است. شده محکم نیست. چارهساز آن در کوتاهمدت نگاه بنابراین آمار و اطالعات همه که است جایی یعنی سیستم ارتباط نوع تا صادرات خاستگاه شناسایی لحظه از حاضر درحال شود. گرفته مدنظر آن در خریدار با در حرفهای بازاریاب میزان چه که نیست مشخص هستند. فعالیت حال در ما صادراتی شرکتهای همه است. صادرات مدیریت سبک نیز نکته آخرین واقعیت با سازمان آن سبک سازگاری به مدیریت چیز داخلی بازاریابی سبک با ما برمیگردد. صادرات به یا کنیم حرکت صادرات دنیای در میخواهیم شویم جهانی میخواهیم ایرانی سبک با دیگر عبارت شکست بنابراین نیست درست چون موضوع این و که مسیری باید ایران در خدمات صادرات میخورد. باید آیندهنگرانه اما دهد ادامه را میکرد حرکت آن در فکر آن به بنگاهها سطح در چه و کالن سطح در چه برای جایگزین سیستم یک آینده چندسال در تا شود مذاکرات در هم و باشد قابلقبول هم تا شود پیدا آن پذیرفته حرفهای سیستم یک عنوان به اقتصادی بیمار اقتصاد یک از داد. دست از را زمان نباید شود. محصول صادرات داشت. انتظار پربار صادرات نباید است. کشور اقتصادی نظام به مربوط مختلف عوامل حال عین در اما باشید داشته بیمار اقتصاد نمیتوانید سیستمی و هوشمندانه و آگاهانه و فعال صادرات از با متناسب ما کشور صادرات باشید. برخوردار هم را فردی هیچ و است گرفته شکل ایران امروز واقعیات اینکه ضمن دانست مقصر آن چگونگی در نمیتوان و کنیم عوض را نگاهمان باید مدیریتی پدیدههای در دنبال به باید باشیم مقصر افراد دنبال اینکه بهجای به اگر است شدنی هم کار این بگردیم. موثر عوامل سوال زیر را گذشته دستآوردهای همه اینکه جای و بسنجیم را آن قوتهای و ضعفها و بیاییم ببریم جدید الگوی یک میتوانیم شویم آماده آینده برای صادراتی هرجومرج الگو بدون صادرات کنیم. تعریف نوع دو نمیشود. محسوب صادرات اصال و است پایدار و حرفهای صادرات یکی دارد وجود صادرات این و دستفروشی و دورهگردی صادرات دیگری و مبتنی ایران صادرات از بسیاری که است درحالی جمهوریهای که زمانی ایران در است. دوم نوع بر صادرکننده هم کامیون راننده گرفت شکل شوروی در امروز پدیده این میبینیم. امروز را آثارش و شد نکردیم فکر که دلیل این به میشود دیده هم عراق و کسانی چه توسط و بازارها کدام به را کاالهایی چه کنیم. ارسال شیوهای چه با مشکالت و موانع این وجود رغم به حاال را خدمات صادرات بحث با مقاومتی اقتصاد ارتباط کرد تبیین میتوان چگونه برنامهریزی ضرورت ایران اقتصاد در اکنون صافدل: در الگو این میشود. دیده بنگاهها سطح در جدی هدفگذاری که است داده جواب کشورها از بسیاری انتظار یعنی بدهیم. قرار بنگاهها سطح در را این روی باید است. بنگاهها سطح در برنامهریزی توجه باید مقاومتی اقتصاد بحث در اما کرد. کار الگو صادرات توسعه بحث در را مهم موضوع سه که کرد نخست بگیریم. نظر در باید خاص بهطور خدمات و پروژه اجرای شرایط دیگری است. تحریم موضوع رکود بحث نیز سوم موضوع و یارانهها هدفمندی مهم این درنظرگرفتن با باید ما است. جهان بازارهای در پیرامونی فضای و کشور داخل در اقتصادی فضای به نگاه با میخواهم من دهیم. انجام را بحث این این من باور بپردازم. مقاومتی اقتصاد به تحریمها مطالبات از یکی عنوان به مقاومتی اقتصاد که است»استقاللطلبی«شان شعار در ایران مردم جدی موضوع این ریشههای بخواهیم اگر و است متبلور هک میبینیم کنیم جستوجو مقاومتی اقتصاد در را توانایی که نیست دانشبنیان اقتصاد یک جز چیزی داشته رقابتپذیری تولید باید اساسا کند. ایجاد رقابت و دهیم شکل داخل از را رقابت ریشههای باشیم خارجی رقابت حوزه در توانمندی تجاری بنگاههای عالی کیفیت با را کاالیی ما بسا چه باشیم. داشته نتوانیم بینالمللی تجارت حوزه در اما باشیم داشته از بسیاری کنیم. بهرهبرداری آن از مناسب شکل به غنیای خیلی منابع به متکی که هستند کشورها کشورشان در عملآوری مرحله اینکه با و هستند بینالمللی بازارهای سهم اما میشود انجام بهخوبی در که است چیزی آن از باالتر بسیار پدیده آن از دولت میان این در میافتد. اتفاق خودشان اقتصاد مقاومتی اقتصاد حوزه در اساسی نقش دو نیز نقش دولت نقش داخل حوزه در میکند. ایفا برای مناسب شرایط ایجاد یعنی است تسهیلکننده دستوپاگیر قوانین حذف کسبوکار فضای بهبود باال را رقابتپذیری و سرعت که رویههایی اصالح و همان بینالمللی حوزه در دولت دیگر وظیفه ببرد. بینالمللی شرایط در هرچه ما است. روابط توسعه بگوییم میتوانیم باشیم داشته متنوعتری بازارهای اکنون هستیم. بهرهمند بهتری رقابتی شرایط از که ۷۰ که میبینیم میکنیم رجوع آمار به وقتی است بازار پنج به وابسته ما صادراتی ارزش درصد آسیاست. حوزه در نیز صادراتیمان حوزه ۹۴ درصد و است کشور ۵ از وارداتمان درصد ۷۰ درحدود چیزی اروپاست. از مابقی و آسیا حوزه از آن درصد ۷۵ که که آنجایی از مقاومتی اقتصاد نگاه نوع براساس ما جغرافیایی حوزه یک یا کشور چند در صادرات تمرکز صادرات حوزه در هم باید باشد ضربهزننده میتواند افزایش را هدفمند تنوع واردات حوزه در هم و 16

17 درست استراتژی و هدفگذاری یک باید ما دهیم. کنیم تمرکز اولمان مزیت ۱۰ بر و کنیم تعیین را تولید تنوع و دهیم شکل را جهانی زنجیره سپس و حوزه در باشیم. داشته را صادراتی رشتههای و بازار مبادله زمینه که کشورهایی از فنیومهندسی خدمات بیشتری سهم داشتهایم بیشتری سیاسی دیپلماسی همینگونه هم بینالملل تجارت حوزه در گرفتهایم. برای وقتی اخیر چندسال در ترکیه نخستوزیر است. هیاتی میکند برنامهریزی خود خارجی سفرهای اقتصاد خصوصی بخشهای نمایندگان از نفره ۲۰۰ به دیدوبازدیدها شرایط در تا میبرد همراه نیز را خود برای سیاسی ظرفیتهای از یعنی بپردازند. بازاریابی سفرهایی میکنند. استفاده تجارتشان و روابط توسعه داشتهاند شکل این به ژاپن یا هند نخستوزیران که میکنم فکر میدهد. نشان را موضوع این اهمیت نیز خصوصی و دولتی بخش بین نزدیک تعامل یک در رسید. دست این از بیشتری پیشرفتهای به میتوان ظرفیتهای و حملونقل بحث میان این در میکند پیدا جایگاهی چه حوزه این در ایران خیلی میتوانیم که فعالیتهایی از یکی خوانساری: کشور مزیتهای از یکی شاید و بپردازیم آن به که اقالمی از خیلی است. حملونقل بحث ماست نفع به شاید بودهایم آنها صادرات دنبال همواره ما به کشاورزی اقالم از بعضی مثال نباشد. ما اقتصاد نیست. بهصرفه تولیدشان داریم که آبی کمبود دلیل با ارتباط در بازرگانی اتاق در گزارشی پیش چندی این با شد مطرح آذربایجان در درختی سیب تولید شاید و دارد نیاز زیادی آب محصول این که محتوا در که بوده این ارومیه دریاچه خشکی دالیل از یکی را منطقه زمینهای از وسیعی سطح اخیر بیستسال معضالت که دادهایم اختصاص محصول این کشت به درحالی این است. کرده ایجاد بسیاری زیستمحیطی یک روزانه اندازه به درختی سیب از ما درآمد که بود بیاید. ایران به که است توریست یا مسافر ایرباس کشت زیر سطح کردهایم هزینه میزان این یعنی آسیب محیطزیست به احتماال و بردهایم باال را اب میتوانستیم را بازده همین درحالیکه رساندهایم داشتیم توریست جذب برای که مزیتی از استفاده مزیتهای ما نیز حملونقل زمینه در کنیم. تامین از ایران کشور دریایی بخش در داریم. زیادی بسیار شمال و غرب و شرق مسیر بهترین منطقهای نظر باید ما که میکنم تاکید دیگر بار است. جنوب به از بیش ما شویم. وصل جهانی زنجیره به بتوانیم و داریم دریایی مرز کشور جنوب در کیلومتر ۱۵۰۰ ایجاد ما با مشترک خارجی سرمایهگذاری شرایط اگر که دریایی حملونقل درصد ۷۰ سهم تقریبا شود خلیجفارس جنوب حاشیه کشورهای اختیار در االن میآید. ایران سمت به است میان در تقاضا این آیا حاضر درحال دارد وجود ایران از دنیا مختلف کشورهای که هستیم کشوری ما دارد. وجود قطعا خوانساری: میلیونی ۷۵ گستره که خودمان نیازهای بر عالوه محصور کشور ۷ حداقل با میشود شامل را جمعیت این محصوالت تمامی که هستیم همسایه خشکی در آنها دست به ما کشور طریق از میتواند کشورها نظر مورد میتواند ما بنادر دلیل همین به برسد. خارجی سرمایهگذاری و بگیرد قرار تجار از بسیاری باید بنادر فعالسازی برای باشد. داشته پی در را الینرها چون بیاوریم ایران به را بزرگ اپراتورهای که پذیرفت باید است. بزرگ اپراتورهای اختیار در جهانی قوانین و بیاید ایران به خارجی سرمایهگذاری راههای بهترین از یکی هوایی حوزه در شود. پذیرفته خمینی امام فرودگاه است. ایران اختیار در دنیا هوایی صورتی در دارد ارتفاع دریا سطح از متر ۱۲۰۰ )ره( هستند دریا سطح در فرودگاهها دوبی و ترکیه در که کشورها این در میخواهد که ترانزیتی هواپیمای و ایران در برود. باالتر متر ۱۲۰۰ باید بیاید فرود هزینه مزیت همین و نیست الزم کاری چنین میدهد. کاهش بینهایت را هواپیمایی شرکتهای میدهند ترجیح هوایی شرکتهای همه بنابراین این مختلف دالیل به اما باشد مقصدشان ایران که میلیون ۲ گذشته سال در تنها است. نیفتاده اتفاق درحالیکه کردهاند سفر ترکیه کشور به ایران از نفر چند آمدهاند. ایران به نفر هزار ۳۷ تنها کشور این از اما رفتهاند اروپا و عربستان به نیز ایرانی نفر میلیون بوده محدود بسیار مبدأ دو این از ما توریست ورودی گردشگری پتانسیل که است درحالی این است. خارجی هواپیماهای از داریم عمدتا ما باالست. ایران به پرواز ۶۰ هفته در ترکیه یعنی میکنیم استفاده بحث در داریم. پرواز ۳۰ ما درحالیکه دارد ایران جزو شاید بنابراین دارد وجود موضوع این هم جادهها که باشد حملونقل ما صادرات و اقالم اولویتهای سرمایهگذاری جهانی زنجیره در واردشدن الزمهاش با سیاسی مسایل حل و خارجیها با مشترک است. خارجی کشورهای دولت به برخی که انتقادی این شما بنابراین به معطوف بیشتر نگاهش که میدانند وارد نمیدانید... وارد چندان را است خارجی سیاست که است این بحث اولین اتفاقا چون خیر خوانساری: آنها یا و کنیم حل دنیا با را مشکالتمان باید ما مشکل دنیا با نمیتوان کنند. حل ما با را مشکالتشان پیدا رونق هم صادراتمان که داشت انتظار و داشت کند. صادرات بحث به هم کمی باشد بهتر شاید بپردازیم. دارد موضوع این که اهمیتی و مجدد دارد جایگاهی چه حوزه این در ما کشور است کشورهایی برای یا مجدد خدمات روستا: حوزه در را خودشان وضعیت توانستهاند که آن از حاال و کنند مشخص اقتصادی توانمندیهای که کشورهایی یا و میکنند استفاده مکمل بهعنوان میکنند. کار مجدد خدمات روی ندارند توان چون بازاریابی بحث زد. مثال را دوبی میتوان دوم دستۀ از میخواهیم اگر است. مهم خیلی میان این در خدمات را مهم استراتژی سه باید کنیم فکر صادرات به واقعا نخست دهیم. قرار توجه مورد خدمات بازاریابی در ورود استراتژی دوم بازارها گزینش استراتژی بازارها در حضور تداوم استراتژی سوم و بازارها به هنوز داریم. نقص مورد این سه هر در ما که است هستیم فعال آن در که صادراتی بازارهای مجموعه از بیش نیز غیرنفتی صادرات در است. محدود پدیدهای شاهد االن میشویم. تکمحصولی حد خدماتی انواع که نوظهور بازارهای نام با هستیم در ما آیا نداشت. وجود دیروز تا که میخواهند را ای میکنیم عمل مطالعهشده بازارهایمان گزینش دهیم ادامه گذشتهمان روشهای به که داریم عادت واردات سابقه که هستیم فعال بازارهایی در معموال و داریم وارداتی شناخت یک یعنی داریم. را آنها از فعاالن تمام نیست بد رفتهایم. صادرات سمت به بعد نوظهور و جدید بازارهای به ویژهای نگاه ایران خدمات باشند. داشته دنبال را بحث میتوانید هم مصداقی لحاظ به کنید نوظهوری کشورهای شرقی جنوب آسیای روستا: کنیم بررسی باید ما و شدهاند ثروتمند که هستند بعضی هستیم. ارتباط در کشورها این با میزان چه تا هیچ آنها با گذشته در حتی که هستند بازارها برای پتانسیل این است ممکن اما نداشتیم ارتباطی از کدام هیچ که شرایطی در باشد داشته وجود ما فعال آنجا در ما ندارند حضور بازارها آن در کشورها مهم نیز بازارها به ورود شیوه دیگر سوی از شویم. را کارها همه صادرات برای که ندارد دلیلی است. در کسبوکار در مدلی امروز دهیم. انجام ما خود علمی لحاظ از هم مدل این که است شکلگیری حال چهار ما است. آموزنده بسیار اخالقی لحاظ از هم و فعلی کسبوکارهای برای بازاریابی و مدیریت نوع خودم من یعنی است مالکیتی مدیریت اول داریم. برای این میکنم. صادر و سرمایهگذاری دارم هرچه واقعیت اما هستند سنتی بسیار که است بازارهایی بخش نیست. فعالیتها نوع این با مطابق امروز دنیای تفاهمنامهها قراردادها طریق از ارتباطی مدیریت دوم هر در هرکسی که معنا این به است همکاریها و هم فقط میدهد. انجام را خود کار دارد که نقشی باشد ما مکمل که کمکی هرنوع بلکه نیست تشکل شامل کند کمک جهانی بازارهای در را ما بتواند و کشور یک در دیدیم اگر امروز میشود. موضوع این خوب را آنجا بازارهای که هست گروهی خارجی ما برای میتواند و دارد قوی ارتباطات و میشناسد کنیم برقرار ارتباط آنها با بهنحوی باید باشد مفید مدیریت سوم مدل بیاندازیم. جا آنجا در را خود و بهنحوی که کسانی تمامی بین از یعنی است شراکتی آنها از برخی با کردهایم مطالعهشان ارتباطات در شراکتی همافزایی نیروی یک از و میشویم شریک چهارمین. میکنیم استفاده صادرات توسعه برای خارجی ایرانی شبکههاست. مدیریت هم مدل شبکهمان میتوانیم که هرجایی و اینترنتی سنتی اینها الزمه و کنیم استفاده باید کنیم گسترده را خوانساری: این بحث اولین باید ما که است با را مشکالتمان یا و کنیم حل دنیا مشکالتشان آنها کنند. حل ما با را دنیا با نمیتوان و داشت مشکل که داشت انتظار هم صادراتمان کند. پیدا رونق نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 17

18 خدمات صادرات و مقاومتی اقتصاد نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره ویژه پرونده صافدل: صادرکنندگان خدمات فنیومهندسی مالی منابع از باید تسهیلشدهای باشند بهرهمند رابطه این در که منابع تا است نیاز بانک سرمایه و صادرات توسعه حمایت صندوق و را صادرات دهیم. افزایش صادرات دنیای است. فردگرایانه نگرش از جداشدن ارتباطات و پیوندها کنسرسیومها تشکلها دنیای»صانیر«شرکت مشاور پیش چندسال من است. خصوصی بخش شرکتهای یکبار شرکت این بودم. جای رقابت گفت و داد قرار هم کنار در را دولتی و ایجاد تشکل یک صادرات امر در بیاییم اما خودش لحاظ از هم زیرکانه خیلی هم را پایهها چون و کنیم در نفود امر در دولتمردان از استفاده هم و علمی باید کرد. پیدا توسعه کارشان کردند استفاده دولتها است تیمی و تشکلی کار یک صادرات که بگیریم یاد اگر باشد. ایرانی بهکلی تشکل این که نیست الزم و صادرات باشیم. موفق میتوانیم دهیم انجام را کار این دارد: استراتژی چهار جهانی بازارهای به ورود برای کشورهای در سرمایهگذاری غیرمستقیم مستقیم دید و سنجید باید را اینها همه و مشارکت یا خارجی صادرات خالء بزرگترین ماست. نفع به یک کدام که که است صادرات مدیریت شرکتهای نداشتن ایران یعنی میکنند مدیریت را مختلف بنگاههای صادرات میکند مشترییابی بینالملل بازاریاب واحد مثل ارتباط و جهانی بازاریابی علم و میکند برقرار ارتباط را بازاریابی تحصیلکردههای از خیلی دارد. را جهانی که است خوب چقدر بگیریم. بهکار اینجا در میتوانیم شرکتهایی چنین شهری و کالنشهر استان هر در بیاوریم. بهوجود را در شرکتهایی چنین حاضر درحال آیا دارد وجود ایران است. محدود بسیار تعدادشان اما دارد وجود روستا: امر این در بازرگانی اتاق خود دورهای در بود قرار شکلگیری با امیدوارم که کند بیشتر را فعالیتاش پدیدهها این استانها تمام در بازاریابی شرکتهای بهخود مناسبی و علمی شکل آینده چندسال در ایران خدمات مسیر شود. تاثیرگذار بتواند و بگیرد بوده امیدوارکننده گذشته به نسبت که است مسیری خیلی هنوز پتانسیلها همۀ بالفعلکردن با نسبت اما حرفهای چرا که است این من سوال داریم. فاصله به را درست حرفهای باید نکنیم عملی را خوب نباشیم. گفتهها تکرار گرفتار تا درآورد اجرا مرحله وجود خارج در چه و ایران در چه هم کار این الگوی اقتصاد بر تحریم فضای که شرایطی همین در ما دارد. موفقی صادرکنندگان هنوز نیز میکند سنگینی ما استفاده آنها از و بررسی موفقیتشان علت باید داریم. باشند موفق نتوانستند که افرادی عینحال در و شود ایران خدمات صادرات شود. بررسی شرایطشان نیز بخش در بهویژه شود حمایت باید که است صادراتی بخش به خدمات بخش در باشد قرار اگر خصوصی. از بعد کنیم بیتوجهی آن به و ندهیم بها خصوصی آن میرود دولتی سازمانی از موفق مدیری که مدتی میگویند اصطالحا شد. خواهد مشکل دچار صادرات در آنچه درحالیکه است حرکت در دائما صادرات حرکت نه است حرکت«و»ایست حاکمشده ایران وقتی که نیست اینگونه صادرات بخش در مداوم. آید. دست به دوباره و بهراحتی رفت بین از ارتباطاتی که کرد توجه هم ظریف نکته این به باید همچنین چراکه بود پایدار رقابتی مزیتهای نگران مدام نباید ناپایدار میتواند هم رقابتی مزیتهای شده ثابت امروز و موقعیتی تصادفی مقطعی مزیتهای باید باشد. رقابتی مزیت یک امروز اگر کرد. شناسایی را موقتی کنیم بهینه استفاده آن از باید داریم عراق در موقتی بنابراین کنیم. کور نقطهای به تبدیل را آن اینکه نه مزیتهای نیست الزم حتما خدمات صادرات در جستوجو باید باشد پایدار رقابتی مزیت رقابتی البته شود. پیدا هم غیرپایدار رقابتی مزیتهای تا کرد که مدیریتی چراکه داد انجام را کار این سرعت با باید دست از را مزیتها از خیلی میکند حرکت ک ندی با زا کاملی بهرهبرداری نمیتواند نتیجه در و میدهد باشد. داشته مزیتهایش خدمات بخش اهمیت به شما صافدل آقای اشاره خدمات صادرات حوزه در فنیومهندسی این در که پتانسیلی به توجه با بفرمایید کردید. این بهتر و بیشتر صادرات موانع داریم زمینه میدانید چه را خدمات بحث درخصوص میدانم الزم هرچیز از قبل صافدل: مقاومتی اقتصاد نباید که کنم تاکید مقاومتی اقتصاد معنا تحریم یا جنگ زمان اقتصاد با مترادف را از استفاده بهمعنای مقاومتی اقتصاد چراکه کنیم اقتصاد حوزه در ضربهپذیری کاهش برای راهکارهایی غرب و شرق در بزرگ اقتصادهای همه امروز است. به را ضربهپذیرشان نقاط که هستند این دنبال به این کنار در اگر دهند. کاهش مقاومتپذیری معنای به باید صورت آن در باشیم رقابتپذیری بهدنبال»نوآوری«و تمامشدهقیمت»کیفیت«مولفه سه متکی هم ویژگیها این هرسۀ که کنیم توجه نیز خورده گره دانش با که اقتصادی است. دانش به مناسب هدفگذاری و کارشناسی کار از و باشد و میکند دور ضربهپذیری از را خود باشد برخوردار در تجارت توسعه سازمان در ما تجربه میشود. مقاوم بسیاری در که میدهد نشان را این گذشته سالهای یا تازهاستقاللیافته کشورهای و پیرامونی بازارهای از میانه آسیای کشورهای یا مشترکالمنافع بهاصطالح و چین یعنی منطقهای رقیب دو از التین آمریکای و از سهمی دالیلی به اما شدیم بازار وارد زودتر ترکیه موضوع این به باید بنابراین دادیم. آنها به را بازار بحث در شود. جدی توجه بنگاهها و ملی سطح در استمرار شرایط به توجه با فنیومهندسی خدمات تحریمها دوره که کنیم تصور نمیتوانیم تحریم ناامیدانه نمیتوانیم هم عینحال در و است چندروزه حرکت امیدوارانه نگاه با اگر بلکه کنیم حرکت روبرو آن با حوزه این در که مشکلی اولین کنیم از بسیاری در االن است. ضمانتنامه مقوله هستیم داخلی بانکهای ضمانتنامههای بانکها و کشورها پیدا مشکل این برای راهی باید نمیپذیرند. را ما که است اداری فرآیندهای بحث دیگر مسئله کرد. واحد پنجره اجرای موضوع به پنجم برنامه در اگرچه بسیاری در اینکه علیرغم موضوع این اما شده اشاره بهطور اما شده آماده زیرساختهایش دستگاهها از اجراییشدن صورت در که است نشده اجرایی کامل برای تجارت توسعه زیرساختهای موضوع این دستگاههای در توقف و مجوز صدور نظامهای حذف منابع بحث دیگر نکته بود. خواهیم شاهد را مختلف باید فنیومهندسی خدمات صادرکنندگان است. مالی رد که باشند بهرهمند تسهیلشدهای مالی منابع از توسعه بانک سرمایه و منابع تا است نیاز رابطه این دهیم. افزایش را صادرات حمایت صندوق و صادرات ما کشور شما بهنظر مجدد صادرات بحث در دارد قرار موقعیتی چه در خصوص این در همسایه کشورهای در ما صافدل: امنیت طرح قالب در هم داریم. خوبی ظرفیتهای حوزه در هم و همسایه کشورهای برخی در غذایی خوبی زمینههای بهنظرم خاک و آب کشاورزی دارد. وجود شاهد همیشه ما روستا دکتر آقای قول به هک آنهاییم اجرایینشدن و خوب گفتههای تکرار این اجرایینشدن عامل است. شده دیده بارها چیست علمی اصول پیچیده کمی اصول این اجراییکردن خوانساری: مشکل اول دارد. وجود میان این در موضوع دو است. اردوغان آقای اگر است. کشور اقتصاد ساختاری سفرهای در خود همراه به را نفره ۲۰۰ هیاتی مختلف کشورهای به بازاریابی برای بینالمللی این اقتصاد درصد ۹۰ که است این دلیلش میبرد یعنی میشود. اداره خصوصی بخش طریق از کشور بخش رونق به وابسته اردوغان آقای سیاسی حیات این به ایران در اما است کشور این در خصوصی بخش به متکی دولت ما کشور در نیست. شکل است. دولتی اقتصاد درصد ۸۵ و نیست خصوصی بخش ساختار این با که ندارد دلیلی روحانی آقای ما اقتصاد سازد. همراه خود سفرهای در را خصوصی به متکی هم درصد ۳۰ اگر و است نفت به متکی سازمانهای به مربوط آن درصد ۲۰ باشد مالیات بازیدادن به ضرورتی دولت نهاد یعنی است. دولتی به که کرد تالش باید اما نمیبیند. خصوصی بخش برای را نفت درآمد ما اگر کنیم. حرکت سمت این پیدا تغییر شرایطمان بگذاریم کنار مملکت توسعه بخش هم ما خصوصی بخش اینکه ضمن میکند ایران در که تاریخ از مقطع هر در نیست. پایداری طبیعی و است رفته زیرسوال مالکیت افتاده اتفاقی بگوید نمیخواهد هیچکس وضعیت این در که است باید ما است. برخوردار خوبی اقتصادی شرایط از که کنیم ایجاد ایران در حقوقی ماهیت با شرکتهایی وجود ایران در شرکتی کمتر حاضر درحال چراکه اولین بنابراین باشد. داشته ساله ۴۰ سابقه که دارد دولت به مربوط که است اقتصادی ساختار ما مشکل است حقوقی مالکیت بحث مشکل دومین و است مالکیت بتوانیم اگر ما است. ملت و دولت بین که بزرگی قدمهای میتوانیم کنیم تثبیت را حقوقی برداریم. 18

19 تهدیدها و فرصتها خدمات صادرات آیندهنگر پرسشهای به پاسخ نقاط جزو منطقهای بازارهای از بسیاری به نزدیکی میشوند. محسوب حوزه این قوت ایران دسترس در ظرفیتهای و فرصتها از میتوان چطور و کدامند عرصه این در 4 استفادهکرد آنهابهنحومطلوب همه خدمات صادرات نظر از ایران که داشت توجه باید گرفته قرار خاورمیانه ژئوپولیتیک منطقه بهترین در ناشی مشکالت دلیل به همسایه کشورهای زیرا است خدمات نیازمند شدت به آن نظایر و بحران و جنگ از مثال عنوان به هستند. ایرانیان توسط ارائهشده حقوق معافیتهای از برخورداری دلیل به آزاد مناطق و مهمترین از یکی درآمد بر مالیات معافیت و ورودی بهترینفرصتهایسرمایهگذاریمحسوبمیشوند. سرمایهگذاری تسهیالت مانند مزایایی همچنین اشتغال خاص مقررات روادید صدور خارجی مناطق این در موجود ظرفیتهای از... و بیمه سرمایهگذاری زمینه رو ازاین میشوند. محسوب تجارت بهخصوص خدماتی مختلف بخشهای در خدمات اینترنتی و كامپیوتری خدمات الكترونیكی بیمه خدمات بانكداری خدمات فنیومهندسی خدمات مشاورهای خدمات اعتباری و مالی خدمات خدمات و فرهنگی خدمات تفریحی و گردشگری بسیار نسبی مزیت دارای مناطق این در ورزشی آن بهینه و مطلوب اجرای برای البته که است باالیی کرد. ویژهای توجه مناطق این به باید که ظرفیتهایی و پتانسیل به توجه با چه دارند اقتصادی ویژه و آزاد مناطق 5 خدمات صادرات توسعه بهبود برای راهکارهایی دراینمناطقپیشنهادمیکنید فنیومهندسی خدمات صادرات توسعه برای آن از که گیرد قرار دستورکار در متعددی موارد باید کرد: اشاره زیر موارد به میتوان جمله کشورهای با سیاسی مناسبات و روابط.توسعه 1 در چندجانبه یا دو موافقتنامههای انعقاد و همسایه خدمات. صادرات از حمایت راستای از ناشی آثار کمرنگشدن برای.تالش 2 انتقال از ناشی مشکالت و بینالمللی محدودیتهای به فنیومهندسی خدمات صادرات از حاصل ارز کشور. داخل و خدمات صادرات بزرگ شرکتهای.ایجاد 3 صادرات. مدیریت شرکت و کنسرسیومها تشکیل طریق از صادرکننده شرکتهای توان.افزایش 4 پایدار. ارتباطات و مستمر آموزش مدیریتی شیوههای تغییر سمت به.حرکت 5 بر مبتنی نگرش به سنتی نگرش از شرکتها جهانی. نوین رویههای نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 1 صادرات بحث در مقاومتی اهداف تحقق اجراییشدن قابل سازوکاری چه با خدمات است بازرگانی بخش اقتصاد اجزای مهمترین از یكی اقتصادی بخشهای از یكی بهعنوان نهتنها كه است در اقتصادی رونق نشانگر و نماد بهعنوان بلكه بهسزایی جایگاه و اهمیت از كشورها میان تعامالت حوزه شاخص ترین مهم میان این در است. برخوردار نیز اقتصادی توسعه و رشد بر تأثیر منظر از بازرگانی نشاندهنده کاال صادرات میشود. محسوب صادرات یک اقتصاد معرف و اقتصاد در رونق و پویایی سمبل و است. دنیا به کشور سیاسی و گستردهاقتصادی تحوالت در تأمل با بالندگی که میشود مشاهده اخیر دهههای در انطباق و بینالمللی فضای در کشور یک پویایی و روندها اقتصادیكشورهابا سیاستگذاریهایتوسعه اجرای با سرمایهگذاری و نوین فرآیندهای و الزامات است. داشته مستقیم رابطه صادرات توسعه استراتژی جمله از متنوعی و متعدد منافع دارای صادرات منافعقیمتی منافعتخصصگرایی حصولدسترسی سرمایه انتقال فنآوری انتقال جهانی بازارهای به... و رفاه افزایش رقابت گسترش و انحصار با مقابله روز اقتصاد در که گفت میتوان صراحت به اما است. یک تولیدی محصوالت و کاال صادرات و فروش دنیا و نمیزند بینالمللی بازارهای در را اول حرف کشور اهداف به را کشور یک اقتصاد نمیتواند نیز بهتنهایی در خدمات صادرات بلکه برساند خود نهایی و غایی مبادالت در پررنگتری مراتب به نقش امروز دنیای این دلیل دارد. آنها اقتصادی روابط تحکیم و کشورها در اقتصادی مختلف بخشهای روند که است آن امر و است خدمات بخش توسعه سمتوسوی به دنیا پویایی به میتوانند وقتی اقتصادی فعالیتهای تمام قابل بینالمللی فضای در که برسند نهایی کارایی و صادرات اهمیت دالیل از دیگر یکی باشند. رقابت همسایه کشورهای خاص وضعیت ایران در خدمات به همسایه کشورهای تمامی که بدینصورت است. و تولیدی خدمات از استفاده نیازمند جدی شکل با باید کشور مسئوالن و هستند ایران در ارائهشده در تاریخی فرصت این از خدمات صادرات از حمایت پایدار تعامل و ارتباط و کشور اقتصاد تقویت راستای مقاومتی اقتصاد راستای در همسایه کشورهای با استفادهکاملنمایند. چه خدمات صادرات اهمیت به توجه با به پاسخگویی برای جذابی راهکارهای 2 ایران در همسایه کشورهای خدماتی نیازهای دارد وجود دارای مختلف انواع و ابعاد در خدمات صادرات همسایه کشورهای در بسیاری بالقوه ظرفیتهای اسالمی انقالب شکوهمند پیروزی لطف به است. مرزوبوم این متخصصان و جوانان موفقیتهای و هستند شرایطی در کشور مختلف بخشهای امروز و تجارب از میتوانند ما همسایگان تمامی که مهمترین از یکی نمایند. استفاده ایران ظرفیتهای است. فنیومهندسی خدمات صادرات ظرفیتها این مجموعه صدور مهندسی و فنی خدمات صادرات تدارکات بر مشتمل مهندسی هدفدار فعالیتهای و تجهیزات و کاال تعمیر ساخت اجرا طراحی نظارت راهاندازی و نصب صنعتی ماشینآالت که است آن نظایر و نرمافزاری فعالیتهای آموزش برخوردار باالیی بسیار توان از حوزه این در ما کشور است. همسایه کشورهای خدماتی نیازهای از دیگر یکی بهرهبرداری مطلوبی بهنحو آن از باید ایران که خوشبختانه است. پزشکی خدمات صادرات کند بهنحوی ایران در پزشکی پیشرفتهای و دستاوردها کشورهای از بسیاری کیفی نظر از امروزه که است در میشوند. بهرهمند ایران پزشکی توان از همسایه زیرساختهامانندتامین راستابایدباتأمینسایر این و صادرات توسعه آسان رفتوآمد و اقامتی امکانات اصلی اولویتهای از یکی عنوان به را پزشکی خدمات نمود. پیگیری خدمات صادرات توسعه راه سر بر موجود موانع و مشکالت همچنین و ما کشور در خدمات صادرات 3 می چه را اقتصادمان در بخش این قوت نقاط دانید مشکالت با ایران در خدمات صادرات توسعه به میتوان جمله آن از که است مواجه متعددی مشکالت راهبردی برنامه و استراتژیک نگاه فقدان تامین سیستمهای فقدان بیمهای مشکالت بانکی در خدمات صادرکننده شرکتهای فقدان و مالی همین در کرد. اشاره صادراتی شرکتهای زنجیره جهانی تجارت سازمان در ایران عضویت عدم راستا صادرات حوزه در بینالمللی پیمانهای برخی و پشتوانههای با سرسخت رقیبان وجود خدمات تحریمها و همسایه کشورهای بازار در دولتی مالی بخشی عنوان به نیز آن از ناشی محدودیتهای و می محسوب خدمات صادرات بخش تهدیدهای از صادرات بخش مشکالت این تمام علیرغم شود. از بهرهمندی هست نیز قوتی نقاط دارای خدمات مصالح و مواد تهیه امکان توانمند و متخصص نیروی و توجه خدماتی پروژههای نیاز مورد تجهیزات و و خدمات صادرات از بخشی از دولت حمایتهای فتحیپور ارسالن رئیسکمیسیون اقتصادیمجلس نیازهای از یکی کشورهای خدماتی که همسایه آن از باید ایران مطلوبی بهنحو کند بهرهبرداری خدمات صادرات است. پزشکی 19

20 اقتصاد مقاومتی و صادرات خدمات ویژه پرونده نگر آ ینده شماره سی و سوم / دی 1393 مریم فکری: اقتصاد مقاومتی بر پایه قطع وابستگی به نفت اتفاق م یافتد و یکی از راههای قطع این وابستگی ایجاد درآمدهای جایگزین است. ایران که به عنوان كشوری غنی از جهت داشتن منابع توسعه گردشگری شناخته میشود بهرغم وجود معضالتی همچون میزان بیكاری باال محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک محصولی میتواند به كشوری فعال در صنعت گردشگری تبدیل شده و با تمركز بر رویكرد گردشگری و تنظیم راهبردها و برنامههای منظم و منسجم وابستگی خود را به منابع نفتی كاهش دهد. با این کار کشور به سمت منابع درآمدی جایگزین بهخصوص گردشگری حركت میكند و به عنوان یك منبع پایدار از آن بهرهمند میشود. صنعت گردشگری طبق نظر سازمان جهانی گردشگری بزرگترین بخش فعالیتهای اقتصاد غیرنفتی و همچنین سومین صنعت مولد شغل و سرمایه بعد از صنعت آقای اروجی! به نظر شما تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در بحث صادرات خدمات در حوزه گردشگری با چه سازوکارهایی قابل اجراییشدن است در همه حوزههای اقتصادی الزم است به مباحث مربوط به اقتصاد مقاومتی توجه شود. در این میان حوزه گردشگری كه از مهمترین بخشهای اقتصاد غیرنفتی است میتواند از مهمترین مواردی باشد كه در تحقق برنامههای اقتصاد مقاومتی الزم است به آن توجه شود. درواقع یکی از مواردی که میتواند به تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی کمک کند و تاکنون مغفول مانده است توسعه گردشگری است. صنعت گردشگری میتواند ارزآوری باالیی برای کشور داشته باشد اما برای این منظور ابتدا باید دولت در جهت تعامل با کشورهای دیگر حرکت کند یعنی تنشزدایی اتفاق بیفتد و نیز سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باید برنامه راهبردی توسعه گردشگری را آماده و به زیرساختهای گردشگری توجه کند. اگر چنین شود گردشگری میتواند سهم بزرگی در اقتصاد مقاومتی داشته باشد. از سوی دیگر گردشگری جزو صدور خدمات محسوب میشود. به همین دلیل آنچه درآمد از گردشگری حاصل میشود بهعنوان درآمد حاصل از صادرات محسوب میشود. بلیت هواپیما و قطاری که گردشگران خریداری میکنند هزینه هتل و رستوران ورود به مکانهای تاریخی و فرهنگی و موزهها سوغات و... از جمله درآمدهای گردشگری محسوب میشود. هماکنون در اقتصاد دنیا صنعت گردشگری در مقایسه با دیگر صنایع بزرگ مانند صنعت نفت و خودرو سهم باالیی دارد اما با وجود جاذبههای غنی گردشگری در ایران این حوزه درآمدزا سهم زیادی در اقتصاد کشور نداشته است. به نظر شما در شرایطی که به دلیل افت قیمت نفت با کاهش درآمدهای نفتی روبهرو هستیم و میخواهیم به سیاستهای اقتصاد مقاومتی هم توجه بیشتر داشته باشیم صنعت گردشگری تا چه اندازه میتواند برای کشور درآمدزا باشد اگر در حوزه صنعت گردشگری کمافیالسابق و به همین منوال عمل کنیم این صنعت نمیتواند تاثیر زیادی روی درآمدهای کشور و تحقق صنعت گردشگری برنامه راهبردی ندارد گفتوگو با اردشیر اروجی مدیرکل سابق دفتر اطالعات و آمار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری عکس: افشین ارژنگفر نفت و خودروسازی بهشمار میآید. اردشیر اروجی مدیرکل سابق دفتر اطالعات و آمار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به اهمیت نقش گردشگری در رشد و توسعه اقتصاد مقاومتی و نیز صادرات خدمات در این حوزه میگوید:»گردشگری استعداد و ظرفیت باالیی در حوزه درآمدزایی کشور دارد اما برای این منظور ابتدا باید دولت در جهت تعامل با کشورهای دیگر حرکت کند یعنی تنشزدایی اتفاق بیفتد.«آنطور که این مقام مسئول میگوید:»هنوز برای توسعه گردشگری برنامه راهبردی نداریم و دولت یازدهم حتما با توجه به برنامههایی که در تحقق اقتصاد مقاومتی دنبال میکند باید در برنامههای قبلی تجدیدنظر کند و یک برنامه راهبردی توسعه گردشگری آماده کند.«آنچه در ادامه میآید مشروح گفتوگوی»آیندهنگر«با اردشیر اروجی است. اهداف اقتصاد مقاومتی بگذارد چراکه گردشگری یک مکانیزم است که برای موفقیت باید تمام فاکتورهای آن فراهم باشد. من امید زیادی ندارم که گردشگری بتواند در اقتصاد کشور موثر و جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشد. البته این ظرفیت به صورت بالقوه وجود دارد ولی مکانیزم فعال کردن آن را نداریم. اگر روشها را اصالح کنیم میتوانیم در صنعت گردشگری جاذبه داشته باشیم ولی درحال حاضر هیچکدام از روشهایمان درست نیست. برای توضیح بیشتر شاید بهتر باشد به تصمیماتی که در دولتهای قبل در رابطه با گردشگری گرفته شده است اشاره کنم. من مدتها یکی از حامیان اصلی ادغام میراث فرهنگی و گردشگری بودم و در این زمینه خیلی هم تالش کردم. بهخاطر دارم در زمان مهندس کازرونی سازمان مدیریت و برنامهریزی به تعداد وزارتخانهها دفتر داشت. یک دفتری هم به نام»دفتر فرهنگ و هنر«وجود داشت که میراث فرهنگی زیرمجموعه آن بود و بیشترین اعتبارات را هم میراث فرهنگی میگرفت. یعنی گردشگری اعتبار نداشت 20

21 گردشگری هم به همین دفتر فرهنگ و هنر مربوط میشد ولی بیشترین اعتبارات مربوط به میراث فرهنگی بود. در صورتی که در سازمان درکی از میراث فرهنگی وجود نداشت. دکتر حبیبی به آقای کازرونی گفته بود یکنفر از سازمان برنامه و بودجه به میراث فرهنگی برود تا با این حوزه آشنا شود و بتوانیم دفتری به نام میراث فرهنگی در سازمان برنامه و بودجه ایجاد کنیم. به همین دلیل من در سال ۱۳۷۴ از سازمان برنامه و بودجه به میراث فرهنگی مامور شدم. آن زمان مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران شدم. همینطور زمان گذشت تا دولت تغییر کرد و دولت بعدی و دولت آقای خاتمی روی کار آمد. آقای میرسلیم وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی رفت و آقای مهاجرانی روی کار آمد. به این ترتیب آقای بهشتی هم به سازمان میراث فرهنگی آمدند. زمانی که آقای بهشتی در میراث فرهنگی بود آقای معزالدین هم در بخش گردشگری فعالیت میکرد. یعنی دو معاونت جداگانه زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی کار میکرد میراث فرهنگی و گردشگری. ما آمدیم در برنامه پنجساله سوم توسعه روی ادغام میراث فرهنگی و گردشگری کار کردیم. به این نتیجه رسیده بودیم دلیل اینکه گردشگری و میراث فرهنگی نتوانسته بودند کار خود را به خوبی انجام دهند این بوده که این دو بخش سطح سازمانی الزم را نداشتند. پیش از انقالب یک وزارتخانه به نام»وزارت اطالعات و جهانگردی«و یک وزارتخانه هم به نام»وزارت فرهنگوهنر«داشتیم. این دو وزارتخانه بعد از انقالب ادغام شدند و یک وزارتخانه به نام»وزارت ارشاد ملی«ایجاد شد. وزارت ارشاد ملی این دو وزارتخانه را به حاشیه منتقل کرده بود و هرکدام تبدیل به معاونت شدند. از سوی دیگر وزارتخانه ارشاد ملی حیطه کاریاش هیچکدام از اینها نبود و فقط در حوزه روزنامه و کتاب و تئاتر کار میکرد. درواقع مسائلی که فرعی بود اصلی شد و اصل به فرع تبدیل شد. ما در برنامه سوم توسعه بررسی کردیم که چرا میراث فرهنگی و گردشگری نتوانستند به وظایف خود عمل کنند به این نتیجه رسیدیم که علتش این بوده که این دو بخش به مسائل فرعی پرداختهاند. حجم کاریشان زیادتر شده بود اما سطح سازمانیشان کاهش پیدا کرده بود. به دلیل اینکه نمیشد هر کدام از این دو بخش تبدیل به وزارتخانه شوند پیشنهاد کردیم میراث فرهنگی و گردشگری با یکدیگر ادغام شوند و یک وزارتخانه ایجاد شود. اما برخی اعتقاد داشتند که وزارتخانهشدن این دو سازمان نباید اتفاق بیفتد. آقای معزالدین با من موافق بود و آقای بهشتی مخالف بود و میگفت باید سازمان ایجاد شود نه وزارتخانه. دلیل مخالفت با تبدیل دو سازمان به وزارتخانه چه بود آقای بهشتی میگفت آقای خاتمی میخواهد یکی از همین دو نفر را به عنوان رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انتخاب کند اما اگر وزارتخانه ایجاد میشد باید مجلس به وزیر رأی میداد. بههمین دلیل با وزارتخانهشدن میراث فرهنگی و گردشگری مخالف بودند و میگفتند باید سازمان شود. این درحالی بود که از لحاظ علمی باید وزارتخانه میشد. در زمان آقای مهاجرانی طرحی تحت عنوان»نحوه ادغام میراث فرهنگی و گردشگری«به مجلس داده شد. من آن زمان مشاور آقای بهشتی بودم. آقای بهشتی همچنان تاکید داشت که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تشکیل شود. در مجلس جلساتی مرکب از کمیسیون اجتماعی و کمیسیون فرهنگی تشکیل شد. یکسال این موضوع مورد بررسی قرار گرفت. نمایندگان یک مقداری دلهره داشتند و میگفتند که میراث فرهنگی مانع گردشگری نشود یا گردشگری مانع میراث فرهنگی نشود. یک روز من با نمایندگان مجلس صحبت کردم و گفتم باید وزارتخانه تشکیل شود نه سازمان. گفتند چرا این موضوع را مطرح نمیکنی گفتم به خاطر اینکه من االن اینجا تحت عنوان نماینده آقای بهشتی آمدهام. شما من را یک روز به عنوان کارشناس مستقل دعوت کنید تا بیایم برای شما صحبت کنم. بههمین دلیل یک روز من را به عنوان کارشناس میراث فرهنگی دعوت کردند و به جلسه رفتم. در آنجا در رابطه با اینکه باید وزارتخانه میراث فرهنگی و گردشگری ایجاد شود صحبت کردم و دلیل آوردم. اکثر نمایندگان هم به دلیل اینکه زمینه فراهم شده بود این موضوع را پذیرفتند. اما چون الیحه را دولت داده بود گفتند باید الیحه برگردد و دوباره به عنوان الیحه ایجاد وزارتخانه به مجلس بیاید. دو نفر از نمایندگان نیز مامور شدند با آقای خاتمی صحبت کنند. با آقای خاتمی صحبت کردند و آقای خاتمی هم پذیرفت و الیحه را تحت عنوان ایجاد وزارتخانه میراث فرهنگی و گردشگری به مجلس داد. بعد از آن در صحن علنی مجلس رأیگیری کردند و وزارتخانه رأی آورد. اما بعد در رأیگیری تشکیک شد. آقای انصاری که االن معاون حقوقی رییسجمهوری هستند آن زمان نماینده مجلس بود و جزو کسانی بود که باعث شد وزارتخانه رأی نیاورد. بههرحال همه دلسرد شدند و تحت عنوان همان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری الیحه را آماده کردند و در مجلس هم رأی آورد. بهنظر میرسد از سال 1383 تاکنون که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تشکیل شده فرصت خوبی برای ارزیابی فراهم شده باشد. تحلیل شما از عملکرد 10 ساله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چیست در این مدت در صادرات خدمات در حوزه گردشگری چطور عمل کردیم وقتی برمیگردیم به 10 سال قبل میبینیم که نه رونق خاصی در گردشگری اتفاق افتاده و نه رونق خاصی در میراث فرهنگی ایجاد شده است. این درحالی است که اگر وزارتخانه میراث فرهنگی و گردشگری ایجاد شده بود نمایندگان مجلس روی عملکرد آن نظارت داشتند و هر کسی در استان خودش مشکلی میدیدید میتوانست وزیر را استیضاح کند. یعنی نظارت نمایندگان مردم بیشتر میشد. همانطور که میدانید میراث فرهنگی و گردشگری به دلیل اینکه مربوط به مردم است حقش این است که نمایندگان مردم روی آن نظارت داشته باشند. بهنظر من اگر نمایندگان روی میراث فرهنگی و گردشگری نظارت میکردند اتفاقات خیلی بهتری میافتاد. شاید هم میراث فرهنگی کمتر آسیب میدید و هم اینکه گردشگری وضعیت بهتری پیدا میکرد. یکی از شاخصهایی که سرمایهگذاران بهطور معمول توجه زیادی به آن دارند سهم یک صنعت در تولید ناخالص داخلی یک کشور است. درحال حاضر گردشگری در تولید ناخالص داخلی ایران چه سهمی دارد متاسفانه یکی از مشکالت ما بحث آمار است. ما درحال حاضر آماری از گردشگران ورودی و خروجی و گردشگران نداریم. این درحالی است که اگر این آمار اولیه را داشتیم میتوانستیم سراغ حسابهای اقماری گردشگری برویم. حسابهای اقماری گردشگری در حقیقت روی حسابهای ملی کار میکند و میگوید گردشگری چه تاثیری روی تولید ناخالص داخلی و چه تاثیری در اشتغال داشته است و سطح درآمدزایی و ارزآوریاش چگونه است. متاسفانه به دلیل اینکه ما آماری از تعداد گردشگران نداریم نمیتوانیم تاثیر آن را روی تولید ناخالص داخلی بدانیم. به این ترتیب یکی از معضالت اساسی بخش گردشگری آمار است. زمانی که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در زمان آقای مرعشی احیا شد و تشکیالت آن شکل گرفت من مسئول تشکیالت جدید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شدم. آن زمان دیدم مهمترین واحدی که»واحد آمار و برنامهریزی«است را نداریم و بنابراین یک دفتر آمار و اطالعات و برنامهریزی ایجاد کردیم. این دفتر زیرنظر رییس سازمان ایجاد شد تا بتواند روی معاونتهای زیرمجموعه خود اشراف داشته باشد. ما آن زمان معتقد بودیم که سازمان باید ستادی باشد و بیشتر وظیفه برنامهریزی هدایت حمایت نظارت و کنترل را داشته باشد و به هیچعنوان در اجرا وارد نشود. حتی گفتیم شرکت توسعه گردشگری هم ایجاد شود تا بهتدریج به بخش خصوصی واگذار شود و به هیچعنوان سازمان نباید در بخش اجرایی دخالت کند و باید نقش سیاستگذاری و برنامهریزی داشته باشد. مهمترین بخش در بحث ستادی واحد برنامهریزی و آمار و اطالعات بود. به این ترتیب یک دفتر آمار و اطالعات ایجاد شد و خودم مسئول آن اگر در حوزه صنعت گردشگری کمافیالسابق عمل کنیم این صنعت نمیتواند تاثیر زیادی روی درآمدهای کشور و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی بگذارد چراکه گردشگری یک مکانیزم است که برای موفقیت باید تمام فاکتورهای آن فراهم باشد. آ ینده شماره سی و سوم / دی 1393 نگر 21

22 خدمات صادرات و مقاومتی اقتصاد نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره ویژه پرونده در میخواهیم اگر گردشگری حوزه خدمات صادرات مقاومتی اقتصاد و مطلوب جهت در باید کنیم حرکت باشیم. داشته آمار و کردیم مطرح را آماری بحثهای آنجا شدم. دفتر آمارهای میتوانیم چگونه که رسیدیم نتیجه این به مختلف کانالهای کنیم. مستدل را گردشگران انتظامی نیروی آمارهای کردیم بررسی را آماری خارجه امور وزارت خارجی اتباع دفتر آمارهای این بهترین دیدیم گمرک. آمارهای و هتلها آمار نیروی آمار در منتها است انتظامی نیروی کانالها چراکه بود زیاد خیلی مرزی ترددهای انتظامی به و هستند تردد در مرزی ساکنان معمول بهطور ترددهای به مربوط آمار این میزنند. سر خود اقوام اساس این بر گردشگران. آمار نه میشود مرزی که خواستیم و گذاشتیم جلسه انتظامی نیروی با کند عبور ورودی گیتهای از اینکه از قبل مسافر حتی و اطالعات تا بدهند او به سبز برگه یک نیروی کند. وارد برگه آن در را خود تردد دلیل میکرد تلقی محرمانه را اطالعات این اول انتظامی درحالی این است محرمانه آمار آمار این میگفت و نیروی بههرحال نبود. محرمانه آمارها این که بود به را ورودی گیتهای که کرد قبول انتظامی شد قرار کنیم. تجهیز کامپیوتر و مکانیزه سیستم تجهیز را خودشان سیستم که بگذاریم اعتباراتی لحاظ به چه و تجهیزات خرید لحاظ به چه کنند و مدیریت سازمان با را موضوع این انسانی. نیروی کردند. قبول و کردیم مطرح زمان آن برنامهریزی از مرعشی آقای که بود انجام درحال کار این آقای زمان آمدند. مشایی آقای و رفتند سازمان به قائممقامی ایشان ولی بودم آنجا من مشایی دست در را امورات خیلی که داشت بقایی آقای نام کرد. منتفی هم را برنامهریزی و آمار بحث و گرفت از همینطور نمیشود که دیدند مدتی از بعد اما باید برنامهریزی و آمار دفتر و شد رد قضیه کنار زیرنظر را دفتری بنابراین باشد. داشته وجود میراث سازمان انسانی منابع توسعه معاونت اصال کار این کردند. ایجاد گردشگری و فرهنگی میبود باالدست باید دفتر این چون نداشت فایده همه نتیجه در بگیرد اطالعات معاونتها همه از که منحل دفتر کال هم بعد و ماند زمین روی طرحها واقع موثر خیلی میتوانست که کاری درواقع شد. شد. خارج دور از عمال شود از یکی گفت میتوان شما صحبت این با خدمات صادرات چالشهای اصلیترین اقتصاد اهداف تحقق راه در مانعی و گردشگری است آماری خالءهای مقاومتی سیستم که زمانی تا است. همینطور بله سیستم نمیتوانیم باشیم نداشته درستی آماری و باشیم داشته گردشگری اقماری حسابهای نمیتوانیم باشیم نداشته درستی آمارهای وقتی باالدستی اسناد با رابطه در صحیحی برنامهریزی آمارهایی گاهی که اینجاست نکته باشیم. داشته سند هیچ که میشود اعالم مسئوالن سوی از که میگوید گردشگری معاون مثال ندارد. آماری ناخالص تولید از 1391 سال در گردشگری سهم کجا از را حرف این است. بوده درصد 5/6 داخلی کنیم! اعالم را عددها این نباید ما است زده همینطوری که است آمارهایی به من اعتراض سازمان خود که درصورتی میکنند. اعالم گردشگری سهم میگوید گردشگری جهانی ما حاال است. درصد 6 جهان در متوسط بهطور میگوییم و میکنیم شبیهسازی آمار این روی از سهم واقعا آیا است. درصد 5/6 گردشگری سهم من که آماری است درصد 5/6 ما گردشگری را درصد 0/2 اینکه است. درصد 0/2 درآوردم در نمیدانم. میکنند اعالم درصد 5/6 چگونه که شد تصویب مجلس در توسعه چهارم برنامه حدود و شود تهیه گردشگری آماری جامع طرح سازمان به دوسهسال ظرف اعتبار تومان میلیارد 4 آمار سایت که دادند گردشگری و فرهنگی میراث شد. چه نیست معلوم کند. ایجاد را گردشگری تعداد که شود ایجاد آماری سایت یک بود قرار داخلی گردشگران و خروجی و ورودی گردشگران همه که بگذارد سایت داخل در مستمر بهصورت را مراجعه سایت این به سرمایهگذاران و پژوهشگران گردشگری توسعه برای کار بهترین این اتفاقا کنند. درحال متاسفانه ولی بود. مقاومتی اقتصاد تحقق و هرازچندگاهی و ندارد وجود سایت این حاضر میکنند. اعالم رقمهایی و عدد و میکنند مصاحبه و میاندازد اشتباه به را برنامهریزان هم آمارها این حوزه در میخواهیم اگر ما را. سرمایهگذاران هم در مقاومتی اقتصاد و خدمات صادرات گردشگری باشیم. داشته آمار باید کنیم حرکت مطلوب جهت امسال آبانماه در گردشگری معاون دارم بهخاطر گردشگران تعداد سال 1391 در که بود کرده اعالم در آمار این و بوده نفر هزار 70 و میلیون 4 ایران رسیده نفر هزار 80 و میلیون 4 به 1392 سال گردشگری درصدی 0/2 افزایش یعنی است. میکنند اعالم که است درحالی این داشتیم. آن از داشتهایم. گردشگری 30 درصدی افزایش ندارد. خوبی همکاری نیز خصوصی بخش طرف مصاحبه این از بعد ایران تورگردانان جامعه رییس در گردشگران آمار پیشبینی گفت و کرد اعالم بود 300 هزارنفر و میلیون دو حدود 1392 سال و میلیون 4 به 1393 سال در پیشبینی این و سال دوبرابر یعنی است رسیده 600 هزارنفر خصوصی بخش توسط که آمارهایی این یکدیگر با هیچوجه به میشود ارائه دولتی و سایت اگر که است درحالی این ندارد. همخوانی بهوجود اشکاالت این باشد داشته وجود آماری که میشود اعالم آمارها در دیگر سوی از نمیآید ایران به ورودی گردشگر هر درآمد حداقل گردشگری دفاتر از من سوال میشود. برآورد دالر 1500 ورودی گردشگر هر واقعا اگر که است این مالیات کم حد این چرا پس دارد درآمد دالر سازمان که اینجاست جالب نکته حاال میدهید گردشگران که میکند اعالم گردشگری جهانی تا 700 حدود متوسط طور به خاورمیانه منطقه یک ما است ممکن البته کردند. خرج دالر ایران در که باشیم داشته اروپایی گردشگر هزار 600 و میلیون 4 این واقعا ولی کند خرج دالر صادرات برای جدید فرصتهای مقاومتی اقتصاد تحقق در مسکن بخش جایگاه و نقش از هم و اشتغال لحاظ به هم ساختوساز بخش رسمی ارقام و آمار مطابق اقتصاد شکلگیری در را نقش دومین نفت صنعت از پس مالی گردش جهت بنابراین است پایین جمعیت رشد نرخ اروپایی کشورهای در میکند. ایفا ملی رشد به توجه با اخیر سالهای طی اما میشود احساس کمتر نیز مسکن به نیاز است. داشته چشمگیری افزایش مسکن به نیاز جامعه جوانی و ایران جمعیت ساختمان و مسکن بخش ویژه تاثیر داشت خواهد وجود مدتها تا که نیازی مهرداد توجه و دارد پی در را مقاومتی اقتصاد اهداف تحقق و داخلی ناخالص تولید در هاشمزادههمایونی که است اقتصادی مقاومتی اقتصاد است. برخوردار باالیی اهمیت از آن به کارشناسارشد رفع جهت در عمومی منافع گرفتن درنظر با و مردم آگاهانه مشارکت بر مبتنی معماری روند هم که معناست بدین مقاومتى اقتصاد بهطورکلی برمیدارد. گام مشکالت شرایط از یکى که کند پیدا کاهش آن آسیبپذیرى هم بماند محفوظ کشور در اقتصادی روبهرشد است. کشور اقتصادی ظرفیتهاى همه از استفاده آن معضالت و نارساییها با بخش این اما است مسکن بخش به مربوط ملی تولید از درصد 30 حدود حوزه این در کارآمدی برنامه تا میشود باعث حاضر درحال که آنچه و است روبهرو نیز عدیدهای اقتصاد در آن بالفعل و بالقوه فرصتهای و مسکن مسئله از صحیح شناخت عدم باشد نداشته وجود صدور موضوع است مغفولمانده مسکن حوزه در هماکنون که بخشهایی از یکی است. مقاومتی محدودیتهایی بلکه میکنیم عمل ضعیف بسیار حوزه این در نهتنها ما است. فنیومهندسی خدمات هک است ضمانتنامههایی دستوپاگیر قوانین ازجمله گذاشتهایم. عرصه این فعاالن پیشپای نیز را 22

23 پیشبینی طرف آن از بودهاند! اروپایی همه نفر درصد 30 تا 25 حدود 1394 سال در که کردهاند چرا میکنید فکر شما یابد. افزایش گردشگری که وقتی معمول بهطور میدهند را آمارها این بیشتر اعتبار کسب برای را دولت توجه میخواهند میدهند باال آمار کنند جلب گردشگری بخش به با رابطه در میخواهند وقتی دیگر طرف از اما ما میگویند بگیرند بخشودگی خود مالیاتهای کشور وارد گردشگر اصال و میکنیم ضرر داریم داشته آماری پایگاه یک نباید ما چرا نمیشود. کامل بهطور را گردشگران اطالعات که باشیم اقتصادی شاخصهای بدانیم دقیق بهطور و بدهد راستای در باید چگونه و است چگونه گردشگری آمارها وجود با همچنین ما کنیم. حرکت اهداف گردشگری در که پولی شویم متوجه میتوانیم خیر! یا است داشته بازده میشود خرج حوزه در را یازدهم دولت عملکرد شما این در آیا میکنید ارزیابی چطور گردشگری حرکت مقاومتی اقتصاد جهت در حوزه خدمات صدور از چشماندازی چه میکند دارد وجود گردشگری بهدلیل یازدهم دولت آمدن کار روی آغاز در دنیا کشورهای با تعامل و تنشزدایی بحث اینکه و گرفت صورت مطلوبی حرکتهای بود مطرح بعد ولی شد. ایجاد ایران به ورود شدید تمایل یک اولیه هیجان آن از و کرد فروکش آمار این بهتدریج چیزی گذشته به نسبت من بهنظر ولی آمد پایین داشتیم گردشگری رشد درصد حدود آمار این از بیشتر خیلی میتوانیم که درصورتی کنیم. عمل خاص اقدام هنوز دارید اعتقاد شما یعنی گردشگری حوزه در آیندهنگرانهای تصمیم و است نگرفته صورت تعامل دلیل به آمارها افزایش عمده بهطور بله ورود کشورها اینکه و است بوده دنیا کشورهای با پتانسیل و انرژی یک کردهاند. اعالم آزاد را ایران به داشته وجود گذشته از ایران به ورود برای تمایل تحقق درجهت ظرفیت این از میتوانیم ما و است هم دلیلش کنیم. استفاده مقاومتی اقتصاد اهداف دانشگاههای در اروپایی کشورهای اکثر که بوده این آقای زمان در داشتند. ایرانشناسی کرسی خود برقرار ایرانشناسی کرسی آکسفورد در خاتمی شدیم متوجه و داشتیم آنجا از بازدیدی بود. بود پیرمردی است. مانده آنجا در یکنفر فقط بعد و میشوم بازنشسته دارم من میگفت که که مشکالتی از یکی میگفت و میکرد گالیه دلیل این به میگویند عربی خلیج را خلیجفارس در ایرانشناسی کرسیهای به توجه شما که است تمام و کردهاید فراموش را اروپایی دانشگاههای دلیل به کشور از خارج ایرانشناسی کرسیهای جمع دارد نداشتهاید آنها از پشتیبانیای اینکه این در که هم افرادی اکثر حقیقت در میشود. و شدهاند بازنشسته داشتهاند حضور کرسیها اما نیامدند جایشان جدید نیروهای و رفتند کنار کرسیهای و گرفتند را جدید نیروهای عربها دلیل به این از پیش شد. جایگزین عربشناسی ایرانی کارشناسان و متخصصان فنیومهندسی توان که است درحالی این شود. گرفته بانکها از باید اب صنعتیسازی و مییابد ارتقا ساختمان نوین فناوریهای از استفاده و ساخت مرحله به ورود با تنها میکند. پیدا عملیاتی مفهوم که است رویکرد این زمینه اکنون ساختوساز حوزه در آن از استفاده به دولت عزم و فناوریها این از بسیاری بومیشدن سبکسازی انرژی اتالف از جلوگیری است. کرده مهیا روزافزون نیاز این اوجگرفتن برای را مناسبی رویکرد این مزایای از مهمی بخش محیطزیست با صنعت این همسازی و مقاومسازی کار سرعت ظرفیت این مواد و نانوتکنولوژی چون علومی عرصه به ایرانی متخصصان ورود با خوشبختانه که است این میشود. فراهم صادرات عرصه در جدیدی فرصتهای آن نتیجه در که کرده بدل قابلیتی به را بازسازی روند در عراق و افغانستان نظیر ما همسایگان از تعدادی که مییابد اهمیت آنجا از ویژگی در خلیجفارس حوزه بازارهای و نوسازی در مرکزی آسیای کشورهای چون دیگری همسایگان و و ارزانی فنیومهندسی توان به توجه با و دارند نیاز خدمات این به شدت به خود کشور متنوعسازی صورتی در دیگر سوی از شوند. بهرهمند خدمات این از میدهند ترجیح ساختمانی مدرن مصالح تنوع مثل همجوار بازارهای در میتوان شود برداشته آن فعاالن پای پیش از حوزه این در محدودیتها که کنیم. صادر را فنیومهندسی خدمات بتوانیم تا کرد پیدا جدی حضور میانه آسیای کشورهای عموم در عزم این نهادینهکردن و فرهنگسازی دارد مضاعفی اهمیت میان این در آنچه مصرفکننده برای متداول رویهای به رویکرد این تبدیل است. پیمانکاران و سازندگان مصرفکنندگان آیندهای میتواند است خورده گره روز فناوریهای با که تولیدکنندگان مستمر سرمایهگذاری کنار در آمادهسازی برای کشور دیپلماسی دستگاه موفقیت که کرد فراموش نباید حال این با زند. رقم را روشن فضای محدودیت و سیاسی مناسبات نامطلوب شرایط در است. عاجل و ضروری امری هدف بازارهای سازمانیافته شکلی به نمیتواند است وابسته دولتی پشتیبانیهای به که فنیومهندسی پروژههای کار است انتظار بنابراین چینیها. و ترکها ویژه به رقبا به بازار واگذاری یعنی این و شود عملیاتی دیپلماسی خصوصی بخش از بیشتر حمایت با دادهاند نشان اخیر ماههای در که همانگونه دولتمردان داشت. خواهد متقابلی و قطعی تاثیر اقدامی چنین بیتردید که سازند فعال اقتصاد خدمت در را کرسیهای طریق از که فرهنگی ارتباط این شاعران کتابهای اکثر داشت وجود ایرانشناسی دیگر حاال اما میشد ترجمه انگلیسی به ایرانی اگر میکنم فکر من نیست. فعالیتها این از خبری چند کند پیدا ادامه روش همین به ما عملکرد وجود ایران به آمدن برای تمایلی هیچ دیگر سال داشت. نخواهد ایران اقتصادی ویژه و آزاد مناطق ظرفیت خدمات صادرات درخصوص فرصتسازی برای چیست گردشگری آزاد مناطق در خوبی ظرفیتهای حاضر درحال آقای زمان در حتی دارد. وجود اقتصادی ویژه و به گردشگر ورود دروازه کیش میگفتیم مرعشی اعتراض قشم در زمان همان اما بود خواهد ایران بنابراین است. بیشتر منطقه این ظرفیت که کردند جذب در تجاری آزاد مناطق بین رقابتاندازی در بزرگی سهم میتواند و است موثر گردشگر همانطور باشند. داشته گردشگری بخش رشد خاص تردد قوانین از آزاد مناطق میدانید که راحتتر گردشگر بنابراین میکنند استفاده خود کند. رفتوآمد آزاد مناطق در میتواند توسعه موانع و مشکالت شما بهنظر ما کشور برای گردشگری خدمات صادرات میتوان چطور و است بخشهایی چه به مربوط استفاده بهینه بهنحو حوزه این فرصتهای از کرد یک گردشگری توسعه برای هنوز ما متاسفانه برای برنامه پنج اینکه با نداریم. راهبردی برنامه برنامه هیچکدام ولی دادیم ارائه گردشگری توسعه جدید دولت بهخصوص است نبوده کارآمدی دارد که سیاستهایی به توجه با حتما است الزم برنامه یک و کند تجدیدنظر قبلی برنامههای در سوی از شود. آماده گردشگری توسعه راهبردی بهخوبی را خودمان گردشگری محصوالت ما دیگر گردشگری در میگوییم فقط ما نمیکنیم. معرفی داشته تاریخی اثر یک صرفا ما اینکه داریم. جاذبه متاسفانه نمیشود! گردشگر جذب باعث که باشیم محصول به گردشگری جاذبه تبدیلشدن فرآیند تهیه مدون برنامه یک آن برای باید و نداریم را نمیشود انجام که مهمی بسیار نکات از یکی کنیم. معرفی را کشور نبایدهای و بایدها که است این معرفی باید نیز را ایران رسوم و آداب نمیکنیم. و کشور حملونقل سیستم دیگر سوی از کرد. همچنین نیست. مناسب گردشگری زیرساختهای گردشگران با ورودی دروازههای در برخورد نحوه سفارتخانهها و نمیافتد اتفاق مهربانی و بامحبت عمل زمانبر خیلی توریستی ویزای ارائه در بانکهای اعتباری کارت این بر عالوه میکنند. کند. پیدا اعتبار نیز ایران در باید بینالمللی موانع این اگر که است ما نقطهضعفهای اینها جذب برای بسیاری کمک میتواند شود برطرف باشد. گردشگری خدمات صدور و گردشگری هنوز ما متاسفانه توسعه برای یک گردشگری راهبردی برنامه اینکه با نداریم. برای برنامه پنج گردشگری توسعه ولی دادیم ارائه برنامه هیچکدام نبوده کارآمدی بهخصوص است الزم جدید دولت توجه با حتما است که سیاستهایی به برنامههای در دارد تجدیدنظر قبلی برنامه یک و کند توسعه راهبردی آماده گردشگری شود. نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 23

24 صادرات خدمات نگر آ ینده شماره سی و سوم / دی 1393 گزارش راهبردی آیندهنگر منتشر میکند: استراتژیتجارت درخدمات ۲۰۱۳-۲۰۱۵ نقشه راه رقابتپذیری صادرات بخش خدمات منبع: مرکز تجارت بینالملل ترجمه بابک واحدی خالصه اجرایی مرکز تجارت بینالملل رشتهای از برنامههای تشویقی هدفمند جدید را برای ایجاد رقابتپذیری در صادرات خدمات کشورهای درحالتوسعه ارائه کرده است. اولویت این مرکز در ارائه مهارت و تخصص ایجاد رقابتپذیری در صادرات بخش خدمات و تحقق نتایج محکم و استوار در کشورهای طرف این مرکز است. برنامههای تشویقی ادامه برنامههای قبلی مرکز تجارت بینالملل در زمینه تجارت خدمات خواهد بود و آن برنامههای پیشین را تقویت خواهند کرد. اهداف این برنامهها هماهنگ با طرح استراتژیک مرکز تجارت بینالملل بدین شرح خواهند بود: اول: ایجاد و بهبود استفاده از اطالعات و دانش تجارت خدمات آسان برای مصرفکننده ایجاد آگاهی در زمینه اهمیت خدمات بهمثابه یک مشو ق بالقوه برای کشورهای درحالتوسعه از جمله کشورهای کمتر توسعهیافته. دوم: ایجاد و تقویت ظرفیت نهادی حمایت از تجارت با هدف پرورش و بهبود فضای کسبوکار ارزیابی فرایندهای نظارتی و تشویق صادرات خدمات. سوم: بهبود آمادگی صادرات خدمات در پاسخ به فرصتهای بازار از جمله زنجیرههای ارزش جهانی و منطقهای. چهارم: رسیدن به سطح باالیی از مشارکت پایدار و فراگیر در اقتصاد منطقهای و بینالمللی خدمات که هدفی جنبی برای برنامهها خواهد بود. این اهداف از طریق استراتژی سهساله تجارت خدمات که استراتژیای اولویتبندیشده و مرتب است به پیشنهادهای محکم و قابل اتکاء در زمینه تجارت خدمات ترجمه میشوند. استراتژیای که در آن پروژههای کشورمحور و منطقهمحور متعددی پیشبینی شده است. گرایش این برنامههای تشویقی عالوه بر تأمین ابزارهای اطالعاتی برای افزایش آگاهی و شناخت خدمات و نیازهای ویژه صادرکنندگان خدمات شامل موارد زیر خواهد بود: فعال کردن پیشگامان صنایع محل ی برای موفقیت بیشتر آنها در صادرات بهویژه از طریق ایجاد ائتالفها و اتحادیههای منطقهای صنایع خدمات. بسیج حمایت از توسعه و اجرای نقشههای راه رقابتپذیری صنایع خدمات و برنامههای عملیاتی صادرات خدمات مرتبط با این نقشههای راه. تقویت ظرفیت نوآوری و ایجاد ارزش افزوده در سطح بنگاهها با هدف موفقیت صادرات از جمله ارتباط متقابل با استانداردهای خدمات و نظامهای تضمین کیفیت در سطح بینالمللی. ایجاد ظرفیت سازمانهای تشویق تجارت از طریق تأمین ابزارهای و مهارتهای ویژه برای به نمایش گذاشتن مهارت و تخصص خدمات در بازارهای بینالمللی. تسهیل سازوکارهای مرتبط مناسب برای ایجاد گفتمان بخش عمومی با بخش خصوصی در سراسر 24

25 در قانونی و نظارتی آژانسهای و دولت وسیع طیف تجارت تشویقی برنامههای این خدمات. بخشهای که جدیدی چشمگیر عناصر معرفی طریق از خدمات و شوند ترکیب هم با مختلف درجات به میتوانند کار به منطقهای یا مل ی سطح در بستهای بهصورت دقت با عناصر این شد. خواهند اجرا شوند بسته پشتسر و مرتب بهصورت و شدهاند اولویتبندی ابزارهای شامل عناصر این شد. خواهند معرفی هم گزارشهای خدمات اقتصاد تصاویر مثل اطالعاتی صنایع رقابتی اکوسیستم دورنماهای و کسبوکار ایجاد بر متمرکز آموزشی ابزارهای نیز و هستند تخصصی صادرات تشویق خدماتی واتحادهای ائتالف زنجیرههای تحلیل خدمات بخش آمارهای صادرات ابداعی. اکوسیستمهای صادرات برای نوآوری و ارزش هم جدیدی رویدادهای تشویقی برنامههای بین در از مجمعی آنها مهمترین که است. شده لحاظ تجارت سازمان وزرای اجالس در خدمات تجارت تجارت توسعه مجمع گردهمآیی و بود بالی در جهانی برگزاری دیگر رویدادهای ژوهانسبورگ. در جهانی نمایشگاههای و خدمات مل ی روز در مختلف مراسم با بینالمللی و مل ی سطح در خدماتپیشگامان جمله از بود خواهند خدمات تجارت تشویق هدف این در جهانی موجود نمایشگاه تنها در حضور خدمات تجارت بینالمللی نمایشگاه یعنی زمینه متقابل ارتباط و تجارت مختلف بسترهای چین. خدمات رقابتپذیری در خصوصی و عمومی بخش و استراتژی اصلی تمرکز یافت. خواهند توسعه هم خواهد خدمات صنایع از شاخه سه بر مرکز طرحهای اول است: ذیل موارد شامل شاخه سه این بود. ارتباطات و سالمت گردشگری جمله )از گردشگری خدمات دوم فرهنگی(. و ق خال خدمات با آن کسبوکار سوم توزیع. و حملونقل کسبوکار وجود به را آنها اطالعات فنآوری که است خدماتی روندهای اولویتهای انتخابها این علت است. آورده بوده جهانی صادرات تجارت آمار و دادهها در کنونی و تقاضا از مختلف ارزیابیهای نتایج با البته و است انجام بینالملل تجارت مرکز که جهانی بازار نیازهای گذاشته کنار دیگر بخشهای است. هماهنگ داده هک همزمان مختلف بخشهای تقاضاهای نشدهاند. جدید خدمات مزیتهای از بیشتری آگاهی کشورها چشمگیری بهطرز مییابند بینالملل تجارت مرکز درجهای شد. خواهند دگرگون و کرد خواهد تغییر خواهد دست به میان این در انعطافپذیری از متعدد پروژههای اجرای امکان ایجاد جمله از آمد بخش سه آن از متفاوت بخشهای در کوچک در جدید مزیتهای تقاضای گفتیم. که نخست بینالملل تجارت مرکز برنامههای که خدمات تجارت بینالملل تجارت مرکز است. آشکار میدهد ارائهشان دریافت بسیاری غیررسمی و رسمی تأییدیههای برنامههای به زیاد بسیار عالقه از نشان که است کرده ذینفع بالقوه کشورهای از وسیعی طیف در مرکز این دارند. خدمات مختلف صنایع و زمینه این در اقتصادی رشد در انقالب ببرد باال را اقتصادی رشد میتواند خدمات صادرات چگونه در تازهای کار خدمات صادرات از حمایت فعالیتهای تمرکز نیست. بینالملل تجارت مرکز تکنیکی حمایت برنامههای شامل مرکز پیشین ارزیابی طریق از خدمات در تجارت تشویق برای پرورش و آموزش محل ی پیشگامان ایجاد ظرفیت تشویق از حمایت و محل ی ذینفع سهامداران بینالملل تجارت مرکز است. بوده صادرات هم خدمات صادرات تجارت مذاکرات از همچنین تشویق جهت در مذاکراتی است کرده حمایت خدمات با ارتباط برقراری جمله از گردشگری استراتژیهای توسعه و سرگرمی و فرهنگی تداوم جدید برنامههای بنابراین خدمات. بخش هستند بینالملل تجارت مرکز پیشین فعالیتهای نتایج و پیشین اقدامات این به جدیدی عمق و میبخشند. آنها در بینالملل تجارت مرکز پیشنهادات منطق خدمات صادرات زمینه اقتصادی رشد منبع مثابه به خدمات یک: شکل خدمات صنایع کمدرآمد درحالتوسعه کشورهای رشد محر ک بهمثابه خدمات دو: شکل در هنوز زمینه این در جهانی آگاهی بااینکه خدمات بخش دارد قرار پایینی بسیار سطوح رشد اصلی محرک ه موتور و مشو ق به آرامآرام کشورهای در جمله از میشود تبدیل جهانی یک( )شکل درحالتوسعه از درصد ۷۲ حاضر حال در خدمات بخش پردرآمد کشورهای در را داخلی ناخالص تولید درآمد با کشورهای در و رقم این میدهد تشکیل ۴۶ کمدرآمد کشورهای در و درصد ۵۳ متوسط جهانی بانک تجارت مدارک و شواهد است. درصد زیادی همبستگی که میدهد نشان دو( )شکل وجود داخلی تولیدناخالص و خدمات رشد میان میان همبستگی از بیشتر که همبستگیای دارد است. داخلی ناخالص تولید و صنعتی تولید رشد فرایند پیشبرد در خدمات بخش پتانسیل بهطور است. تکاندهندهتر هم این از توسعه درصد ۷۴ از بیش خدمات بخش متوسط توسعهیافته کشورهای نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ ۳.۵ ۳ ۲.۵ ۲ ۱.۵ ۱./۵ 0 ۱۹۸۰ ۲۰۰۹- رشد منابع صنعتی تولید رشد سرانه( داخلی تولیدناخالص )برحسب داخلی ناخالص تولید رشد خدمات تولید رشد 25

26 خدمات صادرات راهبردی گزارش دارد دوش بر پردرآمد کشورهای در را توسعه شده سبب را زنان اشتغال درصد ۸۶ از بیش و اشتغال کل آمار میتوان سخت بااینکه است. آورد دست به را درحالتوسعه کشورهای هرچه که دادهاند نشان جهانی بانک تحقیقات سطح باشد باالتر خدمات بخش در اشتغال سطح شدیدی همبستگی بود. خواهد باالتر زنان اشتغال که دارد وجود فقر کاهش و خدمات رشد میان بخش که کرد خالصه چنین میتوان را آن دلیل خدمت به را بیشتری مونث کار نیروی خدمات میگیرد. که میدهند نشان جهانی بانک یافتههای رد پیشتر آنچه از زودتر درحالتوسعه کشورهای میشد زده تخمین توسعه سن تی پیشبینیهای درآمدهای در و مییابند گرایش خدمات سمت به امر این میرسند. آن به پایینتر سرانه متوسط محر ک موتور میتواند خدمات که میدهد نشان که کشورهایی به و باشد رشد برای جایگزینی بسیار فاصله بدهد اجازه شدهاند بازی وارد دیر پیشین سن تی مسیر در که را توسعه در زیادشان بود آشکار میگذشت صنعتی تولید توسعه از که داخلی ناخالص تولید رشد به خدمات صادرات فزاینده کمک 3: شکل پردرآمد کمدرآمد درآمدمتوسط روبهپایین درآمدمتوسط جهان این زمینه این در مسأله مهمترین کنند. کمتر توسعه به خدمات صادرات که کمکی که است کشورهای برای ویژهای قدرت میکند رشد و باالتر بسیار زمینه این در را آنها و دارد کمدرآمد )3 )شکل میدهد قرار جهانی متوسط از جهانی قدرتمند رشد علیرغم حال عین در بررسی با که آنطور خدمات صادرات 4( )شکل خدمات بخش میشود ارزیابی پرداختها موازنه از را جهان صادرات درصد ۲۵ از کمتر همچنان بخش این بزرگی بین تفاوت است. کرده خود آن استفادهنشده پتانسیل به صادرات در آن اهمیت و سهم دارد. اشاره خدمات تجارت در عظیمی خدمات صادرات در درحالتوسعه کشورهای حتی است شده برابر دو گذشته دهه دو در رتبههای در حاال هم توسعهیافته کمتر کشورهای ایستادهاند. جهان خدمات صادرکنندگان برتر این که رشدی پتانسیل علیرغم بااینحال در درحالتوسعه کشورهای سهم دارد بخش درصد ۳۰ فقط هنوز جهان خدمات صادرات فرصتهای از اندکی کشورهای که زیرا است خدمات صادرات در تخصصیشدن برای جدید گزارش در فرصتها این میزان گرفتهاند. بهره جهانی تجارت سازمان تجارت افزوده ارزش جدید است آشکار اقتصادی توسعه و همکاری سازمان و داده/ از جهانی تحلیلی اساس بر که گزارشی نشان و است شده تهیه بخش این بروندادههای حساب به را میانجی خدمات وقتی که میدهد صادرات کل از نیمی به نزدیک خدمات میآورید میکند. خود مال را جهان باالتری میزان مستلزم فرصتها گرفتنازاین بهره به نسبت دولتی و کسبوکار سطح در آگاهی از محل ی رقابتپذیری بر است ممکن که است عواملی همچنین دولتها و کسبوکارها بگذارند. تأثیر خدماتی صنایع تشویق و پرورش برای الزم ابزارهای ارزیابی ندارند. اختیار در را بینالمللی بازارهای در محدودیت بهسبب خدماتی صنایع پتانسیل آمارهای چه دادهها کیفیت و آنها به دسترسی و دشوار کار دیگر قابلاتکای آمارهای چه و رسمی که است این در مسائل این اهمیت است. پیچیدهای کوچک بنگاههای سلطه تحت همهجا خدمات بخش متوسط و کوچک بنگاههای این و است متوسط و این به پایدار توجه از را نفع بیشترین که هستند برد. خواهند بخش گرفتن نظر در با که نیست حیرتانگیز چندان ذینفع طرفهای و شریک سازمانهای بستر این مرکز سوی به یاری دست پیش از بیش روزبهروز زمینه در که میکنند دراز بینالملل تجارت این بر افزون کند. کمکشان خدمات تجارت حاال که زیرا است نویدبخش امسال چشمانداز رب چندجانبه گفتوگوهای راهاندازی به کشور 22 شدهاند. متعهد خدمات تجارت سر تجارت مرکز نهادی مقایسهای مزیت بینالملل فعالیتهای در امروزه مختلفی نهادهای اگرچه مرکز شدهاند وارد خدمات تجارت با مرتبط که میداند خود وظیفه هنوز بینالملل تجارت طریق این از و کند همکاری خصوصی بخش با جمله از رساند یاری را تجارت از حمایت نهادهای جایگاه بهبود چون فعالیتهایی در شدن وارد با و کوچک بنگاههای صادراتی آمادگی و رقابتی متوسط. و شالودهها با هم مرکز این خدمات جدید تیم و داشت خواهد سروکار خدمات بخش زیربناهای تجارت مرکز که شد خواهد تغییری ایجاد مأمور و خدمات بر بیشتر تمرکز سمت به را بینالملل صادرات توسعه از جامعتری تصویر ایجاد نهایت در خواهد پیش خدمات و کاالها بخش دو هر در خدمات تجارت در ویژهای تخصص تیم این برد. است آشنا بهخوبی خدمات کسبوکار با و دارد بسیار ارزشمند منابع و مشاوران از شبکهای از و دارد بینالمللی بینشی تیم این است. برخوردار بینالملل تجارت مرکز شریک سازمانهای با و میکند. همکاری ۷ ۶ ۵ ۴ خدمات تجارت صادرات رشد 4: شکل )جهان( خدمات تجارت صادرات روند داخلی رشدتولیدناخالص صادراتخدمات بهمثابهعاملکمککنندهبه درمراحلوسطوحمختلفتوسعه ۴۵۰۰ ۴۰۰۰ ۳۵۰۰ ۳۰۰۰ ۲۵۰۰ ۲۰۰۰ ۱۵۰۰ ۱۰۰۰ ۵۰۰ درصد( )به داخلی ناخالص تولید / خدمات صادرات دالر میلیارد

27 خدمات رقابتپذیری درک است کدام خدمات فروش بازار به ورود گامهای بخش برای جدید پیشنهادهای طراحی در در رقابت سطح و بخش این به ویژهای توجه خدمات مهمتر همه از و است شده بخش این کسبوکارهای خدمات در رقابتپذیری چهچیزی که پرسش این میسازد. متفاوت کاالها بخش در رقابتپذیری از را اشتراکی وجه چه خدمات بنگاههای که یعنی این داخلی بازارهای در بنگاهها این و دارند یکدیگر با و میدهند نشان خود از رفتاری چه بینالمللی و یا جدا سیاست نیازمند خدمات بنگاههای چرا اینکه هستند. ویژه نهادی توجه یا متفاوت رقابتپذیری در تعیینکنندهای نقش که عواملی عوامل این آمدهاند. یک جدول در دارند خدمات در که است جدیدی مدارک و شواهد از برگرفته در که کشورهایی خدمات صنعت از شرکتی سطح دست به داشتهاند مشارکت جهانی خدمات شبکه سال در مطالعهای جزئیات نتایج از نیز و است آمده کسبوکار مشاوره شورای کشورهای میان در ۲۰۱۲ موردی مطالعات از وسیعی طیف تجربی نتایج و ا پک بانک که درحالتوسعه کشورهای خدمات صادرات است. داده انجامشان جهانی متغیرهای که میدهد نشان چهارچوب این و هستند دخیل خدمات رقابتپذیری در بسیاری بسیار اقدام فرصت دولتها و کسبوکارها بنابراین برای موجود فرصتهای از بتوانند که دارند زیادی ارزش زنجیره فعالیتهای در بیشتر مشارکت بگیرند. بهره منطقهای و جهانی خدمات که است پابرجا همچنان مشکل این بااینحال کمی بسیار عمومی سیاستی ابزارهای و مطالعات یا دارد وجود خدمات صنعت رشد نحوه با رابطه در درباره خدمات تخصص و مهارت توسعه برای منبعی مصرفکنندهمحوری و همکاری نوآوری چطور اینکه همچنین کنیم. تشویق و تسهیل خدمت بخش در را تقویت و راهاندازی نحوه درباره چندانی توصیههای قانونی و تنظیمی شرایط چه اینکه یا زیرساختها بر بتوان تا نمیشود دیده باشد داشته وجود باید و ایجاد در شیوه کدام که کرد تعیین آنها اساس زنجیره سراسر در سیاستها اعمالپذیری تضمین است. بهترین ارزش تمرکز و توجه با میتوان را مسائل این از بعضی کارآمدی زمینه در سرمایه ایجاد برنامههای بر بیشتر پی در بینالملل تجارت مرکز کرد. حل خدمات دولتیای سازمانهای میان بیشتر همکاری تشویق خدمات تجارت به مربوط مسائل در که است اینطریق از تا هستند دخیل و صاحباختیار این کسبوکارهای و خدماتی صنایع ائتالفهای گفتوگو که سازوکارهایی به و سازد ممکن را بخش خدمات قوانین سر بر خصوصی و دولتی بخش میان نماید. کمک میسازند ممکن را خدمات در بینالمللی رقابتپذیری چهارچوب یک: جدول )نبوغ آموزش مهارتها ایدهها فرهنگتمرکزمصرفکننده( اول:موقوفهها بهویژهسرمایهانسانی اینمسألهتأکیدمیکند. اهمیتشغلی مصاحبهباسهامدارانکسبوکارهابر زبانها. آموزش ازجمله آموزشچندجانبهوچندمرحلهایمیگویند اهمیت از بنگاهها است. زیاد درصادراتخدماتمشارکتطرفهایسومبسیار بانکجهانینشانمیدهدکه روشهایعملکردکسبوکار نامهایتجاری( )مثلکپیرایت داراییهایناملموس در دوم:سرمایهگذاری داراییهایناملموسافزایشیافته. تحلیلاقتصادهایکشورهایعضوسازمانهمکاریوتوسعهاقتصادینشاندهندهایناستکهبهسببافزایشاخیرکاراییوبهرهورینیرویکار سرمایههای درفرایندهایعملکردکسبوکار میگویند. ازجملهنوآوری اهمیتفضایحمایتیبراینوآوری از بنگاهها سوم:راهاندازیوتقویتزیرساختهایدیجیتال است. راتأییدکرده دور راه از ارتباطات اهمیتکیفیتشبکه بانکجهانی اینمسألههمیشهحیاتینیست. گرچه اینترنت میزاننفوذ چهارم:کیفیتنهادها قانون سهمسألهمرتبطباهمهستند. حاکمیت / میزانفساد / مطالعاتبانکجهانینشانمیدهدکهشفافیت اقتصادیتأکیدمیکند. آزادی اهمیتشاخص بانکجهانیبر ایفامیکنند ارائهمیدهند ازهزینهوفایدهنظامهایتنظیمی ازنقشیمیگویندکهنهادهاییکهتحلیلهایمستقل بنگاهها داخلی پنجم:بهرهوریتنظیموقوانین ایجادمیشوند. دسترسیبهمنابعمالی راه ایجادمیکند محدودیتهاوموانعیکهبرسر ازمحدودیتهاییمیگویندکهپیچیدگیفضایکسبوکار بنگاهها راتشکیلمیدهند هرچیزیکهبه درصدهزینهکل تا ۸۰ درصد اغلب ۷۰ انسانی درشرکتهایخدماتی هزینههایسرمایه اشتغال درقوانین دیگر انعطافناپذیریوناکارآمدیهای دارد. اهمیتحیاتی آنهاوبهکارگماردنشانمربوطباشد آموزش استخدامنیروها بنگاههاازسنگینیبسیارزیادهزینههایهماهنگیباقوانینمیگویند. رامیدهد. انعطافپذیریبرایهماهنگیباتغییراتسریع اجازه آنها ایجادفضاییمیگویندکهبه ازنیازبرای بنگاهها ارتباطبابازارهایبینالملل ششم: سرمایهگذاری و دوجانبه تجارت آزادی ارزشمیگویند. زنجیرههای ارتباطبا ایجاد ابزارهاوفرصتهای ازکیفیتتالشهایتشویقصادراتو بنگاهها بنگاههاازنیازبهشناختمتقابلواعمالپذیریاستانداردهامیگویند. درسراسربازارهستند. ازپیشنگرانیکپارچگیقوانین بنگاههابیش ذینفعکسبوکارخدمات هفتم:مشاورهباطرفهای ایفامیکنند. درفیلیپین نقشبهسزایمثبتی درهندوبراپ مطالعاتبانکجهانینشانمیدهندکهگروههایکسبوکارخدمات مثلناسکام دولتیوبخشخصوصیتأکیدمیکنند. ذینفعبخش باطرفهای سازوکارهایفع المشاوره اهمیت بنگاههابر دراستراتژیهایمل ی هشتم:تمرکزسیاستها ازبخشخدماتمیگویند. آمارهایبهتر ارائه ازنیازبرای بنگاهها بنگاههاازنیازبههمکاریمیانسازمانهایمختلفمیگویند. خدمات برای راه نقشه و بینش یک وجود است. زیربخشهابهنتیجهاینرسیده دربارهنقشهدفگیریخاص مطالعاتبانکجهانی نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 27

28 خدمات صادرات راهبردی گزارش صادرات تشویق در جدید سیاستی رویکردهای بهترین تا شوند شاخصبندی باید همچنین خدمات تشویق از ضرورتا که زیرا باشند داشته را عملکرد سیاستها این هستند. متفاوت کاالها صادرات تجارت در دارند. نیاز هم جدیدی جعبهابزارهای خدمات جذب معموال هدف خدمات برونمرزی ارزش که خدماتی ترجیحا و است ساحل در جهانی خدمات جذب فرایند باشد. داشته بیشتری افزوده تخصص و مهارت محل ی مراکز به ساحل در جهانی محل به خارجی خریدار یک جذب برای تالش و روال و ماهیت هم آن دلیل است. بسته کاالها عرضه این است. ساحل ورای در خدمات ارائه متفاوت کامال افرادی حتی یا بنگاهها که است آن مستلزم فرایند نوآوریهای آمدهاند هم گرد شبکه یک در که ایجاد کسبوکارشان فرایند زمینه در چشمگیری شوند. مربوطه ارزش زنجیرههای وارد بتوانند تا کنند در تالش به نیاز متوسط و کوچک بنگاههای بهویژه دارند. نوآوریای چنین تسهیل جهت خدماتی بنگاههای ورود نحوه گرفتن نظر در با خدمات صادرات تشویق بینالمللی بازارهای در انتقال تسهیل بر پایدار تمرکز مستلزم همچنین و است ساحل فرای و ساحل در )مهارتها( افراد سرمایهگذاری جذب بر فقط نه جدید تمرکزی نیز حضور/ تسهیل بر همچنین بلکه خارجی مستقیم بنگاههای برای سواحل ورای در تجاری تأسیس توافقنامههای طریق از اغلب که محل ی خدمات در کمی سازمانهای میشود. انجام مشارکتی چشمگیری پیشرفتهای درحالتوسعه اقتصادهای دیگران با را خود تجربیات و داشتهاند زمینه این در بینالمللی تجارت مرکز و گذاشتهاند اشتراک به هدفشان که است کرده طرحریزی را فعالیتهایی بود. خواهد فرایندها این تسهیل و کوچک بنگاههای ورود تسهیل برای تالش جهانی و منطقهای ارزش زنجیرههای به متوسط خدمات صادرات تشویقی نیازهای است کدام خدمات صادرات گسترش راههای تالشهای آنکه مگر بود خواهد بیحاصل همچنان انجام تکنیکی سطح در ارتباط تضمین برای همزمانی جهات همه در فرامرزی ارتباط تضمین بدون شوند. حرکت مسأله با همچنان رد خ خدماتی بنگاههای حرکتی بود خواهند روبهرو ارزش زنجیره در روبهباال بینالملل بازار چالشهای با رویارویی برای که که است این کسبوکار واقعیت است. ضروری ارزش زنجیره استانداردها میان ارتباط قطع هرگونه بر اختالالت این و کرد. خواهد مختل را برونمرزی برای میافزایند. بنگاهها تمام عملیاتی هزینههای موجب اغلب اختالالت این متوسط و رد خ بنگاههای شود. غیرممکن برونمرزی کسبوکار که میشوند رو پیش که است رقابتپذیریای چالش جوهره این میدهد نشان 2 جدول که همانطور میشود. دیده و است متفاوت کاالها صادرات از خدمات صادرات خواهد متفاوت رویکردی نیازمند صادرات این تشویق بر غلبه برای بینالملل تجارت مرکز استراتژی بود. است. شده طراحی چالش همین بنگاهی سطح در حمایتی نیازهای رقابتپذیری تعیینکننده عوامل درباره که بحثی بینالمللی کسبوکار مختلف شیوههای و خدمات مرکز که میدهد نشان کردیم خدمات بنگاههای پیشنهادیاش طرحهای بخواهد بینالملل اگر تجارت را واقعیتها این باید باشند کارآمد بنگاهی سطح در تحلیل»آموزش معیار کند. لحاظ خود مطالعات در به کمک برای خدمات«صادرکننده ارزش زنجیره عواملی بتوانند تا است شده طراحی صادرکنندگان در رقابتپذیری کاهش یا افزایش موجب که را کمبودهای کنند شناسایی میشوند بخششان هدفمندی تالشهای و کنند تعیین را محل ی آموزشهای نتایج دهند. انجام عملکرد بهبود برای تأثیر بنگاهها خاص فعالیتهای در فقط نه هدفمند کل در رقابتپذیری توسعه بلکه گذاشت خواهند میدهند. قرار تأثیر تحت هم را صنعت سطح در بینالملل تجارت مرکز آموزشهای خدمات اکوسیستمهای پیشین توسعه بر باید بنگاهها ترتیب بدین تا باشد متمرکز کشور و صنایع سطح در را مربوطه ارزش زنجیرههای در محتمل اختالل هر کند. ردگیری قابل متوسط و کوچک بنگاههای برای هم در را رویکرد دو مرکز جدید پیشنهادهای آموزشدهندگان آموزش رویکرد نخست میآمیزند. صادرکنندگان از گروههایی به آن بهموجب که داده آموزش طرحریزی شرکتهای و خدمات بالقوه آورند دست به را ضروری ابزارهای و دانش تا میشود و کنند تکرار را آموزشها این آنها از استفاده با و تضمین است انتظار مورد که را تکثیرشوندهای اثر طرحهای عالوهبر خدمات در تجارت معیارهای کنند. و )تحقیق بینالملل تجارت مرکز معمولی پیشنهادی منابع به دسترسی برندینگ و بازاریابی بازار تحلیل مدیریت کسبوکار طرحهای فرمولبندی مالی ظرفیت ایجاد اهرمهای بر قبیل( این از و روابط توسعه و مهارت مثل خدمات بخش در رقابتپذیری کارآیی مصرفکننده بر تمرکز اعتبار انسانی منابع )ISO( صادرات معیارهای گواهی لحظهبهلحظه خواهند متمرکز نوآوری و آیپی حفاظت فنآوری بینالملل تجارت مرکز پیشنهادی طرحهای بود. در مشارکت اهمیت صنعت در ائتالف ایجاد نیاز تناسب خصوصی و عمومی بخش گفتگوهای خدمات تشویق و نمایش روشهای و قوانین کارآیی تجارت مرکز داد. خواهند پوشش هم را تجارت و ایجاد و خدمات بنگاههای به کمک بر بینالملل که بازاری جدید قراردادهای به بیشتر دسترسی چندجانبه و منطقهای دوجانبه مذاکرات طریق از دوم رویکرد بود. خواهد متمرکز شدهاند حاصل برای آموزشها از جدیدی مجموعه که است این هدف با شد خواهند ارائه برگزیده شرکتهای زمینه در موفقیت برای نوآوری بهبود و مدیریت صادرات. انجاممیدهند رابهطریقمتفاوتی صادرکنندگان خدماتکسبوکاربینالمللی جدول 2 : ویژگیهایکسبوکاربینالمللیخدمات نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره بینالمللی روابط ایجاد به خدمات صادرات ظرفیت ایجاد نیستند: ثابت مشکالت این است. بینالمللی مصرفکنندگان مشکالت برای راهحلهایی اجرای و ارائه شامل خدمات صادرات شرایطبنیان: است. راهحلهاینو مربوط استعدادشناساییفرصتهاینوظهوروپاسخسریعبا ایجاد اعتمادمشتریان ونیز فرهنگتمرکزبرمصرفکنندهو دارندتابازارهایجغرافیایی مشتریاناغلبصادرکنندگانرابهمقاصدجغرافیاییمختلفمیکشانند. مشتریاننهمکانهایجغرافیایی:صادرکنندگانخدماتبیشترمشتری اعتمادمتقابل ایجاد ارائهشده زمانیکوتاهسنجید.فقدانجسمیتفیزیکیمحصول درمحلویکبرش رانمیتوان رابطهایبلندمدتهستند.کیفیتصادراتخدمات اغلبنیازمند روابط:مشتریان میسازد. ضروری را فروشندگان و خریداران میان پروژهبنیان:صادرکنندگانخدماتاغلبپروژهمحورعملمیکنند. ار اینیعنیکهبنگاههایخدماتبهندرتبدوننوآوریبازارهایصادراتجدیدمییابندوبایدمدامظرفیتخود است. اغلبنیازمندپیشنهادهایمتفاوتخدمات وابستهبهنوآوری:هرپروژهصادرات بهبودبخشندتاپیشنهادهایجدیدیبرایمشتریانبینالمللیتولیدکنند. ازجملهبهبیرون رابهسرعتجابهجاکنند افراد دارندکه این اغلبنیازبه دارد.بنابراین بنگاههایخدمات ایدههانیاز استعدادهاو از اجراییمتفاوتی مدیریتافراد:هرپروژهبهطریقمشابهبهتیم کشور. مرزهای از و صادرات تا است شبیه سرمایهگذاری به اغلب برونمرزی مراکز تأسیس فرایند کنند. پیدا تجاری حضور مرزها از خارج در که باشند داشته الزم شاید خدمات صادرکنندگان تجاری: حضور اهمیت دریافتمیکند. درصادرات را رسمیمناسب بهندرتکمکتشویقی 28

29 2 فناوری و گردشگری معجزه میگیرد پیشی کاال از خدمات صادرات چگونه تا شدهاند انجام بسیاری درونی مطالعات باید بینالملل تجارت مرکز که بخشهایی شناسایی سازد متمرکز آنها بر را خود تخصص نیازها و تقاضا ارزیابیهای این با هماهنگ شوند. سه بر هرچیز از پیش خدمات جدید طرحهای ۱. بود: خواهند متمرکز خدمات صنایع از شاخه حملونقل ۲. رفاه( و بهداشت )شامل گردشگری فنآوری کسبوکار خدمات ۳. و توزیع لجستیک اطالعات. اولین بهعنوان گردشگری انتخاب توجیه که است صادرات رشد پتانسیل تمرکز اولویت جمله )از بوده آشکار درحالتوسعه کشورهای در تقاضای و توسعهیافته( کمتر کشورهای میان مشتری کشورهای جانب از که فزایندهای شدید مرکز تجربه میرسد. بینالملل تجارت مرکز به بیشتر تمرکز به نیاز از نشان بینالملل تجارت آژانسهای بر تمرکز )یعنی دارد گردشگری بر تور راهنماهای تور برگزارکنندگان مسافرتی رستورانها اسکان مکانهای دیگر هتلها بر باید که میدهد نشان نیز و تهیهغذاها( و هم خدمات صادرات به مربوط دیگر حوزههای بهداشت خدمات با ارتباط مثال برای کرد توجه سرگرمی و فرهنگی شخصی خدمات رفاه و آب عرضه و فاضالب زباله )دفع محیطی خدمات گردشگری بازار هوایی. حملونقل و آشامیدنی( بهجهت بهویژه فرهنگی خدمات صادرات برای دارد مرکز از دور جوامع و جوانان زنان بر که اثری مییابد. اهمیت ل مکم بینالملل تجارت مرکز مداخله صنعت بینالمللی اصلی سازمان فعالیتهای گردشگری جهانی سازمان یعنی گردشگری گردشگری جهانی سازمان درحالیکه بود. خواهد سیاستها آن در که دارد را جهانیای مجمع نقش گذاشته بحث به گردشگری به مربوط ابزارهای و گردشگری دانش از منبعی نیز و میشوند موفقیت ایجاد هدف با بینالملل تجارت مرکز گردشگری صادرات کوچک کسبوکارهایی در از پیش بینالملل تجارت مرکز میکند. فعالیت فقیر جوامع که است کرده طراحی رویکردی این میسازد خدمات و کاالها صادرات به قادر را مستقیما بعد و گردشگری کانال طریق از نخست و بینالملل تجارت مرکز بینالمللی. بازارهای در با سازنده گفتمانی در گردشگری جهانی سازمان قالب در که گفتوگویی کردهاند مشارکت هم میشود انجام گردشگری توسعه هدایتگر کمیته زمینه در که را ملل سازمان آژانس ۹ که مکانزیمی و است آورده هم گرد هستند فعال گردشگری و کارآمدتر هماهنگتر کمکهای ارائه هدفش ادامه همکاری این است. زمینه این در بهینهتر خدمات تجارت استراتژی طریق از و یافت خواهد شد. خواهد تقویت لجستیک با مرتبط خدمات متنوع مجموعه و توزیع طریق از هوایی هدایت تا حملونقل از است شده انتخاب سبب بدین عمدهفروشی سراسر در بهینه عملیات امکان ایجاد برای که ضروری مبادلهشده کاالهای بخش از اقتصادی زنجیره به درحالتوسعه کشورهای ورود است ناکارآمدی شود. تسهیل برونمرزی کاالهای ارزش را آنها تنها نه داخلی خدمات تأمینکنندگان محروم خدمات صادرات مستقیم فرصتهای از تولیدکنندگان صادرات رقابتپذیری بلکه میکند میکند. تبعیض گرفتار را کاالها محل ی مبادلهشده کاالهای ارزش متوسط بهطور در میگیرد. بر در را خدمات از درصد ۲۵ تا استخراجی صنایع دیگر و معدنکاوی صنایع تولیدات افزوده ارزش از درصد ۳۰ حدود خدمات هرچه کل در میدهد. تشکیل را صادراتی میزان کردهاند بیشتری تغییر صادرشده کاالهای الگوی است. یافته افزایش آنها در خدمات سهم که است داده نشان مرتبا آسیا شرق صادراتمحور میتوانند کاالها صادرات به مربوط خدمات تدارک کشورهای کاالیی صادرات محصول توسعه در باشد. مهم درحالتوسعه کسبوکار خدمات تمرکز محل سومین 5: شکل جهان در خدمات تجارت تغییر درحال ترکیب جزئیاتدیگر خدماتتجاری ۲۰۱۰ به )ارقام است( درصد ارتباطی خدمات ساختوساز بیمه خدمات مالی خدمات اطالعات و کامپیوتر خدمات حقاالمتیاز و مجوز هزینههای کسبوکار خدمات دیگر بازتولیدی و فرهنگی شخصی خدمات آن اولویت توجیه که است اطالعات فنآوری فزاینده اهمیت از نشان که است روزافزونی مدارک بخشهای و سن تی گردشگری مقابل در بخش این واسطهای تجارت 5( )شکل دارد. حملونقل»خدمات به آنچه در هم با مختلف کسبوکارهای فنآوری غلبه تحت و میشناسیم دیگر«تجاری است کسبوکار خدمات و آیسیتی اطالعات جهانی تجارت اجزاء میان در را رشد سریعترین دارد. امروز هستیم دیجیتال عصر نخست مراحل در هنوز مشارکت حاال همین از درحالتوسعه کشورهای اما قرن خدمات تجارت از شاخه این در فع ال کردهاند. آغاز را بیستویکم که فیزیکیای موانع بخشهایی چنین در کرده گرفتار را جزایر و خشکی میانه کشورهای تمرکز زبانی مهارتهای دارند. کمتری اهمیت بود راه از ارتباطات و زمانی حوزههای مصرفکننده بر رقابتپذیری اصلی تعیینکننده عوامل حاال دور آنها پای پیش را جدیدی فرصتهای و هستند تا میگذارند گذاشتهاند توسعه مسیر در پا دیر که کشورهای با خود فاصله مختلف صنایع در بتوانند بینالملل تجارت مرکز کنند. کم را پیشرفته خدماتانقالب رشد الگوی تأثیرات فعاالنه رصد را توسعه و اشتغال صادرات بر آسیا شرق میکند. مطالعه و و فرمولبندی کار خدمات در تجارت واحد داشت خواهد برعهده را استراتژیها کل اجرای مختلف کشورهای در را پیشنهادی فعالیتهای و نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ درصد ۱۰۰ درصد ۹۰ درصد ۸۰ درصد ۷۰ درصد ۶۰ درصد ۵۰ درصد ۴۰ درصد ۳۰ درصد ۲۰ درصد ۱۰ درصد 0 ۴۰ درصد 34 درصد 26 درصد درصد 32 درصد 23 درصد ۲۰۰۰ 53 درصد 25 درصد 21 درصد تجاری خدمات دیگر مسافرت حملونقل 29

30 1 خدمات صادرات نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره راهبردی گزارش خواهد جمع یکجا منطقهای پیشگام پروژههای و و شوند شناسایی سرمایهها طریق بدین تا کرد و همتایان نظر در خدمات برای نهادی چهرهای این اصلی تمرکز شود. تصویر ذینفع طرفهای مربوطه سازمانهای با روابط توسعه بر واحد صنایع در استانداردگذار سازمانهای جمله از روابط همچنین واحد این بود. خواهد خدماتی بهبود هم را خدمات صنایع ائتالفهای رهبران با بخشید. خواهد عملیاتی طرح مختلف عناصر این اجرای سرعت و داد افزایش میتوان را بینالملل تجارت مرکز بسته کشورمحور پیشگام پروژههای تطبیق سرعت خواهد متغیر سرمایهها بسیج طبیعی شرایط به بلندپروازانه استراتژیای مرکز استراتژی بود. بهدقت فعالیتها نوآورانه مجموعه بنابراین است. غیرواقعبینانه انتظارات از تا شد خواهد گرفته پی جلوگیری شد خواهد حاصل اول سال در آنچه از است الزم استراتژی اجرای نخست بخش در شود. تا شود تمرکز داخلی فعالیتهای و اقدامات بر که برای الزم آموزشی معیارهای و اطالعاتی ابزارهای آیند. فراهم اضافی منابع بسیج توانایی بینالملل تجارت مرکز قو ت نقاط از یکی بخشی مهارتهای بسیج و سریع شناسایی در آن منطقهای )ادارات داخلی سطوح در جغرافیایی و گسترده )شبکه خارجی و تکنیکی( بخشهای و استفاده با خدمات در تجارت تیم است. مشاوران( انبارهای صنایع متخصصان ارتباطات شبکه از کارشناسان که است کرده ایجاد مشاوره از عمیق سریعی پاسخهای آن به رجوع با میتوانند صنایع بیابند. کشورها کمک به نیاز برای با هماهنگ زمینه این در ارزیابی و نظارت خواهند انجام بینالملل تجارت مرکز معیار اقدامات جدا بهصورت پروژه هر برای دورهای صادرات شد. واحد برعهده مدیریت این و شد خواهد مدیریت منسجم گزارش یک بود. خواهد خدمات در تجارت هم مرکز به رسیده بازخوردهای شامل ساالنه استراتژی اصلی دستآوردهای که شد خواهد تهیه آمد. خواهد آن در پیشنهادی اصالحات و تعدیل و امکان استراتژی اینترنتی تحلیلی نظارت نتایج را بینالملل تجارت مرکز دیجیتال نفوذ ارزیابی از بیشتری بازخوردهای و آورد خواهد فراهم سال پایان در گرفت. خواهد ذینفع طرفهای از مختصری میاندورهای بررسی هم ۲۰۱۴ شد. خواهد انجام دستآوردهای بهسوی پیش خدمات صادرات گسترش اصلی حمایتی برنامههای و مشو قها خالصه بینالملل تجارت مرکز آگاهی افزایش و اطالعات ابزارهای خدمات اقتصاد تصاویر مجموعه و دانش درحالتوسعه کشورهای بیشتر در ضعیف و فقیر نسبتا خدمات محل ی اقتصاد درک صنایع تجربه و هستند کم رسمی آمارهای است. از بسیاری نمیشود. منتشر و جمعآوری و ثبت بخش اهمیت از درکی هیچ حمایتی نهادهای تجارت اشتغال داخلی ناخالص تولید در خدمات ندارند. فقر کاهش یا بهرهوری خدمات کسبوکار گزارشهای مجموعه چالشی صنایع مرتبط اطالعات آوردن دست به بهویژه است متوسط و کوچک بنگاههای برای جدید گزارشهای درحالتوسعه. کشورهای در بررسیهای بینالملل تجارت مرکز کسبوکار و منطقهای جهانی کسبوکار ویژه خالصه خاص بخشهای در موردی مطالعات از محل یای از اول تمرکزشان که کرد خواهند فراهم صنایع گردشگری جمله )از است گردشگری بر همه و توزیع لجستیک حملونقل بعد و سالمت( اطالعات. فنآوری کسبوکار خدمات گواهیهای کسب برای کسبوکار راهنمای صادرات استاندارد چه منطقهای یا همسایه بازارهای در فعالیت است این مستلزم معموال جهانی بازارهای به رسد مجوزها شایستگیها خدمات ارائهکنندگان که باشند داشته خاصی تکنیکی استانداردهای و به بسته کنند. پیروی خاصی سازوکارهای از و بخش از چه خدمات نمایندگان نظر مورد بخش جلسات در باید دولتی بخش چه باشند خصوصی اب منطقهای و بینالمللی مختلف گردهمآییهای و کنند. شرکت استانداردها تعیین موضوع برای خدمات صادرات تشویق معیارهای تجارت تشویق سازمانهای تجارت مرکز که است دیگری مهم بخش این میکند. متمایز دیگر سازمانهای از را بینالملل محدود این به فقط خدمات صادرات تشویق و تشویق سازمانهای که را خدماتی که نمیشود میدهند ارائه کاال تولیدکننده بنگاههای به تجارت میان این در آورید. فراهم خدمات بنگاههای برای سن تی الگوهای در باید بسیاری تغییرات و نوآوری شود. ایجاد کاالها تجارت تشویق بر حاکم خدمات اکوسیستم تصاویر مجموعه دانش تعمیق در بینالملل تجارت مرکز در رقابتپذیری بر تأثیرگذار عوامل از مشتریان میکند. ایفا مهمی نقش خدمات متفاوت صنایع و تنظیم شیوه بهترین خودارزیابی پرسشنامه خدمات در قانونگذاری بینالملل تجارت وضعیت گرفتن نظر در با مهم بسیار بهرهوری رشد و قوانین اصالح رابطه قانونگذاران خدمات بخش در بهویژه است تا کنند دریافت تکنیکی کمکهای باید خدمات ناکارآمدیهای زمینه در کشورها دیگر تجربیات با شوند. آشنا زمینه این در موفق تجربیات و قانونی خدمات صادرات ارزش زنجیره تحلیل آموزش بنگاههای به میکوشد بینالملل تجارت مرکز صادراتی بالقوه که بنگاههایی یا صادراتی متعدد که را عواملی بتوانند که کند کمک هستند را میشوند رقابتپذیری افزایش یا کاهش موجب نمایند تعیین را محل ی کمبودهای کنند شناسایی شکل 6 بردارند. گام عملکردشان بهبود جهت در و در منطقهای واقعی ارزش زنجیره یک از تصویری شرکت دفتر که است اقیانوسیه و آسیا منطقه این در است گرفته نمونه را ژاپن در آیبیام مکانهای چطور که دید میتوان بهوضوح تصویر قرار زمانی ناحیه یک در همگی که جغرافیاییای خدمات از حوزهای در هریک میتوانند دارند شوند. متخصص مرکز راهنمای کتابهای بهروزشده نسخههای بینالملل تجارت این از پیش بینالملل تجارت مرکز تخصص آخرین است. بوده فعال خدمات تجارت زمینه در اما شد منتشر ۲۰۰۹ سال در رابطه این در گزارش و دسترس در هنوز پیشین گزارشهای از بسیاری با و کاغذی کتاب بهصورت عموما که هستند مفید راهنما )دفترچههای شدهاند منتشر متفاوت نامهای مجموعههای در و تکنیکی( مقاالت و دستورالعملها 30

31 تعدیل و جرح اندکی با اسناد این بیشتر متنوع. تالشهای در و هستند کارآمدنی به همچنان صادرات ظرفیت ایجاد برای بینالملل تجارت مرکز آمد. خواهند مرکز این کار به خدمات 2 خدمات صادرات مجمعهای تأسیس از حمایت خدمات صنایع ائتالفهای است داده نشان جهانی بانک اخیر تحقیقات کسبوکار اتحادیههای و ائتالفها وجود که عملکرد بر مثبتی تأثیر خدمات صنایع در خدمات دارد. درحالتوسعه کشورهای خدمات صادرات بینالملل تجارت مرکز که است شایسته بنابراین بهعنوان مرکز این پیشین فعالیتهای ادامه حاضر بنگاههای میان گفتوگو تسهیلکننده و محل ی کارآفرینان میان و خدمات صنایع در که است این مرکز این هدف بود. خواهد منطقهای بتواند که کند کمک خدمات کسبوکار جامعه به دهد. سازمان پیش از بهتر را خود بخش خدمات با رابطه در مل ی گفتوگوهای دولتی بخش و خصوصی مرکز تالشهای ادامه در حمایتی برنامه این از است: خدمات صنایع در ائتالف ایجاد برای سطح در سازمانی میان همکاری تشویق سو یک تسهیل دیگر سوی در و دولتی سازمانهای گروههای و خدمات صنایع محل ی قهرمانان ظهور بهینهتر مشاوره برای سازمانیافته کسبوکار تجارت مرکز دولت. با مستندتر هماهنگی و نهادی سازوکارهای که کوشید خواهد بینالملل ایجاد منطقهای و مل ی سطح دو هر در کارآمدی کند. خدمات کسبوکار مرز بدون نمایشگاههای که چین خدمات تجارت بینالمللی نمایشگاه بزرگترین دارد برعهده را آن اداره پکن شهرداری صادرات به که است جهان نمایشگاه تنها بهواقع و در نمایشگاه این میپردازد. خدمات شبکه کل پدیدهای بهراستی و میشود. برگزار عظیم مقیاسی بیانش از زبان که بهگونهای و است منحصربهفرد ار نوآورانهای غیرسن تی روشهایی میماند باز طریق از خدمات صادرات که میگذارد چشم پیش نوپاتر نمایشگاه این البته شود. شکوفا میتواند آنها برای صادراتی قراردادهای بتواند که است آن از درحالتوسعه کشورهای متوسط و خرد بنگاههای در آنها حضور برای فرصتهایی اما کند. ایجاد دسترسی جمله از میدهد ارائه جهانی شبکههای خدماتی بنگاههای از کثیری تعداد به مستقیم بسیاری سمینارهای همچنین نمایشگاه این چین. به مربوط مختلف موضوعات با رابطه در هم میکند. برگزار خدمات خدمات مل ی روز شناخت جامعه سراسر در که است مهم بسیار هر در خدمات بخش ناشناخته نقش از بهتری فرصتی خدمات مل ی روز ایده کنیم. ایجاد اقتصاد دولتی بخش در تنها نه آگاهی افزایش برای است با کار این مردم. میان در بلکه کسبوکار جامعه و در و آموزشی نهادهای در مختلف مراسم برگزاری این اینکه برای میشود. انجام عمومی رسانههای آگاهیبخش و کارآمد هم باید باشد موفق برنامه آن برگزاری وظیفه و سرگرمکننده هم و باشد نهادهای و کسبوکار محل ی جامعه دوش بر بهکل بود. خواهد تجارت از حمایت تجارت جریانهای تسهیل در خدمات نقش جنوب با جنوب در منطقهای و جهانی ارزش زنجیرههای ظهور به خدماتی فعالیتهای تفکیک امکان و خدمات برای جدیدی فرصتهای تجارت قابل خدمات در که میسازد فراهم درحالتوسعه کشورهای بهترین جغرافیاییشان مکان که منفردی خدمات طریق این از و شوند متخصص دارد برایش را امکان کل انجام به نیاز بدون ارزش زنجیره به ورودشان شود. آسانتر ارزش زنجیره خدمات صادرات اکوسیستم معیارهای در نوآوری و نوآوری میان اساسی ارتباط گرفتن نظر در با متوسط و کوچک بنگاههای برای خدمات صادرات را جدیدی تکنیکی معیار بینالملل تجارت مرکز ادامهدهنده جدید معیار این نهاد. خواهد پیش»جنگل پذیرفتهشده و شناختهشده رویکرد راه میتوان آن تعریف در که بود خواهد استوایی«شکوفایی اجازه که انسانی اکوسیستم»یک گفت: اجتماعی موانع آن در و میدهد را نوآوریها تمام با میتوانند افراد که هستند اندک آنقدر بازار در نمایند همکاری هم با و کنند برقرار ارتباط هم خدمات منطقهای ارزش زنجیره یک نمونه : 6 شکل ژاپن )تحقیقوتوسعه( انسانی منابع مانیل فیلیپین پشتیبانی و مشتریان خدمات استرالیا بریسبن حسابداری اداری خدمات چین دالیان پرداختنی حسابهای چین شانگهای تدارکات و تهیه عملیات چین شنژن حسابداری مالزی کوآالالمپور نوآوری اکوسیستم جزء مهمترین که افرادی هستند.«3 خدمات صنعت کشورمحور انفرادی پروژههای است آن دنبال به بینالملل تجارت مرکز خاص پروژههای برای جدیدی مالی منابع که منحصر نه اما در بهویژه بیابد جدید پیشنهادی روابط اداره خدمات. کلیدی اصلی بخش سه به کرد خواهد تضمین بینالملل تجارت مرکز خارجی تجارت جدید برنامههای از کامال کمککنندگان که به شریک کشورهای با و باشند آگاه خدمات در خاص پروژههای در بالقوه کمککنندههای دنبال از مشارکت و کمک برای تقاضا بگردند. خدمات است. گرفته افزایش حاال همین 4 منطقهای انسجام برنامههای طبیعی بهطور خدمات صنایع توسعهائتالفهای زیرمنطقهای و منطقهای خدمات پویایی افزایش به که آنجا هر بهویژه انجامید. خواهد صنعت این در انسجام برنامههای برای مذاکره سرگرم دولتها امر این تحقق انتظار میتوان هستند منطقهای بر تأثیری است ممکن که برنامههایی داشت را نظامهای به یا باشند داشته خدمات در تجارت منطقهای استانداردهای تعیین یا سرمایهگذاری بینالملل تجارت مرکز مناطق برخی در بیانجامند. تشکیل خود برنامههای طرحریزی و مطالعات در رد منطقهای جدید اتحادیههای و سازمانها گرفت. خواهد نظر در را خدمات کسبوکار نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 31

32 1394 بودجه از خصوصی بخش انتظارات سیاسی اقتصاد بخشخصوصی چهانتظاراتیازبودجهسالآیندهدارد مطالبات 94 دولت بودجه و خصوصی بخش کند پرداخت را خصوصی بخش مطالبات تا بیاندیشد تمهیداتی باید دولت حسینی حمید عضوهیات نمایندگاناتاق تهران نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره اقتصاد علم مباحث مهمترین از دولت فعالیت اقتصادی پیامدهای و آثار دیگر گروهی و دارند باور اقتصاد در دولت دخالت حداقل به گروهی است. تهران اتاق بهتازگی میدانند. ضروری اقتصاد هدایت در را دولت دخالتهای و نیلی مسعود دکتر توسط اقتصاد در دولت نقش درباره جدید مطالعهای ایران«در اقتصادی رشد و»دولت عنوان تحت را آن و داده انجام همکاران دولت فعالیتهای که است نکته این موید مطالعه این نتیجه است. کرده منتشر اجتماعی اقتصادی متغیرهای مهمترین و دارد اقتصاد بر تعییینکننده آثاری از همگی بیکاری و تورم درآمد توزیع اقتصادی رشد مانند کشور سیاسی و نقش زمینه سه در دولت فعالیت مطالعه این در میپذیرند. تاثیر دولت فعالیت اقتصاد در دولت مداخلهای نقش و دولت یگری تصد نقش دولت بودجهای است. گرفته قرار بحث مورد غیربودجهای دخالت عنوان به آن از که اقتصاد در دولت مداخله درباره در خدمات و کاالها قیمت تعیین در دولت میشود یاد اقتصاد در دولت اقتصاد در بهره نرخ و ارز نرخ مانند کالن متغیرهای تعیین نیز و خرد سطح اب سیاستگذاری این موارد اغلب در اما میکند سیاستگذاری و مداخله به اقتصاد در دولت دخالت دوم نوع آثار نیست. هماهنگ اقتصادی منطق بازمیگردد. کشور زیربنایی و تولیدی واحدهای بر دولت مالکیت و تصدیگری 44 اصل در بازنگری به نظام باالخره دولتی اقتصاد منفی عملکرد به توجه با اقتصاد خصوصیسازی به مربوط مباحث در بهویژه کرد اقدام اساسی قانون کاهش اقتصاد در دولت تصدیگری از تومان 130 هزارمیلیارد از بیش تاکنون نفت باالدستی بخشهای از بهغیر دولت پنجم برنامه پایان تا است قرار و یافته ندهد. انجام تصدیگری زمینهها سایر در دفاعی مسائل و مثبت آثار کشور ادوار تمام در که اقتصاد در دولت دخالت بهترین و سومین اقتصادی رشد بر دولت فعالیت این که است بودجه سازوکار داشته اقتصاد بر اثر اقتصادی رشد بر بودجه درآمدهای تامین چگونگی است. گذاشته تاثیر اقتصادی رشد بر منفی تاثیر دولت بودجه کسری حال درعین میگذارد. میبخشد. سرعت را اقتصادی توسعه متوازن و متعادل بودجه ولی گذاشته پنجساله برنامه و بودجه به ویژهای توجه خصوصی بخش اخیر سالهای در کسبوکار فضای بهبود درجهت ابزار این از تا میکند تالش و داده نشان جلسههای در خاطر بههمین کند. استفاده کشور خصوصی بخش تقویت و قوت نقاط بررسی شاهد اتاق تخصصی کمیسیونهای و اتاق نمایندگان هیئت بر خصوصی بخش تمرکز عمده گذشته سال تا هستیم. بودجه الیحه ضعف و 32

33 بودجه امید بودجه ۱۳۹۴ در صورت گشایش در وضعیت تحریمها محقق خواهد شد مواد قانونی بودجه سالیانه بود و تالش میکرد امکان تقسیط بدهی بنگاهها تجدید ارزیابی داراییها تهاتر بدهی دولت به پیمانکاران و تسهیل واردات و صادرات و پایش محیط کسبوکار را در احکام الیحه بودجه بگنجاند و جهت تصویب آن حضور فعالتری در صحن مجلس و کمیته تلفیق داشته باشد. اما امسال با تصویب جداگانه احکام بودجه و دیگر ابزارها خوشبختانه الیحه بودجه به جداول درآمده است. به این ترتیب تالش میشود تا با توجه به بررسی صورتگرفته و آثار منفی تصدیگری و مداخله در اقتصاد دولت را تشویق کند که برای این قبیل امور بودجهای اختصاص ندهد و حتی درصدی به افزایش بودجههای عمرانی اختصاص داده و تالش نماید تا فضا برای سرمایهگذاران داخلی و خارجی در زمینه ساخت راه بیمارستان سد و پاالیشگاه و... هموار شود و دولت فقط خریدار خوب باشد و درنهایت به یک دولت مدرن تبدیل شود. از طرف دیگر بخش خصوصی دلنگران کسری بودجه دولت است که این دلنگرانی تابعی از کاهش قیمت نفت و رشد محدودیتهای اقتصادی بهشمار میآید. البته بخش خصوصی در عینحال امیدوار هم هست که سیاستهای کلی دولت در جهت تثبیت اقتصاد کالن پایدار مانده و دولت بودجهای متعادل را به مجلس ارائه دهد. در عینحال دولت نیز تالش دارد تا بدهی خود به پیمانکاران بخش خصوصی را با سرعت بیشتری پرداخت کند اقدامی که از یک طرف مانند یک دین به گردن دولت است و از سوی دیگر چرخیدن چرخهای صنعت را نیز دشوارتر کرده است. امیدواریم در بودجه 1394 و دیگر سیاستهای اقتصادی و بودجهای دولت تمهیداتی اندیشیده شود تا مباحث مربوط به بدهیها و پرداختهای دولت به بخش خصوصی نهایی شود. بودجه ساالنه هر دولت نمایانگر نوع رویکرد دستگاه اجرایی به مسائل سیاسی اقتصادی اجتماعی و فرهنگی است. در عینحال همین بودجه ساالنه نگاه به آینده و حتی نسلهای آینده را نیز روشن میکند. این بودجه با هر نگاه و رویکردی که تدوین شده باشد باید چه در زمینه درآمدها و چه هزینهها متوازن بوده و از هدفهای دستنیافتنی بهدور باشد.»بودجه ۱۳۹۴«با ابهامهای فراوان و براساس سناریوهای مختلفی بهویژه مبتنی بر تجربه سال ۱۳۹۳ تنظیم شده است و با نگاهی اجمالی میتوان دریافت که امید دولتمردان در این سند در درجه اول این است که وضع موجود حفظ شود و درصورت امکان گشایشی در رشد اقتصادی متوازن بهوجود آید. در این بودجه هزینههای کارکنان دولت تقریبا با درآمدهای مالیاتی همخوانی دارد )68 هزارمیلیارد تومان هزینه و 71 هزارمیلیارد تومان مالیات( هزینههای عمرانی تغییر بزرگی نکرده و یارانهها و وضعیتهای انرژی بر مبنای امسال تداوم مییابد. در سال پیشرو امید دولت به رشد صادرات غیرنفتی است که به مرز 50 میلیارد دالر برسد و از طرف دیگر سهم نفت بهطور مستقیم در بودجه حدود 33 درصد درنظرگرفته شده است. بودجه امسال با اتکای فراوان به فروش دارایی و اموال و همچنین اتمام طرحهای نیمهتمام تنظیمشده که برای تحقق آن باید قدری تحمل و تأمل کرد. بودجه ۱۳۹۴ بهعبارتی»بودجه امید«است و درصورت گشایش در زمینه تحریمها تحقق آن بهطور حتم عملی خواهد بود اما درصورتی که تحریمها تشدید شوند باید سناریوی دیگری را عملی کرد. در هرحال بخش خصوصی نمیتواند به بودجه دولت به عنوان موتور حرکت رشد اقتصادی نگاه کند بلکه این دولت است که از بخش خصوصی انتظار تحرک بیشتر در تولید و صادرات را دارد. دولت همچنین از خانوادهها انتظار دارد که صبر پیشه کنند چراکه براساس این بودجهریزی تالش شده در زمینه تغذیه و بهداشت آرامش بیشتری در میان اقشار کمدرآمد ایجاد شود. بههمین خاطر است که باید گفت با درنظر گرفتن افزایش حقوق در حدود 14 تا 18 درصد که رقمی کمتر از تورم واقعی است نمیتوان به افزایش تقاضا امید داشت. با درنظر گرفتن شرط محققشدن بودجه سال ۱۳۹۴ نمیتوان از این بودجه چیزی بیش از شرایط اقتصادی سال ۱۳۹۳ و بودجه امسال انتظار داشت. در زمینه نگاه به آینده بهویژه محیط زیست و سرمایهگذاری برای نسلهای بعدی نیز بودجه سال آینده حرف تازهای برای گفتن ندارد. بودجه فعلی با امید بستهشده است و شاید بههمین خاطر بتوان اذعان کرد که»صبر و امید«پیام اصلی این سند به فعاالن اقتصادی و خانوادههاست. ما نیز هنوز و همچنان امیدوار هستیم. جمشید عدالتیان عضوهیات نمایندگاناتاق تهران بودجه ۱۳۹۴ با امید بستهشده است و شاید بههمین خاطر بتوان اذعان کرد که»صبر و امید«پیام اصلی این سند به فعاالن اقتصادی و خانوادههاست. آ ینده شماره سی و سوم / دی 1393 نگر 33

34 1394 بودجه از خصوصی بخش انتظارات سیاسی اقتصاد بسپارد خصوصی بخش به را مسئولیتها دولت بودجه از خصوصی بخش انتظارات تهران بازرگانی اتاق رییس اسحاق آل یحیی دکتر با گفتوگو در به بودجه درباره آلاسحاق یحیی با گفتن سخن شیرافکن: آمنه مدیریت سازمان اینکه شد. ختم او سوی از مناسب پیشنهادی ارائه البته کند کشور بودجهریزی نظام وضعیت حال به فکری برنامه و دوره از که گذشته چهاردهه در نهتنها که کاری اساسی. فکری اینبار هیچگاه و بوده اقتصاددانان ایدهآل ۵۰ دهه در آلاسحاق دانشجویی و مدیریت سازمان مسئوالن از خاطر بههمین است. نشده محقق کاری ماموریتهای و اولویتها نخستین از یکی تا میخواهد برنامه حل که بودجهای دهند قرار کشور بودجه وضعیت به رسیدگی را خود اقتصادی برنامههای از او است. نیازمند اساسی تغییرات به آن نواقص هم را خودش نقدهای البته و است راضی کار اینجای تا یازدهم دولت مقایسه در را ۱۳۹۳ بودجه تهران بازرگانی اتاق رییس میکند. مطرح تاکید عینحال در اما میداند مطلوبتری بودجه گذشته سالهای با بودجه در خصوصی بخش مطالبات به اینها از بیش باید که دارد جدی گامی ناخواسته یا خواسته باید که بودجهای شود توجه ۱۳۹۴ برخی تالش یمن به که نفتی بردارد. نفت به وابستگی کاهش راه در رسیده این از کمتر ارقامی و دالر ۷۰ به دالر ۱۱۰ از همسایه کشورهای میرود بهشمار آزاد اقتصاد مدافع چهرههای از آلاسحاق یحیی است. بازار اقتصاد گسترش به اهتمام دلیل به گذشته سالهای طول در که است. شده بدل خصوصی بخش طرفدار شاخص چهرههای از یکی به نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره که انتظاراتی به توجه با را ۱۳۹۳ بودجه میکنید تحلیل چطور دارد خصوصی بخش نظام که ساختاری مشکالت از فارغ بفرمایید داشته همیشه ما بودجهنویسی به وعدههایش تحقق مسیر در یازدهم دولت است برداشته گام چطور خصوصی بخش تعامالت تمام که نیست اینطور بگویم نخست تعریف بودجه قالب در خصوصی بخش با دولت درصدی تنها من باور به بلکه بشود. ترجمه و بودجه در خصوصی بخش با دولت تعامالت از تعامالت بهطورکلی ولی میدهد. نشان را خودش بوده مثبت کار اینجای تا خصوصی بخش با دولت لحاظ از است. خوب طیشده مسیر از ما ارزیابی و حضور باید که دارد جدی اعتقاد دولت تئوریک بیان هم باشد پررنگ اقتصاد در خصوصی بخش که سیاستهایی هم و است این دولت مسئوالن در چقدر اینکه ولی جهت. این در میکنند اعالم و خواستهها این بین حتما میشود محقق عمل اختالفی و شکاف یک عمل و تصمیم این و آرزوها شود. بحث خودش جای در باید که است بخش و ۱۳۹۳ سال بودجه با رابطه در اما بررسی میشود را مختلفی جایگاههای خصوصی دولت بدهی تأدیه چگونگی بحث نخستین کرد است. خصوصی بخش به ۱۳۹۳ بودجه قالب در برای که هستند پیمانکارانی عمدتا طلبکاران این اغلب نگرفتهاند. پولی اما کرده کار دولت بعضی و ترابری و راه نفت نیرو وزارت در بدهیها بخواهیم اگر است. دیگر واحدهای و نهادها از با که بوده این بر دولت عزم کنیم نگاه منصفانه ولی بیاید کنار بهگونهای پیمانکارانش و طلبکاران بههمین است. نداده اجازه توانش و پتانسیل شاید در دولت که دیدیم مقاطعی در ما که است خاطر و مبادله نحوی به یا گرفته تصمیماتی مسیر این پیش سال به نسبت مقداری اوضاع و کردند تهاتر بود. بهتر بخشهای در بودجه و سرمایهگذاری در خصوصی بخش بقای و حیات با عمرانی انقباضیبودن دلیل به اما است مستقیم تماس دولت اختیار در خاصی مالی امکان بودجه منظر این از را خصوصی بخش وضعیت نبود میکنید بررسی چگونه بحث بودجه در مهم مسائل از یکی همیشه هک است عمرانی بودجههای و سرمایهگذاریها برمیگردد خصوصی بخش به یکجوری باز نهایتا بهصورت اشتغالش( ایجاد از )نوعی اجرایش چون نقش خصوصی بخش در غیرمستقیم یا مستقیم ۱۸ الی ۱۵ که میدانیم همه متاسفانه دارد. به و نشده عمل عمرانی بودجه از بیشتر درصد هم عملنشدنش دارد مثبت بار که نسبت همان نتوانسته ما عمرانی بودجه یعنی دارد. منفی بار و نمیشود انجام هم پروژهای کند فرصت ایجاد نتیجه در است وصل پیمانکاری به زندگیاش و پیمانکار آن انسانی نیروی ماشینآالت تمام نمیدهد. انجام هم کاری و است درگیر پروژه خصوصی بخش پیمانکاران سرمایه معطلماندن که است خسارتی منابع تخصیص عدم بهدلیل این هرچقدر بهطورکلی و واردشده بابت این از کشور اقتصادی تعادل در بیفتد عقب پروژهها تخصیص عدم اساس این بر دارد. سوء تاثیرات بهصورت مختلف حوزههای در عمرانی بودجههای و خصوصی بخش در مستقیم یا غیرمستقیم است. داشته منفی اثر حوزه این فعاالن دولت مالیات اخذ سیاست میکنید فکر کارآمد ۱۳۹۳ بودجه در توانست حد چه تا باشد طریق از بودجه درآمدهای تامین مسئله داشت. خوبی نسبتا ۱۳۹۳ رشد بودجه در مالیات در ما باالخره که است این مسئله این مثبت وجه وابسته کمتر نفت به بودجه منابع تامین با رابطه ترکیبها و قانون اعمال نحوه نظر از ولی بشویم آیا دید باید دادند را مالیات این که گروههایی و برخی انتقاد. با همراه یا بوده رضایت با همراه 34

35 از مالیاتها بحث در خصوصی بخش فعاالن که سوالی نمونه برای میکنند. صحبت بیانصافی است این است مالیاتی مودیان و دولت پیشروی شبهدولتی دولتی واحدهای بین برخورد آیا که متوسط بزرگ واحدهای و خصوصی بخش یعنی است بوده یکسانی برخورد کوچک و اندازه همان آیا دولت به وابسته بزرگ واحدهای واحدهای که دادند را مالیاتی از نسبت همان و اصل بنابراین خصوصی بخش متوسط و کوچک و نوع و ترکیب اما بوده درست کلی نظر از کار آنها به باید که است مسائلی آن اجرای شیوه شود. اصالح توافق با و شود پرداخته شکل به بود بنا ۱۳۹۳ بودجه در دولت خصوصی بخش از پشتیبانی و تسهیالت ارائه شد چه نتیجه کند حمایت تسهیالت یها سرمایهگذار به مربوط مسائلی خصوصی بخش از حمایت قالب در پشتیبانی و دولت منابع از یکی بود. مطرح ۱۳۹۳ بودجه در که بود خصوصی بخش به واحدها واگذاری بازهم اما شود انجام بود قرار ۴۴ اصل بر مبتنی نیست چیزی آن بینیم می بودجه در که عملکردی بود قرار اینکه دیگر نکته بود. شده پیشبینی که بخش به جدید سرمایههایی بودجه قانون در ۱۳۹۳ بودجه در میبینیم باز که برود خصوصی شده انجام دولت در جدیدی سرمایهگذاریهای کند خریدخدمت بیاید اینکه بهجای دولت که پروژهای وقتی نمونه برای است. نکرده را کار این یک پتروشیمی مثال و شود ایجاد کشور در باید و جاده احداث بخش در یا بسازد پاالیشگاه دولت میشود تعریف پروژهای آن نظیر مواردی خصوصی بخش رقیب خودش اینکه بهجای باید نیز خریدخدمت این اما کند خریدخدمت شود است. نگرفته شکل هنوز بودجه از بندهایی تاکید وجود با یعنی جاهایی در دولت هم باز واگذاریها بر ۱۳۹۳ است شده خصوصی بخش رقیب جهت در باید دولت سرمایهگذاری ترکیب بله دولت یعنی نیست. گاهی اما باشد ۴۴ اصل کند. خریدخدمت باید باشد رقیب اینکه بهجای اهداف جهت در شود وارد راسا دولت خود اینکه باید دولت هم ۱۳۹۴ بودجه در نیست. ۴۴ اصل مردم که اموری یعنی کند کار زیربنایی امور روی نیستند. ذیعالقه خیلی اقتصادی فعاالن یا عادی است قرار دولت اگر یعنی زیربنایی امور مانند ضروری سرمایهگذاریهای برود ۴۴ اصل دنبال را. معمولی امور نه میدهد انجام را اصل اجرای برابر در بیشتر بخشها کدام و سازمانها کدام در و میکنند مقاومت ۴۴ بخش به واگذاریها روند وزارتخانهها است انجام درحال ک ندی به خصوصی برخی است نفت وزارت در پروژهها یکسری نیرو. وزارت در هم مقداری و است راه وزارت در به بستگی باشد شکل چه به کار سرعت اینکه اما پروژه هشت تعداد مثال عنوان به دارد. پروژه خود است تجارت و معدن صنعت وزارت در فوالدی خصوصی بخش به اینکه درباره مدتهاست که باز و گذشته مدتی است. بحث نه یا شود واگذار هب را پروژهها این بهشکلی که میبینیم درنهایت چنین با بازمیگردانند. دولتی سرمایهگذاری اساسی قانون ۴۴ اصل تحقق از نمیتوان فرآیندی در البته گفت. سخن خصوصیسازی به توجه و ارادهاش و دارد نیتخیر یازدهم دولت اینکه است خصوصی بخش با همکاری بر مبتنی همکاری زمینههای امیدواریم و نداریم تردیدی شود. فراهم بیشتر هرچه نیز فکر اما گفتید واگذاریها مشکالت از برای خصوصی بخش خود وضعیت میکنید چگونه پروژهها بهدستگرفتن و همکاری در ما خصوصی بخش بههرحال است آیا است. دیده آسیبهایی گذشته سالهای برای را الزم پیشزمینههای بخش این دارد پروژهها اجرای و همکاری قانون ۴۴ اصل اجراییشدن از وقتی بههرحال به آن اصلی بخش میگویید سخن اساسی اینکه بازمیگردد. ما خصوصی بخش توانمندی برای الزم بنیه و توان باید فعال خصوصی بخش اینکه به برمیگردد باشد داشته را امور گرفتن پروژههایی یعنی است نیمهتمام پروژهها از برخی بعضا و کرده شروع صورت بههر دولت که است به پروژهها این ادامه هم خصوصی بخش برای تحویل بهنحوی میخواهد یا نمیصرفد شکل این بعضی باشد. ادامه قابل برایش مجموع در که بگیرد ضوابطش دیگر بعضی و نیست شدنی اینها از نظر از حقوقی نظر از یعنی ریخته بههم خیلی برای اراده اول باید و... بدهیها نظر از زمین تملک بگیرد شکل خصوصی بخش به پروژهها واگذاری به کشور مالی و بانکی سیستم عینحال در و مجموع در بیاید. خصوصی بخش حمایت و کمک بودجه عملکرد کنیم نگاه منصفانه بخواهیم اگر است. بهتر پیشین بودجههای به نسبت ۱۳۹۳ بخشهایی چه در که بگویید میتوانید چه در یعنی کرد پیدا نمود بهتربودن این برداشته که گامهایی صنعت از حوزههایی بوده خصوصی بخش از حمایت جهت در شده است قالب در است مجموعه یک من باور به دولت اجراییات فرایندها سیاستها استراتژیها اساس بر حمایتهایش. و بینالملل روابط و راه نقشه یک بر مبتنی دولت موارد این همه دارد راه نقشه یک دولت یعنی میکند. حرکت شما وقتی میدهد. نشان را خودش جای که ۳۳ طرح یک کار شروع محض به که میبینید امور تسهیل برای دولت در و میآورند را مادهای بخش برای میکنند تصویب خصوصی بخش»الیحه ارائه یا است. خوبی نشانه ما خصوصی نشان که مجلس به رکود«از غیرتورمی خروج چارچوب رکود از خروج با رابطه در دولت میدهد سیاستهای در نمونه برای یا دارد. برنامهای و روابط در تجارت در مثال میکنند بیان که کلی راه نقشه دستکم دیگر موارد بسیاری و بینالملل و کنند پیاده را نقشه این از چقدر اینکه حال دارند. زمانی مکانی اقتضائات کنند عملیاتیاش بتوانند بسیاری زمانی و خارجی داخلی محدودیتهای بههرشکل دارد. بحث جای و تاثیرگذارند آن در بخش با قبلی بودجههای به نسبت ۱۳۹۳ بودجه اهدافش از خیلی به هرچند بود همراهتر خصوصی نرسید. نیز ما بودجه اگر حتی میگویند برخی با ما باز شود نوشته مثبت ارادهای با و درست مواجه بودجه بحث در فراتر ایرادهایی در ردپایشان همواره که مسائلی هستیم است مشاهده قابل ما بودجهنویسی نظام مشکل یک ما کشور بودجه ساختار اساسا با رابطه در اینکه اصلی نکته دارد. ریشهای احساسی برخورد همواره ما حاال تا ۱۳۹۳ بودجه همینطور میشود هم ۱۳۹۴ برای میکردیم و ادراکی منظر از میخواهم من اما رفت. پیش نکتهای بنگرم. بودجهنویسی و بودجه به تحلیلی این گیرد قرار توجه مورد مسیر این در باید که بلکه نیست اولیه عنوان بودجه اصال که است است. ثانویه عنوان چه یعنی است. متغیر تابع یک به نسبت بودجه یعنی و دخل صورت حقیقت در بودجه اینکه یعنی صورت این حاال آتی. سال برای است دولت خرج همیشه آیا است دولت کدام برای خرج و دخل وظایف شرح به این البته نه. قطعا است ثابت باشد. چه بودجهاش اینکه و دارد بستگی دولت اجرا پروژه باید خودش دولتی که هست زمانی درصد ۸۰ و باشد داشته اجرایی مسئولیت و کند کشورهای در مثال انجامدهد. خودش را اجرا از بود. اینطور سابق کمونیستی و سوسیالیستی یا میداد انجام دولت را اجراییات درصد ۱۰۰ یک بودجه با سوسیالیستی کشور یک بودجه مسئولیت چون دارد. فرق درجه ۱۸۰ آزاد کشور درصد ۳۰ این مسئولیت و است درصد ۱۰۰ آن است. از ما تعبیر و تصویر به اصلی نکته یعنی بازمیگردد دولت وظایف شرح و دولت همین جا ما اصلی مشکالت از یکی اتفاقا و بله آن نوشتن مشغول االن که بودجههایی است. شکل اساس بر چه و فرم اساس بر چه هستیم سال بودجه عین فرآیندهایش و سیاستها و مسئولیت درصد ۸۰ دولت که ۱۳۶۰ است برعهده را فرهنگی و سیاسی اقتصادی اجتماعی مسئول دولت خود اینها درصد ۸۰ در و داشته از وقتی اصل اجراییشدن اساسی قانون ۴۴ میگویید سخن آن اصلی بخش توانمندسازی به خصوصی بخش باید بازمیگردد. برای اراده اول پروژهها واگذاری در و بگیرد شکل سیستم عینحال کشور مالی و بانکی حمایت و کمک به خصوصی بخش بیاید. نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 35

36 1394 بودجه از خصوصی بخش انتظارات نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره سیاسی اقتصاد بودجه در ولت د پیشنهادی ۵۰ بین تقریبا از درصد ۶۰ تا برمبنای بودجه از حاصل درآمد شده تنظیم نفت در هم نفت است دالر. هفتاد حدود است این سوال که مبلغی آیا که میشود حاصل تامین جوابگوی نه یا هست منابع ۲۱ بند براساس اما است. بوده امور اجراییکردن آن دیگر دولت ۴۴ اصل بر حاکم اصول ۲۲ و وظیفه چهار تنها دولت بلکه ندارد را وظایف هدایت سیاستگذاری یعنی دارد. حاکمیتی اصلی باید کارها حداقل اجرا در پشتیبانی. و نظارت مردم که کارهایی آن یعنی باشد دولت برعهده و امنیتی مسائل دلیل به یا نمیدهند انجام را آن یعنی میشود. پیشقدم آنها انجام برای دولت... میرسد. ممکن حداقل به دولت بالمباشره حضور درصدی ۸۰ مشارکتی سهم دیگر معنای به ۳۰ تا ۲۰ رقم به باید بودجه اجرای در دولت بودجه در که است این ما مشکل اما برسد. درصد که میکنیم عنوان را بودجهای عناوین یکسری مثال دارد حاکمیتی وظایف آنها قبال در دولت باید دولت باشد وابسته نباید نفت به میگوییم ولی... و باشد داشته عملیاتی بودجه باشد چابک اینطور که میبینیم میرویم اجراییات در وقتی بودجهمان نمونه برای که میشود این نیست. چرا نیست دولت ۱۳۹۴ سال اهداف با متناسب االن که چیزی آن با مطابق دولت وظایف چون ما که است اصلی مشکل یک این نیست. است داریم. بودجه در میشود چه عملیاتی بودجه ماجرای بودجهنویسی مسئوالن و دولت هرسال تقریبا اما میکنند تاکید عملیاتی بودجه نگارش بر بودجهای چنین به هیچگاه ما که میشود چه نمییابیم دست بودجهنویسی در که دیگری نکته اتفاقا بله منظورم است بودجه فرمتهای مساله داریم بودجه برنامههای در ما است. بودجهنویسی شکل عملیاتی بودجه میخواهیم که میگوییم هرسال زمانی هست خاطرم که جایی تا حتی بنویسیم. نام به داشتیم درس یک بودم هم دانشجو که استاد هم موقع آن بود. ۱۳۴۶ سال بودجهنویسی. بودجه که دارد قصد»دولت میگفت: کالس در عملیاتیبنویسد.«چیست عملیاتی بودجه از منظور و خدمت هر تمامشده قیمت براساس یعنی میدهد پروژه یک عنوان به دولت که را سرویسی قیمت و دارد هزینه چقدر پروژه این ببیند پروژههایی براساس بعد و چیست تمامشدهاش بودجهای رقم و هزینه دارد وزارتخانه یک که پروژه صدتا میگفت یکی نمونه برای شود. وضع جمع و است این تمامشدهاش قیمت تا صد دارد بعد و است. این بودجهاش میگفتند و میکردیم میکردند پروژهای )نظارت پروژهاش بر نظارت هم ناظر( حضور با ششماهه سهماهه کار پیشرفت خب میکردند. نگاه پروژه اندازه به و میشد آغاز مرتب خیلی و شده تعریف کامال بودجه یک این عنوان هم انقالب از قبل همان از مثال برای است. شود. کم نفت به بودجه وابستگی باید که بود شده بودجه روزی یک میکردیم آرزو که آنجایی تا یا سال ۴۰ سال ۵۰ پس بنویسیم. نفت بدون مدام اما نفت بدون بودجه میگوییم داریم است میشود. بیشتر نفت به ما وابستگی سالبهسال دالر ۶۰ میلیارد به دالر میلیارد ۱۵-۱۰ از یعنی دولت چرا که است اینجا سوال حاال رسید. دولت تا ۱۰ چرا نتواند بعدی دولت چرا نتوانست همان از نشود محقق خواسته این باز برود و بیاید اجرای و بودجه ماجرای بودم هم وزیر که زمان اعالم نهادها و وزارتخانهها به که بود همین بودجه مقابلش در و بدهید را برنامههایتان که میکنند چقدر برنامهای هر که بنویسید هم را بودجه مثال و میشود بسته جمع اینها میخواهد. بودجه برنامه و مدیریت سازمان بعد میشود. مقدار A بودجهمان نداریم پول که مقدار A این میگوید است. این یکچهارم یا یکپنجم اندازه به هک میگویند و میآورند را وزارتخانهها دانهبهدانه سیصد ما میخواهی میلیارد هزار مثال گفتی تو سیصد این برای بیاور برنامهای برو داریم! میلیارد تو به میتوانیم که داریم میلیارد سیصد ما میلیارد! یکسری گرفتار و دارد ادامه نهضت بنابراین بدهیم است. ساختاری مسائل مشکالت در که هم دیگری نکته البته که است این میشود مطرح بودجه ساختاری را مسئله این است. تورمزا و هزینهزا ما بودجه میکنید ارزیابی چطور برخوردی نوع دلیل به هم بودجه این خود بله براساس بودجه است. تورمزا میشود آن با که منابع مصرف درآمد هزینه یعنی است ریال آنجایی از میشود. تدوین ریال با نهایتا مصارفش نفت از حاصل درآمد از ما منابع از مقدار یک که داریم ارزی یک ما پس است ارزی صورت به و در بیاید ریال این و شود تبدیل ریال به باید که عمل وقتی مکانیزم همین درست بنشیند. بودجه وقت یک میشود. تورمزا که اینجاست میکند داخل به بود دولت اختیار در بهطورکلی ارز این میخواهد هرکس میکرد اعالم و میآورد کشور مردم ببرد. را ارزش و بدهد را پولش بیاید بخرد ارز واردات بخواهند اینکه برای میگیرند ارز چه برای برقرار خارج با مالی رابطهای بههرصورت یا کنند و بدهند را خودشان ریال مکانیزمی در و کنند این اما نمیشد تورمزا بود اینطور اگر بگیرند. ارز مرکزی! بانک میگویند میآیند نمیکنند. را کار بهجای مرکزی بانک دارم. دالر مقدار A من مثال چاپ اسکناس بگیرد مردم از را پولش بیاید اینکه با پول این میکند چاپ اسکناس وقتی میکند. دارد. فرق درجه ۱۸۰ بگیرد مردم از که پولی آن نسبت به و میشود فزاینده ضریب در ضرب این دالر یک است ۵ مثال االن که فزاینده ضریب از اگر نقدینگیاش حذف اثر که تومان سههزار اینجا اگر است تومان هزار سه برود طریق آن پله یک گاهی حاال میشود. تومان هزار ۱۵ بیاید اوقات برخی که شکل این به میرود جلوتر هم که درحالی میدهد را دالر مرکزی بانک همین نیست دالر حتی هم گاهی اما هست هم دالر داشت«خواهم دالر»من اینکه اعتبار به فقط اما مثل یعنی میشود. صادر اسکناس چاپ فرمان داریم دالری دالر میلیار ۱۰۰ ما که است این اعتبار به اما کنیم. استفاده آن از نمیتوانیم که که بگوییم مرکزی بانک به داریم را دالر آن اینکه برای مفهومش این خب کن! چاپ اسکناس برو باالتر! قدم یک اصال یا است. نگرانکننده اقتصاد برای امریه یکجور و دارم کسری بودجهام در من چاپ اسکناس برو که کردم صادر مرکزی بانک جبران را بودجه کسری میخواهند آنوقت کن! اینها جمع یا یها دستهبند این از هرکدام کنند! است. تورمزا ساختارش و جنس چیست راهحلش حاال اینکه بهجای دولت که است این راهحلش بدهد. بانکها به بدهد مرکزی بانک به را پول را این ببرید خودتان بگوید و بدهد بانکها خود به بخواهیم ما اگر بدهید. من به را پولش و بفروشید غیرتورمزا و منطقی رابطه را ریال و دالر رابطه مردم خود داخل از که است این راهش بکنیم برود مرکزی بانک بدهیم اینکه نه بگیریم را پولش ساختاری گرفتاریهای اینها خب کند. چاپ یک مختص بودند همینطور دولتها همه است در دالر اعتبار به نیست. هم دولت دو و دولت با هم آن میکنیم چاپ اسکناس اقدام دست میشود. فزاینده ضریب ضربدر که قدیم اسکناس اتفاق این که دارد وجود اراده چقدر در مرکزی بانک بهجای پول یعنی بیفتد گیرد. قرار بانکهای اختیار مرکزی بانک قبال در دولت عملکرد و رویکرد از چرا است. چقدر ارادهاش که میفهمید میتوان بانک رییس حکم که میخواهند همه دولتها میخواهند چرا بدهند خودشان را مرکزی بحث این چرا و کنند نصب و عزل را او خودشان چون است داغ اینقدر مرکزی بانک استقالل 36

37 بانک مرکزی در همه دورهها خزانه و ابزار دست دولتها بوده است. درصورتی که وظیفه بانک مرکزی تعادل پولی است یعنی حفظ ارزش پول. با ذکر این مشکالت پیشنهاد مشخص شما برای ایجاد تغییر ساختاری در بودجه و رسیدن به یک بودجه راهگشا چیست اگر بخواهیم بودجه درست شود باید طرحی نو دراندازیم. نخست اینکه ساختار دولت را باید تغییر دهیم. باید از اول یک بازبینی صورت بگیرد که این دولت باید چه دولتی باشد شرح وظایفش چیست و از چه تکنولوژی و فرمتی و چه فرآیندی باید استفاده کند تا ما بودجه را دوباره ارزیابی نکنیم این گرفتاری ادامه خواهد داشت. االن که دولت تصمیم گرفته سازمان مدیریت و برنامه را احیا کند مناسبترین شکل این است که نخستین دستورکار سازمان مدیریت برنامهریزی این باشد که به مسئله بودجه بهطور جدی سروسامان دهند. سازمان مدیریت باید از استادان دانشگاه مدیران مدیران سابق سازمان مدیریت و برنامه و صاحبنظران دعوت کند و این مسائل را ریشهای بحث کند. نخستین اولویت باید این باشد که اگر میخواهید بودجه بنویسید برای کدام دولت مطلوب باید بنویسید آن دولت مطلوب باید چه شرح وظایفی با چه فرآیند و سیاستهایی داشته باشد. اینها را باید اول مشخص کنند و ببینند در گام بعدی چه نوع بودجهنویسیای ضروری و ممکن است. هم ضروری و هم ممکن. در این مسیر هم میتوانند از تجربیات جهانی استفاده کنند و هم از مشورت صاحبنظران بینالمللی و داخلی و هر چیز که میتواند این مشکل را حل کند. نباید هیچ ابایی از تغییر و تحول داشته باشند. در واقع نباید هیچ نگرانی وجود داشته باشد که یکسری از مشاوران و صاحبنظران از حوزههای مختلف بیایند دیدگاهشان را در سمینارها و نشستهای مرتبط با همین موضوع بگویند. معتقدم اگر این کار را بکنیم درصد باالیی از مشکالتمان حل میشود. اگر در این ساختار و فرآیند تجدیدنظر نشود بین بودجه امسال و پارسال و بودجه سال آتی اختالف چندانی نخواهد بود. تا اینها حل نشود بقیه حرفها تبعی و از این داستانها تاثیرپذیر است. باز هم مثل همیشه ششماه سازمان برنامهریزی و مسئول بودجه زحمت میکشند و مجلس و دولت و همه را هم بهکار میگیرند ششماه ملت معطل یک بودجه نوشتن است که یک سال عمل کند. تازه بعد هم بین عمل و مصوبه انحراف عجیبی را شاهد هستیم. این پیشنهاد پیشنهادی ضروری است. پیشنهاد مشخص ما این است که شرح وظایف دولت مطلوب ساختار دولت مطلوب فرمت و شکل بودجه باید آن چیزی باشد که دستکم ما االن مصوبه داریم. یعنی ما مصوبه داریم که براساس اصل ۴۴ باید چه دولتی داشته باشیم. براساس اصول حاکم بر قانون اصل ۴۴ بر اساس چشمانداز بر اساس اقتصاد مقاومتی و بسیاری دیگر از موارد. دولت میگوید ما اقتصاد مقاومتی را صددرصد قبول داریم اصل ۴۴ را قبول داریم اصول حاکم را قبول داریم و وظایف حاکمیتی دولت را. مجلس هم میگوید که همه اینها را قبول داریم همه نخبگان هم قبول دارند... خیلی خب! همینهایی را که قبول داریم در قالب دولت و شرح وظایف دولت ترجمه عملیاتی کنیم. الزمه این امر یک کار تحقیقاتی- مطالعاتی و عزم و اراده جدی و ملی است. خالصه اینکه ما در رابطه با بودجه خیلی انتظار عجیب و غریبی نداریم. نباید هم داشته باشیم همین است که هست. بهنظر شما بودجه ۱۳۹۴ باید چه مسائل و محورهایی را در ارتباط با بخش خصوصی درنظربگیرد بایدمنتظرماندکهببینیمچهچیزی درمیآید ولی تا اینجا که اطالعات درآمده بودجه تقریبا انقباضی است. البته خوب هم هست. یعنی اینکه عقالیی و منصفانه به آن نگاه شده است. نکته دوم در بودجه بحث فروش نفت است. در بودجه تا جایی که اطالعاتش بیرون آمده- تقریبا بین ۵۰ تا ۶۰ درصد از بودجه برمبنای درآمد حاصل از نفت تنظیم شده است نفت هم در حدود هفتاد دالر. سوال این است که آیا مبلغی که حاصل میشود جوابگوی تامین منابع هست یا نه از این بودجه حاصل از درآمدهای نفتی یکسومش مربوط به فرآوردهها و دوسوم آن مربوط به خود درآمد نفت است. حدودا ۳۰ میلیارد دالر هم نیاز این بودجه است. حاال با این شرایطی که قیمت نفت پایین تر میآید حجم فروش نفت و حجم فروش فرآوردهها نیز پایین میآید باید دید آیا این حاصل خواهد شد یا نه... حاال اگر عدد موردنظر حاصل شود یا نشود بودجه با چه چالشی روبهرو میشود اگر عدد مورد نظر حاصل نشود با کسری بودجه مواجهیم. اما برای برونرفت از این وضعیت راهحلهای دیگری هم وجود دارد یکی این است که درآمدهای حاصل از فروش غیرنفتی درآمد مالیاتی و فروش تملکهای دارایی را اضافه کنیم. راه دیگر این است که وظایف دولت را کم کنیم. چون دولت باید به سمت سیاستگذاری برود یعنی خیلی از این کارهایی که دولت برایش بودجه گذاشته که خودش انجام دهد را انجام ندهد و اتفاقا در واگذاری مسئولیتها به بخش خصوصی تسریع کند. ما هم منتظریم ببینیم که اینها میخواهند چطور از پس این مسئله برآیند. نکته دوم اینکه حدود ۶۰ الی ۷۰ درصد بودجه مربوط به حقوق و دستمزد هزینههای اداری است. بنابراین هرآنچه از درآمد نفتی بهدست میآید باید خرج حقوق و دستمزد شود. از آنطرف هم میگوییم که دولت باید چابک شود و درعینحال از کاهش هزینههای آن میگوییم. اگر ما نیز همین تعداد کارمند داشته باشیم مگر میشود که به کارمند حقوق نداد پس فضای عمومی باید طوری اداره شود که همین امور به بخش خصوصی برود. البته در عینحال با حجم انبوه استخدامیها و مسئله پرداخت حقوق و دستمزدها که بخش عمدهای از بودجه را به خود اختصاص داده باید ریشهای برخورد کرد. متاسفانه تا مسئله ریشهای حل نشود هر بودجهای که نوشته شود باز همین مسائل برای ما بهوجود میآید. ارزیابیتان از بودجه عمرانی سال آینده چیست بودجه عمرانی سال گذشته ۴۰ هزارمیلیارد تومان بود و امسال این مبلغ ۲۸ هزارمیلیارد تومان است. بنابراین عدد را یک مقداری کم کردهاند اگر این کمکردن ناشی از این باشد که مسئولیتهایش را بهعهده دیگران گذاشته باشند این خودش نکته مثبتی است یعنی درصورتی که واحدها را فروخته یا واگذار کرده باشند. یکوقت تصمیم این این است که واحد همینطور نیمهکاره بماند و بودجه هم نداشته باشد. این مفهومش همان بالیی است که سر برخی فعاالن بخش خصوصی آمده تمام طلبکاران ماندهاند و پروژهها از بین میرود. نکته دوم در مورد بودجه عمرانی ۲۸ هزار میلیارد تومانی این است که دولت بیاید سازمانها و نهادها و واحدهای را درگیر کارهای اجرایی کند که رقیب بخش خصوصی باشند حالت دیگر این است که نه بیاید و خرید خدمت کند. باید در این بودجه امسال )۱۳۹۴( مسائل را طوری درنظر گرفت و تنظیم کرد تا خرید خدمت صورت گیرد. یا در ترکیب این پروژهها ترکیب بودجههای دولتی باید به سمت امور زیربنایی برود نه برای کاری که مردم میتوانند خودشان آن را انجام دهند. پس بنابراین در یک نگاه کالن در بودجه عمرانی میبینیم که ۴۰ هزار میلیارد تومان تبدیل به ۲۸ هزار میلیارد تومان شده است. تازه یک ردیف متفرقه داریم و اگر با آن متفرقهها حساب کنیم بودجه ۱۳۹۳ بخش عمرانیاش ۶۰ هزار میلیارد تومان بوده است. در هر صورت بودجه عمرانی سرفصلی است که باید برای تنظیم آن مالحظات جدی صورت گیرد. مشکل اصلی که فکر میکنم بخش خصوصی را بهشدت نگران کرده ماجرای بدهی ۸۶ هزار میلیارد تومانی دولت به بخش خصوصی است این مسئله چطور قابل مدیریت است مقوله بدهی دولت به بخشهای غیردولتی در تمام مسائل اقتصاد تاثیرگذار است حاال چه به بانکها بدهکار باشند چه به تامین اجتماعی و نهادهای عمومی و چه به بخش خصوصی. این بدهیها پتانسیل توان اجرایی بخش اقتصادی ما را ک ند کرده است. دولت به پرداخت این بدهیها حاال که دولت تصمیم گرفته سازمان مدیریت و برنامه را احیا کند مناسبترین شکل این است که نخستین دستورکار سازمان مدیریت سروسامان دادن جدی به مسئله بودجه باشد. آ ینده شماره سی و سوم / دی 1393 نگر 37

38 1394 بودجه از خصوصی بخش انتظارات نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره سیاسی اقتصاد مذاکرات خروجی مثبت وین در چنانکه بوده در نه دالر اینبار نتیجه به واکنش که مذاکرات افزایش بهخاطر قیمت احتمالی بودجه در دالر اندکی ۱۳۹۴ سال یعنی شد گران به دالر اخیر گرانی ربطی هیچ من باور مذاکره نتیجه به مردم و ندارد بهخوبی را مسئله کردهاند. درک بودجه در داریم اطالع که جایی تا اما دارد نظر نگذاشتهاند. بخش این برای ویژه ردیفی هم ۱۳۹۴ آن اساس بر نیز یارانهها هدفمندکردن مورد در حاال همین تا دولت داریم که اولیهای اطالعات و دارد کسری تومان میلیارد هزار ۸ حدود چیزی بودجه عمل در باز کنند جبران نتوانند را این اگر که میشود این مفهومش و میخورد مشکل به نهایتا دارد کسری چون اما میگذارد برنامه در عمرانی. بودجه از مثال میزنند دیگر ردیفهای از دولتهای در خصوصی بخش به دولت بدهی البته تسهیالت بودجه تبصرههای عنوان تحت هم قبل است. بوده همین نظیر مواردی و یارانه کمک دولت میلیاردتومانی هشتهزار کسری سال برای یارانهها هدفمندی پرداخت برای است شده پیشبینی ۱۳۹۴ دولت که است این پیشبینیمان بله ۸ حدود داریم کار اینجای تا که آماری براساس البته این که باشد داشته کسری تومان هزارمیلیارد نیست. خوبی چیز در وزارت تجربه هم که فردی بهعنوان ریاست مقام در حاال اینکه هم و دارید کارنامه بخش خواستههای از بناست که هستید نهادی لحظه این تا بفرمایید بگوید سخن خصوصی دارید هستهای مذاکرات از تحلیلی چه به را خودش تالش حداکثر مذاکرهکننده تیم باالخره دارد تقدیر جای واقعا یعنی بست. کار حرکت کشور اقتضائات و آرمانها چارچوب در مذاکرهکننده تیمهای مقابل در یکتنه و کرد بود آمده درخبرها گفت. مذاکره فنون از غربی نفر ۱۴۰ وین در حاضر کشورهای از یکی تنها که ۴۰ یکی و نفر ۲۰ دیگر یکی داشته کارشناس ۱۶ لشگر این مقابل در ایرانی هیات کل و نفر تیم اعضای به باید خاطر بههمین نبود. بیشتر نفر مریزاد دست و خداقوت هستهای مذاکرهکننده مهم چقدر قضیه ببینید دیگر طرف از گفت. هرچیزی حاال نتیجه کشیدهاند. قشون که است انجام درستی کار منصفانه واقعا اینها باشد که تقدیر رهبری معظم مقام هم خوشبختانه و دادند هم ملت الحمدهلل و کرد تقدیر مجلس هم و کرد بررسی برای اما کردند. تقدیر خودشان نوبه به رابطه در بود چه ما اهداف که ببینیم باید نتایج خطوط و آرمانها یکسری ما هستهای مذاکره با این از که است این هم اصلی هدف و داریم قرمز تداوم ما قرمز خطوط نیاییم. عقبتر قرمز خطوط تحلیل برای و است هستهای صلحآمیز فعالیت به مذاکرات این در که ببینیم باید مذاکره سطح بعضی به ما است! نشده یا واردشده خدشه این که میگفتیم مثال بودیم حساس واحدها از رابطه در کرد. تعطیل را فردو و اراک نمیشود که کند ادعا نمیتواند کسی قرمز خطوط با خطوط از پس کردیم. عبور قرمز خطوط از ما هم که است این بعدی نکته نکردیم. عبور قرمز همه ما هم و زدند را حرفهایشان همه آنها را قرمزمان خطوط هم و زدیم را حرفهایمان را. مانورمان و قوت نقاط هم و کردیم مشخص ببینیم که است این قضیه درصد ۵۰ از بیش این میخواهند. چیزی چه همدیگر از طرفین تهدیدهای درباره اما شد. حاصل الحمدهلل هم تحریمها اینکه مانند مذاکره این در مقابل طرف بود این جمعبندی این نظیر و میکنیم اضافه را عقب به یعنی نمیشود حاال از بدتر وضع که شد. نخواهد اضافه تحریم بهتبع و برنمیگردیم که رسیدند نتیجه این به غربیها بنابراین پس و رسید نخواهد جایی به دادوبیدادها و فشارها نیستیم. فروگذار خود مواضع از قدمی حتی ما مسائل یکسری مقابل طرف اینکه بعد نکته مانند میکرد مطرح را هستهای قضیه از خارج ایران اوضاع مثل بالستیک موشکهای داستان ایران در بشر حقوق و عراق سوریه منطقه در مسجل برایشان مذاکرات از دوره این از پس اما مسائلی چنین درباره مذاکره میدان اینجا که شد میان کلی توافق آنکه هم بعدی نکته نیست. جزییات از یکسری تنها و صورتگرفته دوطرف که شده معلوم کلی فریم یعنی است. مانده باقی زمان فریم این داخل بیشتر جزییات به رسیدن میبرد. اشاره آن به باید زمینه این در که آخری نکته بر که بود مردم از منتج اجتماعی سرمایه شود اختالفات اینکه وجود با شد مسجل همگان وجود سیاسی گروههای و احزاب بین داخلی و مخالفت هیچگونه سیاسی طیفهای اما داشت اقتدار از نمودی ملی انسجام این نداشتند. تعرضی اینها و است کشور عزت و کشور وحدت و کشور را نتیجه بهخوبی هم ما مردم است. ارزشمند همه در مذاکرات خروجی که میدانند و کردهاند درک واکنش در نه دالر اینبار چنانکه بوده مثبت وین احتمالی افزایش بهخاطر که مذاکرات نتیجه به گران اندکی ۱۳۹۴ سال بودجه در دالر قیمت ربطی هیچ من باور به دالر اخیر گرانی یعنی شد بهخوبی را مسئله مردم و ندارد مذاکره نتیجه به کردهاند. درک با مذاکرات اتمام آماده همه ایران در هفتماه مذاکرات حاال و بودند توافق حصول بخش و صنعت وضعیت است. شده تمدید ارزیابی چطور هفتماه این در را خصوصی میکنید گذشته به نسبت خصوصی بخش قطعا با ارتباطی که است این دلیلش است. امیدوارتر نوع و دارند خارج( در خودشان )طرفهای آنور با رابطه ایجاد برای که هجمهای و انتظار عالقه متعدد دالیل هم آن که آمده بهوجود ایرانی طرف و غرب در اقتصادی وضعیت میبینند. را دارد ارتباطات و جایگاه و یکسو از مشکالت برخی توجه برای فرصتی دیگر سوی از منطقه در ما آورده بهوجود غرب و ایران روابط ترمیم به جدی کشور داخل پتانسیل و ظرفیت میتوان نه است. مذاکرات در که اهتمامی تمام نه و گرفت نادیده را بوده مثبت که خروجیهایی و گرفته صورت اولیه مذاکره طرف دو یعنی ما هم و آنها هم است. همین تا کردهاند. انتخاب را خود اقتصادی شرکای آمدهاند خارجی طرفهای از خیلی هم امروز تا جاها خیلی در و دادهاند انجام را مذاکراتشان رفتهاند. پیش هم قرارداد حد نگاه اقتصادی شرکای طرف دو یعنی دارند هستهای مذاکرات پیشبرد به مثبتی مذاکراتاند. رسیدن نتیجه به منتظر همه بله طرف دو اراده طرف. این هم و طرف آن هم واقعیتهای است. فعالیت انجام برای مثبتی اراده براساس ما میدهد. نشان را این هم اقتصادی میلیارد ۷۰۰-۶۰۰ حدود چیزی پنجم برنامه اطراف بازار ظرفیت کنیم. سرمایهگذاری باید دالر این و است نفر میلیون ۴۰۰-۳۰۰ حدود رقمی است ایران اسالمی جمهوری جایگاه نشاندهنده نشان سرمایهگذاری برای آنها تمایل البته و این غربی کشورهای که دارد گرفتاریهایی از لحاظ به ایران هرحال به مواجهاند. آن با روزها مورد بسیار جوان انسانی نیروی و زیرساخت حدود االن است. خارجی سرمایهگذاران عالقه که داریم دانشگاه فارغالتحصیل نفر میلیون ۵ انسانی نیروی تعداد این کشوری هر توسعه برای انسانی نیروی چراکه است بیمانند گنجینه یک انسانی نیروی شما است. اولیه شاخصهای جزو هم صنعتی شهرکهای حتی دارید را آماده پایین ظرفیت با که است ماشینآالتی از مملو خودروسازی اگر که کنید فرض کارند. مشغول بیاید جدید خودروسازی یک و کند رشد بخواهد همگی بقیه تا گرفته رباطش از سختافزارش در تازگی به چنانچه دارد. وجود کشور داخل در قطعهساز هزار ۸۰ ایران در مرتبط نمایشگاهی استانداردهای با که قطعهسازانی داشتند حضور این و میسازند را خود تجهیزات بینالمللی و خارجی سرمایه جذب برای فرصت بهترین خارجی و ایرانی طرف بین مشترک فعالیتهای و صادرات برای بلکه ما بازار برای نهفقط است. ایران در سرمایهگذاری فرصت نیز دیگر مسائل در توسعه و رشد و بهبود پتانسیل است. مغتنم به مذاکرات این امیدواریم و است فراوان ایران است انکارناپذیر واقعیتی این هرچند برسد. جایی آغاز از قبل از بدتر هم حاال همین وضعیت که نیست. مذاکرات 38

39 است اورژانسی ایران رکودی اقتصاد وضعیت»آیندهنگر«پرسشهای به پاسخ نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 1 چه به 1393 سال بودجه در دولت به بدهکاری از خروج برای راهکارهایی انرژی کمیسیون و آورد روی خصوصی بخش راچطور درپیشگرفتهشده اینمسیر مجلس میکند ارزیابی مسیر این در دولت تالش عمده»تهاتر«انرژی کمیسیون دل از هم آن اصلی ایده و بود شد. گذاشته بحث به دولت در و درآمد مجلس است. مواجه مشکالتی با اجرا در هم ایده این اما میراث به خصوصی بخش و دولت اصلی مشکل افزایش بازمیگردد گذشته دولت از برجایمانده پیمانکاران از بسیاری شده باعث دولتی بدهیهای شوند پروژهها تعطیلی به مجبور خصوصی بخش از کنند. نرم دستوپنجه بسیاری مشکالت با و خصوصی بخش فعاالن از بسیاری دیگر طرف به هم برق خصوصی بخش تولیدکنندگان مانند روند در چالش با گردش در سرمایه نبود دلیل شدهاند. مواجه خود وامهای پرداخت و تولید به متعددی بدهیهای بخشها تمامی در دولت دوران از بدهیها این اغلب که دارد پیمانکاران این است. مانده یادگار به احمدینژاد آقای بخشها سایر و راه آب برق بخش در بدهیها ناشی فشارهای دلیل به پیش سال دوسه از است. مسائلی خصوصی بخش به دولت بدهکاری از مطرح انرژی کمیسیون در موضوع همین با مرتبط بخشی زمینگیرشدن به متاسفانه که مسائلی شد. راهکارهایی درنهایت و بود شده منجر صنایع از شد. پیشبینی انرژی کمیسیون در»تهاتر«مانند موثر چندان 1391 سال در که تهاتر ایده اجرای بهنظر اما کرد پیدا ادامه نیز 1392 سال در نبود از چندان و نرفت پیش بودجه در احکام آن میآید دغدغهها عمده نشد. کم خصوصی بخش مطالبات در خصوصی بخش مالی گردش که است این تولیدشان ما شرکتهای و آمده پایین برق صنعت نیرو تعدیل خطر با و یافته کاهش بخش این در همان از البته بحثها این هستند. و بوده مواجه جدیدی موضوع و شده انباشته پیش چهارسال این و زد باال دستی باید هرحال به اما نیست بدهکاریها این متاسفانه کرد. حل را مشکالت کرده تضعیف را ما برق صنعت خصوصی بخش بهخوبی سالها این در که صنعتی هم آن است داخلی حوزه در و بایستد خودش پای روی توانسته باشد. داشته گفتن برای حرفی صادرات حتی و و خوب تجربه برق صنعت در که نیست شکی بخش در بهویژه داریم توانمندی خصوصی بخش مورد لوازم و تاسیسات و قطعات و برق صادرات دولت از خصوصی بخش مطالبات انباشت اما نیاز. تولید تا شده موجب گسترده بدهکاریهای و این من تصور کند. پیدا کاهش هم ما صادراتی مهم خیلی صادرات مقاومتی اقتصاد در که است محورهای مبنای بر بخواهیم اگر بنابراین است به باید کنیم عمل مقاومتی اقتصاد در موردنظر به برق صنعت صادرات کنیم دقت صادرات روند گذشته مانند دیگر برزمینمانده مطالبات دلیل صنعت صادرات مسئله همین و نیست کاربردی درحال است. کرده ناتوان و ضعیف را ما برق طلبکار نیرو وزارت و دولت از شرکتهایی حاضر دارند. نیز مالیاتی بدهی دیگر سوی از و هستند میکرد تولید کاال دولت برای که شرکتی درواقع کاال اینکه بهمحض اما نمیکرد دریافت را پولش مالیاتی دستاندرکاران میآمد بیرون کارخانه از را شرکت مدیرعامل و میخواستند مالیات او از خروج الیحه در دولت میکردند. ممنوعالخروج مشکل این حل برای راهکاری نیز رکود از از شرکتها این عامل مدیران تا درنظرگرفته شوند. خارج بانکی نظام و مالیاتی سیاه فهرست امکانپذیر دولتی دربانکهای اینبرنامهفعال البته امکانی چنین خصوصی بانکهای در و است تسریع بودجه کنار در است. نشده درنظرگرفته و مجلس مشترک خواسته الیحه این تصویب در خصوصی بخش میدانند همه چراکه است دولت انتظار و شده عدیده مشکالت دچار موارد برخی در در را مسائلی چنین که است این مجلس از عمومی این بدهی و طلب میتواند دولت دهد. قرار اولویت خروج محدودیتهای و کند ترازبندی را شرکتها دستکم که شرکتهایی مدیران برای را کشور از هرچه میشود صفر حد در آنها بدهی و طلب تراز خود موردنیاز اولیه مواد بتوانند تا کند آزاد سریعتر رکود از خروج الیحه چندماده البته کنند. تامین را بررسی نوبت در که برق صنعت از حمایت طرح با دارد. همپوشانی است مجلس علنی صحن در که شوند دائمی است قرار بودجه احکام از برخی 1393 تا 1391 سال از که است 19 ماده جمله از از استفاده با بود شده قید ساالنه بودجه قانون در دولت بین زیادی قراردادهای ماده این ظرفیتهای و راندمان ارتقاء بخشهای در خصوصی بخش و هم دوطرف و شد منعقد تجدیدپذیر نیروگاههای هستند. راضی آن از در پیمانکاران به دولت بدهی میزان کشور انرژی تولید مختلف بخشهای 2 میتواند چگونه 1394 بودجه است چگونه دولت و خصوصی بخش میان را مشکل این حلکند میزان داریم آگاهی آن از ما که برق بخش در احمدینژاد آقای دوران از انباشتهشده بدهی علت است. تومان هزارمیلیارد 10 بر بالغ رقمی که است خشکسالی نیز بدهی میزان این انباشت بدهکار را رقم این دولت آمد. بهوجود قبل دولت در نیز مجلس و دولت طلبکار. خصوصی بخش و است تسویه را رقم این که بگیرند درپیش راهکاری باید متعددی شرکتهای شود. حل نیز مشکل تا کنند جای در البته و دارند طلب دولت از که هستند الیحه در دارد. وجود دولت به نیز بدهیهایی دیگر بتواند اوراق توسط تا دارد بنا دولت رکود از خروج را پیمانکاران و خصوصی بخش طلب و بدهی این را تهاتر بحث گذشته بودجه دو در ما کند. تسویه را مشکل نتوانست نیز بحث این اما دادیم پیشنهاد را آن دولت که داشتیم دیگری پیشنهاد و کند حل که است قرار آن از نیز ماجرا است. آورده الیحه در خصوصی بخش طلب با دولت بدهی این دستکم مثال شود. تهاتر یا و تامین دولتی بخشهای سایر از جای در و بدهکارند مالیات پیمانکاران یکجا در این میتوان بنابراین دارند طلب دولت از دیگر عمدهای بخش تا کرد حل تهاتر با را بدهبستانها آینده بودجه در شود. حل بدهیها و مشکالت از مطالبات به پاسخگویی برای باید حتما دولت مطالبات کند. آغاز جدی کار خصوصی بخش دولت چراکه شود پرداخت باید خصوصی بخش از خروج اصلی راه و شود خارج رکود از دارد بنا خصوصی بخش در مالی گردش که است این رکود همچون مهمی شرکتهای اکنون شود. روان از برخی و کردهاند پیدا عدیده مشکالت»مپنا«راهی دولت شدهاند. زمینگیر بهکلی هم شرکتها بخش معوقات بهویژه و مطالبات به پاسخگویی جز یکیدوسال با مقایسه در البته ندارد. خصوصی مطالبات و بدهیها پرداخت وضعیت گذشته است. شده کمتر مراجعات و گلهها و یافته بهبود هرچند تغییراتی که میدهد نشان شرایط همین ما کنونی شرایط در است. پیوسته بهوقوع اندک- ارائه و رکورد الیحه به مردم نمایندگان بهعنوان کنار در اگر امیدواریم. خصوصی بخش به اوراق قبلی تهاترهای و دولت بدهیهای تسویه اینها وضعیت آنوقت کند پیدا ادامه واگذاریها در شرایط در خصوصی بخش به دولت بدهکاری خواهد بهبود اندکی فضا و میگیرد قرار بهتری این از خروج برای دولت الیحه میکنم فکر یافت. و شود تکلیف تعیین سریعتر هرچه باید بحرانها تسهیلکند. را کسبوکار و اقتصادی فضای و روند واقعی بودجه نمیتوان است. اورژانسی امری این ضرورتها و واقعیتها این گرفتن نظر در بدون را کرد. جمعبندی خامکانی امیری حسین سخنگویکمیسیون مجلس انرژی احکام از برخی است قرار بودجه از شوند دائمی 19 ماده جمله استفاده با که ظرفیتهای از قراردادهای آن دولت بین زیادی خصوصی بخش و بخشهای در راندمان ارتقاء نیروگاههای و منعقد تجدیدپذیر دوطرف و شد راضی آن از هم هستند. 39

40 نگر آ ینده اقتصاد سیاسی انتظارات بخش خصوصی از بودجه 1394 بخش خصوصی همهجا با ردپای دولت مواجه است عکس: امید ایرانمهر آسیبشناسی بودجه در میزگردی با حضور حمیدرضا صالحی و شاهرخ ظهیری آمنه شیرافکن: شاهرخ ظهیری و حمیدرضا صالحی هر کدام نماینده بخشی از صنعتاند یکی صنعت غذا و دیگری صنعت برق. هردو در اتاق بازرگانی تهران بهعنوان نمایندگان بخش خصوصی پیگیر مطالبات صنعتگراناند. در آستانه تقدیم بودجه ۱۳۹۴ به مجلس پای حرف آنها نشستیم تا ببینیم مطالبهشان از بودجه چیست و فراتر از این بودجهنویسی دولت یازدهم را چطور ارزیابی میکنند. شاهرخ ظهیری بر اهمیت حمایت حداکثری دولت از صنایع غذایی بهعنوان صنعت کلیدی و مهم بهویژه در شرایط تحریم و اقتصاد مقاومتی اشاره دارد. پیشنهادش اعمال برخی معافیتهای مالیاتی برای صنعتگران این حوزه است و به صراحت از دولت میخواهد تا بهطور عملیاتی حجم حضورش در پروژههای اقتصادی را کمتر کرده و به حضور حداکثری بخش خصوصی اعتقاد داشته باشد. حمیدرضا صالحی هم پیشنهادی مشابه ظهیری دارد. نه این دو فعال بخش خصوصی که گویا درد مشترک بخش خصوصی ردپای دولت در تمام بخشهای مختلف است و بر این باوراند که کمرنگتر شدن اقتصاد دولتی تنها راه تحقق اقتصاد مقاومتی و رسیدن کشور به اهداف توسعهای است. در موضوع بودجه بدهیهای دولت به بخش خصوصی از جمله مسائلی است که بخش عمده میزگرد را به خود اختصاص میدهد بدهیهایی که بخش عمده آن به دلیل تالش تولیدگر داخلی برای تداوم پروژههای ملی بوده و حاال جریمه بانکی به معوقات اضافه شده و بخش خصوصی مانده و بدهی انبوه به بانکها. با این حال بودجه ۱۳۹۴ تا اینجای کار ردیف خاصی برای پرداخت بدهیها مقرر نکرده و امید نمایندگان بخش خصوصی به البیهای بعدی در مجلس است. شماره سی و سوم / دی 1393 آذرماه الیحه بودجه از سوی دولت به مجلس تقدیم شد اگرچه هنوز مفاد بودجه ۱۳۹۴ اعالم نشده. فکر میکنید مطالبات بخش خصوصی در بودجه ۱۳۹۳ تا چه میزان لحاظ شده بود چون احتماال بودجه ۱۳۹۴ هم با کمی باال و پایین در همان حول و حوش خواهد بود حمیدرضا صالحی: بحث مطالبات در کشور فقط مختص حوزه صنعت برق نیست و حوزههای دیگری از جمله راه و راهسازی ساختمان حوزههای صنعتی و نفتی را هم دربرمیگیرد اما نکته اصلی اینکه باید به ریشه بهوجود آمدن این مطالبات بپردازیم. قدیم درآمدهای نفتی باال بود اقتصاد نفتی تعریفی داشت بودجه عمرانی تعریف میکرد و از محل بودجه عمرانی پروژهها انجام میشد سد و نیروگاه ساخته میشد و برنامهها به جلو میرفت. به جایی رسیدیم که در یکسری از حوزهها قیمت حاملهای انرژی و فلز باال رفت اما درآمدها همانطور ثابت ماند و هزینهها باالرفت و قیمت پروژهها در صنعت برق ۲-۳ برابر شد. وقتی هزینهها باال برود و درآمد پایین باشد اختالفی ایجاد میشود. از سال ۱۳۸۴-۱۳۸۳ این اختالفها شروع شد. در سالهای بعد این اختالف بیشتر شد. چون به رقم بدهکاریهای دولت تورم هم میخورد این عدد هم همین طور روی هم انباشت شد یعنی در مجلسهای بعدی رقمی اضافه نکردند. در سال ۱۳۸۶-۱۳۸۵ مجلس 40

41 و کردند مطرح را قیمتها تثبیت بحث هفتم یعنی بدهند. عیدی مردم به میخواهند که گفتند یک با را نرخها بتواند که بود آورده بودجه دولت در سال ۶-۵ اینکه تا ببرد باال به درصد ۲۰ شیب قاچاق و بشود واقعی قیمتها مختلف حوزههای که کاالیی بود این پیشنهادشان زمان آن در کمتر. شود واقعی دیرتر برق[ ]مثل نیست قاچاقپذیر اینکه مانند ساله ده زمانی دوره یک در نمونه برای شود. زیاد برق قیمت درصد ۱۵-۱۰ مثال سالی مخالفت بهدلیل نمایندگان از چندتن متاسفانه تثبیت بحث در بود که هرچه یا و دولت آن با بدهیم. عیدی مردم به که گفتند و آمدند قیمتها که کردند تصویب و شد درست مجلس در جوی فاجعه یک شروع آن و نخورد دست قیمتها اصال سالهای و دیده دولت که تدبیری با واقعا اما بود. مابهالتفاوتها میتوانست میآمد رویش هم بعد درآمد و هزینه بین شکافی دیگر و ببرد بین از را نباشد. تخصصی وزارتخانههای بخشهای در دولت به دولت بدهکاری رقم احتساب این با و کرد پیدا نجومی رشد خصوصی بخش اشاره که وزارتخانههایی در متاسفانه بله صالحی: رفت. باال همینطور و شد ایجاد گپ این کردم و هستند نجیبی افراد واقعا سازندهها و پیمانکارها شرکتهایی این و دارند دوست را مملکتشان خاک درست عالقه و عشق با کردند درست که هم جای به کنند. تعطیل را کار نشدند حاضر کردند کنند چه که گرفتند. وام بانکها از رفتند دولت حاال و شد انجام پروژهها بدهند. انجام را پروژهها در آنچنانی خاموشی شاهد دیگر که میبینیم ما را خسارتش و پول بانک ولی نیستیم. برق صنعت را بدهیهایش نخواهد هم دولت اگر و میخواهد به رو خصوصی بخش فعاالن اوضاع وقت آن بدهد وخیمترشدن منظور البته گذاشت خواهد وخاومت را بدهی است ممکن حاال است. امروز شرایط دلیل به باشد. شده کم و باشد داده قطرهقطره وقتی نداشته رشد پروژهها اخیر سالهای در اینکه شیبش هم بدهی تیغ باشد نداشته رشد پروژهها بهخاطر بانک که را خسارتی ولی میشود. کم دوش بر همچنان دیده گذشته سهچهارسال حقالناس دولت میبایستی واقعا پیمانکارهاست. بابت چندساله این که خسارتی و کند رعایت را و بگیرند را پول اینها که موقع به پول ندادن بانک سراغ وقتی اینکه جالب بدهند. بانک به میخواهد پول نیرو وزارت میگفتیم و میرفتیم دولت میگفتند نمیدادند. اعتبار نیرو وزارت به اعتباری حداقل شما خود ندارد اعتبار ما برای زندگی و هستید شخصی دارید بنگاهی دارید بیاییم میتوانیم نکنید بازپرداخت اگر و دارید پول من از بیاید دولت اگر ولی ببریم. و کنیم جمع میزان این به تا یعنی نمیدهد. پس دیگر بگیرد بود. گرفته شکل دولتی بخش به بدگمانی ۱۳۹۴ واقع در یا ۱۳۹۳ سال بودجه در ظهیری: اینجای تا اما صنعت. و است تولید مسئله مسئله چندان را خصوصی بخش به نگاه و توجه کار تولید بخش در بهویژه توصیهام ندیدهام. پررنگ نشده دیر تا باید که است این غذایی صنایع و توصیه بکنند. اساسیتری فکر صنعت این برای صنعت ویژگیهای و ضرورتها اساس بر دیگر گردش در سرمایه باید بودجه در که است این غذا منظورم شود منظور غذا صنعت برای اختصاصی بانکی سیستم مقررات از خارج گردش در سرمایه یعنی است حاکم ما بانکی نظام بر االن که است کنید تقاضا را وامی و بروید بانک به بخواهید اگر را قبلی بدهیهای و باشید نداشته بدهی اول باید بانک که را مسائلی آن همه و باشید کرده تسویه بکنید را کارها این بخواهید تا میگذارد جلویتان برای باید بنابراین است. ازبینرفته محصول اصل ماورای اختصاصی گردش در سرمایه یک کار این در دارد بانک در هرکس که بدهیهایی آن همه سیاستهای چنین نتیجه شود. منظور بودجه مییابد افزایش اشتغال که میشود این حمایتی از درصدی ۳۰ تا ۲۰ استفاده بهجای کارخانهها فعالیت به مشغول بیشتری درصد با پتانسیلها صنایع سازمان گزارش طبق میشوند. اقتصادی صنعتی شهرکهای در کارخانه انبوهی کوچک سیاستهای اینکه محض به است. خوابیده خصوصی بخش حمایت بر متمرکز اقتصادی و میشوند مشغول کار به اینها شود نوشته مواد تولید مهمتر همه از میشود. ایجاد اشتغال خوبی بسیار صادرات کشور نیاز رفع ضمن غذایی ایران برای بزرگی بازار روسیه در االن دارد. هم غذا صنعت پایههای اینجا باید ما است. شده باز بودجه این در من ببینیم. ۱۳۹۴ بودجه در را بهدلیل هم دولت البته ندیدم. زمینه این در چیزی دچار ۱۳۹۴ سال بودجه در دارد که نفتی مسائل کم دارد که درآمدی مقابل در یعنی است. مشکل میشود بیشتر بلکه و نشده کم هزینهها میشود هم بزرگتر هیچ نشده که کوچکتر دولت یعنی صنعت برای بودجه در بایستی حتما اما است. شده شود. انجام اختصاصیتری کار یک تولید برای و سال فرمودند ظهیری آقای که همانطور صالحی: برای تسویهحساب لحاظ از برنامهای که ۱۳۹۳ ندیدیم ۱۳۹۳ بودجه در سازندگان و پیمانکاران از و بود نشده درنظرگرفته مشخصی ردیف یعنی شدند. آزرده صنعت فعاالن از خیلی هم بابت این این از سهمی دولت ۱۳۹۳ در اصال ظهیری: داد نداد. هم را بدهیها در پروژهها حجم چون هرحال به صالحی: قطرهقطره جریان آن شد کم مختلف حوزههای شود. کم بدهیها انباشت شد باعث میآمد که جایی که است این ما حرف ولیکن درست این کند کاری و بیاید دولت یعنی شود باالنس باید اگر حتی مهمتر همه از شود. تسویه بدهیها تا مشکل شود پرداخت و باالنس هم بدهیها آن فعاالن بدهی آن خاطر به چراکه شد نخواهد حل برابر دوسه سازندهها و پیمانکارها بنگاهها صنعت بدهی اصل از مهمتر خسارت بدهکارند بانکها به است. پیشبینی را چیزی چنین بودجه در ظهیری: این از مقداری بازپرداخت دستکم که نکردید شود محول دولت به بانکی مسائل و هزینهها در جلسهای برنامه سازمان معاون با اتفاقا صالحی: رسیدند نتیجه این به هم آنها و داشتیم زمینه این حلوفصل یکجا باید مختلف دولتهای میراث که و بیاید باید دولت مشکل این حل برای شود. خسارت و بدهی میزان این که بگوید شجاعانه دست باید است معتقد یازدهم دولت میدهم. را جبران را وارده خسارت و گرفت را صنعتگران بخش با میتواند که است دولت همین و کرد بکند. پیدا راهحلی و بنشیند خصوصی دولت فعالیت از مرحله این تا ظاهرا اما اینچنینی مسائل و مشکالت از هیچیک هنوز نشده... حل خصوصی بخش پیگیری برنامه سازمان از ما ولی نشده صالحی: دولت به زمینه این در را الیحهای که میکنیم پیشنهاد هر یا بودجه الیحه قالب در یا ببرد مشکالت حلوفصل ما کنونی درخواست دیگری در راهکاری. و پیشنهاد هر با است خصوصی بخش اینکه پیشبینیشده راهکارهای از یکی حالحاضر خسارتها از برخی حسابرسی نهاد یک تایید با بدهد نشان که است امیدی این میشود. داده و پیمانکار امروز مشکل روحانی آقای دولت اگر است. کرده درک را نحیفشده تولیدکننده شد برداشته تحریمها شد باز مملکت درهای فردا شکوفا برابر دهها ایران اقتصاد میشود پیشبینی مگر باشیم داشته آماری نباید مگر خب بشود. داشته فضا آن از استفاده برای پتانسیلی نباید الغر گذشته سال ده این در که پیمانکاری باشیم این میتواند چطور کردیم ضعیفش و نحیف و شرکتهای از یکی اگر االن کند بازی را نقش برسد دادگاه یا اداری عدالت دیوان به پایش ما هک قراردادی و وارده خسارتهای براساس میتواند اینها ولی بگیرد حکم دولت علیه دارد دولت با ولی نکردند. را کار این دولت به احترام خاطر به داوطلبانه بیاید موضوع این راستای در باید دولت طریق از البته هم ما و بگذارد بودجه الیحه در گفته میکنیم. حمایت بازرگانی اتاق و مجلس به و خودش شهروندان به دولت این که شود که سرمایهگذاری و تکنوکرات کارآفرین افراد که شرایطی در و کردند کار ماندند سال ده این کشور از خارج به و بردارند پولشان میتوانستند پروژههای در و آوردند را سرمایهشان ولی بروند جبران برای و گذاشته احترام کردند خرج مملکت پرداخت را آنها به وارده خسارات میخواهد هم رفته علما خدمت دوستان از نفر دوسه حتی کند. است حقالناس معوقات این که بودند گرفته فتوا و ظهیری: برنامه سازمان در بخش آرای در خصوصی و بودجه مورد سیاستهای تاحدودی اقتصادی و جمعآوری میشد جمعبندی باید االن ولی منتظربمانیم بودجه وقتی به رسیدگی برای تلفیق کمیسیون را نظراتمان رفت بدهیم. نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 41

42 1394 بودجه از خصوصی بخش انتظارات نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره سیاسی اقتصاد صالحی: مهم مسئله بهتر که دیگری با رابطه در است بحث به بودجه نرخ بگذاریم بودجه در ارز این است. ۱۳۹۴ که است موضوعی باید ما من بهنظر بخش عنوان به موضع خصوصی قبال در را خودمان کنیم. مشخص آن شود. داده باید و هرحال به است. موجود آنها مکتوب سند بانک به پول این بهازای شما است. روشن وضعیت پول گفته دولت خود یعنی گرفتید. پول و رفتید تاثیر با رابطه در مثال یا بده. انجام را پروژه و بگیر )فقط صنعتگران از خیلی پیش سال ۶ ارز نرخ صنایع همه شامل نیست برق صنعت مختص هم ۱۲۰۰ دالر و تومان ۱۶۰۰ یورو با ارز رفتند است( دولت تحویل و دادند انجام را پروژه گرفتند. تومان دوسهسال پیش. سال ۵ همان در هم آن دادند نکرده تسویه پیمانکاران این با هنوز دولت بعدش میگوید سال ۵ از بعد و رفته باال ارز قیمت است این هم ما پاسخ کن. تسویه آزاد و روز نرخ با بیا سال ۵ نرخ با را پروژه شما محترم! دولت که است با و رفته پروژه آن برای تولیدکننده گرفتید. پیش تو به و کرده خالی را انبارش تومان ۱۰۰۰ دالر بیاید امروز میگویید شما بعد است. داده جنس درست این کند! تسویه تومان ۳۰۰۰ دالر با و پیش ببرید دادگاهی و محکمه هر را این است این آقا نه میگوید ببرید عادلی اقتصاددان هر خب دادهاید دیر را پولش شما و است حقالناس بنگاههاست. حقوق اینها برای پیشنهادی چه شما ظهیری آقای صنایع مسائل درنظرگرفتن و ۱۳۹۴ بودجه دارید آن در غذایی برای حقیقت در که مسائلی از دیگر یکی ظهیری: مملکت این در باید تولید و صنعت رشد تعالی صنایع در بهخصوص بشود سیاست به تبدیل ما که است صنایع مالیاتی معافیت مسئله غذایی است درست کردهایم. تهیه آن با رابطه در هم طرحی محصوالت غذایی محصوالت اگر قضیه ظاهر در که از معاف کشاورزی بخش مثل تبدیلی تولیدی- کم درآمدش که میکند فکر دولت شود مالیات اشتغال و میرود باال تولید که وقتی اما است. شده زمینههای در دولت سیاستهای میشود ایجاد میکند پیدا رشد صادراتش میشود پیاده دیگری آن در دولت بنابراین میشود تامین مردم غذای معروف قول به نهاینکه برد خواهد استفاده زمینه غذایی صنایع اگر من بگوید و کند نگاه را کوتاهمدت کم درآمدم اینقدر کنم معاف بودجه در مالیات از را بلکه نمیشود کم هیچوجه به درحالیکه میشود. کرد خواهد جبران دیگری جای در را درآمد این که کسانی است این ما تقاضای و خواهش بنابراین را مسئله این میکنند کار بودجه این روی دارند مانند باید غذایی صنایع بدهند قرار توجه مورد هم مالیات از جامعه سالمت برای دیگر کشورهای همه محصوالت تبدیلی صنایع اینکه برای باشد. معاف کشاورزی محصوالت خود وقتی است. کشاورزی را محصول همان وقتی چرا است مالیات از معاف بایستی بدهید مالیات باید میکنید قوطی داخل شود. حل بودجه در مسئله این که صنایع به کمک همین راستای در صالحی: چه ببینیم بخواهیم اگر فرمودند ظهیری آقای انجام میتوانیم کمکهایی چه و داریم ابزارهایی تهاتر کرد. اشاره تهاتر بحث به میشود دهیم از و میکنید کار دولت با وقتی که است امکانی مالیات بابت دیگر یکجای و دارید طلب دولت بدهکار دولت به کمرگی عوارض و خصوصیسازی که باشید داشته را امکان این باید شما هستید شما به هم دیگری جای طلبکارید دولت از وقتی همان به بدهی بهخاطر را شما و نیاورند فشار نکنند. ممنوعالخروج و اذیت دولت این شد مطرح ۱۳۹۱ سال از تهاتر ایده شده عملیاتی حد چه تا سال دو این در ایده است ۱۳۹۳ بودجه قانون ۳ تبصره )ر( بند در اتفاقا بیایند که شد داده دولتی شرکتهای به اجازه این شرکتهای به بدهکاری اگر یعنی کنند. تهاتر و آن که باشد امکان این دارند خصوصی بخش بدهکار که دیگری جای و بیاید خصوصی بخش خصوصیسازی بابت مالیات بابت مثال است هرحال به کند. تهاتر را این خریده دولت از سهامی قبل سالهای در چنانکه شده بهتر وضعیت اداری بوروکراسی هم مقداری و بود سختگیری وضعیت که دیدیم مورد یکیدو ۱۳۹۳ سال در اما امیدواریم هم ۱۳۹۴ سال در و بوده روانتر باشد. همینطور وضعیت در که مادهای همین ذیل واقع در یعنی اختیار در تسهیالت یکسری بود آمده بودجه گرفت قرار نهادها ۱۳۹۴ سال در که کنیم کاری باید و بله صالحی: که است امکانی هرحال به بیاید. بودجه در هم در که صنعت اصحاب دستکم میشود باعث طلبکارند دولت از و بدهکارند دیگر جاهای مبحث در متاسفانه نگیرند. قرار فشار تحت دیگر داریم شرکتهایی افزوده ارزش بر مالیات پولشان که دادند دولت به صورتحساب که دولت تا کشیده طول دوسهسال و بگیرند را اصال پولها هم مواردی در و پسبدهد را پولشان و دارایی و اقتصاد وزارت است. پسدادهنشده افزوده ارزش میگویند کشور مالیاتی امور سازمان پولی میگوییم بدهید. من به را صورتحساب این کرد پرداخت میشود چگونه نداده دولت که را وقتی که است قانونی این نمیدانیم میگویند افزودهاش ارزش باید میدهید صورتحساب شما افزوده ارزش آن بهخاطر میآیند بدهید. من به را زا خیلی و میکنند ممنوعالخروج میآورند فشار بازرگانی اتاق طریق از االن ما البته دیگر. مسائل ارزش آن به دولت از دریافتی پول که تالشیم در و کند تهاتر دولت خود اصال یا بگیرد تعلق افزوده ۱۳۹۳ سال حاال میدهم. را درصد ۸ این بگوید هم یکدرصد مجلس اما میبود درصد ۷ باید اضافه ۱۳۹۳ بودجه به سالمت عوارض خاطر به برنامههای تا درصد. ۸ کردند را درصد ۶ کرد. ما االن یعنی شود. تمام درصد ۸ تا باید هم پنجم درصد ۶ امسال که است این بهخاطر درخواستمان شود. درصد ۹ دیگر سال نکند کردند درصد ۸ را برنامه انتهای چون بماند درصد ۸ روی دستکم که است این واقعیت است. درصد ۸ ما پنجساله چرا بگیریم سالمت برای عوارضی باشد قرار اگر آسیبی آمده صنعتگر مگر بگیریم صنعتگر از باید که است اسمی چه این است زده مردم سالمت به گذاشتهاند مجلسیان دولت که افزوده ارزش این اساس اصال ظهیری: مصرف بر مالیات این است. غلط کرده طراحی بیشتر باید میکند مصرف بیشتر هرکسی است. جای همه مثل بدهد باید کجا بدهد. مالیات میخرد. را جنس این دارد که صندوقی کنار دنیا همین ما غذایی صنایع مشکالت از یکی االن اینکه بهجز بگیریم نمیتوانیم االن ما که شده ما وقتی بدهد. را درصد ۶ این باید کارخانه یک کشاورز از مثال میگیریم را کشاورزی محصوالت افزودهای ارزش که کشاورز میخریم گوجهفرنگی مصرف را این که مصرفکنندهای از نمیدهد. ما به چون ولی بگیرند را این صندوق سر باید میکند را فشار بگیرد آنها از صندوق در نمیتواند دولت مثال میگیرد. صنعت خود از و گذاشته صنعت روی برای و میگیرند درصد ۴۰ لباس برای آمریکا در فعال است. معاف غذایی مواد اما درصد ۱۶۰ سیگار یکجایی است. درصد ۸ بقیه و درصد ۴ بخش یک مالیات درصد ۴ که بود دانشبنیان صنایع در صندوق دم که باشد اینطور باید هرحال به داشت. مالیاتش صندوقدار هم ماهبهماه کند. آزاد را مالیات به و بکشد را چکش دنیا. جای همه مثل گرفته را میگویند صنوف از خیلی به البته بفرستد. دارایی از ما اصلی مشکل میدانید نداریم. مکانیزه صندوق ارزش را مالیات اسم اینکه است آمده بهوجود کجا مصرف بر مالیات این درحالیکه گذاشتند افزوده مصرف بیشتر که هرکسی صندوق دم باید و است بپردازد. هم را مالیاتش کند راههای از دیگر یکی صادرات روانسازی صالحی: صنعت به شما مثال است. صنعت مشکالت حل غذایی صنعت برای االن روسیه کردید. اشاره غذا و بنگاهدارها صحبت پای وقتی ولی است. تشنه ما مینشینیم ظهیری مهندس آقای مثل کارآفرینانی 42

43 میبینیم که مشکالت فراوان است. خب! دولت باید در بودجه بتواند زمینه را آماده کند که اگر عدد صادرات ما به روسیه امروز مثال A تومان است ۲۰A و ۳۰A بشود. چون روسیهای که تا گردن واردکننده کاال از کشورهای اروپایی است فقط ۵۰ میلیارد یورو در سال از آلمان واردات دارد. حاال حساب کنید آن ۵۰ میلیارد یورو قطع شود خب این یعنی یک ظرفیت آماده دیگر باید این را با چنگ و دندان نگه داریم. یعنی دولت باید به من بگوید من یک تومان میگذارم تا تو بروی ۵ تومان صادرات کنی و دالر بیاوری. دولت واقعا تدبیرگر و خالق این کار را برای توسعه صادرات میکند. ما مثال در صنعت غذا چه مشوقی داریم جایزه صادراتی بگذاریم یا یارانه مابهالتفاوت. اگر جایزه صادراتی در بودجه 13۹۴ بگذاریم امکانی است که شما بتوانید قیمت تمامشده خود را در خارج پایین بیاورید و با رقبای ترک در بازار رقابت کنید. زمانی که در اتاق بازرگانی صحبت از جایزه صادراتی میشد آن زمان که ارز ۳۰۰۰ تومان شد گفتم دوستان بیاییم حرف از جایزه صادراتی نزنیم. ارز باال رفت چرا میگویید جایزه صادراتی بعد دیدیم که تورم درحال اضافهشدن است اما قیمت ارز را همان سال اول در نهایت ۲۵۵۰ تومان مصوب کردند یعنی تنها ۱۰۰ تومان اضافه شد. سال بعد هم ۱۰۰ تومان اضافه کردند یعنی ۵ درصد اضافه شد. ظهیری: بله تورم در کشور دستکم ۲۵ تا ۳۰ درصد بوده ولی ارز را ۵ درصد اضافه کردند. پس میتوانم به عنوان یک خواسته از سوی موکالن و نماینده تشکل خودم بگویم که بله! دولت باید مشوق صادراتی بدهد یا اسمش را اصال نگذارد مشوق صادراتی بگذارد مابهالتفاوت تورم یا مابهالتفاوت ارز که تولیدکننده وارد میکند. چون تولیدکننده ما به هزاردلیل از تولیدکننده آن طرف مرز عقبتر است. سود بازپرداخت وامی که این تولیدکننده میگیرد ۲۵-۲۰ درصد و وامی که آن تولیدکننده میگیرد ۳-۲ درصد است. تورمی که اینجا به تولیدکننده ما وارد میشود ۳۰ درصد است. تورمی که در خارج از کشور هست در نهایت ۵ درصد است. پس رویهمرفته ۴۵ درصد تولیدکننده ما از تولیدکننده آن طرف آب عقبتر است. بعد به او میگویند که بیا برو در بازار ثالث با آنها رقابت کن! اگر ما بیاییم و این ۲۰ درصد را بهعنوان مابهالتفاوت بگذاریم جای دوری نرفته است. فضای کسبوکار کشورمان متاسفانه عادالنه نیست و با تولیدکنندهای که در فضای کسبوکار دیگری باشد غیرقابل مقایسه است. پیشنهاد ما این است که به تولیدکننده بگوییم تو برو صادرات کن و از رقیب ترک پیشی بگیر ما ۲۰ درصد به تو میدهیم. حاال میتوانیم بگوییم این ۲۰ درصد براساس چه چیزی باشد ارزش افزوده. یعنی اگر شما هرچقدر ارزش افزوده کاالیی که میفروشید بیشتر باشد سقف آن را به او بدهید. هرچه ارزش افزوده کمتر است بیا مثال ۲۰ را به ۱۸ تبدیل کن. اگر ارزش افزوده ۱۰ درصد است تو بیا ۵ درصد جایزه صادراتی بده. ولی اگر ارزش افزوده مثال ۷۰ درصد است و مثال یک گوجه را تبدیل به رب میکنند و کنسانتره میکنند و بعد عدد یک تومانی میشود ۱۰ تومان یعنی ۹ واحد روی آن میرود خب این باید حداقل ۲۰ درصد بگیرد. ۲۰ درصد مشوق که بتواند به آن بازار برود از رقیب ترک قیمت را پایینتر بدهد و بازار را بگیرد. ما باید کاری کنیم که در بودجه ۱۳۹۴ عددی را به عنوان مابهالتفاوت یارانه ارز یا مابهالتفاوت یارانه تورم برای صادرات لحاظ شود. صالحی: مسئله مهم دیگری که بهتر است در رابطه با بودجه به بحث بگذاریم نرخ ارز در بودجه ۱۳۹۴ است. االن رئیس بانک مرکزی میگوید نرخ ارز باید ۲۸۵۰ باشد وزیر اقتصاد میگوید باید ۲۶۵۰ باشد. یعنی ۲۰۰ تومان اختالفنظر وجود دارد. این موضوعی است که بهنظر من ما باید به عنوان بخش خصوصی موضع خودمان را در قبال آن مشخص کنیم. باید به مجلس که میخواهد روی این موضوع تصمیمگیری کند پیام بدهیم و همینطور که دولت مشغول بودجه است باید دید که آیا نظر رئیس بانک مرکزی برایمان بهتر است یا نظر وزیر اقتصاد ظهیری: باید کارشناسی دقیق اقتصادی در گروههای اتاق بازرگانی تهران در این زمینه صورت بگیرد. استدالل شود که اگر االن بخواهیم ارز ۲۴۰۰ تومان یا ۲۸۰۰ تومان تصویب شود به چه دلیل است. اینکه هر کدام از این اعداد چه عواقبی دارد و چه مسائلی آن چیزی که مهم است در مسئله ارز»تثبیت«آن است. یعنی بتوانند این را در یک وضع ثابتی نگه دارند که برنامهریزان اقتصادی براساس آن برنامههایشان را تنظیم کنند. اینکه من به عنوان فعال اقتصادی نمیدانم که فردا ارز چه خواهد شد و نمیدانم چه طور قرارداد ببندم معضل بزرگی است که باید به آن توجه شود. صالحی: این چند سالی که در اتاق هستیم همواره شاهد عدهای بودیم که خواستار پایینآمدن نرخ ارز بودند و عده دیگری که خواستار باالرفتن نرخ ارز هستند. آنها که هوادار کاهش نرخ ارزند بیشتر افرادی هستند که تجارتشان را روی واردات متمرکز کردهاند و گروهی که باالرفتن بهای ارز را ترجیح میدادند بیشتر صنعتگران بودند و صادرکنندهها. ماامروز بهخاطر تحریمها نمیتوانیم نفت بیشتری بفروشیم پس مجبوریم از اقتصاد نفتی فاصله بگیریم به سمت اقتصاد غیرنفتی برویم و درآمدهای غیرنفت ی و صادراتمان را باال ببریم مثال تا چشمانداز ۱۴۰۴ پیشبینی میشود که ما به ۲۰۰ میلیارد دالر صادرات غیرنفتی برسیم. از طرفی در رهنمودهایی که در قالب اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری در ۲۴ بند اعالم شده است ایشان به صراحت اقتصاد مقاومتی را به اقتصاد غیرنفتی تشبیه کردهاند. این به ما میگوید که باید به سمت واقعیسازی برویم و خودمان را فریب ندهیم. پس بهتر است بیاییم واقعا صنعتگر داخلی را حفظ کنیم و نگذاریم بازار داخلی کشور بهدست جنسهای بیکیفیت چین و جاهای دیگر بیفتد. چون همیشه که نمیشود با تعرفه جلوی واردات را بگیریم. چین با آمریکا سر چه چیزی دعوا دارد سر این است که چین ارزش یوان )واحد پول ملی چین( را پایین آورده که بتواند صادرات کند. متاسفانه در این هشت سال ما بلعکس عملکردیم. میآییم دالر را پایین میآوریم که ریال باال برود و واردات بیشتر شود. پس در عمل بازاری برای تولیدکنندگان چین میشویم و در عینحال به تولیدکنندههای چینی سوبسید میدهیم آن هم بهجای اینکه به تولیدکننده ایرانی سوبسید بدهیم. خب برای گرفتن بازارها نخست باید صنعتگر خودمان را حفظ کنیم صنعتگر ما همین حاال هم با حضور چینیها در ایران توان رقابت ندارد. همین حاال هم خیلی از صنعتگران ما به واسطه وارداتی که از چین میشود چندان فرصت فعالیت در داخل کشور را ندارند. ظهیری: بله خیلی وقت است که نمیتوانند. علت آن هم این است که در بحثهای قبلی گفتیم چراکه فضای کسبوکار ایران فضایی عادالنه و برابر با آن تولیدکننده چینی نیست. ممکن است انرژی ما ارزانتر باشد ولیکن تمام تولیدات ما که براساس انرژی نیست. قیمت مالی و هزینه مالی ما تورم دارد و چینیها با مسئله تورم مواجه نیستند. در بحث تعرفه هم بعضی گروههای قدرت واردکننده نفوذ دارند و میتوانند تعرفه را پایین نگه دارند اجناسشان هم با دالر مبادالتی به داخل کشور میآید و نه دالر آزاد. با دالر مبادالتی میآید و صنعتگر ما را تحت فشار قرار میدهد که آهستهآهسته تولید را تعطیل کند و واردکننده شود. نهایت کار این است که آن تولیدکننده هم میرود و نماینده یک شرکت چینی میشود. ما خیلی از شهرکهای صنعتی را داریم که در داخل سولهها روی دستگاهها پارچه کشیدهاند و شده انبار واردات. به هرحال برخی در چین تولید میکنند و به داخل کشور میآورند. علت اصلی هم نرخ ارز است. یعنی اگر ما ارز را پایین نگه داریم کشور را عمال وارداتی کردیم. یک زمانی مثل کشورهای عربی میگوییم ببخشید ما نفت داریم و حرفی برای گفتن در دنیا نداریم میخواهیم نفت بفروشیم و بخوریم. خب این حرف دیگری است. در همان زمان شاه هم غربیها میگفتند چرا میخواهید صنعتگر باشید شما نفت دارید بفروشید و ما به شما صنعت میدهیم. ولی ما کشورمان فرق میکند. ما ۳/۵ میلیون جوان تحصیلکرده و بیکار داریم. ظهیری: اساس این مالیات بر ارزش افزوده که دولت طراحی کرده غلط است. این در حقیقت مالیات بر مصرف است. هرکسی بیشتر مصرف میکند باید بیشتر مالیات بدهد. کجا باید بدهد مثل همه جای دنیا کنار صندوقی که دارد این جنس را میخرد. آ ینده شماره سی و سوم / دی 1393 نگر 43

44 1394 بودجه از خصوصی بخش انتظارات نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره سیاسی اقتصاد صالحی: خوب خیلی یک که میشود اینجا به روزی واقعا که برسیم بودجهای اگر میشود نوشته نظرات آن از قبل خصوصی بخش شود. گرفته نفت که بگوییم نمیتوانیم میخواهیم. اشتغال ما بخورند. بچههایمان میدهیم و میفروشیم داریم ما بزنیم. بزرگ حرفهای دنیا در میخواهیم منطقه در میخواهیم میخواهیم. هستهای قدرت و سیاسی معادالت در میخواهیم باشیم اول نفر لحاظ از باید خب باشیم. داشته نقش ژئوپلیتیک دستبهدست اینها همه پس برویم. باال مالی توان نرخ با که اقتصاد فوندانسیون و پایه تا میدهد هم خودش به منطقی فرمول یک خورده گره ارز مرکزی بانک رئیس نظر میکنم فکر من و بگیرد که آنجایی تا است نزدیکتر صنعتگران ما به نترسیم و برود باال ارز داریم کشش و میتوانیم میشود گران واردات میگویند مخالفان اینکه از وارداتی کاالهای همه آیا میشود. گران اولیه مواد است مازراتی خودروی ما کاالهای چقدر واردات در واقعا ما صالحی: اینها داریم چقدر اولیه مواد داریم واسطهای از خیلی نیست! اینقدر اعدادش کنید بررسی را مه بهفرض میشود. تولید کشور در واقعا آنها واردات از واحد ۴ مثال ما وقتی خب باشد که و میگذاریم چیزی یک آن روی میگیریم ایجاد افزوده ارزش ندارد. اشکالی میکنیم. صادر نترسیم. پس دیگر! داریم را توانش میکنیم باال دستمزدها که بشود شکوفا اقتصاد بگذاریم آن بتوانند که برود باال هم مردم درآمد برود. ترکیه در ترک کارمند یک امروز چرا بدهند. را خب بزند تومان هزار ۸ لیتری بنزین میتواند کنیم باز را درها اگر است. رفته باال درآمدش حتما ما اقتصاد کیک این اگر بشود شکوفا اقتصاد تا حقوق بنگاهها در نمیتوانیم ما آیا بشود برابر ۱۰ نه چراکه میتوانیم کنیم چندبرابر را بچهها ارز نرخ االن اگر میکند. را کار این هم دولت نفر میلیون ۳/۵ حقوق میتواند دولت برود باال قیمت ما اصلی چالش پس ببرد. باال را کارمندش روزهای تورم است بهتر است. ۱۳۹۴ بودجه در ارز برسیم. واقعی نرخ یک به و ببینیم هم را گذشته کردم مطرح را مسائلی غذایی صنعت در ظهیری: باید کشورها دیگر مانند دولت که دارم تاکید و که چرا باشد داشته ویژهای نگاه صنعت این به و رشد به قیدوشرط بدون غذایی امنیت مصادیق شرایطی در و است وابسته غذایی صنایع توسعه تهدیدها برابر در و گفت مقاومتی اقتصاد از میتوان و غذایی مواد تولید موضوع در دستکم که ایستاد رسیده استانداردی مرتبه به غذایی صنایع توسعه این از چقدر بودجه در ببینیم حاال اینکه اما باشیم. چقدر شخصا خودش دولت و منظورشده مسائل بودجه آنالیز به شروع مجددا باید کرده پیدا اعتقاد حاال میشود انجام مجلس در که بگوییم و کنیم بدهیم. مجلس به را پیشنهادات و طلبکاری بحثهای صالحی! آقای دو یکی االن کردید مطرح را بدهکاری که بود تهاتر ماجرای یکی شد مطرح پیشنهاد از خروج الیحه یکی و شد آغاز ۱۳۹۱ سال از آیا است. کرده مطرح را اوراق بحث که بود رکود آن به را شما که است پیشنهادهایی اینها پیشنهادهای شما یا و میرساند وضعیت برای دارید ۱۳۹۴ بودجه برای هم مضاعفی خصوصی بخش برای االن که وضعیتی اینکه یابد بهبود است آمده بهوجود مشکالتی هم رکود از خروج الیحه همین صالحی: بحثهای در است. نشده اجرایی هنوز و داشته و شده مطرح عملیتر کمی مشکالت هم اوراق بودجه در را مشکالت این دولت که امیدواریم مجلس در میرویم ما که دیده اگر و باشد دیده دولت هم اگر و بیاورد رای که میکنیم دفاع مجلس در میرویم ما خب ماند آنجا از و ندید مثل میکنیم سعی مختلف کمیسیونهای در و و تشکیالت در را بندهایی گذشته سالهای خوب خیلی البته کنیم. لحاظ بازرگانی اتاقهای اگر واقعا که برسیم اینجا به روزی یک که میشود بخش نظرات آن از قبل میشود نوشته بودجهای شود. گرفته خصوصی آرای این از پیش البته برنامه سازمان در ظهیری: سیاستهای و بودجه مورد در خصوصی بخش جمعبندی و جمعآوری تاحدودی اقتصادی ما بود سابق مثل برنامه سازمان اگر قاعدتا میشد. که آنهایی و بدهیم را نظراتمان همه میتوانستیم ولی کنند. لحاظ را آن مینویسند را بودجه دارند منتظر باید ندارد وجود هنوز فرمی چنین که االن کمیسیون به رسیدگی برای بودجه وقتی بمانیم و باشیم داشته حضور درآنجا ما رفت تلفیق بدهیم. مختلف کمیسیونهای به را نظراتمان اقتصادی شورای اتاق در مثال عنوان به صالحی: روی و کردهایم بحث میشویم جمع دوشنبهها که ولی است. شده انجام پیشبینیهایی مختلف مواد میتوان دقیقتر خیلی بیفتد راه برنامه سازمان اگر کرد. منتقل آنها به را مختلف بخشهای اقتصادی فعال بیفتد راه که برنامه سازمان ظهیری: سال طول در را مسائلش بتواند که دارد محلی بگذارند. بودجه در آنها بعد و بگوید اگر دولت که است این دیگر مهم مسئله صالحی: را هزینههایش و نرود کوچکشدن سمت به واقعا که بدهد پیامی چنین میخواهد عمال نکند کم خصوصی بخش و میماند دولتی اقتصاد»اقتصاد یک بودجه در بیاییم باید پس نمیشود«. بزرگ سال در دولت حقوق اگر که بگذاریم خطکش باید ما آیا بود تومان میلیارد هزار ۷۰ ۱۳۹۳ ضربدر را آن بیاید دولت ۱۳۹۴ سال در که بگوییم آیا برساند تومان میلیارد ۸۰ هزار به و بکند تورم کوچکتر دولت اینکه یعنی این است درست این بیاییم باید پس است. شده هم بزرگتر بلکه نشده که بده نشان را شاخصی تو دولت! آقای که بگوییم صنعت در مثال کردهای کوچک را خودت آن با جاری هزینه تومان ۹ هزارمیلیارد سالی برق بدهد نشان نحوی به دولت باید است. برق صنعت را تومان میلیارد ۹ هزار این آینده سال در من که در کردم. تومان میلیارد ۸ هزار - تورم -براساس و تدبیر دولت که کنیم پایش باید خصوصی بخش کوچک را خودش اینقدر سال چهار این طی امید رشد برای کار بزرگترین میکنم فکر است. کرده ما چون است. دولت کوچکشدن خصوصی بخش برمیخوریم. دولت به میرویم که هرجا االن تهاتر موضوع در مقاومت از صالحی! آقای بودجه در خصوصی بخش به واگذاریها و مصداقیتر کمی میشود گفتید ۱۳۹۳ و مخالفتها چه دقیقا که بفرمایید میگرفت صورت کارشکنیهایی چه اما است قانونی امر یک تهاتر اینکه با صالحی: خصوصی بخش به تهاتر این تا میکنند مقاومتی بخش بزرگشدن با که میگویم قاطعانه نرسد. خیلی و فهمیدیم را این هم ما مخالفند. خصوصی نداشته شرکتی یک ما مملکت در که است بد همه ما شرکتهای باشد. چندنسلی که باشیم شده باعث دولت فشار چون هستند. نسلی یک صنعت در که نگوید خودش بچه به حتی کارآفرین چون برو کشور از خارج به میگوید شو. فعال من شوند. متحمل دیگران را سختی این نمیخواهد نشان بورس در شرکت پنج شما است ممکن در اتفاق این چرا باشند نسلی چند که بدهید بزرگ خواسته همیشه دولت چون نمیافتد ایران بگیرد جان خصوصی بخش بخواهیم ما اگر باشد. است. حرکت بزرگترین دولت کوچککردن داده را وعده این قبلش میآید سرکار که دولتی میکند فراموش مینشیند میز پشت وقتی ولی من دیگر که بگوید نباید کند. عمل خود وعده به چرا بکنم هم خرج میتوانم و دارم را نفت پول من که بگوید و نگوید را این بشوم کوچک باید که دادم خصوصی بخش به قولی و تعهد یک شود. بزرگ خصوصی بخش تا میشوم کوچک بخش شود کوچک دولت اگر آیا مهندس! آقای نمیشود بزرگتر خصوصی متحول کارها یعنی میشود. صددرصد ظهیری: جریان دولت هم ما عروق در حتی االن اما میشود. نمیشود. بکنی میخواهی که هرکاری یعنی دارد نیست. وضعیتی چنین دنیا هیچجای در 44

45 نفتی بودجه از برونرفت راه مالیات است هزینهکرد بهینهسازی نفت قیمت کاهش شرایط در راهکار بهترین مشخص ۱۳۹۴ بودجه به اجمالی نگاهی با تفاوتی چندان بودجه الیحه این که میکند و چارچوب و نداشته گذشته سالهای بودجه تغییرات البته است. گذشته سال مشابه آن کلیات این در قیمتها پایینرفتن و باال برخی و سیاسی در یازدهم دولت چنانکه بوده تاثیرگذار مسئله نفت قیمت کاهش برای هم باید ۱۳۹۴ بودجه نظر در را بودجه کسری احتمال هم و کند کاری الیحه در که دارد آن از نشان برآوردها باشد. داشته درآمدهای از درصد ۳۰ حدود ۱۳۹۴ سال بودجه نرخ در که کاهشی با احتماال و یافته کاهش نفت بدون میشود. هم بیشتر رقم این داده روی ارز سال کل در ۱۳۹۴ سال در روند این ادامه شک داشت خواهد اثر دولت انتظاری درآمدهای بر مالی منابع کسری با دولت میشود باعث مسئله این و شود. مواجه مالی داشته افزایش درصد ۲۰ حدود عمرانی بودجه سیاست باید دولت که بود این مجلس توصیه و کسری جبران و ارز نرخ با ارتباط در بینابینی لحاظ نفت فروش سهم افزایش طریق از درآمد جاری سال در نفت قیمت کاهش البته میکرد. شود مجبور دولت تا کرده فراهم را شرایطی نفت فروش از ناشی درآمدهای به را خود وابستگی اقتصاد اهداف اساس بر و بنابراین دهد. کاهش به درصد ۴۰ از نفتی درآمد به وابستگی مقاومتی کاهش است درصد ۹ حدود چیزی که درصد ۳۱ را فرصت که است این دولت از انتظار لذا یافت. احتمالی مشکالت برخی وجود با و شمرده غنیمت به وابستگی کاهش امکان که برود پیش بهسمتی بیاید. بهوجود گذشته از بیش نفت فروش نفتی منابع کاهش دغدغه کاهش است قرار اگر که کند توجه باید دولت این شود جبران مالیات طریق از نفت قیمت گروههای به فشار طریق از تنها نباید جبران بدونشک باشد. ثابت دستمزدبگیران و کمدرآمد طریق از میتوان را ۱۳۹۴ سال بودجه کسری پایههای افزایش دولت هزینههای در بهینهسازی و دانشبنیان اقتصاد سوی به رفتن مالیاتی کرد. جبران مقاومتی اقتصاد سیاستهای اجرای است مالیات اخذ دولت درآمد کسب راه سالمترین میآید بهمیان سخن مالیات از که زمانی نباید و حقوقبگیران کمدرآمد گروههای سراغ به صرفا قانونی رسمی شرکتهای و تولیدکنندگان ثابت در برویم. میکنند پرداخت مالیات همیشه که افزایش مانند راهحلها آسانترین از مالیات ما کشور رسمی اقتصادی بنگاههای حقوقبگیران مالیات خردهفروشندگان خردهمالکان ثروتآفرین مولد گرفتار مالیاتی تور در عمدتا که کسانی یا ام کشور در زمانیکه تا اما میشود اخذ میشوند درصد هفت مالی ناخالص درآمد از مالیات سهم دولتی حقوقبگیران را مالیات این عمده و است دولت که است معنی آن به این میکنند پرداخت در زیادی بخشهای میپردازد. مالیات خودش به هستند معاف مالیات پرداخت از که هستند جامعه میکند مدارا آنها با دولت اما دارند مالیاتی فرار یا یا و نگیرد مالیات آنها از که میداند صالح یا به نیز قانون متن در که دارند معافیتهایی حتی موارد این که است این ما انتظار و شده اشاره آن شود. بازنگری هزینهکرد بهینهسازی تامین برای اینکه جز ندارد دیگری چاره دولت دهد گسترش را مالیاتی پایههای بودجه کسری و کرد متنوع را مالیاتی درآمد باید مسیر همین در گسترش طریق از که رفت درآمدی منابع سمت به اقتصادی و مالیاتی عدالت ایجاد و مالیاتی پایههای بهترین که است این دولت به پیشنهاد شود. محقق کسری و نفت قیمت کاهش شرایط در راهکار دولت است. هزینهکرد بهینهسازی دولت بودجه بهینهسازی درآمدسازی خود هزینهکرد در باید قرار که چرا کند جایگزین را برآوردسازی و برای کنیم. هزینه را درمیآوریم هرآنچه نیست بنا بپردازیم باالدستی اسناد به بخواهیم اگر نمونه ۳۰ بهرهوری طریق از پنجم برنامه طول در بود آنها از یکی که شود حاصل تولید رشد از درصد کاهش با دولت یعنی است دولت خود بهرهوری آنجا از متاسفانه باشد. اثربخش میتواند هزینهها شده پرهزینه دیوانساالری یک گرفتار ما کشور که که نیست چیزی این و ندارد کارآمدی خروجی شده ایجاد قبل دولت حتی یا دولت این توسط باید و گرفته شکل تدریجی بهصورت بلکه باشد نیز کشور در بودجهریزی شود. بازنگری آن در سوی از ساالنه بودجههای ارائه برای انتظار سوای نظاممندکردن و ساختاربخشی نیازمند دولتها نیفتاده گذشته سالهای در که اتفاقی است. بودجه مدیریتی ابزارهای با یازدهم دولت میرود انتظار و کند. آن حال به فکری خود فکری و یارانه پرداخت در دولت بودجهای چالش هدفمند بودجه در دولت پیشروی مسائل از دیگر یکی پرداخت برای مالی منابع تحقق آینده سال بودجه مطالعه اما بود خواهد یارانهها هدفمندی و هدفمندی بحث در که میدهد نشان ۱۳۹۴ اتخاذ خاصی تصمیم پردرآمد دهکهای حذف جدیدی تصمیم هدفمندی مورد در و نشده سال فقط اینکه به توجه با است. نشده مشاهده داریم پیشرو برنامه آخر سال عنوان به را آینده تا میپرداخت. بخش این به جدیتر باید دولت موضوع در داده نشان بودجه مستندات که جایی نخواهیم را دهکها حذف بدونشک هدفمندی تلفیق کمیسیون در بحث این اینکه مگر داشت تغییری نمایندگان پیشنهاد با و شود بررسی تولید سهم تخصیص درخصوص همچنین یابد. قانون ۲۱ تبصره در که دهکها حذف با درارتباط عملکرد هیچ ۱۳۹۳ سال در بود ۱۳۹۳ بودجه ظاهرا نیز 1394 درسال و نشد مشاهده خاصی این البته که داشت نخواهد تغییری مذکور تبصره نمیرسد. بهنظر مطلوب سیاست امید و تدبیر پرتو در مالیاتی امید ۱۳۹۴ سال بودجه در کشور مالیاتی نظام در افزایش این امیدواریم که دیدهشده افزایشی که چرا نشود. مالیاتی نرخهای افزایش به منجر این دارد وجود هماکنون که رکودی شرایط در طریق از باید دولت بلکه نیست مطلوب سیاست کاهش بتواند مالیاتی پایههای به بخشیدن تنوع شرایطی در ۱۳۹۴ بودجه کند. جبران را درآمد رو کماکان نفت قیمت که شده مجلس تقدیم بینالمللی و منطقهای مسائل و است کاهش به قرار تحتتاثیر را ایران اقتصاد هستهای پرونده و دولت در که تدبیری با امیدواریم اما داد خواهد و داخلی روابط وضعیت دارد وجود یازدهم گامهای که رود پیش بهسمتی ایران بینالمللی ایران اقتصاد شود. برداشته توسعه سمت به مثبتی مناسبی توان از داخلی پتانسیلهای اساس بر برای تالش و خارجی شرکای پیداکردن برای و است بهرهمند بینالمللی عرصههای در رقابت حوزههای در را آثارش مسیر این در سرمایهگذاری نتیجه در داد. خواهد نشان نیز اجتماعی و انسانی مردم معیشتی وضعیت منظر یک از فرآیند این از و یافت خواهد بهبود پ رتوان- اقتصاد پرتو در دنیا کشورهای دیگر به مغزها فرار جلوی دیگرسو صدور در جامعه امروز وضعیت شد. خواهد گرفته از آمریکا و کانادا اروپایی کشورهای به نخبگان اتفاقا که ماست روی پیش مسائل نگرانکنندهترین بههمراه کشور برای فاجعهآمیزی اقتصادی ضرر در کماکان دولت اقتصادی گامهای امیدواریم دارد. بهبود بهسمت شجاعت البته و امید و تدبیر پرتو کند. حرکت اوضاع احمدی علیمحمد استاددانشگاه تربیتمدرسو رییسه عضوهیئت کمیسیونبرنامهو بودجهمجلس بدونشک بودجه کسری را ۱۳۹۴ سال طریق از میتوان در بهینهسازی دولت هزینههای پایههای افزایش رفتن مالیاتی اقتصاد سوی به دانشبنیان اجرای و سیاستهای مقاومتی اقتصاد کرد. جبران نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 45

46 نگر ینده آ هدف بازارنظرها و خبرها ماه آذربایجان گزارشهای و ایران و تحلیلها تجاری روابط شد خواهد گرم ارس سوی دو در مناسبات جمهوریآذربایجان و ایران تجاری وضعیت خصوص در پروندهای 1393 دی / سوم و سی شماره برای زمینه بهترین مشترک»تاریخ آیندهنگر: که بود جملهای این است«. مشترک تجارت قبل ماه دو رسمی سفر جریان در حسنروحانی سرمایهداران و بازرگانان میان در باکو به خود به سخنرانی این در او آورد. زبان به ایرانی و آذری توسعه برای کشور دو جمهور روسای مشترک عزم آقای به دیروز»من گفت: و کرد اشاره تجارت و ترانزیت مسیر ما مرز باید گفتم رییسجمهور بیایند. ما کمک به ما بانک ما روادید ما رفتوآمد کنند. تسهیل را پولی تبادل مسیر بانکها باید روادید تسهیل طریق از کشور دو وزارتخارجه تسهیالت و کنند تسهیل را مردم و تجار رفتوآمد و کامیونها به نسبت عوارض و گمرکی عوارض عبورومرور راه قدمبهقدم آنها رساندن صفر به حتی و کند حرکت خوبی به کاال هم تا کند تسهیل را انسانها.«هم و سرمایه هم کرد مطرح اجالس این در روحانی آنچه ایران تجاری روابط از بود ایدهآلی خواستههای آذربایجان و ایران روابط شمالیاش. همسایه و قدمت سال بیستواندی سیاسی نظرگاه از که بسعمیق ریشهای فرهنگی نقطهنظر از و دارد اختالفات دستخوش گذشته سال 5 طول در جمله از ایران دشمنان سعایت بود سیاسی طرف دو روابط سردی بر نیز رژیمصهیونیستی برقراری در جدید دولت سیاستخارجی اما افزود گسترش بر مبتنی همسایگان با روابط جدید فصل باز آغوشهای اقتصادی همکاریهای و تجارت کرد. هدایت هم سوی به را ارس سوی دو در کاهش 1388 سال از که کشور دو تجارت حجم رو دوباره امسال اول نیمه در داشت محسوسی سال 4 در سطح باالترین به و نهاد افزایش به 80 جمهوریآذربایجان که آنجا از رسید. اخیر در مخصوصا خود مردم مصرفی مایحتاج درصد بسیار بازاری میکند وارد را موادغذایی حوزه ذائقه به توجه با ایرانی کاالهای برای مناسب نگاه سو دیگر از است. کشور دو غذایی مشترک نیز اروپا و ایران ارتباطی پل منزله به کشور این به آذربایجان با روابط گسترش اهمیت بر میتواند جمهوری و ایران خطآهن احداث با زیرا بیافزاید. به ایران جنوبی بندرهای آستارا در آذربایجان همکاری سند 5 امضای شد. خواهد متصل اروپا با دیدارش و باکو به روحانی سفر جریان در دیدار چهارمین که آذربایجان- رییسجمهور کنار برای طرفین راسخ عزم بود- وی با روحانی آینده به روشن نگاه و گذشته اختالفات گذاشتن همسایه به بیتوجهی همه این با میدهد. نشان را که بوده شکلی به گذشته سالهای در شمالی اتاق تاسیس به موفق هنوز طرف دو بازرگانان همکاری اصلی کانون عنوان به مشترک بازرگانی اگر میرسد نظر به نشدهاند. طرفین تجاری سوی به ارس سوی دو در دوستی دستهای نهادهای راهاندازی گام اولین باشد شده دراز هم میان گمرکی مشکالت کاهش و تجاری مشترک است. کشور دو 46

47 قفقاز به ایران صادرات مجرای است ایران صادراتی شریک نهمین آذربایجان اول جمهوری جنوبی قفقاز كشورهاي ميان در جمعيت بيشتر وسعت بودن دارا با آذربايجان نسبتا خاک و آب فسيلي انرژي منابع فراوانتر براي را امکان بيشترين بالقوه بهطور مناسب برخوردار باالتر ملي قدرت به رسيدن و رشد با جمهوريآذربايجان دیگر منظری از است. جمعيتي تجانس قبيل از ويژگيهايي بودن دارا مهمترين ايران شمالغرب با فرهنگي و قومي بخش در میشود. محسوب ايران شمالي همسايه هر آذربايجان جمهوری با ايران تجاری روابط کل با مقايسه در طرفين مبادالت کل حجم چند و ترکیه کشورهای قبیل از ايران رقبای مبادالت بين در اما نمیرسد بهنظر رضايتبخش روسیه همواره سابق شوروی از استقاللیافته کشورهای اقالم واردکننده بزرگترين آذربايجان جمهوری که است حالی در اين است. بوده ايران از تجاری ايران نفع به و مثبت هميشه مبادالت تجاری تراز اهميت از ذاتی طور به امر اين حقيقت در است. ارتباطی مسير در آذربايجان جمهوری بازار ويژه استقاللیافته کشورهای اقتصادی بازارهای با ايران جمهوری عبارتی به دارد. حکايت سابق شوروی از و ايران بين ارتباطی لوالی عنوان به آذربايجان و کرده عمل قفقاز و میانه آسیای اقتصادی بازارهای تجاری مناسبات حجم و اقتصادی پتانسيل برحسب ايران تجاری مبادالت عمده هدايت قابليت ايران با اين دارد. را قفقاز مجرای از دنیا اقتصادی بازارهای با کشور دو بين تجاری مبادالت تعميق بر عالوه امر بين راهبردی مناسبات شکلگيری موجب میتواند در تولید هزینه بودن پایین به توجه با باشد. طرفين ارزان اولیه مواد و نیرویکار انرژی دلیل به ایران مرزی استانهای از بهویژه محصوالتکشاورزی سایر و محصوالت این کیفیت و تعدد به توجه با مزیتهایی از میکند ارائه دولت که تسهیالتی برخوردار جمهوریآذربایجان به صادرات برای زیادی و تجارت اصول و قواعد که شرطی به اما است شود. رعایت مناسب بستهبندی مثل بازاریابی دوم بازرگاني و اقتصادي مناسبات آغاز جمهوريآذربايجان با جمهورياسالميايران روابط ميگردد. باز كشور اين استقالل زمان به ود با جمهورياسالميايران و جمهوريآذربايجان بوده همراه رشد به رو روند با همواره سابقه دهه بيش طول به زميني مشترك مرزهاي وجود است. ۹۵ درصدي از بيش جمعيت كيلومتر 750 از قابل بخش با مشترك زبان شيعه عمدتا و مسلمان تاريخي سابقه ايران زبان آذري ازجمعيت توجهي عوامل ازجمله مشترك سنن و آداب و فرهنگي و در آذربايجان جمهوري و ايران كشور دو نزديكي با ۱۳۸۸ شمسي درسال است. بوده اخير سالهاي بخشهاي در كشور دو همكاريهاي روند تداوم جمهوري و ايران روابط در نيز نويني فصل مختلف از رواديد يكجانبه لغو شد. گشوده آذربايجان جمهوري اتباع براي ايران اسالمي جمهوري سوي جمهوري از گاز صادرات تفاهمنامه و آذربايجان جديد سرفصلهاي جمله از ايران به آذربايجان امضاي موازات به كه است كشور دو روابط در روابط تقويم مختلف بخشهاي در تفاهمنامههايي رقم بيشتر توسعه سمت به سال اين در را كشور دو دو عاليرتبه مقامات از تعدادي متقابل سفرهاي زد. زمينه شدن فراهم موجب راستا اين در نيز كشور رییسجمهور اخیر سفر به توجه با شد. همكاريها كشور دو روسايجمهوري اراده باکو به کشورمان توسعه زمينه روابط بيشتر هرچه تقويت براي فراهم مختلف زمينههاي و اشكال در را همكاريها در آذربايجان و ايران روسايجمهوري است. كرده عمل دوستانه صورت به فيمابين مسايل با برخورد بين موجود همكاري پتانسيلهاي معتقدند و كرده که همانگونه كند. پيدا نمود عمل در بايد كشور دو گسترش برای ایران تالشهای جمله از شد گفته روادید لغو آذربایجان با تجاری روابط روزافزون جمهوري تصميم است. بوده آذربایجان اتباع برای راستاي در رواديد يكطرفه لغو براي اسالميايران مشترك كميسيون در شده امضا تفاهمنامههاي آن اساس بر و گرفت انجام كشور دو همكاريهاي و رواديد اخذ به نياز بدون جمهوريآذربايجان اتباع ۱۲ بهمن از معتبر گذرنامه داشتن دست در با صرفا دارند. را ايران به تردد امكان شمسي 1388 سال سوم بدو از جمهوریآذربایجان و ایران روابط در اقتصادی جنبههای همواره امروز به تا استقالل جمهوری حقیقت در است. بوده ویژه اهمیت دارای هنوز و است مصرفکننده کشور یک آذربایجان کشور پایه صنایع در خودکفایی راه در جدی قدمی مصالح مانند اقالمی کشور این است. برنداشته قطعات و اتومبیل خانگی لوازم نساجی ساختمانی از را موادغذایی از بسیاری حتی و آن به وابسته واقعی مصرفکننده یک به و میکند وارد خارج قیمت به توجه با ترتیب این به است. شده تبدیل مصالح و محصوالتکشاورزی مناسب کیفیت و کاالهای برای مناسبی شرایط ایران ساختمانی سوی از است. شده ایجاد ایران صادراتی مصرفی نیازهای از برخی قبل سالهای در نیز ایران دیگر کرده تامین جمهوریآذربایجان بازار از را خود کشورمان تجاری مبادالت ارقام و آمار بررسی است. جمهوری با ( گذشته) سال 12 طی تجاری مبادالت روند بودن ثابت مبین آذربایجان حال این با است. سالها این طی در کشور دو میان 1389 سال از آذربايجان جمهوري به صادراتايران است. شده برخوردار پایداری و مناسب رشد از یک در بار نخستین برای 1391 سال در بهطوریکه میلیون پانصد از بیش به صادراتايران گذشته دهه بیش به 1392 سال در میزان این است. رسیده دالر تجاري تراز همچنین رسید. دالر میلیون 517 از به گذشته سالهاي در جمهوريآذربايجان با ايران ارزش و حجم از ناشي امر اين که بوده ایران نفع در است. جمهوريآذربايجان به ايران صادرات باالتر آذربايجان جمهوري با ايران تجاري تراز 1392 سال بوده مثبت و ایران نفع به دالر ميليون 485 ميزان به سال در جمهوریآذربایجان ترتیب این به است. جاری سال نخست هفتماهه در و دهمین 1392 میشود. محسوب ایران صادراتی شریک نهمین چهارم جمهوري به ايران کاالیی صادرات ميزان جاري سال نخست هفتماهه در آذربايجان مهندسی و فنی خدمات صادرات احتساب بدون ارزش به چمدانی تجارت احتساب با وگردشگری جمهوری گمرک گزارش به است. دالر ميليون 294 جاري سال نخست ماهه هفت در ايران اسالمی کاالی عمدهترین سيبزميني و سیمان انواع ترتیب به بعدی جایگاههای بود. کشورمان صادراتی شده نورد فوالدي يا آهني ميلههاي قيرنفت بوتا به سنگ اسکلت قطعات و اسکلت دارد. اختصاص ورق خرما دستشوئي و دوش وان )گرانيت( خارا آشپزخانه لوازم و پالستیکی مصنوعات شيشهاي بازار به ایران صادراتی عمده کاالهای گروه دیگر صادرات كنار در میدهند. تشکیل را آذربایجان تجارت جمهوریآذربایجان به غیرنفتی كاالهای انجام مرزنشینان توسط كشور دو بین نیز چمدانی صادرات كل ارزش از اندكی سهم كه میشود خود به را آذربایجان جمهوری به كشورمان طی 7 موجود آمارهای اساس بر میدهد. اختصاص شهیدی فرج بازرگانی رایزن جمهوریاسالمی آذربایجان در ایران جمهوری به آذربايجان لوالی عنوان بين ارتباطی بازارهای و ايران آسیای اقتصادی عمل قفقاز و میانه برحسب و کرده پتانسيلاقتصادی مناسبات حجم و ايران با تجاری هدايت قابليت مبادالت عمده با ايران تجاری اقتصادی بازارهای مجرای از دنیا دارد. را قفقاز نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 47

48 آذربایجان و ایران تجاری روابط هدف بازار میلیون 13 با آستارا گمرك جاری سال نخست ماه با بیلهسوار گمرك نخست رتبه در صادرات دالر پنج با جلفا گمرك و دوم رتبه در دالر ششمیلیون گرفتند. قرار سوم رتبه در صادرات دالر میلیون جمهوری از ایران واردات ارزش مذکور مدت در دراین است. رسیده دالر 13 میلیون به نیز آذربایجان ایران به جمهوریآذربایجان صادرات عمده مدت و آهن ضايعات و قراضه چوب دانهگندم شامل است. بوده کنجاله چمدانی تجارت غلبه عمده تجارت بر آذربایجان با تجارت گسترش موانع و مشکالت جایگاه حفظ برای در کشورمان همسایگان میان جمهوری باید آذربایجان با و موثر حضور بازار در کیفیتی گردشگری هدف آذربایجان سالمت باشیم داشته همین در و تاسیس راستا خدمات دفتر گردشگری در سالمت مرزی گمرگات مراکز ایجاد و تخصصی پزشکی در المللی بین و مرزی استانهای قرار نظر مد باید گیرد. نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره پنجم آینده در توجه قابل و مهم مسایل از یکی مقوله جمهوریآذربایجان و ایران تجارت در گذشته سال پنج در است. سالمت گردشگری درمانی مرکز چهارصد از بیش جمهوریآذربایجان بودجه است. شده ایجاد یا و بازسازی بهداشتی و در جمهوریآذربایجان درمان و بهداشت بخش بوده دالر میلیون 612 حدود میالدی 2010 سال دالر میلیون 760 به 2013 سال در رقم این است احداث علیرغم و همه این با است. یافته افزایش تجهیزات جدیدترین با جدید بیمارستانهای در کشور این اخیر سالهای در دنیا روز پزشکی پزشکی کادر کمبود با درمان و بهداشت حوزه مقدمه این با است. مواجه کافی متخصص و مجرب درمانی توریسم جلب برای ایران رقابتی مزیتهای است: ذیل قرار به آذربایجان جمهوری از پایین ایران رقابتی مزیت مهمترین به نسبت ایران در درمانی هزینههای بودن ترکیه قفقاز منطقه در است. جمهوریآذربایجان بخش این در ایران منطقهای رقبای از روسیه و هستند. مناسب فرهنگی فضای از کشور دو برخورداری آذري ازجمعيت توجهي قابل بخش با مشترك زبان وسنن وآداب فرهنگي و تاريخي سابقه و ايران زبان مشترك ارایه و بیماران به خدماتدهی کیفیت بودن باال استانداردهای درسطح ایران در پزشکی خدمات جهانی. جامعه سطح در ایرانی پزشکان به اعتماد جمهوریآذربایجان آذری پزشکان به آذربایجان مردم اعتماد عدم ایران به مسافرت برای ویزا اخذ به نیاز عدم به جمهوریآذربایجان جمعیتی مراکز نزدیکی شهر تا باکو شهر )فاصله ایران شمالغرب شهرهای میباشد.( کیلومتر 220 حدود بیلهسوار همسایگان میان در کشورمان جایگاه حفظ برای کیفیتی با و موثر حضور باید آذربایجان جمهوری داشته آذربایجان سالمت گردشگری هدف بازار در خدمات دفتر تاسیس راستا همین در و باشیم مراکز ایجاد و مرزی گمرگات در سالمت گردشگری مرزی استانهای در المللی بین و تخصصی پزشکی گیرد. قرار نظر مد باید پورسلیمان حسین آذربایجان با تجارت در فعال تجار از و اردبیل بازرگانی اتاق نایبرییس وارد ایران از آذربایجان که کاالهایی مهمترین همچونسیبزمینی کاالیی گروه چند در میکند خالصه ساختمانی محصوالت و پالستیکی مواد میرسد نظر به نگاهموشکافانهتر یک در میشود. میخرند را ایرانی کاالهای از دسته آن آذریها کاالها این هستند زیراتهیه نوعیمجبور به که به و تمامشده گزاف قیمت با دیگر کشورهای از گروه این نیست. صرفه به آذریها اصطالحبرای و مقصد بازار به نزدیکی دلیل به ایرانی کاالهای آذربایجان بازار در پایین قیمتتمامشده طبیعتا گذشته سالهای در حال این با است. پرطرفدار همچون کشورهایی از آذریها که بودهایم شاهد نیز ولهستان حتیمجارستان و ترکیه پاکستان سوال این توضیح این با خریدهاند. را محصوالت این چنین ما شمالی چراهمسایه که میشود مطرح میدهد بروز خود از ایران با تجارت در را رفتاری از خارج مسایلی در باید را اینسوال به پاسخ دیگر بیان به کرد. جستجو تجاری همکاری افقهای آذربایجان با کشورمان دردادوستد مشکلعمده 25 در است. سیاسی باشد تجاری اینکه بیشاز طرف میگذرد جمهوری استقاللاین از که سالی اینکشور با روابط توسعه به چندانی بهای ایرانی امریکاو همچون کشورهایی دیگر ازطرف و نداده بر باآذربایجان گسترده روابط برقراری با اسراییل سفر اینهمه با زدهاند. شیطنت به دست ایران علیه روابط برایبهبود دولتیازدهم عزم و روحانی آقای روابط در خوشبینی از آکنده فضایی آذربایجان با اتصال بر طرف سفر دو این در ایجادکرد. کشور دو خطآهن داشتند.هماکنون تاکید کشور دو خطآهن متوقف آستارا گمرک هشتکیلومتری در آذربایجان اتصالبالتکلیف پروژه استاتمام بیستسال و شده امکان یازدهم دولت در است.امیدواریم مانده باقی امکان و راهآهنفراهمآمده این شدن عملیاتی و داغستان آذربایجان به ایران اتصالشمالغرب آید. فراهم روسیه روابط توسعه به که دیگری بنیادین مسئله ایجاد کرد خواهد شایانی کمک کشور دو تجاری دایمی ونمایشگاه تجاری دفتر تاسیس برای زمینه باکو درشهر اخیر دهه دو در باکواست. در ایران در مرکزی چنین ایجاد برای زمین قطعه چندین و الزم عدمپیگیری متاسفانه اما شده نظرگرفته اینفرصت که شده ایرانیموجب طرف کمتوجهی برای شده گرفته زمیندرنظر آخرین برود. کف از علیرغم که واقعبود باکو منطقهیاسامان در کار این محل نقشه تهیه برای ایران کهاتاق زیادی هزینه آذربایجان دولت پایانمهلت دلیل شد به متقبل این با شد. گرفته بازپس ما از سفارتایران به نهادهایتجاری دولتو از هم ما درخواست حال که است این آذربایجان دولت از هم و کشورمان رافراهم ایجادچنینمرکزی برای الزم امکان نمایشگاه و تجاری دفتر راهاندازی امروزه آورند. حجمتجارت افزایش در مهمی فاکتور دایمی ترکیه تجربه به مختصر نگاهی است. کشورها میان نیا نشانمیدهدکهراهاندازی خصوص این در بهخصوص دایمی نمایشگاههای و تجاری دفاتر ارتباط مناسبیبرای زمینه کشورهایهمسایه در معرفی کشور دو در خصوصی بخش نزدیکتر میان متقابل اعتماد ایجاد و صادراتی بهترکاالهای کرد. خواهد ایجاد تجارت طرفین تفاهمنامهتعرفههای امضای برای تالش مدنظر باید که است مواردی دیگر از ترجیحی حاضرکشور حال در باشد. کشورمان مقامات حامل 22 تنی تریلر هر ورود برای آذربایجان اب معادل منات بهداشتی چینیآالت رقم این میکند. اخذ گمرکی حق دالر منات کاشی حامل تریلر یک برای تعرفههای چنین اخد است دالر معادل قیمتتمامشدهکاالهای باالرفتن موجب سنگینی مقرون دیگر عبارت به و آذربایجان بازار در ایرانی وس ازیک اینکشور به صادرات نبودن بهصرفه از بازارآذربایجان در ایران دیگر نفعرقبای به و این رفع برای مناسب راهحل است. دیگر سوی 48

49 کشور دو کهبرایتسهیلتجارت است این مشکل که ایرانی کاالهای گروه آن برای گمرکی تعرفههای شود. تعدیل دارد زیادیدرآذربایجان خریداران و مصالحساختمانیموادپالستیکی مانند کاالهایی میتواند نیز ایران دولت دیگر سوی از سیبزمینی. پرطرفدار آذربایجانی برخیکاالهای کردن معاف با را آذربایجانی طرف کنجاله و چوب نظیر ایران در سازد. تشویق دوجانبه گسترشتجارت به شهرکهای ایجاد برای تالش امضایتفاهمنامه تسهیالتالزمبرای تصویب و مشترک صنعتی زمینه در آذربایجان و ایران مشترک سرمایهگذاری قابل ازمواردمهم راهسازینیز و گردشگری عمران است. آذربایجان با تجارت در پیگیری جدیاز اقدام گذشته سالهای در متاسفانه مشترک بازرگانی اتاق ایجاد برای طرفین سوی ود بازرگانیمشترکیمیان اتاق هنوز و نشده انجام در استکه حالی در همه این ندارد. وجود کشور مذهبی وعمیق ریشههایمشترک ارس سوی دو آذربایجان اهالی از بسیاری دارد. وجود فرهنگی و از بسیاری و کشورمانشیعههستند مردم همانند این در عاشورا و ایاممحرم مانند مذهبی روزهای توجه با است. باشکوه و همانندایرانپرشور کشور با کشور این همزبانی و پیشینهمشترک این به نواحی در مخصوصا ایران بزرگیازجمعیت بخش کالن نهادهای که میرسد نظر به شمالغربی خصوص در کشور خارجی روابط در تصمیمساز برقراری فواید و آذربایجان کشور ویژگیهای کرده کشورغفلت این با اقتصادی مستحکم روابط موجود مشترک ظرفیتهای به کافی اهمیت و ایران بازرگانی مشترک اتاق تشکیل عدم ندادهاند. بیتوجهی و غفلت این از گویایی نمونه آذربایجان و ایران مشترک کهبسیاریازاتاقهای حالی در است و بوده الزم بازرگانی توجیه فاقد کشورها برخی با تغییر اتاقها این تشکیل از سالها علیرغمگذشت اینکشورها با ایران تجارت منفی تراز در محسوسی نتوانستهاند هنوز مربوطه مسئولین نشده ایجاد کی با برایتشکیلاتاقبازرگانی الزم بسترهای نمایند. ایجاد را همفرهنگ و همسایه کشور اب آذربایجان به ایران صادرات تالشبرایپوشش ازدیگرخواستههای صادرات ضمانت صندوق بیمه است. آذربایجان با مرتبط ایرانی اقتصادی فعاالن بین صادرات تضمین نامآذرآسیا به شرکتی پیشتر حاصل شرکت این داشت. عهده بر کشوررا دو شرکتی و آسیا بیمه میان مشترک همکاری یک قرارداد از درصدی دریافت با که آذربایجانیبود الزم بیمهای پوشش تجاری طرفین منعقدهمیان این میآورد.فعالیت فراهم را دادوستد این برای شد. متوقف قبل سالهای در متاسفانه شرکت کاالییایران صادرات پوشش که است بدیهی به صادرات ضمانت صندوق توسط بهآذربایجان خواهدرساند. مدد کشور دو تجارت توسعه تجارت جای به چمدانی تجارت شدن جایگزین و اقتصادیایران روابط نارساییهای دیگر از عمده مقررات یکطرفه لغو به توجه با است. آذربایجان در آذربایجان اتباع برای ایران سوی از روادیدی گمرکهای از روزانه حاضر درحال 1388 سال صورت تردد 3000 از وبیلهسواربیش آستارا اتباع را تعداد این از 95 درصد از بیش میگیرد. اب عده این جمهوریآذربایجانتشکیلمیدهند. مرغ همچون ایرانی کاالهای انواع ایران به ورود دولتی سوبسیدی کاالهای و دارو شوینده مواد به چمدانی صورت به خود با و کرده خریداری را چمدانی تجارت از باال اینحجم آذربایجانمیبرند. ضرر بهآذربایجان ایران عمده صادرات به عمل در ایرانی هر که است حالی در اینهمه و میرساند یورو 70 تا 50 بایدبین آذربایجان به ورود برای صدور برای هفتهای یک معطلی همبا آن بپردازد هب گمرکی خدمات ارایه همچنین آذریها ویزا. کردهاند متوقف را مرزی درگذرگاههای ایرانیان ویزا صدور اینامکان استکه این ما خواسته و مرزی گذرگاههای در کنسولی ارایهخدمات و کنسولگری تاسیس برای تالش شود. احیا دوباره مواردی دیگر از اردبیل شهر در آذربایجان جمهوری خواهد کشور دو میان بهتسهیلرفتوآمد که است انجامید. گمرکی مشکالت حوزه در دیگر مهم مسئله آستارا مرزی گذرگاه دو تفاوتهای به کشور دو در گمرکی مقررات اعمال چگونگی و وبیلهسوار بازمیگردد.میان مرزی گذرگاه دو این از هرکدام تبعیضات آذربایجان و ایران مرزی گذرگاه دو این آذربایجان به ایران صادراتی عمده اقالم 1393 سال نخست ماهه هفت در پورتلند سيمان قيرنفت آهني محصوالت سيبزميني پتروشیمی مواد مثالهرکامیون بهطور دارد. وجود فاحشی طریق از آذربایجان به ورود برای ایرانی ترانزیتی حالی در این و دالربپردازد 100 باید آستارا مرز از آذربایجان خاک به ورود برای رقم استکهاین ورود همچنین است. دالر بیلهسوار 500 مرز طریق برخالف و نبوده ازبیلهسوارامکانپذیر کاالها همه وجود مرزی گذرگاه این در آستارا محدودیتهایی بودنگمرک برایخلوت جمهوریآذربایجان دارد. سوخت و کاال انتقال و نقل آن طریق از که بیلهسوار- آذربایجانصورتمیگیرد-چنین و نخجوان میان به آن دود که کرده اجرا را تبعیضآمیزی سیاست نظرمیرسد به رفتهاست. بازرگانانایرانی چشم آذربایجان به چمدانی صورت به که اقالمی تمام که است. کشور دراین دارایبازارمناسبی میشود برده انواع و ماکارونی ربگوجهفرنگی همچون اقالمی طرفدار آذربایجان ایراندر ودارویی موادبهداشتی ذائقه نزدیکی به توجه با میان این در دارد. باالیی شقن میتواند آذربایجان موادغذایی و غذاییایران ایرانبهآذربایجان صادرات حجم افزایش در موثری علمی سیستم اینکه عنایتبه با همچنین کند. ایفا و میانایران تجارتحرفهای و اعتبار گشایش ایرانی اقتصادی بهفعاالن ندارد وجود آذربایجان ار کشور این آذربایجانبازار سفربه با میکنم توصیه بخش با مشورت کنند. ارزیابی مشاهدهو نزدیک از در سفارت دادن قرار حکم و ایران بازرگانیسفارت زا آذری طرفهای با منعقده احتمالی قراردادهای تجاریدر فعالیت برای ضروری توصیههای دیگر است. آذربایجان آذربایجان بازار در ایران رقبای مهمترین روسیههستند.مناسبات و چین ترکیه کشورهای باالی نفوذ به آذربایجان و ترکیه میان قوی سیاسی ایرانمنجرشده همسایهشمالی در کشور این اصلی رقیب روسیه کشور بعدی مرحله در است. رد آذربایجانمحسوبمیشود بهویژه بازار در ما روسها حضور مییابد کاهش روبل ارزش که زمانی میگردد. تقویت جنوبیشان همسایه بازار در مالی خدمات بخش در ما تجاری رقبای مزیتهای است. رقیبان از ایران ماندن عقب دالیل از یکی از مالی خدمات که است سال بیست از بیش ارایه طرفین تجارت برای سویبانکهایدوکشور خودرا کاالی پول بازرگانان از بسیاری و نمیشود منتقل داخل به رانندگان بهوسیله و ازطریقدستی بروزمشکالتزیادی موجب موضوع این و میکنند رقیب کشورهای که است حالی در این است. شده رابهراحتی نظر مبالغمورد آذربایجان در ایران آذربایجان با مالی مشترک همکاریهای طریق از حوزه در میدهند. انتقال کاال مبدا بانکهای به را آذربایجان بازار ترکیه مهندسی و فنی خدمات جدی حرف تاکنون ایرانی طرف و دستداشته در است. نداشته باال تواناییهای علیرغم برایعرضه ایرانبه خصوصصادرات در که دیگری مهم مسئله انحصاری ایرانیباشد مقامات مدنظر باید آذربایجان مشخص درگروههای درآذربایجان کاال واردات بوده با تجارت است. کشور هیئتحاکمهاین به نزدیک مورد در و دارد را خود مخصوصبه کشورفنون هر دست در کاال واردات بودن آذربایجان انحصاری مهمی موارد جمله از خاص وافراد شرکتها برخی قصد طرفایرانی اگر کرد. توجه آن به باید استکه متاسفانه باشد داشته را انحصارات این زدن دور در با یافت. آذربایجاننخواهد با تجارت برای فضایی هک میرسد چنینبهنظر مسایل این گرفتن نظر دریچهای آذربایجان به روحانی رییسجمهور سفر اگر اما گشوده گسترشروابطدوجانبه راه در جدید بهمرحله سفر این در آمده عمل به مهم توافقات نگردد حلوفصل ومشکالتموجود نرسد اجرا خواهد دوجانبهکاهش تجارت حجم افزایش امکان یافت. به که اقالمی تمام چمدانی صورت برده آذربایجان به دارای میشود در بازارمناسبی است. کشور این همچون اقالمی ربگوجهفرنگی انواع و ماکارونی و موادبهداشتی ایراندر دارویی طرفدار آذربایجان دارد. باالیی نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 49

50 آذربایجان و ایران تجاری روابط نگر آ هدف بازار جدید دریچه یک ما تجارت در نیز گشوده آذریها با تیرگی آن و شده و روسیه روابط این است. غرب موجب مسئله تجار تا شده که آذربایجانی حضور همواره تامین در جدی روسیه موادغذایی از بیش داشتهاند شوند فعال پیش تامین برای و روسها نیازهای نیز ایران بهبازار آورند. روی ینده 1393 دی / سوم و سی شماره در ایرانی اقتصادی هیئت همراهی دکتر کشورمان رییسجمهور سفر جریان صورت هدفی چه با آذربایجان به روحانی داشت همراه به چهدستاوردهایی و گرفت مشترک مرز کیلومتر ۶۷۰ با آذربایجان و ایران دین داشتن وجود با و تاریخی دیرینه سابقه با و هب روابط توسعه ازهرملتیبرای بیش مشترک سفر پیشفرض این هستند.با نزدیک یکدیگر چند از آذربایجان جمهوری به جمهور رئیس سفر این گیرد قرار بررسی مورد تواند می بعد و دیپلماتیک و اقتصادی روابط توسعه در بویژه با ای منطقه های همکاری زمینه در خصوص به از داشت. مناسبی ثمرات مشترک منافع بر تاکید روابط در عطفی نقطه شک بی سفر اين سو دیگر مراودات در بخصوص کشور دو تجاری و اقتصادی میان این در زمينیبود. گمرکات طريق از مرزی با همراهي در ايراني تجار اقتصاديو فعاالن حضور عمق از نشان آن اقتصادی هیئت و رئیسجمهور روابطبخصوص تعميق کشوردر دو اراده و توجه تیمهای سفر این در است. بازرگاني مراودات در استان چهار بر تمرکز با اقتصادی و تخصصی استانهای یعنی باجمهوریآذربایجان همجوار گيالن و آذربايجانغربي آذربايجانشرقي اردبيل و مدیران از تخصصیمتشکل گروههای همراه به تا داشتند حضور ایران اتاق اقتصادی موثر فعاالن با استانها این میان تجارت گسترش زمینههای اساس این سازند.بر فراهم را آذربایجان جمهوری باکو در رییسجمهور همراه هیئت حضور دنبال به میان جلساتی رئیسجمهور سفر از پیش روز یک موانع رفع جهت در کشور دو اقتصادی فعاالن گرفت. صورت کشور دو روابط توسعه از یکی میرسد نظر به پیرموذن آقای عدم کشور دو تجارت در موجود مشکالت آخرین است. مشترک بازرگانی اتاق تشکیل در و چیست کشور دو بازرگانی اتاق وضعیت مشکالت حل برای ایرانی بازرگانان حاضر حال بکنند باید چه آذربایجان بازار در خود گمرکی قوانین مشکل: عمدهترین میشود تشکیل آینده دوماه در آذربایجان و ایران بازرگانی مشترک اتاق پیرموذن: حسین کشورمان رییسجمهور روحانی حسن دکتر سایر همانند جمهوریآذربایجان به سفر در بازرگانان و فعاالناقتصادی از هیئتی سفرهایش کشور دو اقتصادی روابط توسعه جهت در نیز را اتاق رییس پیرموذن حسین برد. باکو به خود با اعزامی هیئت این مسوول و اردبیل و ایران بازرگانی این نتایج بررسی به آیندهنگر با کوتاهی گفتگوی در جمهوریآذربایجان و ایران وضعیتتجاری و سفر است. پرداخته اتاق بهکار آغاز عدم بحث در دلیل مهمترین بوده آذربایجانی طرف آمادگی عدم مشترک نهاوندیان دکتر آقای صدارت دوران در است. ایجاد برای را زمینی قطعه جمهوریآذربایجان داد. قرار کشورمان اختیار در ایران تجاری مرکز زمین این کلنگ خودشان نهاوندیان دکتر آقای ایران اتاق انتخابات زمان آن در که آنجا از زد. را آمادگی آذری طرف و بود نشده انجام آذربایجان و طرف از بنده نداشت اتاق برایتشکیل تمایلی و مرکز این تاسیس کارهای که شدم مامور ایران اتاق بخشخصوصی که آنجا از متاسفانه دهم. انجام را مشترک اتاق تشکیل در ندارد وجود آذربایجان در حاشیه دیدارهای در آمد. وجود به توقف و تاخیر قرار روحانی دکتر کشورمان جمهور رییس سفر دو در انتخابات آینده ماه دو در که شد این بر این با شود. تشکیل نیز اتاق و برگزارشود طرف ایرانی اقتصادی فعاالن و تجار به ما توصیه حال و اقتصادی بحثهای مورد در حتما که است این ایران بازرگانی رایزن و ایران سفارت به قراردادها به را قراردادها حکمیت و مراجعه شهیدی آقای بسپارند. سفارت جمهوریآذربایجان وارداتي عمده اقالم ۲۰۱۴ سال نخست ماهه ده در موادغذایی ماشینآالت دستگاههایالکتریکی آنها وسایلنقلیهوقطعات آنها از شده ساخته مصنوعات و آهنی فلزات سیگار توتونوتنباکو جمهوریآذربایجان صادراتی عمده اقالم ۲۰۱۴ سال نخست ماهه ده در خام نفت فرآوردههاینفتی گازطبیعی روغنحیوانیوگیاهی میوهوسبزیجات روابط حاضر حال مشکل مهمترین چیست آذربایجان و ایران اقتصادی است. گمرکی مشکالت مسئله اصلیترین آذربایجان گمرکی دستوپاگیر قوانین متاسفانه پیشرفتی تجارتدوکشور میشود باعث ایران و که است علت این به موضوع این باشد. نداشته وارد انحصاری شکل به جمهوریآذربایجان در کاال وضع این است. خاص عدهای دست ودر میشود وارد نتواند اقتصادی فعال هر که میشود موجب مورد در گمرکی قوانین شود. آذربایجان با تجارت تصور قابل سهم عمال که است گونهای به ایران داده ترکیه رقیبش به هدف بازار در ایران برای شود. می در جمهوریآذربایجان مسئولین البته لغو وعده کشورمان سفررییسجمهور جریان را گمرکات بخش در مخصوصا انحصارات این و صحبتها این علیرغم و حال این با دادند. نمیتوان بیلهسوار گمرک از همچنان تفاهمها کرد آذربایجان وارد مصرفی اساسی کاالهای شبهدولتی خاص طرف با مذاکراتی اینکه مگر چون رویهمرفته باشید. داشته آذربایجان در آزاد اقتصاد آذربایجان ما شمالی همسایه در هستند. مشکل دچار کشور دو گمرکات نیست به آذربایجان دولت پایبندی عدم دیگر مشکل دوره در هم که کنیم توجه باید است. وعدهها احمدینژاد آقای دوره در هم و خاتمی آقای در اما شد انجام نیز مشابهی توافقات و سفرها اگر مشکلداشتهایم. آذری طرف با اجرا پای بود مثبتتر کشور دو سفرتفاهمنامه این در چه مشکالت رفع برای محکمتری پیشبینیهای و دریچه یک خوشبختانهاالن است. شده انجام و شده گشوده آذریها با ما تجارت در نیز جدید مسئله این است. غرب و روسیه روابط تیرگی آن حضور کههمواره آذربایجانی تجار تا شده موجب بیش داشتهاند روسیه موادغذایی تامین در جدی روسها نیازهای تامین برای و شوند فعال پیش از اکثر هم حاال همین آورند. روی نیز ایران بهبازار میشود صادر آذربایجان به ایران از که کاالهایی این در میشود. صادر روسیه به بعد مرحله در مشترک کنفدراسیون پیشنهادتشکیل ما حوزه باهم کشور دو تجار که دادهایم آذری طرف به الزم تفاهمهای دهند. انجام روسیه به کاال صدور اتاق در هرروزه ما و شده انجام بخش این در که داریم آذربایجانی میهمانان اردبیل و ایران کاالهای صادرات جهت واسط نقش ایفای برای آمدهاند. کشورمان به روسیه به ایران 50

51 روسیه قزاقستان ماه جهان گزارشهای اقتصادی روندهای و تحلیلها از گزارشهایی جهانی نظرها و دهکده خبرها اروپا چین ابریشم جاده از کاال تزانزیت و قزاقستان ابریشم جدید جاده ساخت برای چین طرح با د بر خواهد بسیاری بهره جغرافیاییاش موقعیت از قزاقستان عاصی مهسا ترجمه: جاده کنار رفته رنگورو دیوارنگاره میکرد یادآوری رانندگان به روزگاری نزدیک چین امپراطوری مرز به که یکسرباز تصویر دیوارنگاره این شدهاند: یک در که بود سرخ ارتش قویهیکل قالده دیگر دست در و دوربین دست نگهبانی برج زیر و بود گرفته محکم را سگش اب که است چین مرز تنها پیشرو کشیکمیداد. روسیه که حاال میشود. حفاظت آن از نظامی قوای بیمقدار پول با قزاقستانیها شده خارج رقابت از سر در کشورشان برای عظیمی برنامههای نفت آینده به را آیندهاش دارد قصد قزاقستان دارند. منظور بههمین و بزند گره منطقه جدید ابرقدرت بیابان در خورگاس در راهآهن ساخت حال در از بخشی طرح این است. چین با شرقیاش مرز»جاده ساخت چینبرای دالری چندمیلیارد برنامه است. جدید«ابریشم داخلی بازار به تولیدکنندگان روزافزون توجه با اروپایی بازارهای به آنها تولیدات رساندن چین مسافت طی و دریایی سفر است. شده دشوارتر میانجامد طول به روز ۶۰ حدود کرهزمین نصف روز تکنولوژیهای رساندن برای که مدتزمانی میان این در میگذرد. عمر یک همچون دنیا قطارهایی بود. خواهد میانبر مسیری قزاقستان مقصد به چین جنوبغربی در چونگکینگ از که طیمسافت با میکنند حرکت آلمان دویسبورگ قزاقستان کشورهای طریق از کیلومتر ۱۰۸۰۰ راه در روز ۱۴ تنها لهستان و بالروس روسیه. بود خواهند سازماندولتیراهآهنقزاقستانوعدهدادهاست میلیارد ۴۴ هزینه صرف با آتی سال پنج طی که خواهدداد. کاهش دهروز به را مدتزمان این دالر خورگوس ارتباطی مرکز که ۲۰۱۲ سال اواخر تعداد گرفت قرار بهرهبرداری مورد بار اولین برای از ازقزاقستان عبور با که ۱۲ متریای کانتینرهای ۶۶۰۰ به افزایش درصد با ۸ میرفتند اروپا به چین به امسال رقم این میشود پیشبینی و رسید عدد رقم این البتهظرفیتپیشرفت عددبرسد. ۱۰۰۰۰ یکی رئیس طوریکه به است بیشتر هم این از دولتیپیشبینیمیکند ازشرکتهایحملونقل سهونیم به ۲۰۲۰ تاسال کار این از کشور درآمد. میلیارددالربرسد جابهجا دریا طریق از هنوز کانتینرها اغلب مراتب به حملونقل روش این چراکه میشوند جای به دالر ۴۰۰۰ حدود در چیزی است ارزانتر میگذرد هرچه که آنجایی از اما دالر. ۹۰۰۰ با را خالی کانتینرهای اروپایی تولیدکنندگان لوکس اتومبیلهای نظیر گرانقیمتتری کاالهای میشود. کمتر رفتهرفته تفاوت این رمیکنند پ کمپانی تدارکات بخش مدیر کالیوگت رونالد بزرگ تولیدکنندگان از آسیا در هیولتپاکارد امسال میگوید اطالعات فناوری سختافزارهای شرق به که بارهایی میزان که است سالی اولین راهآهندرست خطوط است. داشته رشد میرود چین رئیسجمهور جینپینگ شی میل مطابق جایگزین را ابریشم جدید جاده دارد سعی که است این با امریکاکند. کنترل تحت دریایی خطوط رقیب که روسیه به طرح این در موفقیت حال ایده دارد. بستگی نیز است آسیایمرکزی در چین مطرح بارروسیه اولین را اوراسیا درون حملونقل روسیه همراه به قزاقستان ۲۰۱۱ سال در کرد. در که داد تشکیل گمرکی اتحادیهای بالروس و شد. تبدیلخواهد اوراسیا اتحادیه به ژوئن ماه تشکیل با روسیه معتقدند قزاقستانی کارشناسان شوروی امپراطوری احیای در سعی اتحادیه این رد روسیه تحریکآمیز رفتار شدن همزمان دارد. نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 51

52 جهان اقتصادی روندهای از گزارشهایی نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره جهانی دهکده گسترده دامنه مرزهای در فساد بههیچ قزاقستان نفع به عنوان سعی که کشوری را درهایش دارد باز دنیا روی به ومبادالتش کند دهد افزایش را دستگاه نیست. از قزاقستان دولتی فاسد ذیل تا صدر است. اتحادیه مبادالت یکپنجمی کاهش با اوکراین پوتین آقای آگوست ماه در است. نگرانکننده قزاقستان گفت و مضحکهگرفت به را قزاقستان را نیروهایش آن از پس و است بدونتاریخ کشوری پوتین آقای اقدام این کرد. مستقر مرز نزدیکی در. باشد قزاقستانیها برای خطری زنگ میتواند رشوهگیر گمرکی مأموران تعداد از بازار اما قزاقستان-روسیه مرزهای )در اروپا و چین میان بازرگان یک است. کاسته بالروس( روسیه- و ساختن آشکار بابت را گمرکی اتحادیه اروپایی دیگر طرف از میکند. سرزنش موجود تنگناهای این که غرب و روسیه میان تنشهای درباره او هب میدهد. هشدار است کرده آسیبپذیر را مسیر رسید خواهند نتیجه این به اروپاییها قوی احتمال مورد تأمینکاالهای برای روسیه به وابستگی که نیست. خوشایند چندان نیازشان ورود جلوی که کرد تهدید اکتبر ماه در روسیه را بالروس و قزاقستان مسیر از غربی موادغذایی تحریمهایغرب به طریق این از تا گرفت خواهد سؤال دهد. پاسخ اوکراین مسأله در دخالت بابت روسیه به حد چه تا قزاقستان که اینجاست برمنطقه اوکراین بحران منفی تأثیر است وفادار قزاقستان شده موجب نفت قیمت کاهش و را خود ۲۰۱۴ سال اقتصادی رشد برنامهریزی میزان به را نظرش مورد رشد نرخ و داده تغییر دولت بودجه اینها بر عالوه دهد. کاهش یکسوم است. گرفته قرار بازنگری مورد نیز رانتخواران نفع به اغلب توسعه عظیم برنامههای مالی منابع تخصیص سازوکار چراکه میشود تمام هموار فسادمالی برای را راه دولتی دستگاههای در قزاقستان مرزهای در فساد گسترده دامنه میکند. درهایش دارد سعی که کشوری نفع به عنوان بههیچ افزایش را ومبادالتش کند باز دنیا روی به را تا صدر از قزاقستان دولتی دستگاه نیست. دهد ارشد مقامات از یکی قبل ماه است. فاسد ذیل و سازمانیافته ارتکابجرائم به قزاقستان گمرکی در جدیدی پروژه شد.احداث محکوم رشوهخواری ۲۰۱۱ سال در که تجاریای آزاد منطقه خورگوس در چینیها باشد. هشدار یک میتواند شد تأسیس خرید بازارهای و بانک خودشانمهمانسرا قسمت تمام وجود با قزاقستان مقابل در کردهاند احداث بنا کیوسک چند تنها خود قسمت در تعهداتش اوقات در میتوانند چینی کهتوریستهای کرده پوزخندزنان و بخرند بستنی آنجا از فراغتشان پروژههای از بسیاری بازگردند. کشورشان به زا قزاقستان در بیحاصلاند. زیرساختیقزاقستان بسیاری عوامل است. بسیار فاصله عمل تا حرف و اینهمه با کند. خارج خط از را قطاری میتواند مشکالت این بر قزاقستان آمدن فائق درصورت دسترس از دور ابریشم راه دوباره احیای رویای بهغرب شرق از ترانزیت اصلی برنده بار این نیست بود. خواهد قزاقستان تورم آرزوی در ژاپن رکود از اقتصاد ساختن خارج برای ژاپن مرکزی بانک دارد جسورانهای برنامههای را جمعی اتفاقنظر و احتیاط همواره ژاپن همین به میدهد. قرار خود کار سرلوحه که است توجه جالب و عجیب بسیار علت داده وعده ناگهانی بهطور ژاپن بانکمرکزی ) ۷۰۵ میلیارددالر( ین تریلیون ۸۰ ساالنه تا را کار این و بخرد را دولتی قرضه اوراق از شود خارج انقباض از کشور اقتصاد زمانیکه بزرگ کمک با طرح این داد. خواهد ادامه بیش معادل ساالنه خرید با شد. مواجه دولتی بانکمرکزی ناخالصملی تولید درصد ۱۵ از نسبت به میگذارد. جدیدی پرخطر عرصه به پا ژاپن امریکا بانکمرکزی ترازنامه اقتصادی وضعیت برابر در اروپا بانکمرکزی یا انگلستان بانکمرکزی آغاز آنجا از حرکت این ناچیزاند. بانک این ترازنامه هاروهیکو ژاپن بانکمرکزی رئیس گفته به که شد تالش از»حساسی«برهه در کشور این کورودا از تورم افزایش داشت. قرار انقباض از خروج برای آقای است. آبه شینزو نخستوزیر اصلی برنامههای دیگر بنیادین تورم که داده وعده تازگی به کورودا افزایش از پس اما نرسد درصد یک از کمتر به هرگز اقتصادی رشد سرعت آوریل ماه در مصرف بر مالیات وعده مرز به تورم سپتامبر ماه در و یافت کاهش حق ژاپن بانکمرکزی شد. نزدیک کورودا آقای دهه دو طی کند. عمل جسورانه چنین که داشت اساسی اقدامی به دست دیر یا همواره ژاپن گذشته این حال این با است. نبوده کافی اقدام این یا و زده نفر چهار است. نشده روبرو نیز همه موافقت با عمل مخالف رأی کار این به بانک مدیره هیئت اعضای از منتقدان دارد. تعجب جای بسیار خود که دادهاند از کند. افت بیشتر هم این از ین ارزش نگراناند قدرت عمال ژاپن ۲۰۱۱ مارس زلزله و سونامی زمان انرژی تأمین برای هم علت همین به ندارد. هستهای دستمزد میزان که شرایطی در است. واردات بر متکی افزایش به منجر ین پایین ارزش است کاهش به رو است. شده خانوارها انرژی تأمین هزینه یکچهارمی سود میدهند انجام صادرات که بزرگی شرکتهای که کوچک و متوسط کسبوکارهای اما دارند کافی دارند اختیار در را ژاپنی کارگران از بزرگی بخش است آن از حاکی نظرسنجیها هستند. فشار تحت ارزش که نمیخواهند شرکتها این چهارپنجم که دالر هر ازای به ۱۰۹ ین از دالر مقابل در ین برابری است. ۱۱۴ ین هماکنون که نرخی شود. بیشتر پیشرو چالشهای شکل این به و است کاهش به رو انرژی قیمت از یکی میشود. جبران حدی تا ارز بودن کمارزش گام برداشتن برای را عرصه کورودا آقای که دالیلی بزرگتر نگرانی است. همین نیز دید مناسب جدید پولی سیاستهای بر بیشتر آبه آقای که است آن را خارجی سرمایهگذاران و بازار بتواند تا است متکی سیاسی چالشهای با رویارویی در و کند حیرتزده این است. نبوده موفق اقتصادیاش برنامه پیشروی منظور به ساختاری اصالحات از عبارتاند چالشها برنامهای و درازمدت و باثبات رشدی به دستیابی کشور مالی آشفته وضعیت رساندن ثبات به برای ترتیب ۶ به داخلی بدهیهای و دولت بودجه )کسری است(. ملی ناخالص تولید ۲۴ درصد و پرده جدیدی طرحهای از آبه آقای ژوئن ماه در بخشهای کند انگیزه ایجاد بازار در تا برداشت حاکمیت در اصالحاتی و کند آزاد را محدود از عظیمی بخش وجود این با کند. ایجاد شرکتها نداشت اولویت میرسید عدد ۲۴۰ به که طرحها این وجهه بیشتر کار این که معناست بدان این و پیشرفتهایی وجود این با عملی. تا داشته ظاهری زنان برای آنکه جمله از است شده حاصل نیز با طرحها این اغلب اما شد ایجاد اشتغال بیشتری آقای نمیرسد نظر به است. شده روبهرو شکست تعرفه کاهش بر مبنی خود وعدههای به بتواند آبه کند. عمل کشاورزی محصوالت دیگر و گاو گوشت آبه آقای طرفداران از زمانی که امریکاییها از بعضی تردید دچار او کردار و گفتار تطابق در حاال بودند ناچار دولت درصدی ۸ بودجه کسری با شدهاند. اعتبار این از بیش تا دهد افزایش را مالیات است آقای جاری سال پایان تا ندهد. دست از را مالیاش مالیات افزایش برنامه آیا که بگیرد تصمیم باید آبه به نهایت در خیر. یا دهد ادامه را ۱۰ درصد به ۸ از برسد. درصد ۲۰ به باید مالیات زیاد احتمال اجرای در بانکمرکزی حرکت بود قرار مصرف بر مالیات افزایش و ساختاری اصالحات باید آبه آقای حاال کند. کمک رئیسجمهور به مالیات زمینه در اما کند اجرایی را اصالحاتش میزان این کند. عمل بیشتری دقت با میبایست بنابراین است. بیرویه شخصی مصرف برای مالیات به که برساند تصویب به را قانونی باید آبه آقای تنها ساالنه مالیات سال ۱۲ مدت به آن موجب آغاز زمانی باید افزایش این یابد. افزایش درصد یک باشد. فراهم آن اقتصادی ظرفیت و بستر که شود ساختاری اصالحات و اقتصادی توسعه در جسارت شکننده تدابیری جملگی محتاطانه مالی انقباض و ژاپن اقتصاد کلی اوضاع با شکنندگی این اما هستند دارد. تناسب هم 52

53 سقوط دلیل 7 جهانی بازار در سهام ارزش کرده سقوط جهان سرتاسر در سهام ارزش است روبرو بسیاری نگرانیهای با جهانی جامعه و تمام سقوط از پس اروپایی بازارهای و شدهاند هراس دچار اساسی شاخصهای اقیانوس سوی دو هر در اتفاق این دنبال به در بودهایم. سهام فروش موج شاهد اطلس سرمایهگذاران هراس دلیل هفت به اینجا میپردازیم: رکود دنبال به جهانی رکود از نگرانی امریکا سرعت میدهد نشان جدید دادههای از میشود. کندتر رفتهرفته جهانی بهبود روند با جهانی سرمایه از عظیمی بخش که آنجایی که دادههایی است خورده گره امریکا اقتصاد جهان اقتصادی قدرت بزرگترین ضعف از حاکی ماه در است. کرده نگران را سرمایهگذاران است ژانویه ماه از اولینبار برای خردهفروشیها سپتامبر از نگرانیها افزایش با شدند. رکود دچار تاکنون میزان پایینترین به نیز نفت قیمت جهانی رکود است. رسیده اخیر سال ۴ در خود ابوال شیوع از هراس غرب از خارج در ابوال بیماری شیوع از نگرانیها دیگر بار نگرانیها مییابد. افزایش روز به روز افریقا پس پرستاران از دیگر یکی که یافت افزایش زمانی ابوال به مبتال بیمار اولین درمان روند در حضور از این از پس درگذشت. بیماری این اثر بر امریکا در عالئم ظهور از پیش فرد این که شد مشخص اتفاق بود. کرده پرواز داالس به اوهایو از بیماری است رکود آستانه در آلمان آلمان از آمده دست به دادههای جدیدترین اقتصادی قدرت بزرگترین که است آن از حاکی در کشور این اقتصاد است. رکود آستانه در اروپا شواهد و است داشته رکود دودرصد تابستان فصل این نیز فصل سومین در که است آن از حاکی و آلمان تولید سرعت داشت. خواهد ادامه رکود توجه با است. یافته کاهش آن صادرات میزان همواره آلمان بحران سالهای طی اینکه به بوده یورو منطقه ضعیفتر کشورهای پشتیبان نگراناند. کشور این آینده از سرمایهگذاران است یورو منطقه به بحران بازگشت معرض در دیگر بار یورو منطقه متزلزل اقتصاد که است آن اصلی نگرانی است. گرفته قرار خطر را اتحادیه این و برگیرد در را اقتصاد ضدتورم موج کند. بحران دچار ژئوپولتیک تنشهای واکنش سر بر غرب و روسیه میان تنشهای باقی همچنان اوکراین مسأله به نسبت روسیه چگونگی درباره بسیاری تردیدهایی هنوز است. به تردیدها این و دارد وجود معضل این حل تحریمهای نیست. بازار خوشایند هیچوجه اقتصاد بر هم حاال همین غرب و روسیه دوجانبه نگرانیهای از دیگر یکی است. گذاشته تأثیر آلمان به امریکا هوایی حمالت سرانجام سرمایهگذاران چین برخورد چگونگی مسأله و است داعش مواضع نیز هنگکنگ در دموکراسی طرفدار معترضان با است. ابهام از هالهای در همچنان تأثیرگذار نهادهای از یکی ورشکستگی پیشبینی بر مبنی شایعاتی بازار سقوط با همواره زبانها سر بزرگ نهادهای از یکی ورشکستگی که همانطور نیست. استثنا نیز بار این و میافتد کردند اعالم ۲۰۰۸ سال در لمن برادران کمپانی میپیوندد. حقیقت به پیشبینیها گاهی به - شدید فقر تعداد معنی کمتر با که کسانی در دالر 1.25 از امرارمعاش روز - میکنند کاهش بهشدت است.اما یافته بهطرز فقرا تعداد باال غیرقابلقبولی است. صحرا جنوب آسیا جنوب 2.4 دالر 1.25 از کمتر درآمد دارای جمعیت سهم 2005( سال خرید قدرت )برابری روز در و خاورمیانه آفریقا شمال التین امریکای کارائیب و اروپا شرق آسیای و مرکزی جهان و آسیا شرق اقیانوسیه 36.4 نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ در فقر دنیای با که کسانی تعداد معنی به شدید فقر میکنند امرارمعاش روز در دالر 1.25 از کمتر بهطرز فقرا تعداد است.اما یافته کاهش بهشدت مرز از 2011 سال ودر است باال غیرقابلقبولی جمعیت درصد 14 )یعنی گذشته نفر میلیارد 1 درصد )19 نفر میلیارد با 1.2 را این جهان.(. کنید مقایسه 2008 سال در جهان( جمعیت جنوب و صحرا جنوب افریقای منطقه در فقر از میلیوننفر 377 میشود زده تخمین که آسیا این در 2030 سال جهاندر فقیر میلیون 412 خواهد باال بهشدت بود خواهند ساکن مناطق 814 مسکن منطقه دو این 2011 سال در ماند. بودند جهان فقیر نفر از 1 میلیارد نفر میلیون

54 جهان اقتصادی روندهای از گزارشهایی جهانی دهکده کوبا تجارت پرسودترین پزشک صادرات میآورد دست به خدمات صادرات از دالر میلیونها کوبا چگونه ورالئو سی. ماریا در اقتصادی مشاور مدیر و نیوجرسی بنیادغیرانتفاعی آرشیو کوبا واحدی بابک ترجمه که دهههاست کوبا را خود کار نیروی»مبلغان بهعنوان به کوبا«انقالب کشورهای دنیای درحالتوسعه میفرستد.این فرستادگان معموال که سفرهایشان است دوساله بیشترشان متخصصانبخش خدماتدرمانی هستند. نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره بهعنوان را خود کار نیروی که دهههاست کوبا کشورهای دنیای به کوبا«انقالب»مبلغان فرستادگان میفرستد.این درحالتوسعه است دوساله سفرهایشان معموال که خدماتدرمانی بخش متخصصان بیشترشان مربیان معلمان آنها میان در هستند گرچه متخصصان و معماران مهندسان ورزشی اقدام این از هدف میشوند. دیده هم دیگر و است درآمد کسب نخست درجه در کوبا دولت از که همزمان نظام مالی اهداف دیگر پیشبرد منزلت نفوذ کوبا برای کشور از خارج در راه این شود. می کسب هم همدردی و مشروعیت که آنگاه شد آغاز ۱۹۶۰ سال در مذکور طرح زمان در را درمانی تیپهای کوبا نوپای انقالبی دولت اعزام کشور این به فرانسه با الجزایر جنگداخلی پیدا موفقی استراتژی که است دریافته هاوانا کرد. بیفوت را متخصصاندرمان میتوانست دولت کرده: میخواهد که هرکجا به را آنها و فرابخواند وقت بحرانهایشدیدی که مناطقی به حتی بفرستد تحت که بخواهد آنها از و میگذرانند سر از را الزم که زمانی تا و کنند فعالیت خاصی شرایط ارائه آنها که درمانیای خدمات بمانند. استآنجا برای بهویژه است سوسیالیسم برای تبلیغی میدهند تقویت برای روشی نیز و کوبا خاص سوسیالیسم با متعدد توافقنامههای میزبان. کشورهای با روابط»یاوران«پررنگتر و جهانیتر حضور دیگر دولتهای کرد. تضمین را کوبایی بخشی هم درمان مشاوره و پزشکی آموزش سومبود جهان کشورهای با کوبا قراردادهای از پرستاران و پزشکان کمبود با که کشورهایی برای امکان این کردن فراهم با کوبا بودند. مواجه که میزبان کشورهای مقامات و سیاستمداران هزینه با را موردنیازشان درمانی خدمات بتوانند پزشکان که جاهایی در را آن و آورند بهدست اندک آنها به رفتن به رغبتی بینالمللی داوطلبان و داخلی مردمی تحسین و خوب درآمد به ارائهدهند ندارند تجارت و سرمایه اعتبار سرانجام و رسید ارزشمندی آورد. بهدست را بینالمللی سال از که میکند ادعا کوبا و هزار ۲۷۰ ۲۰۰۸ تا ۱۹۶۱ کار ۱۵۴ کشور در نفر ۷۴۳ کشور این رسمی منابع و کردهاند هزار ۴۰ تا ۳۸ که میدهند نشان تا ۶۸ در درمان حوزه نیرویکار ۱۵ که کردهاند فعالیت کشور ۷۷ منابع اگرچه بودهاند. پزشک آنها ۱۷ هزارنفر تا نیست شکی نکردهاند تأیید را آمارها مستقلاین بهلطف کوبا درمان دیپلماسی گذشته دهه در که رد است. داشته رشدخیرهکنندهای چاوز هوگو ونزوئال در چاوز آنکه از بعد کمی ۲۰۰۰ سال قرارداد نخستین انتخابشد ریاستجمهوری به برای شد شالودهای که کرد امضا کوبا با را همکاری این نزدیکتر سیاسی و اقتصادی اتحاد و همکاری توافقنامههای سو بدین ۲۰۰۲ سال از کشور. دو درمانی خدمات شدکه امضا ونزوئال با دیگری ساالنه کرد کمک کوبا اقتصاد به بخشید زیادی رشد را کوبا افزایش را چاوز-کاسترو انقالبی پروژه از حمایت و متخصصان دوجانبه توافقنامههای براساس. داد محروم مردم تا میگرفتند حقوق ونزوئال از کوبایی را بولیواری انقالب ائتالف کشورهای ودیگر ونزوئال پرستارانجوان و پزشکان و کنند معالجه بهرایگان دهند. آموزش را کارگران از زیادی شمار استقرار بر عالوه دیگر کشورهای ونزوئال در درمان حوزه کوبایی کوبا با نزدیکی ارتباط رؤسایجمهورشان که هم و نیکاراگوئه اکوادور بولیوی دارند ونزوئال و از استفاده اجازه خود بهشهروندان آرژانتین اخیرا هواپیما با را بیماران دادهاند. را کوبا درمانی خدمات دولت را هزینهها تمام و ونزوئالمیفرستند یا کوبا به کلینیکهایی و بیمارستانها در اینکه یا میپردازد معالجه کرده اهدا آنها بهکشورهای چاوز دولت که پزشکان و کارمندان با بیمارستانهایی میشوند برنامه یک هم ۲۰۰۵ درسال کوبایی. تجهیزات و»عملیات نام با است شده آغاز بینایی بازیابی عظیم متخصصانی و کوبایی آنمتخصصان در که معجزه«جراحیهای کردهاند تربیت ونزوئال در آنها که برنامه این هدف انجاممیدهند. را چشم مختلف ۲۰۱۵ سال تا که است این چشمپزشکی گسترده )که کنند معالجه امریکا قاره در را ششمیلیوننفر هستند.( ونزوئال در نفرشان سهمیلیون ۲۰۰۰ سال از کاراکاس و هاوانا گزارشهای طبق استادان از ونزوئالیی دومیلیون به نزدیک ۲۰۱۰ تا ونزوئالیی پزشک ۲۴۸۰۰ و گرفتهاند آموزش کوبایی سال تا خواندهاند. درس کوبا پزشکی دانشگاههای در رفن یکمیلیونونیم به نزدیک معجزه عملیات ۲۰۱۲ در هزارخارجی جمله ۲۶۷ از است کرده معالجه را و بیست به نیز چشم تخصصی بیمارستان ۶۱ و کوبا است. شده اهدا دوکشور مخفی میزبان کشورهای با کوبا توافقنامههای درآمدهای جزئیات بعضی اما میشوند داشته نگه گذشته سالهای طول در هاوانا کسبشدهبرای کشور هر به بسته قرارداد شرایط شدهاند. فاش هر بابت میزبان معموال کشور اما میکند تغییر مثال برای که میپردازد کوبا به پولی درمان کارگر دالر هزار حدود ۵ میشود گفته حاضر حال در است. نامیبیا در دالر ۲۷۸۴ و آنگوال در امریکا در نمیپردازد پولی کوبا به مستقیما هاییتی و دیگر دولتهای غیردولتی سازمانهای عوض درمانگر بریگادهای هزینه بینالملل سازمانهای جیب به دالر میلیونها ظاهرا و رامیپردازند کوبا ره برای همچنین میزبان دولتهای میریزند. هاوانا خانهای کوبایی( درمانگران )لقب اینترنشنالیستا ۱۵۰ ماهانهای هزینه و آمدوشدداخلی وسیله مبله مهیا شخصی مخارج و غذا بابت دالری ۵۰۰ تا را هواپیما گاه و لجستیک پشتیبانی کوبا میکنند. هرکسی خانواده برای حقوقی نیز و میکند تأمین ماهانه که کردهمیپردازد شرکت برنامه این در که است پزشک هر برای دالر ۲۵ تا ۲۲ متوسط بهطور ماهانه بهصورت که دالری ۱۲۰ تا ۵۰ پاداشی و. میشود پرداخت درمانگران این برای هم را دیگری امتیاز دولت آنها به پاداش عنوان به و است گرفته نظر در هزینه از معاف را مصرفی اقالم میدهدبعضی اجازه خانوادههای به که بفرستند کشور داخل به گمرک الکترونیکی وسایل خانگی لوازم اجازهمیدهد آنها نزدیک کوبا به ورودشان که را دیگری محصوالت و دست به باال بسیار هزینه با یا غیرممکناست به استفاده فرصت این از بعضی کنند. وارد میآیند و پوشاک و بیاندازند راه تاکسبوکاری میکنند قیمتهای به خریدهاند ارزان بسیار که را کاالهایی که است کافی مزیت همین کوبامیفروشند. در باال عایدشان چندانی حقوق که پزشکان خارجاز به شوند تشویق نمیشود کوبا با ونزوئال توافقنامه بروند. کشور گونه این از قرارداد سخاوتمندانهترین که میدهند نشان گزارشها است. خام نفت بشکه صدهزار ونزوئالروزانه پنجاهدرصد کوبا میفرستد. کوبا به 54

55 باخدمات روزه نود فرصتی با را نفت این بهای باقیمانده پنجاهدرصد و میپردازد خود درمانگران سود با ساله بیستوپنج تا هفده وام بهصورت اقساطی بهطور ساله دو فرصتی از پس و یکدرصد برنامه زیاد بسیار گسترش میشود. دریافت کوبا از ۷۷۲ رشد در میتوان را کوبا درمانی خدمات ارائه سالهای فاصله در کوبا خدمات درصدیصادرات در را آمارهایش که سالی )آخرین ۲۰۱۰ تا ۲۰۰۳ از گونه این ۲۰۰۵ سال تا کرد. داریم(مشاهده دست گرفت پیشی گردشگری درآمد از خدمات صادرات سه از بیش بخش این درآمد سو ۲۰۰۸ بدین سال از دیگر صنایع همه از و بوده گردشگری درآمد برابر است. داشته درآمدبیشتری کوبا نیجر هاییتی هندوراس مثل کشورهایی در کوبا آلمان دولتهای مالی حمایت از مالی و رواندا و دیگر کشورهای و استرالیا نروژ ژاپن فرانسه بهداشت سازمان چون چندجانبهای سازمانهای نیز و یونیسف و پانامریکا سازمانبهداشت جهانی چون کشورهایی در بسیاری بینالمللی سازمانهای است. شده برخوردار بلژیک و کانادا اسپانیا آمریکا که است کرده گزارش کوبا ۲۰۱۰ تا ۲۰۰۸ سال از کرده دریافت درمان خدمات دالربابت میلیون ۷۱۳ درآمد این از مقدار چه که نیست مشخص گرچه است. بوده بینالمللی پروژههایدرمانی به مربوط آموزشهای دوجانبه توافقنامههای از بسیاری سال در میگیرند. بر در هم را پزشکی و درمانی خدمات کشور پنجاه در که داد گزارش کوبا ۲۰۱۲ عالوهبراین میدهد. ارائه درمانی و پزشکی آموزش دانشگاههای در هم خارجی دانشجوی هزار ۵۰ تا ۲۳ دانشجویان این هستند. مشغولتحصیل کوبا پزشکی بهنظر و میآیند درحالتوسعه مختلف کشورهای از دریافت دولتی بورسهای بیشترشان میرسد ۲۹ از بیش ۲۰۱۲ سال در این بر افزون کردهاند. کشور چندین و بولیوی ونزوئال در دانشجو هزار را کوبا درمانی و پزشکی آموزشهای افریقایی. میکردهاند دریافت توافقنامهها این بهموجب خدمات صادرات رشد برای رشد این عواقب اما است بوده شگفتانگیز مسأله اولین نبوده. سودآفرین کوباتماما اقتصاد فشار خدمات این صادرات رشد که است این کاهش را ضروری اصالحاتساختاری برای الزم این محدود اثر گرفتن نظر در با عالوهبراین میدهد. از منابع تخصیص انحراف موجب خدمات صادرات که این آخر و میشود. مولدتر و باثباتتر فعالیتهای میسازد وابسته خارجی بهعاملی بهشدت را اقتصاد باشیم رژیم تغییر شاهد ونزوئال یا کوبا در اگر که بینبرود. از بهسرعت است ممکن درآمدهای درمان خدمات جنبی توافقنامههای درآمدهای در که میکند ایجاد کوبا برای مازادی نمیشوند. آورده حساب به خدمات صادرات این میرسد بهنظر نیست معلوم جزئیات اگرچه زا درمانی تجهیزات و ارائهداروها شامل توافقنامهها را بخش این ارقام و آمار دولت هستند. کوبا سوی مقر که کرد میتوانپیشبینی اما نمیکند اعالم ۲۰۰۴ سال از کوبا کل )صادرات باشد. قابلتوجهی دالر میلیارد ۴.6 به دالر میلیارد ۲.۴ از ۲۰۱۰ تا نمیتوان توضیحی هیچ بااینکه است یافته افزایش و ازانتقال کوبا کرد.( ارائه سریع افزایش این برای مقصد کشورهای به خود درمانگران رفتوآمد نامیبیا مثال برای میزند. جیب به خوبی پول هم بینالمللی سفر هزینههای بابت دالر ۱۱۵۰۰ که کوبایی درمانگر هر به اضافهبار و بار انتقال و نآ عمده بخش که میپردازد خانهبازمیگردد به مثل توافقنامههایی میرود. کوبا دولت جیب به آنها براساس که هم ۲۰۰۹ و ۲۰۰۸ قراردادهای زمینی حملونقل خدمات کوبا دولتی شرکت یک غیرآکادمیک فعالیتهای دیگر و اسکان هوایی و کوبا به آموزش برای که شیلیایی درمانگران برای را عاید را کالنی میسازد درآمدهای فراهم میآیند. میکنند کوبا دولت جریان در سرمایهگذاری و تجارت محل از کوبا چشمگیری جانبی منافع خود درمان دیپلماسی زمینلرزه از پس مثال برای دستمیآورد. به هم دومیلیون به نزدیک نروژ هاییتی در ۲۰۱۰ ژانویه کشور این دولت به کوبا درمانگر بابتبریگاد دالر دوجانبهای قراردادهای آن از پس اندکی و پرداخت در کرد. امضا کوبا با نفت صنعت و زمینهشیالت در دو به را درمانگر ۲۰۰ که پذیرفت کوبا ۲۰۱۰ سال شرکت یک زود خیلی و بفرستد درقطر موسسه میلیون ۷۵ هتل دو احداث پروژه از پرده قطر دولتی دیگر محلهای برای جستوجو و کوبا در دالری. برداشت سرمایهگذاری رکود نفت پایین قیمتهای ۲۰۰۹ سال در اقتصادی مدیریت فزاینده هزینه و جهان اقتصاد وجود به چاوز برای نقدینگی جدی بولیواریمشکل کوبایی درمانگران بابت ونزوئال پرداختی آورد. موجب و یافت کاهش نفت( واردات )بهصورت بر را دولت و شد کوبا در اقتصادی بحران ایجاد منهای جهان در خدماتدرمانیاش که داشت آن جهان در کوبا درمانی حضور دهد. افزایش را ونزوئال کشورهایی اگرچه یافت. گسترش شگرف شتابی با توافقنامههای وبرزیل هندوراس پاناما مثل خانه به را درمانگران و کردند فسخ را همکاریشان کشورهای کوبابه درمانگر بریگادهای فرستادند سال ۲۰۰۳ ۲۰۰۴ ۲۰۰۵ ۲۰۰۶ ۲۰۰۷ ۲۰۰۸ ۲۰۰۹ ۲۰۱۰ عرب دنیای و افریقا کارائیب حوزه انگلیسیزبان کوبا حضور گسترش دیگر سوی از شدند. اعزام الجزایر قطر مثل نفت تولیدکننده درکشورهای این بابت بیشتری بسیار بهای که آنگوال و کویت نیاز است. بوده چشمگیرتر خدماتمیپردازند که بود اضطراری چنان درآمدها افزایش به کوبا آن درمان و بهداشت وزارت ۲۰۱۰ سال اواخر در کشور داخل در درمانی پرسنل کاهش از کشورخبر کشور از خارج به بتوانند بیشتری پزشکان تا داد رسمی )آمارهای کنند. ودرآمدزایی شوند اعزام بخش در اشتغال کل میزان که کردند تأیید بعدها چهارده ۲۰۰۹ سال به ۲۰۱۰ نسبت سال در درمان در شد. آشکار زود خیلی کار نتیجه کرد.( ا فت درصد یازده رشد از خبر کوبا سال ۲۰۱۲ نخست سهماهه سال مشابه دوره با مقایسه در صادرات در درصدی خدمات آن درصد هفتادوپنج )که داد. آن از پیش کالن مقیاس در همچنین هاوانا است.( بوده درمان کوبا در را خارجی درمانی پرسنل پیش از بیش و دانشجویان شهریه هزینههای و میدهد آموزش هم دیگری تالشهای است. داده افزایش را خارجی جریان در درمانی درآمدهایدیپلماسی افزایش برای در است. آشکارتر نامیبیا در مسأله این هستند. که دادند نامیبیاگزارش رسانههای ۲۰۱۲ سپتامبر هر هزینه افزایش پنجاهدرصد به نزدیک خواهان کوبا پنجاه از حاضرهریک حال در است شده درمانگر و تکنسین پرستار چندصد و کوبایی پزشک دو و دوساله دورهای بابت دالر ۱۵۷۳۴۱ کارشناس میلیون ۸.2 جدید قیمتهای )با میکنند. دریافت دریافت خود پزشکان بابت سال هر کوبا که دالری مییافت.( افزایش دالر میلیون ۱۲ حدود به میکند گردشگری از حاصل درآمد افزایش برای تالشها عمومی روابط شدتگرفته تالشهای از هم درمانی ۵۴ به دسترسی کوبا دولت پیداست. کوبا دولت به مجهز میشود گفته که را کشور این بیمارستان خارجیان برای هستند فنآوریها پیشرفتهترین دولتی شرکتهای است. ساخته امکانپذیر بیشتری و جسمی شرایط برای درمان مختلف بستههای مشاوره شامل که میفروشند مختلف بیماریهای عالوه به هستند درمان و پزشکی آزمایشات نیازهای تمام که بستههایی غذا. و اسکان رفتوآمد جمع یکجا را خارجی بیماران وغیردرمانی درمانی. کردهاند ( کوبا پزو میلیون )به کوبا خدمات صادرات جدول: صادراتخدمات ۲۸۴۴.6 ۳۶۳۴.4 ۶۵۵۰.5 ۶۶۶۷.4 ۷۹۵۱.8 ۸۵۶۶.4 ۷۷۶۲.6 ۹۶۶۰.0 گردشگری ۱۹۹۹.2 ۲۱۱۳.6 ۲۳۹۸.9 ۲۲۳۴.9 ۲۲۳۶.4 ۲۳۴۶.9 ۲۰۸۲.4 ۲۲۱۸.4 )منهایگردشگری( صادراتخدمات ۸۴۵.4 ۱۵۲۰.8 ۴۱۵۱.6 ۴۴۳۲.5 ۵۷۱۵.4 ۶۲۱۹.5 ۵۶۸۰.2 ۷۴۴۱.6 کوبا دولت ۵۴ به دسترسی بیمارستاناین گفته که را کشور مجهز میشود هپیشرفتهترین ب فنآوریها برای هستند خارجیان بیشتری امکانپذیر است. ساخته دولتی شرکتهای مختلف بستههای برای درمان جسمی شرایط بیماریهای و مختلف که میفروشند مشاوره شامل پزشکی و آزمایشات هستند. درمان نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 55

56 جهان اقتصادی روندهای از گزارشهایی نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره جهانی دهکده استاد یک و معتبر موسسۀ دو که هنگامی رشد موضوع به هاروارد دانشگاه اقتصاد پاسخهای با میپردازند چین اقتصادی میشوند. روبرو متفاوتی رشد طوالنی»خزان مقالة در و دیویدهافمن قلم به که چین«اقتصاد اشاره نکته این به شد منتشر اندروپالک تغییرات انجام برای مسئوالن وقتی که شده هم رکود میکنند فردا و امروز اقتصاد در الزم آنها پیشبینی بنابر میشود. نمایان کمکم هب ۲۰۲۰ سال تا چین تولیدناخالصملی رشد سو دیگر از کرد. خواهد پیدا کاهش درصد ۴ دفترش که آسیا اقتصادی سیاستهای موسسة که میکند پیشبینی است نیویورک در واقع میشود متوقف کجا چین بود خواهد ساختاری اصالحات گروی در چین اقتصادی رشد روند آیا ۶ چین ملی ناخالص تولید رشد ۲۰۲۰ سال در گذشته مثل رشد این سیر اگرچه و باشد درصد این است. سریع همچنان اما بود نخواهد برقآسا خیابان از پرهیز نام با که گزارشی در موسسه اصالحات که شده مدعی کرد منتشر تاریک این دو هر است. گرفته سرعت چین اقتصادی چین که شدند منتشر هفتهای در گزارشها ۷.۳ جاری سال در ملی ناخالص تولید کرد اعالم سال پنج در رشد نرخ کمترین که بوده درصد است. اخیر و سامرز لری خزانهداری اسبق وزیر پیشتر در هاروارد دانشگاه اقتصاد استاد پریچت النت از چین تاریخ «که بودند کرده اعالم گزارشی تنها کشور این که میدهد نشان ۲۰۱۰ تا ۱۹۷۷ چنین در توانسته بشر تاریخ در که است کشوری به برسد«. بزرگی رشد چنین به کوتاهی مدت اقتصادی رشد شدن کند دلیل آنها اعتقاد بیش این از پیش آنها رشد که است این چین گزارششان ادامة در آنها اما بوده سریع حد از حد از بیش عمل اختیار علت به که میافزایند اقتدارگرا رژیمی حاکمیت و اقتصاد در دولت در چین اقتصادی رشد توقف احتمال چین در است. زیاد بسیار آتی سالهای عقیدهاند این بر امریکاییها هم و روسها هم کند. عوض را اقتصادیاش مدل باید چین که تولید سرعت از حاصل سود ۹۰ دهة اواخر در بوتة به دولت ساختاری بازسازی طرح تا شد باعث هم سو این به ۲۰۰۱ سال از شود. سپرده فراموشی جدیدی تولیدی فرایندهای و نوین فناوریهای صنعت وارد خارجی سرمایهگذاران سیل که میکرد. تضمین را تولید رشد کردند چین سال در جهانی مالی بحران که زمانی از اما مدیر بارنت استیون گفتة به شد آغاز ۲۰۰۸ رشد پول بینالمللی صندوق در چین اتاق سرمایهگذاریهای مدد به چین در اقتصادی حالی در یافت ادامه دولت توسط شده هدایت به وابستگی این بود. آمده پایین تولید بازده که ملی ناخالص تولید دوبرابر تا چین شد باعث دولت دچار که مسکن بازار در قیمتها شود. مقروض پنجماه برای است بیرویه ساختوسازهای معضل نگرانیهایی بروز باعث که داشت نزولی سیر پیاپی شد. مسکن بازار اشباع خصوص در چه اقتصاد در چین که خصوص این در وجود اختالفنظری بگیرد پیش باید را مسیری اقتصادی شکلگیری به منجر که مسیری ندارد: در خدمات و باشد مصرفمحور بیشتر که شود نخست نهماهة در کنند. ایفا بزرگتری نقش آن تولید درصد ۴۸.۵ تا مصرف میزان امسال رقم این که حالی در یافت افزایش ناخالصملی از یکی بود. درصد ۴۹.9 معادل ۲۰۱۳ سال در»اینها که بود گفته باره این در دولتی مقامات هستند«. مثبت و عمیق تغییراتی گامها ضروریترین که معتقدند چین رهبران و فروش برای کشاورزان به بیشتر حق دادن شامل این است. شهری زندگی توسعة نیز و زمین اجارة دستوپاگیری قوانین کردن محدود با باید توسعه تنها روستاییان میشود باعث که شود تسهیل و بیمارستانها مدارس از استفاده به مجاز گذشته این از باشند. خودشان بومی پانسیونهای توجیه اساس بر وامدهی به بانکها ترغیب هم سیاسی توجیهات جای به طرحها اقتصادی است. برخوردار خاصی اهمیت از راستا این در»این که گفت ۲۰۱۳ سال در چین نخستوزیر مثل موقعی در و هستند دردناک بسیار اصالحات میمانند.«دست رگ کردن قطع گروه بنیانگذاران از یکی روزن دانیل هند و چین روابط امور در رودویم مشاورهای افزایش کلید که متفقالقولایم همه»ما میگوید همچون اقداماتی روزن است«اصالحات تولید سهام سود افزایش محلی دولتهای تقویت مهمترین از برخی بازرسی و دولتی شرکتهای اقداماتی را مالی فساد مورد در دولتی شرکتهای روسها میکند. ارزیابی جهت این در مثبت ۱۹۸۰ دهة اواخر ژاپن با را امروز چین گاهی بیشتر ژاپن مثل هم چین میکنند. مقایسه مستغالت و امالک بازار سمت به را نقدینگی تهدید با اکنون چین بانکهای میکند. هدایت اما هستند. روبرو نامناسب وامهای از انبوهی ژاپن حباب که معتقدند هم تحلیلگران از برخی و نیست چین با مشابهسازی برای خوبی مدل ادامه اقتصادش آزادسازی به همچنان چین اگر ۶ اقتصادی رشد ۲۰۳۰ سال تا میتواند دهد تحلیلگران از یکی کند. حفظ را درصدیاش سطح نظر از هنوز»چین میگوید امریکایی شکوفایی زمان از امریکا با مقایسه در درآمد زمانی تا بنابراین است. پایینتر ژاپن و کره اقتصاد میتواند نرسیده امریکا به چین درآمد سطح که دهد«. ادامه اقتصادیاش رشد به که است این اقتصادی واقعیت یک حال این با سرعت با اقتصادی رشد به نمیتواند کشوری هیچ خود حتی دهد ادامه طوالنی مدتی برای چین چین. 56

57 بانکجهانی از استقالل پی در آسیا شرق آن مخالفان و موافقان )AIIB( آسیایی زیرساختی سرمایهگذاریهای بانک تشکیل دالیل بر تحلیلی راهکاری پی در چین که نیست عجیب زیرساختی سرمایه کمبود حل برای صحبت کلی طور به است. آسیا در بانکجهانی در اصالحات سرعت از موضوعیت پول بینالمللی صندوق و اصطالح به این در اصوال چون ندارد کنار در که واشنگتنینهادهای ۱۹۴۵ سال از امریکا خزانهداری وزارت دارند خود سلطه تحت را جهان اقتصاد آن سرعت از بتوان که نشده انجام اصالحاتی قدرت موازنه تغییر چگونگی بازتاب زد. حرف بوده نهادها این بحث موضوع مدتها اقتصادی گیرد. صورت راستا این در اقدامی بیآنکه است سهربع که کشورهایی که است علت همین به اکنون نداشتند اقتصادی وجهه پیش قرن تالشاند در و هستند جهان اقتصادی غولهای بانک شکلگیری دهند. تغییر بیرون از را اقتصاد ۲۱ که آسیایی زیرساختی سرمایهگذاریهای نتیجه درآمدند آن عضویت به پکن در کشور نهادها این عملکرد از کشورها این نارضایتی توسعه بانک برای رقیبی هم جدید بانک است. نهادهای از شاخهای خود که است آسیایی است. آن مکمل نوعی به هم و است واشنگتنی بزرگی بخش و است کوچک نسبتا جدید بانک چین را آن میلیارددالری ۵۰ اولیه سرمایه از تأمین در چین آن رشد با اما میکند. تأمین کرد خواهد پیدا گستردهای نفوذ منطقه مالی و آسیایی توسعه بانک در عضویت با که نفوذی بهدست آن سرمایهگذاری در بزرگی سهم داشتن که توسعهای با امریکا که است آن مسأله نیامد. را کشور این اقتصادی تأثیر و چین نرم قدرت دهد افزایش آسیا شرق جنوب در خصوص به ریاست که ژاپن برای امر این و ندارد مخالفتی دارد عهده بر را آسیایی اقتصادی توسعه بانک کرده حفظ را خود فاصله ژاپن است. ناخوشایند و اندونزی استرالیا که است درحالی این است پیرامون بحثهای در حضور وجود با کرهجنوبی نداشتند. حضور تأسیس مراسم در بانک این جریان در قدرتی جدال پرده پشت در بنابراین در آسیاییاش متحدان و امریکا آن طی که است در آنچه میکنند. مقاومت چین خواسته مقابل منطقه که است آن است روشن کشمکشها این زیرساختی سرمایهگذاریهای به آسیا-اقیانوسیه باید هم دلیل همین به تنها و دارد نیاز بیشتری لحاظ به کرد. استقبال راستا این در اقدامی هر از یک تحکیم به نمیتواند ایاالتمتحده استراتژیک چین دهد. ادامه آسیا در ویران اقتصادی نظام قصد و نمیگذارد آسوده را واشنگتنی نهادهای دیگر برخالف شود. آنها جانشین خود دارد در درست توسعه این چین سیاست جنبههای مورد که صلحآمیزخیزش سیاست راستای این دارد. قرار است کشور این رهبران نظر نه است توافق به رسیدن برای تالشی اقدامات جدال. یک آغاز بانک شکلگیری سرمایهگذاری زیرساختی ۲۱ که آسیایی پکن در کشور آن عضویت به نتیجه درآمدند این نارضایتی از کشورها بانک عملکرد است. جهانی رکود آستانه در روسیه گرفتن قرار با همزمان روبل سقوط میکند زنده روسیه مردم برای را ۱۹۹۰ دهه رکود خاطرات کنونی بیثباتیهای سقوط با روسیه اقتصاد دشواریهای هراس این و شده دوچندان روبل ارزش کشور این مبادا که است آمده وجود به یک آستانه در ۱۹۹۰ دهه همچون طی گیرد. قرار ارزی تمامعیار بحران کشمکشهای افزایش با و اخیر ماههای کاهش مداوم طور به روبل ارزش غرب با روسیه طرز به سقوط این شیب اخیرا اما است داشته به ساعت ۴۸ طی و یافته افزایش چشمگیری بیثباتی است. کرده پیدا افزایش ۱۰ درصد از بیش روسیه مردم اذهان در را تاریکی خاطرات ارز نرخ سال رکود در آنها اکثر چراکه میکند زنده شدند. متحمل را بسیاری عذاب و رنج ۱۹۹۸ با و رفت دست از پساندازها تمامی زمان آن در سرسامآور تورمی و روبل ارزش چشمگیر سقوط شکل طوالنی صفهای مبادالت محل در میتواند روسیه اقتصادی مشکالت میگرفت. والدیمیر رئیسجمهور قدرت برای تهدیدی با را سیاسیاش اعتبار او چراکه باشد نیز پوتین و روسیه قدرتمند وجهه احیای ثبات وعدههای آورد. دست به زندگی استاندارهای سطح افزایش ارزش سقوط گرفتن شدت زمان از رئیسجمهور است. کرده اظهارنظر اینباره در ندرت به روبل روبل سقوط با روسی رسانههای ادعای طبق مواجه یورو و دالر شدید کمبود با مسکو بانکهای مقابل در کرملین تند موضع با روبل ضعف شدهاند. شد باعث امر این و شد وخیمتر اوکراین بحران جنگ از ای تازه دور وقوع از ترس با سرمایهگذاران علیه غرب تحریمهای کنند. فرار روسیه از سرد شورشیان از حمایت و کریمه الحاق علت به روسیه در روسی شرکتهای شده باعث روسیه طرفدار به و باشند نداشته جایی غرب سرمایه بازارهای کنند پرداخت را خود کالن بدهیهای ناچار تدریجی کاهش از هراس در اکنون نتیجه در در زمانی که روسیه اقتصاد هستند. اعتبارشان به رو و پویا نوظهور اقتصادی قدرتهای زمره قرار رکود آستانه در اکنون داشت قرار شکوفایی به تورم موادغذایی قیمت شدید افزایش با دارد. است. رسیده جاری سال در درصد ۸ از بیش کاال صادرات مالیاتی درآمدهای به که روسیه نفت قیمت ۲۵ درصدی سقوط از است وابسته میزان پایینترین به و شده آغاز ژوئن ماه از که ضربه نیز است رسیده گذشته سال چهار در آنجا از روبل ارزش چالشهای است. خورده گرفت تصمیم روسیه بانکمرکزی که شد شروع به و کند متوقف را ارز از خود تصنعی حمایتهای نگه ثابت برای خود ۱۵ ساله سیاست ترتیب این طی بانکمرکزی داد. تغییر را روبل ارزش داشتن مداخله زمانی تنها بعد به این از کرد اعالم بیانیهای جدی تهدیدی ارز ارزش کاهش که کرد خواهد دارد وجود شایعاتی باشد. کشور مالی ثبات برای جلسه روسیه مالی سیاستگذاران اینکه بر مبنی کارشناسان میان این در دادهاند تشکیل اضطراری خود اعتبار حفظ برای باید بانکمرکزی معتقدند کارشناس پولووی دیمیتری گفته به کند. اقدامی»هرچه روسیه آی.ان.جی بانک اقتصادی ارشد برای راهحلی یافتن کنند تعلل بیشتر مسئوالن هراسی شد. خواهد سختتر بازار ثبات بازگرداندن به نمیتوان را میشود ایجاد مردم میان در که برد.«بین از سادگی نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 57

58 نگر ینده آ ایرانی کارآفرین یک تجربه کسبوکار اخالق دارد نیاز گروهی کار به بحران از عبور نجفیعرب محمود دکتر با گفتوگو در کشور دارویی نظام در کارآفرینی از گویی میگوید سخن ملی صنایع سازمان انحالل از وقتی ایرانمهر: امید هک جایی بیاطالعند. آن واقعی ابعاد از بسیاری که میزند حرف فاجعهای کارآفرینی و مدیریت درس او چون بیتجربهای و سال و کمسن جوانهای محمود دکتر بردند. بهره ذیقیمتش تجربیات از رفتند هرجا و آموختند و میکند روایت جمع ضمیر با را تجربیاتش است. صریح و ساده نجفیعرب حرفهایش البهالی از اما میکند تمام خودش نام به را ایدهای و طرح کمتر انقالبیون جمله از او گشود. راهی ایدهپردازش ذهن و خوشفکری به میتوان عرصه وارد که زمانی چه و دانشگاه در تحصیل دوران در چه که بود جوانی بیابند راهی یا فائقه بحرانهای سد از عبور برای کردند تالش شدند مدیریت از را داروسازیاش دکترای مدرک که او بسازند. تازه مسیری نشد اگر یا و کشور دارویی نظام در را مدیریتش دوران بیشتر کرده دریافت تبریز دانشگاه در را شگرف تحوالتی همدانشگاهیانش همراه به که جایی است. کرده طی ندارد: برایشان بیشتر دلیل دو او که موفقیتهایی آوردند. پدید فعالیتش روند گروهی. کار و ازخودگذشتگی 1393 دی / سوم و سی شماره فضای چه در و هستید سالی چه متولد شدید بزرگ خانوادگیای نام به روستایی در هستم. ۱۳۲۹ سال متولد من به تهران شهر کیلومتری ۲۵ حدود در امیرحصار است. پاکدشت شهرستان حوزه در االن که آمدم دنیا روستایی مدرسهای خواندم. همانجا را ابتدایی دوره تقریبا نداشت. بیشتر ابتدایی ششم کالس تا که بود اسم به بود بخشی ما روستای کیلومتری ۱۰ حدود در میشود. خوانده»پاکدشت«نام به امروز که»پلشت«هم پاکدشت در کردم. آغاز آنجا را دبیرستان دوره که بچههایی نداشت. بیشتر دبیرستان سوم تا آنجا به دوچرخه با بخوانند درس میخواستند میخواندند درس آنجا که بچههایی اکثر میرفتند. معموال هم بچهها بود کشاورزی مادرشان و پدر شغل کسبوکار سراغ میخواندند که را دبیرستان سوم میرفتند. بودید کار اهل چطور شما حرفه به اشتغال تماما تعطیالت ایام در هم ما بله زندگی اولیه اصول جزو کار داشتیم. کشاورزی کاری هر که نبودند آزاد بچهها بود. ما دوره بچههای همان در بروند. تفریح دنبال یا دهند انجام میخواهند بود فیزیکیشان توان در هرچه هم کودکیشان سنین نگهداری دستکم نه اگر یا میکشیدند کار آنان از درگیر پدر هم میسپردند. او به را کوچکتر بچههای کمک باید حوزهها این در بنابراین مادر هم بود کار رفاه در بچهها و نبود امروزی امکانات میکردیم. ساختن در زندگی سبک این خود نبودند. آنچنانی از یکی شاید داشت. بسیاری تاثیر بچهها شخصیت کردهاند عادت بچهها که باشد این امروز مهم ایرادات میشوند که هم بزرگتر بگیرند خدمت دیگران از میکند. مشکلشان دچار بد عادت این ادامه را درس اکثرا روستایتان در گفتید انگیزه رفتید. پیش دکترا تا شما اما نمیدادند بود چه شما او میکرد. تشویق تحصیل ادامه به مرا مادرم اصرار داشت اصرار خیلی اما بود بیسواد خودش اینکه با سوم وقتی ترتیب این به دهم. ادامه را درسم من که برای را جایی تهران در خانواده گذراندم را دبیرستان را دبیرستان چهارم و آمدم تنهایی به کردند مهیا من مولوی. فردوس باغ در فرخی دبیرستان کردم. شروع بعد و گذراندم طبیعی رشته در را دبیرستان چهارم خانهای فعلی( )پیروزی فرحآباد خیابان در خانواده بخوانم. را دبیرستان ششم و پنجم بتوانم تا خریدند برعهده خواهرم و برادر سرپرستی آنجا و رفتم من میخواندیم. درس آنجا نفری سه ما شد. گذاشته من بود دبیرستان اول خواهرم بودم دبیرستان پنجم من بود مدرسهای دبیرستان. سوم یا دوم کوچکم برادر و دوالبدانشگاه آن به که دهخدا مدرسه اسم به گرفتم طبیعی دیپلم دهخدا همان در میگفتند. هم قبول متاسفانه اما دادم کنکور که بود ۱۳۴۹ سال و برگزار سراسری کنکور که بود اولی سال نشدم. 58

59 دانشگاهی هر میرفتی باید آن از پیش تا میشد. شدی قبول ورودی آزمون در اگر و میدادی امتحان را شیوه آن سال همان در اما میرفتی. کالس سر در اینکه از بعد سراسری. کنکور شد و کردند لغو یکسال میتوانستم اینکه با نشدم قبول کنکور بشوم معطل نمیخواهم دیدم بخوانم درس دیگر تلف را وقتم بیخود نباید رسیدم نتیجه این به و ماه ۶ از بعد رفتم. سربازی خدمت به بنابراین کنم اختیار در داشتم کرج در که آموزشی تعلیمات دوره به و شدم ترویج سپاهی گرفتم قرار کشاورزی وزارت ۱۳۵۱ سال رفتم. شمال طوالش در هشتپر منطقه جدیت با و آمدم رسید اتمام به سربازیام دوره که بعد ماه شش هفت خواندن. درس به کردم شروع بود بازرگانی عالی مدرسه یکی دادم کنکور سهجا مدیریت رشته آنجا است. شده عالمه دانشگاه االن که بودم. سال آن اول شاگرد اتفاقا و شدم قبول بازرگانی و شدم قبول تهران شبانۀ و بود حقوق که اولم رشته داروسازی رشته در هم سراسری دانشگاه کنکور در در تحصیل بین این در شدم. قبول تبریز دانشگاه من شدم. آنجا راهی و کردم انتخاب را تبریز دانشگاه بهنحوی و کردم زندگی تنها سالگی ۱۵ ۱۴ سن از استقالل بنابراین میکردم اداره را خودم زندگی آوردم. بهدست دبیرستان چهارم کالس از را زندگیام کیلومتر ۲۵ اینکه با آمدم تهران به وقتی زمان آن پایتخت به که بود باری اولین نداشتیم فاصله بیشتر دانشگاه میکردم. زندگی هم تنها آن از بعد میآمدم. روزی آن یعنی بود شکل همین به شدم قبول که هم گرفتم قطار بلیت خودم باز بود ثبتنام روز که هم میرفتم. تبریز که بود اولینبار شدم. تبریز راهی و در دادم. انجام را ثبتنام و رفتم دانشگاه به هم بعد سهماهی و شدم رفیق یکیدونفر با ثبتنام روند همان خوابگاه ما به اینکه تا میکردم زندگی مسافرخانه در شد. انقالب که بودم نگرفته را مدارک هنوز دادند. داده هم فرانسه بورس و بود شده تمام تقریبا درسم بعد کردیم. تمام و دانشگاه برگشتیم نرفتم. اما بودند از خارج دوره برای بعد و ماندم تبریز در مدتی آن از رفتم. همدان به مرکز میکردید هم کار درس کنار در آیا در بیشتر و تبریز در را تابستان طول تمام من بله در واقع تختزرین و بنجامین داروخانههای در تهران بودم که هم تبریز در میکردم. کار تهراننو خیابان تا میدادم. انجام ویزیتوری کار شرکت یک برای سال شدم.همان فارغالتحصیل انقالب از بعد اینکه برای فرهنگی انقالب از بعد کردم. ازدواج هم ۱۳۵۸ همان شدم. همدان راهی من مرکز«از»خارج دورۀ آمد. پیش امداد کمیته در کار ماجرای زمان بود کجا از امداد کمیته با شما آشنایی رفتید آنجا به چطور و بودم امام حضرت از استقبال کمیته عضو من آقای عسکراوالدی شفیق آقا حاج مثل افرادی امداد کمیته وقتی میشناختم. آنجا از را و... رحمانی اتفاق به و رفتیم دوستان کمک به هم ما آمد بهوجود راست سمت / دبیرستان دوران در نجفیعرب بخش پیشبین مرحوم و لوالور دکتر رحمانی دکتر راهاندازی ۱۳۵۹ سال در را امداد کمیته دارویی )جمهوری سابق شاهآباد خیابان در ابتدا کردیم. گذاشته ما اختیار در بندهخدایی یک را محلی فعلی( در بعد مدتی و کردیم آغاز آنجا در را کار که بود از یکی بهارستان در سابق ملی شورای مجلس محل دادیم. ادامه را کار و گرفتیم را ساختمانها کاری چه امداد کمیته دارویی بخش در میشد انجام با ابتدا میکردیم. جمع را خانهها مازاد داروهای ما آرام بعدها و کردیم آغاز را کار کوچک فراخوانهای داروهای مردم قبلی اعالم با که شد شکل این به آرام محل در اینها و میآوردند را خانههایشان مازاد شامل تیمی زمان آن ما میشد. جمعآوری نمازجمعه داده تشکیل داروسازی دانشجوهای از آقایان و خانمها بستهبندی تفکیک را داروها شب تا صبح از که بودیم منطقه هر از دارویی نیاز هرگاه و میکردیم انبار و این میفرستادیم. برایشان دارو میشد اعالم کشور شاخه تاسیس به و کرد پیدا ادامه امداد کمیته در کار شد. سازماندهی و انجامید امداد کمیته پزشکی بود کسی چه به متعلق کار این ایدۀ دنبال کسی اوال یعنی بود. هیئتی زمان آن کارها بچهها به زور به را ناهار حتی نبود. چیزها این و پول تکلیف یک عنوان به گروه این چون میدادند همین اینکه جالب میکردند. نگاه کار این به شرعی دارو از کوهی مردم از مازاد داروهای جمعآوری دارو محموله ما که بود شده طوری و بود آورده فراهم سال تا من میفرستادیم. آنور و اینور به کامیونی را کرد پیدا ادامه و شد آغاز آرام آرام کار این که ۱۳۵۹ چند هم و بودم همدان مرکز از خارج طرح برای هم مشارکت کار این در و میآمدم تهران به ماه در روز همزمان آمدم. تهران به سال همان اینکه تا داشتیم انقالب شورای مصوبه اساس بر تهران به ورودم با تشکیل ایران ملی صنایع سازمان نام به تشکیالتی من و بود صنایع وزارت معاونت حقیقت در که شد پیوستم. آن به بعد چندی هم بود چه تشکیالت این فعالیت زمینه توسعه و»حفاظت قانون نام به بودند نوشته قانونی صنایع سازمان قانون این موجب به ایران«. صنایع که شرکتهایی شد مکلف و تشکیل ایران ملی سهام و هستند حفاظت قانون بند چهار مشمول دولت نفع به انقالب شورای حکم به صاحبانشان سازمان بههرحال کند. مدیریت را است شده مصادره متنوعی شرکتهای اداره و شد تشکیل ملی صنایع بودند چندملیتی بسیاریشان و بودند مصادرهشده که متوقف فعالیتهایشان تماما بعضیها گرفت. برعهده را را کار مدیرانشان انقالب شرایط خاطر به و بود شده بیمدیر کارخانههای این کارگران بودند. کرده رها آن هم چپیها بودند درگیر هم با و سردرگم مرتب اوضاع و بودند کرده نفوذ کارگری حوزههای در زمان داشت شورایی ایران ملی صنایع سازمان نبود. خوبی شورا این اعضای از و بودند صنایع وزیر منتخب که ملی صنایع سازمان مدیرعامل و شورا رییس نفر یک آقای ملی صنایع سازمان مدیرعامل نخستین میشد. این به یاقوتفام آقای او از بعد و بود هستهای مهندس شده ایجاد تخصصی گروه ۹ سازمان در رسید. مقام ساختمان برق سلولزی گروه شامل جمله از که بود مسئول بود. و... دارویی غذایی چرم و کفش سیمان که بود داروساز ممکن مهدی دکتر آقای دارویی گروه رفت فرانسه به سیاسی مسائل دلیل به بعد چندی گروه مدیر لوالور پرویز دکتر آقای ایشان از بعد و ادارۀ مدیرکل لوالور آقای شد. ملی صنایع دارویی همدان از من و بود بهداشت وزارت آزمایشگاههای در که هم بعد میکردم. کار ایشان خدمت آمدم که ایشان وقتی بودیم. کرده همکاری هم با امداد کمیته کمکش به کرد دعوت هم من رفت ملی صنایع به است. ۱۳۵۹ سال اواخر به مربوط ماجرا این بروم. چه ملی صنایع سازمان در شما مسئولیت بود کمک دارو تولید کارخانجات ادارۀ به بود قرار ما بود نگذشته همکاریمان آغاز از مدتی هنوز کنیم. یکی به باید شما گفت من به لوالور دکتر روز یک که برعهده را ادارهاش مسئولیت و بروی شرکتها این از دیویسپارک اسم به بود امریکایی شرکتی بگیری. اولین با بدینترتیب لمبرت«.»وارنر گروه به متعلق صنایع سازمان مدیرعامل یاقوتفام دکتر که حکمی جاده در پارکدیویس شرکت به زد من برای ملی درحالی این شدم. شرکت مدیرعامل آنجا و رفتم کرج بودم. ندیده داروسازی کارخانه روز آن تا من که بود جریانات نه رفتیم. آنجا جراتی و دل چه با ما ببینید کارخانه نه بودیم کرده مدیریت نه بودیم بلد را اداری میشناختیم. را کارگر و کار روابط نه بودیم دیده را کارخانه اسم که بود این کردیم که کاری نخستین کتاب یک نام که»الحاوی«گذاشتیم: و کردیم عوض است. رازی ذکریای به منسوب پزشکی دایرهالمعارف شرایط گرفتید تحویل را شرکت وقتی بود چطور نبود اولیه مواد بود. منشنج شدت به کارگری اوضاع آنجا به وقتی بود. حاکم شدیدی آنارشی بود. بیکاری بود این کرد جلب را توجهم که چیزی نخستین رفتم بودند فعال شدت به چپی گروههای از یکسری که هک امریکاییها میانداختند. راه برنامهای روز هر و بخشهای همه چپیها بودند کرده رها را شرکت قول به و بودند گرفته بهدست را کار حساس اصول جزو کار زندگی اولیه ما دوره بچههای آزاد بچهها بود. هر که نبودند میخواهند کاری دهند. انجام توان در هرچه فیزیکیشان کار آنان از بود. میکشیدند سبک این خود ساختن در زندگی شخصیتبچهها بسیاری تاثیر داشت. نگر شهریور دی / / نهم سوم بيستو و سی شماره ینده آ 59

60 تجربه یک کارآفرین ایرانی نگر آ ینده شماره سی و سوم / دی 1393 اخالق کسبوکار در حوزه صنعت دارو ما یکی از مهمترین طرحهای تاریخ را در همان دوره اجرا کردیم. منظورم»طرح ژنریک«است که توانست از هزینه داروی کشور بکاهد و آن را به شدت پایین بیاورد. خودشان»طبقه کارگر«شعارشان بود. یکسری از اینها بچههای دانشگاه تبریز بودند که دوستانشان غائله کردستان را بهوجود آوردند. من وقتی دو سه تا از اینها را دیدم که آنجا هستند و از قبل هم شناختی ازشان داشتم بدون فوت وقت بیرونشان کردم. اگر این قاطعیت را نداشتیم نمیتوانستیم کاری از پیش ببریم. بدین ترتیب کارخانجات به نظم و نسق کشیده شد. در گروه دارویی سازمان آقای لوالور یکسری بچه مسلمان را جمع کرده بود. ما هم بچهمسلمانهای دانشگاه تبریز را هرجا بودند در کشور جمعشان کردیم و باعث و بانی آن شدیم که بچههای داروسازی دانشگاه تبریز در بخش دارویی کشور حاکم شدند. مشهور هم هست که صنعت داروسازی کشور را بچههای دانشگاه تبریز متحول کردند. افرادی مثل دکتر محمدحسن واصفی دکتر مهدی موسوی دکتر محسن رحمانی دکتر راهمی دکتر بهشاد دکتر یعقوبی دکتر محتسبی و... را به حوزه صنعت آوردیم و دکتر لوالور روی شناختی که از من داشت برایشان حکم میزد. یعنی واقعا بچههای مسلمان و متعهد به انقالب آمدند و در صنایع دارویی کشور مستقر شدند. جز پارک دیویس دیگر چه شرکتهایی در اختیار سازمان صنایع ملی قرار گرفت ما آن زمان ۱۶ شرکت چندملیتی مثل همین پارک دیویس داشتیم که صاحبانشان رفته بودند شرکتهایی مثل شرکت هورس بایر فایزر و... بودند که ادارهشان به گردن سازمان صنایع ملی افتاده بود. برخی از این شرکتها مشمول بند»ب«قانون حفاظت بودند بعدها قانون دیگری هم گذراندند که بر اساس آن چنانچه شرکتی مدیرش نمیتوانست اداره کند و به وزارت صنایع مراجعه و اظهار عجز میکرد وزارت صنایع موظف بود شرکت را بگیرد و اداره کند. اینها هم به صنایع ملی ارجاع میشد. مثال شرکت دکتر عبیدی همین شرایط را داشت. یعنی کارگرانش دکتر عبیدی را بیرون کرده بودند و او به وزارت صنایع مراجعه از اداره شرکت اظهار عجز کرده و واگذارش کرده بود. چندسالی آنجا کار کردیم و وقتی همه چیز منظم شد تحویلش دادیم. من تقریبا تا دیماه ۱۳۶۰ مدیرعامل الحاوی بودم. وقتی رفتید برای بازگشت کار و فعالیت به شرکت چه برنامهای داشتید وقتی من به آنجا رفتم شرکت خالی از مواد اولیه بود تشنجهای کارگری فراوان بود و من از طریق ارتباطاتی که با دوستان داشتم تالش کردم ابتدا بر امور شرکت مسلط شوم و بعد کارخانه را راهاندازی کنیم. با کار گروهی و با حفظ باقی نیروهای موجود کار را شروع کردیم. شرایط را سنجیدیم امکانات را برآورد کردیم و سپس با برنامهریزی گامبهگام خطوط تولید را یکی پس از دیگری راهاندازیکردیم تا اینکه شرکت روی روال افتاد. گفتید تا دیماه ۱۳۶۰ در»الحاوی«ماندید بعد از آن به کجا رفتید همان زمان خبر آمد که شرکت»فایزر«یک مقدار شلوغ شده است. شرایط کارگری خوبی نبود و مدیرانی که آنجا بودند کار از دستشان دررفته بود یکی از این مدیران آقای دکتر وکیلی بود که بهشدت اظهار عجز میکرد. یک روز دکتر لوالور به من گفت:»وکیلی نمیتواند فایزر را اداره کند پاشو برو آنجا.«در الحاوی جای من یک نفر را گذاشتند و من اواخر سال 1360 مدیرعامل فایزر شدم. همان روز اولی که من وارد فایزر شدم. دیدم جلسهای تشکیل شده است مدیران نشستهاند و هفت هشت نفر از کارگران گستاخ مدیران را زیر اخیه کشیدهاند. هیچ احترامی برای مدیران قائل نبودند و هرچه از دهانشان درمیآمد میگفتند. شرایط بدی بود. انواع گروههای تندرویی که دنبال سهمخواهی از انقالب بودند درگیر ماجرا بودند و عمده فعالیتشان هم در محیطهای کارگری بود. مثال کسی بود که مدرک لیسانس از امریکا داشت اما برای اهداف تشکیالتی به عنوان کارگر ساده در کارخانه مشغول بهکار شده بود. خالصه من به فایزر رفتم و در گام اول اسم آن را به»رازک«تغییر دادم و تا سال ۱۳۶۴ مدیرعامل رازک بودم. در فایزر شرایط کار چطور بود در فایزر بحث اصلی و اولویت من توقف کار بود و مشکالت کارگری. عالوه بر این مشکالت سختافزاری هم داشتیم که جزو دغدغههای مدیریتی بود. یعنی کارخانجات ماشینآالت و ساختمانهای فرسودهای داشتند چون شرکتهای چندملیتی ماشینآالت دستچندمشان را به کشورهای جهان سوم میآوردند. کادرچینی و بیرونکردن آدمهای ناراحت هم که پای ثابت درگیریهای مدیریتی آن زمان بود. در عینحال سیستم دارویی کشور آن زمان به صورت برندینگ بود. ما دیدیم اگر با این شرایط بخواهیم جلو برویم عنقریب شرایطی پیش خواهد آمد که قادر به تامین داروی مورد نیاز کشور نخواهیم بود. چه شرایطی شما را به این نتیجه میرساند چون قیمتها باال بود و کشور در شرایط ن رمالی نبود. پرونده شکایت شرکتهای خارجی در دادگاه الهه مطرح بود درگیری قرارداد الجزایر را داشتیم. برخی مشموالن بند»ب«قانون حفاظت از صنایع تبعه امریکا شده بودند و به خاطر مصادره شرکتهایشان شکایت کردند. همه اینها را باید مدیریت میکردیم. در کنار اینها نیاز کشور به دارو گسترده بود و مدتی بود که جنگ هم شروع شده بود. از طرف دیگر بحث بازسازی صنایع مطرح بود و با پایین آمدن قیمت نفت و هزینههای باالی جبهه و جنگ بیپولی هم به بخشهای مختلف کشور فشار میآورد. در آن فرصت و موقعیت همه مدیرانی که وابسته به رژیم گذشته بودند رفته بودند. حتی هیچ انتقال تجربهای هم نبود. بنابراین آنچه باعث شد اراده این جوانان مسلط شود یک: از خودگذشتگی دو: کار گروهی در همه ابعاد بود. در حوزه صنعت دارو ما یکی از مهمترین طرحهای تاریخ را در همان دوره اجرا کردیم. منظورم»طرح ژنریک«است که اجرای آن کار بسیار بزرگ و البته سختی بود. اجرای این طرح توانست از هزینه داروی کشور بکاهد و آن را به شدت پایین بیاورد. مختصری دربارۀ این طرح میگویید اینکه به چه معناست و چه نقشی در تغییر و تحول در نظام دارویی کشور ایفا کرده است ما آن زمان چیزی در حدود ۶ هزار ۵ قلم دارو به نام»برند«در کشورمان ثبت شده بود. اگر همه اینها را جمع میکردید میشد ۵۰۰ قلم دارو. این شرایط در دو حالت بروز میکرد یا داروها کمپلکسی بود از داروهای مختلف که با هم ترکیب شده بودند و قابل تفکیک نبودند یا اینکه مثال ما یک نام»ژنریک«داشتیم به نام»آموکسیسیلین«اما ۱۰ برند آموکسیسیلین در کشور وجود داشت که هر پزشکی یکی از این برندها را در نسخه مینوشت. بنابراین از یک آموکسیسیلین ده جور نسخه نوشته میشد. شما باید در داروخانههای کشور هر ده برند را تامین میکردید که وقتی پزشک مینویسد بیمار بتواند تهیه کند چون اگر نبود مردم دچار مشکل میشدند. ما آمدیم همۀ اینها را جمع کردیم و اسمش را گذاشتیم:»آموکسیسیلین«که پزشک هم بدون توجه به اینکه»کدام شرکت«این دارو را تولید کرده بنویسد:»آموکسیسیلین«. حاال این آموکسیسیلین را چهار یا پنج کارخانه هم میساختند اما همه به همین نام با یک قیمت و یک کیفیت. این کار از چه سالی آغاز شد این کار از سال ۱۳۶۰ شروع شد و تا ۱۳۶۴ همهگیر شد. یعنی وزارت بهداشت که آن موقع وزارت بهداری بود افرادی که در حوزه صف بودند در کارخانجات بودند در حوزه واردات بودند. همۀ اینها بهصورت کارگروه جمع شدند و این کار مهم را انجام دادند. وقتی طرح ژنریک ایجاد شد داروها را از حالت»مالتی«یعنی چند دارو در یک دارو بیرون آورد. مثال دارویی بود که ترکیبی از آموکسیسیلین و آمپیسیلین بود و یک اسم داشت. ما اینها را جدا کردیم و گفتیم اگر پزشکی بخواهد هردوی این داروها را تجویز کند میتواند ولی ترکیبشان لزومی ندارد. و بدین ترتیب کل داروی کشور شد ۵۰۰ قلم. حاال تدارک این ۵۰۰ قلم کار سادهتری بود و در عینحال هزینهای که به نظام دارویی تحمیل میکرد به شدت پایین آمد و قیمتها را کاهش داد. از آن طرف هالل احمر شرکت سهامی دارویی کشور و داروپخش کمبودها و داروهایی که نمیتوانستیم داخل بسازیم را وارد میکردند و به این ترتیب توانستیم نیاز دارویی کشور در دوره جنگ را اداره کنیم. کار دیگری که انجام شد این بود که ما»شبکه سراسری پخش«ایجاد کردیم که دارو را در اقصی نقاط کشور ببرد به داروخانه تحویل دهد با یک قیمت. یعنی ۲۵۰۰ کیلومتر راه را برود با همان قیمتی که در تهران پخش میکند عرضه شود. ایدهپردازی این کارها در سازمان صنایع 60

61 میشد انجام ملی هم و بهداری وزارت هم ملی صنایع سازمان هم را کارها این هم با همه کشور داروسازان مجموعه بر عالوه توانستیم دوره آن در ما میبردند. پیش که مختصری پول همان با دارویی نیازهای تامین میگرفتیم مرکزی بانک از و بود داروییمان سهم سال در تقریبا کارخانجات. بازسازی به کنیم شروع شدند بازسازی واقعا کارخانجات ۱۳۶۷ و ۱۳۶۶ راهاندازی را تولید خطوط کردیم نو را ماشینآالت کردیم. اصالح را ساختمانها کردیم رفتید کجا به»رازک«شرکت از بعد رازک شرکت مدیرعامل ۱۳۶۴ ماه دی تا من پیشنهاد ملی صنایع مسئوالن ۱۳۶۴ ماه دی بودم. ظاهرا شوم. ملی صنایع دارویی گروه مدیر کردند خدمات مصدر که لوالور دکتر با همکاریشان و بود پایان به رو دالیلی به بنا بود هم بسیاری مدیران از یکی عنوان به من که بود این پیشنهادشان دکتر با من بگیرم. را ایشان جای سیستم آن قدیمی گروه مسئولیت و کردم مشورت دیگران و لوالور درصد ۷۰ زمان آن ما گرفتم. برعهده را دارویی ریاست وقتی من بود. دستمان کشور داروی تولید برای مقدماتی اقدامات گرفتم برعهده را دارویی گروه ما کارخانههای زمان آن بود. شده شروع کار توسعه نقطه هیچ در تقریبا و بود متمرکز تهران در عمدتا ما که داشت جا نداشتیم. داروسازی کارخانه کشور کنیم. تاسیس کشور سراسر در دیگری کارخانجات جاهایی روی و دادیم تشکیل کارگروه یک باز بنابراین کار داشتیم کمبود کشور دارویی نیازهای براساس که اولیه طراحی های کارخانه چند احداث برای و کردیم کاغذ روی ستادی صورت به ابتدا دادیم. انجام را عملیاتی کارهای به کردیم شروع آرامآرام و آوردیم ساخت. و شد احداث کارخانههایی چه دوره آن در قاضی شهید سرمسازی شرکت کارخانه نخستین سرمسازی کارخانه تنها زمان آن تا ما بود. تبریز در به نامش بعدها که بود»باکستر«شرکت داشتیم که شرکت این کرد. تغییر تزریقی«فرآوردههای»شرکت میکرد تولید سرم میلیون ۸-۷ حدود در زمان آن بقیه ناچار و بود بیشتر بسیار کشور دارویی نیاز اما سرمسازی کارخانه دو آمدیم ما میکردیم. وارد را مشهد در که»ثامن«کارخانه یکی کردیم طراحی این تبریز. در قاضی شهید کارخانه دیگری و ساختیم کنار در شدند راهاندازی ۱۳۷۲ سال تا کارخانه دو درمجموع که کرد اجرا طرحی هم داروپخش اینها خودکفا کشور موردنیاز سرم تولید در شد باعث کارخانۀ دو زمان همان شود. قطع واردات و شویم در ساختیم. اصفهان در هم را»فارابی«و»امین«بعدها که»ذکریا«و»زهرابی«کارخانۀ دو هم تبریز همۀ کردیم. راهاندازی را کرد تغییر»دانا«به نامش هک شهرستانهایی آنهم بود شهرستانها در اینها اکثرا که کارخانجات این داشتند. داروسازی دانشکده در دارو تولید شدند تولید خط وارد ۱۳۷۲ سال تا پیروزی زمان رساندند. نیاز درصد ۹۷ مرز به را کشور نیاز درصد ۲۰ تنها داخلی کارخانجات تولید انقالب که اقداماتی با ولی میکرد تامین را کشور دارویی ظرفیت ما جدید کارخانجات تاسیس جز شد انجام نبودیم شخصی منافع بهدنبال ابدا آنچه شوید رها بزرگی آن به بحرانهایی از توانستید چگونه چیست شما زمان در مدیران موفقیت رمز حاکمیت از ناشی کرد رد را بحرانها این همه که چیزی بود چه میکردید تکیه آن به و بود ارزش برایتان حداکثر میکردند کار داشتند که آدمهایی یکیاینکه سالهابود. آن مدیریت عرصه در خاص تیپ و منش یک نبودند. حرفها این و شخصی رفاه شخصی منافع بهدنبال ابدا هیچکدام یعنی داشتند. را ازخودگذشتگی رویشان و میدانستند را کشور شرایط چون درنمیآمد صدایشان اما نمیگرفتند حقوق چندماه ما مدیران رد شب ۱۲ تا و میرفتیم کار دنبال علیالطلوع صبح نداشتند. بیجایی انتظار بدهید. پول بگویند نمیشد کسی که بود دوماین مسئله میکردند. کار دل و جان با توقع بدون همه بودیم. تالش درحال شرکت و کارخانه صنعتی فضای مختص هم کردهبودند.این تعریف»کارگروه«یک در را خودشان همه چون کسینمیزد برای همه داشتند. یکصدا هم با همه اقتصادی حوزه هم و اجتماعی حوزه هم کشور سیاسی حوزه در هم نبود. کند.این مستهلک را کهانرژیها نمیکرد حرکت مخالف جهت در هیچکس میکردند. حرکت جهت یک در بتوانند بیتجربگی وجود با مهمتر همه واز هرانقالبیاست زاییده که آنارشی بیپولی نداری با که شد باعث نداشت. کار تجربه کسی و بودند کمسنوسال همه بگذرانند. را دوره این چپ از نفرپنجم / دارو صنعت پیشکسوتان جمع در نجفیعرب نتیجه در و بردیم باال نیز را موجود شرکتهای بدین شد. ایجاد کشور دارویی نظام در رنسانسی به را تولید مازاد حتی که رسیدیم جایی به ترتیب کردیم. صادر دیگر کشورهای کشورها کدام مثال کشوری اولین»الجزایر«کشور هست خاطرم مثال بعدی کشوری کردیم. صادر دارو آن به که بود افریقایی کشور چند هم آن از بعد و بود افغانستان سال تا من داریم. صادرات آنها به هم هنوز که دیگر آن در بودم. ملی صنایع دارویی گروه مسئول ۱۳۷۰ گروه چند و دارویی گروه که شد این بر تصمیم سال یک سازمان و بشوند ادغام هم در ملی صنایع دیگر را غذا گروه که بود شکل این به شود. کوچکتر مقدار مدت به من و کردند ادغام ملی صنایع داروی گروه در شدم ملی صنایع داروی و غذا گروه مسئول سهسال نیز را غذایی مواد داروسازی کارخانجات بر عالوه که آقای دولت زمان در ۱۳۷۳ سال داشت. پوشش تحت آغاز خصوصیسازی که شد گرفته تصمیم هاشمی کنند. واگذار را ملی صنایع سازمان شرکتهای و شود شاید که دارم نقدهایی خصوصی سازی حوزه در من هم سازمان انحالل موضوع در حتی نباشد. مجالش سال ۱۵ حاصل ملی صنایع سازمان دارم. جدی نقد ۱۵ دورۀ این در بود. ۱۳۷۳ تا ۱۳۵۸ سال از فعالیت حتی و گرفت شکل ذیقیمتی تجربیات انصافا ساله آتششان یکباره که شد ایجاد آنجا ارزشمندی اسناد که کسانی میکنم فکر هم هنوز که جایی تا زدیم. کنند. توبه باید شدند ملی صنایع ازبینرفتن باعث احمدینژاد آقای دوران در که زودبازده مشاغل طرح عملی میتوانست که جایی بهترین شد زده حرفش بود[ ]اگر آنجا در بود. ملی صنایع سازمان شود ات میداد جوانها به و میکردند راهاندازی را مشاغل انسان نیازهای تمام در ملی صنایع سازمان کنند. اداره چرم و کفش غذا تا گرفته دارو از داشت تخصص و... شیمیایی سلولزی خانگی لوازم و برق سیمان تاسیس برای اواخر این ما داشت. پروژه اجرای توان چنان نداشتیم مشکلی اصال داروسازی شرکت یک بودیم کار این بر مسلط و بودیم کرده کسب تجربیاتی به را آن و بسازیم شرکتی سرعت به میتوانستیم که برسانیم. تولید کافی ظرفیت بود کجا بعدی مقصد ملی صنایع از بعد دیدم وقتی و بودم ملی صنایع ۱۳۷۳ سال تا من هجرت آنجا از میزنند آن به حراج چوب دارند که اجتماعی تامین به کرباسیان آقای زمان آن کردم. با قبل از ما بود. افخمی آقای معاونشان و بودند رفته که شرکتهایی از یکسری بودیم. آشنا دوستان این به و کردیم فهرست را هستند مناسب میکردیم فکر اجتماعی تامین بخرند. را آنها دادیم پیشنهاد اینها مطالباتش بهازای داشت دولت از مطالباتی که هم شرکتها این جمله از کرد. خریداری را شرکتها این از را داروپخش شرکت تازه آنها بود.»داروپخش«دعوت مرا که بودند کرده خریداری بهداشت وزارت بگیرم. برعهده را داروپخش اداره مسئولیت تا کردند»داروپخش«به رفتم که ریختم برنامهای آن تدریج به و کردم. احیا را که بهطوری مدتی از بعد شرکت یک از نیمهورشکسته یک به تبدیل»هولدینگ کمپانی«شد قدرتمند نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 61

62 ایرانی کارآفرین یک تجربه نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره کسبوکار اخالق که مسئلهای درگیر سالهاست»تولید هستم آن است. پالسما«10 حدود تا پیش سال 15 فرآوردههای تمام را پالسماییمان اما میکردیم وارد بود زمان همان در مرکز اولین ما که پالسمای تولید افتتاح را کشور کردیم قرار وضعیتی چه در داروپخش زمان آن کردید چه رفتید آنجا به وقتی شما داشت بود. ورشکستگی آستانۀ در شرکت یک هم داروپخش بورس در بود عام سهامی بود دولتی شرکت یک شرکت داشت. را خودش خاص گرفتاریهای و بود بود. مختلفی فعالیتهای و اجزا از متشکل داروپخش هم بود شده ساخته داروهای واردات کار در هم دستی دارو توزیع در هم اولیه مواد واردات کار در آن از که داشت هم امکانات یکسری... و داشت در ساختمانش اجتماعی تامین سازمان بودند. گرفته را»اکسیر«شرکت بود. گرفته را الله پارک روبروی از را»دامداران«شرکت بودند. گرفته آن از بروجرد در معنای به را داروپخش شرکت یعنی بودند. گرفته آن پوستهای تنها و بودند کرده»ت هی«کلمه واقعی برنامهای رفتم آنجا که من بود. مانده باقی آن از مدتی از بعد که طوری به کردم. احیایش و ریختم نیمهورشکسته شرکت مجموعهای از»داروپخش«شد. قدرتمند کمپانیهولدینگ یک به تبدیل شرکت یک به تبدیل را زیرمجموعهها از هرکدام یک را صادرات و واردات شرکت یک را پخش کردم. دو را اولیه مواد شرکت یک را داروپخش شرکت امکانات آن نهتنها کرد تغییر که اوضاع و... شرکت اکسیر کوتاه مدتی در و بازگرداندم را ازدسترفته سهام بلکه خریدم دیگر بار را ابوریحان و دامداران به نیز را قاضی شهید سهام از بخشی و»رازک«عمده میتواند کار این خود کردم. خریداری داروپخش نام همچنانکه باشد الگو یک بنگاهها از خیلی برای صنعتی مدیریت سازمان خود هم زمان همان در مطالعاتیموضوع یک عنوان به و کرد الگوسازی تدریس دانشجوها به مدیریتی درسهای از بسیاری را داروپخش احیای جریان بخواهید اگر شما شد. بخواهد کسی اگر که دید خواهید کنید الگوسازی مد را الگویی یک درنهایت و بکند مقایسهای مطالعه است. خوبی نمونه بسیار دهد قرار نظر بهطول مدتی چه داروپخش احیای کار کردید چه آن از بعد انجامید بودم. داروپخش در ۱۳۸۲ تا ۱۳۷۳ سال از تقریبا من»شستا«بود آمده بهوجود موفقی الگوی یک چون که اجتماعی تامین سرمایهگذاری شرکت یعنی نفت معاونت داشت غذایی و دارویی معاونت خودش معاونت سیمان پتروشیمی معاونت داشت گاز و الگو این اساس بر داشت و... سرامیک و کاشی شستا بدینترتیب کرد. تاسیس را هولدینگهایش شد. تبدیل هولدینگها از مجموعهای به هم سازمان یک به تبدیل»شستا«خود یعنی شد ملی صنایع بعدها که معاونتها تنوع نظر از گفت میتوان تقریبا سازمان ساختار به شدند هولدینگها به تبدیل عنوان به من تحول این از بعد بود. شبیه ملی صنایع آنجا و شدم انتخاب شستا دارویی هولدینگ مسئول که را اجتماعی تامین دارویی سرمایهگذاری شرکت ۱۳۸۲ سال در میشود TIPICO آن التین مخفف ازجمله دارویی شرکتهای اکثر تقریبا کردم. تاسیس زمان آن و گرفتند قرار شرکت این نظر زیر داروپخش کشور داروی تولید سهم از درصد ۴۵ از بیش تقریبا را شرکت این من بههرحال داد. اختصاص خود به را سال آن در کردم. ادارهاش ۱۳۸۵ سال تا و تاسیس کبورانی آقای و اجتماعی تامین رییس مددی آقای دادم استعفا شرکت این از هم من شد. شستا رییس این در مدیر شش از بیش من از بعد آمدم. بیرون و مدیریتی تزلزل همین شاید که شدهاند عوض شرکت داروی تولید در شرکت سهم متاسفانه که شده باعث یابد. تنزل درصد ۳۰ حدود رقمی به کشور رفتید کجا به TIPICO از بعد شرکت یک گرفتم تصمیم آمدم بیرون که شستا از»شرکت دوستان از خصوصیتاسیسکنم.بایکسری و کردیم تاسیس را نخبگان«دارویی سرمایهگذاری کردیم تاسیس شرکت ده حدود زیرمجموعهاش در مستقر متمرکز صورت به من که بود ماهی یک و یکی واسطه به که بودم کار مشغول و بودم شده وقت مدیرعامل ضیایی آقای دفتر به دوستان از ناهاری شدم دعوت کشور بازنشستگی صندوق بزند حرفی اینکه بدون ضیایی آقای و خوردیم برای دیدم کردم باز وقتی داد. من دست به پاکتی منبهعنوانعضوهیئتمدیرهشرکتسرمایهگذاری من گفتم ایشان به زدهاند. حکم بازنشستگی صندوق همکاری صندوق با موظف عضو عنوان به نمیتوانم هیئت غیرموظف عضو عنوان به نهایت در کنم هرازگاهی آن از بعد کردند. تایید را ما حکم مدیره صحبت و میکردیم شرکت مدیره هیئت جلسات در بود. صندوق زیرمجموعه مختلف شرکتهای از بازنشستگی صندوق که ایران شیر صنایع جمله از بزرگی بسیار شرکت داشت. را آن عمده سهام کشور داشت. قرار ورشکستگی سرازیری در متاسفانه و بود ندارد پول است گرفتار شرکت این که شد بحث نم... و میفروشد را ساختمانهایش دارد مشکل دادم. پیشنهاداتی و زدم حرفهایی جلسه در هم که شما که کنند بند من به که بهانهای شد همین برو. شیر صنایع به خودت بیا میزنی را حرفها این مننمیپذیرفتم. است سالی چه به مربوط ماجرا این در و کردند اصرار سهچهارماهی بود ۱۳۸۵ سال اینکه تا میکردند. تکرار را درخواستشان جلسه هر و شرط با گفتم ایشان به نیستند. معامله ولکن دیدم شرکت مدیرعامل شدم و میپذیرم را کار این شروط بود شرکتی بود. دشواری بسیار کار ایران. شیر صنایع سال تا داشت. بدهی تومان میلیارد ۱۰۰ باالی که مرافعه و دعوا اینکه تا بودم ایران شیر صنایع ۱۳۸۹ به آقایی و آمد پیش دولت و اجتماعی تامین میان اینکه با و آمد بازنشستگی صندوق به»اجاللی«نام ریخت. بههم را سیستم تمام بود آنجا در ماه یک تنها از که بودم رفته ارومیه به ماموریتی برای من روز یک آمدهاند. اتاقتان به چندنفر گفتند و زدند زنگ شرکت کسی و شده لغو شما حکم گفتند کردم که پرسوجو که مدتی در بههرحال کردهاند. منصوب شما بجای را برنامهریزیهای دادیم انجام زیادی کارهای بودم آنجا که بحرانی شرایط از را شرکت و کردیم استراتژیک آوردیم. بیرون داشت شیر صنایع به رفتن از پیش بودید فرموده عنوان با خصوصی شرکتی بنیان ایران چه شرکت این سرنوشت گذاشتید. را»نخبگان«شد به رفتم شیر صنایع به دوستان اصرار به بنا وقتی بعدها کنم. رها را نخبگان شرکت شدم مجبور ناچار یکی نهایت در و شد جدا هم شرکا از دیگر یکی در هماکنون که داد ادامه را کار اصلی صاحبان از»نخبگانپخش«نامهای به مجزا شرکت دو قالب صنعت عرصه در نیز همچنان»نخبگانپیمان«و است. کار به مشغول کشور داروی چه شیر صنایع از فراغت از بعد شما رفتید عمومی نهادهای به هم باز آیا کردید در دیگر تقریبا شیر صنایع مدیرعاملی از بعد خیر موظف بهصورت دولتی و عمومی دستگاههای حوزه موسسات و شرکتها از زیادی تعداد اما نشدم. وارد به چه که هستند فعال دارو حوزه در غیرانتقاعی هیئت در غیرموظف عضویت چه و مشاوره صورت جمله آن از میکنم. کمک آنها به مدیرههایشان رییس آنجا در که دانا«ست»داروسازی شرکت شرکتهای در این بر عالوه هستم مدیره هیئت نیز هشتمسامانداروی و مشهدثامن دارویی تولید به ما دومی در که هستم مدیره هیئت عضو این زدهایم. دست بایوتکنولوژی دارویی محصوالت پژوهشهای اساس بر 8فاکتور بنام فرآورده تولید بهشتی شهید دانشگاه محققان از گروهی موفق دنیا در که هستیم کشوری دومین ما و میشود حاضر درحال محصول این کنیم. تولید را آن شدیم با امیدواریم که دارد ارزبری دالر صدمیلیون از بیش داخلی نیاز رفع بر عالوه بتوانیم ایران در آن تولید که دیگری مسئله برسیم. نیز صادرات مرحله به است. پالسماتولید هستم آن درگیر سالهاست فرآوردههای تمام پیش سال حدود تا ما بود زمان همان در اما میکردیم وارد را پالسماییمان مرکز اولین دوستان از گروهی همراهی با بنده که به االن که کردیم افتتاح را کشور پالسمای تولید گفت میتوان تقریبا است. شده تبدیل مرکز سه دو حاضر درحال ما کشور بودیم. ما صنعت این بنیانگذار که دارد الزم پالسما لیتر میلیون یک حدود در چیزی میشود تولید داخل در آن لیتر هزار االن میلیون یک به را ظرفیت این بتوانیم امیدواریم و است پالسماپاالیش بعدی بحث برسانیم. لیتر شود. انجام کشور داخل در روزی دارم آرزو من که میفرستیم ایران از خارج به را تولیدی پالسمای ما مثل کاری شود. انجام دارو به آن تبدیل فرآیند تا پاالیشگاه بتوانیم اگر ما که درحالی خام. نفت صادرات در شود تکمیل ارزش زنجیره این و کنیم درست بود. خواهیم اولین منطقه و اسالمی کشورهای میان 62

63 آسیایی یک غرب بازار بر مسلط ما جك زندگی بابا علی شرکت صاحب و دنیا چینی ثروتمندترین عبدي ريحانه ۵۰ تولد چين مرد ثروتمندترين پيش چندي است آن هدفش ولي گرفت جشن را سالگياش پابرجا مقدار اين برابر دو از بيش كمپانياش كه است آن پي در كرده فاش تازگي به ما جك بماند. بهطول ۱۰۲ سال حداقل عليبابا كمپاني فعاليت كه كه اينترنتي امپراتوري اين ترتيب اين بيانجامد به خواهد خود به را قرن سه شده بنا ۱۹۹۹ سال در تاسيس از سال ۱۵ تنها كه عليبابا كمپاني ديد. شده موفق ماجك رهبري تحت ميگذرد آن اقتصاد و جهاني تجارت در خيرهكنندهاي تغييرات محدودي سطح كه كشوري در آورد. وجود به چين دولتي مدير فراواني تعداد اما الكترونيك تجارت از غولي شد موفق»ما«دارد كمونيست حزب عضو فروش سهام تعداد كه دهد پرورش را اينترنتي بينظير تاريخ در آمريكا بورس بازارهاي در آن رفته دستانداختن و عقيده ابراز براي»ما«آمادگي است. مديران محافظهكارانه رفتار با تقابل در خودش با بوده معلم قبال كه»ما«است. چيني كمپانيهاي براي الهامي منبع كاريزماتيكش و انرژي پر شخصيت كتابها و است شده چين سرتاسر در نفر ميليونها وا كسبوكار رموز درباره بيشماري ديويديهاي و ميرسند. فروش به جهان سرتاسر فروشگاههاي در ۲۱.۹ حدود در داراييهايش ارزش كه ما جك سردمدار حاضر حال در شده برآورد دالر ميليارد از است. جهاني عرصه به چين خصوصي بخش ورود از و ميستايد را غربي مديريتي تكنيكهاي او طرفي مائو از گهگاه ديگر طرف از و ميكند استفاده آنها رمانهاي قرص پروپا طرفدار»ما«ميآورد. نقلقول از بخشي به را افسانهها اين و است چيني كونگفوي است. كرده تبديل كمپانياش فرهنگ ۱۵ در است يون ما چينياش نام ما«كه»جك حزب كه آمد بهدنيا چين از منطقهاي در ۱۹۶۴ اكتبر داشت. دخالت مردم زندگي اركان تمام در كمونيست بود موزيكال نمايش نوعي اجراي»ما«والدين شغل تا ۱۹۶۶ از مائو فرهنگي دگرگوني دوران در كه خانوادهاش و جك بنابراين بود شده ممنوع ۱۹۷۶ جک پدر ميكردند. سپري را سختي بسيار دوران را فرزندش زمان آن چيني والدين اكثر مانند هم در هم خوشيهايي اما ميكرد. تربيت بدني تنبيه با سرگرمي يك به جك داشت. وجود او كودكي دوران عالقه بود شده ممنوع مائو توسط هم باز كه باستاني مبارزه آنها بين و ميگرفت جيرجيرك او داشت جک شنوايي قدرت بازي اين با ميداد. ترتيب صداي روي از فقط ميتوانست كه شد قوي آنقدر دهد. تشخيص را آن اندازه و نوع جيرجيرك هر سالگي ۱۲ سن از كه ميآورد ياد به جک پياده پاي يا دوچرخه با و ميشد بيدار صبح ۵ روز بتواند تا ميرساند هانگژو اصلي هتل به را خودش در مائو مرگ از بعد كه خارجي توريستهاي با انگليسي زبان به بود شده باز چين به پايشان ۱۹۷۶ داد ادامه سال ۹ براي را كار اين جک كند. معاشرت برعهده را گردشگران از بسياري رايگان راهنمايي ماه گزارشهای و تحلیلها خارجی نظرها و کارآفرین خبرها تازگي به جکما در فاشکرده استکه آن پي كمپاني فعاليت حداقل عليبابا بهطول ۱۰۲ سال بيانجامد به ترتيب اين امپراتوري اين در كه اينترنتي بنا ۱۹۹۹ سال قرن سه شده خواهد خود به را ديد. نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 63

64 نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره خارجی کارآفرین بعدها حتي و شد دوست آنان از بسياري با گرفت جك لقب رفت. استراليا در آنها از يكي ديدن به گذاشته او روي توريستش دوستان از يكي توسط نيز اطرافش دنياي به را او چشمهاي تجربيات اين شد. ژيا-او- با گذشتهاش سال مصاحبه در»ما«كرد. باز متوجه»من ميگويد: واشنگتن دانشگاه استاد پينگ توريستهاي و گردشگران از كه چيزهايي شدم بودم شنيده والدينم از كه آنچه با ميشنوم خارجي است.«متفاوت بسيار بودم گرفته ياد مدرسه در يا اينترنت با آشنايي ورود ملي آزمون در بار دو اينكه از بعد»ما«قول به كه شد كالجي وارد نشد قبول دانشگاه به ۱۹۸۸ سال در او بود. هانگژو كالج بدترين خودش دانشكدهايهايش هم از يكي با شد فارغالتحصيل زبان محلي كالج يك در سال ۵ مدت به و كرد ازدواج شاگردانش با رابطهاش اينكه با داد. درس انگليسي حرفه براي او ولي بود خوب بسيار دريافت دالر ۱۲ ماهي تنها تدريس چندين وي دوران اين طي در ميكرد. هتل يك KFC در استخدام براي بار كرد اقدام پليس اداره حتي و محلي كه جک خورد. بسته در به هربار ولي زندگياش به سروساماني بود مصمم انداخت راه ترجمه شركت يك بدهد گذران براي بود مجبور هنوز ولي ولي كند دستفروشي خيابان در زندگي مترجم عنوان به ۱۹۹۵ سال در نهايتا اياالتمتحده به چيني شركت يك دوستان از يكي سفر اين در كرد. سفر آشنا اينترنت با را او سياتل در جک ذهن در را بزرگ ايده يك بذر و كرد كاشت. او در وقتي شد متوجه جک برندهاي ميان در آنالين فهرستهاي از خبري هيچ ميكند جستجو نوشابه صورتي در نيست چيني نوشابههاي برندهاي از پر فهرستها اين كه هستند. آلماني و آمريكايي نوشابه فهرست يك چين به بازگشت در وي كرد تهيه چيني محصوالت از آنالين چين دولت به را آن شد موفق بعدا كه براي پكن در مدتي براي»ما«بفروشد. وزارت نظر زير اينترنتي شركت يك به مدتي از بعد اما كرد كار بازرگاني تا برگشت هانگژو زادگاهش شهر كند. دنبال را رويايش بابا علي تاسيس كسبوكار تاسيس در بار دو جک باالخره ولي خورد شكست نوپايش نفر ۱۷ شد موفق سال چهار از بعد دور آپارتمانش در را دوستانش از تا كند متقاعد را آنها و جمع هم عليبابا نام به آنالين بازار يك براي او ايده روي بر اجازه صادركنندگان به عليبابا كنند. سرمايهگذاري ثبت سايت روي بر را خود كاالهاي فهرست ميداد اين مستقيم طور به ميتوانستند مشتريان و كنند كه نكشيد طولي بخرند. سايت طريق از را كاالها عضو جهان گوشه چهار از شد موفق سرويس اين ۵ از بيش كمپاني ۱۹۹۹ اكتبر در كند. جذب ۲۰ و ساش گولدمن با قراردادش از دالر ميليون سال در آورد. بدست سافتبانک از دالر ميليون ۴۰ آوردن دست به قبال در ياهو كمپاني ۲۰۰۵ در دالر ميليارد یک حدود شركت سهام درصد براي عظيمي قدم اين كرد. سرمايهگذاري عليبابا داشت سعي عليبابا زمان آن در چراكه بود عليبابا در سرمايهگذاري اين بزند. عقب چين در را ايب ي سود كه چرا بود نيز ياهو براي بزرگ برد يك نهايت در كمپاني سهام اوليه عرضه در فقط را خالصش ميتوان كه درسي 5 گرفت فرا چيني كارآفرينان از تصميمگيري در نكردن عجله نشان يك بودن پرمشغله ميشود. انجام عجله با تصميمگيريها غرب در چين در شوند. انجام موعد از زودتر كارها كه دارند انتظار همه و است افتخار و تصميمگيري براي آنها ميگذارند. وقت اهميت با مسائل سر بر كارآفرينان وقت به متهم است ممكن ميگذارند. وقت اشخاص به اعتماد براي همچنين است. روشن و مشخص چيني كارآفرينان اولويتهاي ولي بشوند كردن تلف فرصتها از استفاده است طبيعي منابع از سرشار كه آفريقا در اینقدر چينيها چرا ميكنيد فكر آنرا خوب فرصت يك ديدن محض به چينيها دارند قدرتمندي حضور كارآفرينان ذهن وقتي نميترسند. آن آوردن بهچنگ از و ميكنند شناسايي سرعت به بنابراين ميكنند. را استفاده بهترين آن از شود چيزي درگير چيني اگر پس ميدهند. تغيير جديد فرصت از استفاده براي را كسبوكارهايشان هم بتواند فردا نيست بعيد هيچ ميكند توليد الكترونيكي قطعات كمپانيتان امروز باشد. داشته الكتريسيته توليد در هم دستي انطباق توانايي يادگيري حال در مستمر بطور آنها نميترساند. را چيني كارآفرينان تغيير هك آنهايي هستند. گوناگون شرايط با كسبوكارشان الگوهاي انطباق و ميكنند توليد بيكيفيت كاالهاي فقط و ندارند خالقيت چينيها ميگويند روز هر چينيها ميشود. تهديد چينيها طرف از تجارتشان كه هستند كساني ميكنند. توليد كيفيتتري با كاالهاي و ميشوند خالقتر بيني خوش بدگويي نداريم آن از خوشي دل كه حكومتي و دولت درباره ما از بسياري درباره كردن شكايت و گله صرف را انرژيشان چيني كارآفرينان اما ميكنيم. كارشان ميكنند سعي بلكه نميكنند دهند تغيير نميتوانند كه چيزهايي نميدهند اجازه و هستند خوشبين ذاتا چيني ميليونرهاي ببرند. پيش را كند. خراب را روزشان سياست كار در شرافت آنها هستند. حساس مقبوليتشان و وجهه به نسبت چيني كارآفرينان شرافت با بسيار بنابراين است شرمآور خوب وجهه دادن دست از كه معتقدند وعدههايشان به نيز بقيه كه دارند انتظار هم ترتيب همين به ميكنند. عمل قائل جامعهشان و خانواده براي زيادي ارزش همچنين آنها كنند. عمل است. تيمي كار يك موفق كاري و كسب ساختن كه ميدانند و هستند سود ميزان رساند. دالر ۱۰ ميليارد از بيش به آمريكا رقباي از تن دو مجموع از اكنون هم بابا علي كمپاني چرا است بيشتر نيز ايب ي و آمازون يعني اصلياش بيشتر روز هر چيني رشد درحال متوسط طبقه كه از بسياري و ميآورند رو آنالين خريد به ديروز از و بابا علي به وابسته هم ديگر كوچك شركتهاي هستند. آن آنالين پرداخت سيستم چين اقتصاد تبديل فرايند كه فرصتي از ما نهايت بود داده قرار اختيارش در بازار اقتصاد به بود نوپا هنوز اينترنت زمان آن در كرد. را استفاده وام دريافت در كوچك خصوصي كسبوكارهاي و مشكالت با قدرتمند دولتي شركتهاي با رقابت و اقتصاددان پنگچنگ فنگ بودند. روبرو فراواني ما كه كاري و كسب»الگوي ميگويد: پكن دانشگاه بود. چين بازار مناسب كامال كرد ايجاد چين در يون ميشد پياده اياالتمتحده بازار در الگو اين اگر شايد در مدل اين اما ميخورد شكست بهعالوه كرد. عمل موفق كامال چين هم استعدادها بكارگيري در يون ما كمپاني فرهنگ است. موفق بسيار شخص گيراي شخصيت و بابا علي ميكند. جذب خود به را كاركنان ما الهام هم او شركتي شعارهاي حتي است«. بخش كه ميلياردري عنوان به جک و تجارت درباره صحبت از لحظهاي درباره نميشود خسته كمپانياش و نيست پرحرف چندان خانوادهاش زندگي سالها اين طي در شده موفق و جاروجنجال از را خصوصياش همسرش و ما دارد. نگه دور رسوايي در كه دارند پسر يك يينگ ژانگ در را كارشناسي دوران حاضر حال ميگذراند. كاليفرنيا بركلي دانشگاه سياه عكسي شدن منتشر امسال و بزرگ برادر كنار در ما از سفيد و زيادي سروصداي كوچكترش خواهر كرد پا به چين مجازي فضاي در حتي چين مردم از بسياري چراكه فرد ثروتمندترين كه نميدانستند چن دارد. برادر و خواهر كشورشان»سبك ميگويد: او دستيار و دوست متواضع و ساده بسيار يون ما زندگي رمانهاي دارد دوست هم هنوز او است. بهنظر بخواند. كونگفو و تايچي رزمي شركت سهام اوليه عرضه از بعد من تغيير زندگياش سبك هم آمريكا در همان هنوز و نكرده تغيير چنداني كتابش در چن است«. قديمي ماي در مديتيشن از ما عاليق توصيف در و دوستان با كارتبازي كوهستان ميبرد. نام خودش رزمي رمان نوشتن 64

65 دارندگی برنامهریزی و جکما با مصاحبه پايدار توسعه و دربارهکارآفريني توجه عدم شما نگرانيهاي مهمترين از يكي اطرافشان محيط به بزرگ كمپانيهاي و شركتها وظايف به هم را اجتماعي مسئوليت شما است. بسيار شما اهداف كردهايد. اضافه بابا علي كمپاني در عمده بهطور كه است نگاهي از بلندمدتتر توسعه با مرتبط اهداف و دارد وجود تجارت دنياي فكر مساله اين به توجه با است. قويتر آن پايدار آينده سال ۲۰ يا ۱۰ در چين زيست محيط ميكنيد بود خواهد وضعيتي چه در كه است اين هم آن و مطمئنم چيز يك از من بهتر آينده سال ۲۰ تا ۱۰ در چين محيطزيست من مثل كه دارند وجود تجاري مردان شد. خواهد محيطزيست ازجمله اجتماعي مسائل به توجهشان اقدامات ميگيرند. جدي را آن هم بسيار و شده جلب نيست عمومي توجه جلب و تبليغات براي تنها ما واقفيم. آن اهميت به ما كه است دليل اين به بلكه اقدامي اگر و است حياتي مساله اين كه ميدانيم ما ميبينيم صدمه خودمان تنها نه ندهيم صورت درخور و ديد خواهند آسيب نيز خانوادهمان و فرزندان بلكه شد. خواهيم سنگيني بسيار بهاي پرداخت به مجبور است چيزي آن كارم بخش جالبترين من براي فقط كار ميگذارم. جا به آيندگان و آينده براي كه آوردن دست به براي بلكه نيست درآوردن پول براي از بردن لذت براي افراد كردن توانمند و سالم پول هك است آن چيز مهمترين بهنظرم است. زندگيشان را زيستمحيطي مسائل بايد كه كنيم متوجه را مردم آينده است: كار اين كليد مثبت تفكر گرفت. جدي زيباست. هميشه سردمداران به ميتوان چطور شما بهنظر از فراتر كمي تا كرد كمك مختلف كمپانيهاي نيز را ساليانه سوددهي و فصلي مالي گزارشهاي چطور كنند پيدا بلندمدتتر ديدي و كنند نگاه كرد معطوف پايدار توسعه به را آنها توجه ميتوان از بايد هميشه كارآفرينان و تاجران بهعنوان ما راه را كسبوكار اين چرا كه كنيم سوال خودمان كمپانيها رشد از بعد تجارت مردان بيشتر انداختيم فراموش را خود اوليه روياي سهامشان شدن عمومي و خدمت اوليهشان هدف كه ميكنند فراموش ميكنند اوليه روياي است. بوده مشتريان به كمك و جامعه به درخشان گزارشهاي نه و است مسائل اين فرد هر مالي گزارش يك مطمئنا شركت. سوددهي از مالي تبديل نبايد اما نيست بدي چيز خود بهخودي خوب تجاري رهبر يك براي شود. وكار كسب نهايي هدف به از بعد اما است. شدني كاري ثروت به رسيدن موفق ميزان از شما داراييهاي خالص ارزش وقتي چه آن راه در را اضافي سرمايه اين بايد شد بيشتر معيني بود پيش سال سه يا دو داد. اختصاص جامعه بهبود از ناگهان صبح روز يك رسيدم. نتيجه اين به من كه چيبعدش پرسيدم: خودم از و شدم بيدار خواب آيا است بوده چه اوليهام روياي پرسيدم خودم از مالي گزارشهاي با سهامداران كردن راضي رويا آن اين در رويا آن همه نميكنم فكر كه من است بوده در مشتريان من عقيده به باشد. شده خالصه مساله دوم درجه در كارمندان دارند قرار اهميت اول درجه اين دارند. قرار سوم درجه در سهامداران و هستند بسياري به ما كمپاني كند. تغيير نبايد هيچگاه ترتيب بستر در كه كرده كمك كوچك كسبوكارهاي از حاضر حال چالش اما كنند. درآمدزايي عليبابا سايت پول كه كنيم كمك بيشتري افراد به كه است اين ما براي منفعتش تنها كه پولي پايدار پول درآورند سالم همان اين برساند. نفع نيز جامعه به و نباشد صاحبانش هستيم. آن دنبال به كه تغييرياست و دگرگوني صحبت مفهوم اين به راجع شما اوقات اغلب و زيباست كوچك اقتصاد دنياي در كه ميكنيد را آينده كه هستند كوچك كسبوكارهاي ميتواند چطور رويكرد اين بهنظرتان ميسازند. شود زيست محيط و طبيعت از حفاظت به منجر در موجود خالقيت و نوآوري منابع چطور زا حفاظت به ميتواند كوچك كسبوكارهاي برساند ياري طبيعت يك به رسيدن راه در ميتوانند همه من بهنظر خدمات فرد هر و باشند مثمرثمر پايدار توسعه طبيعت حفظ براي كوچك و ناچيز چند هر را خودش خودش محله و شهر به ميتواند هركسي ارائهكند. منطقه آن طبيعت از حفاظت براي كند فكر و برود است. ساخته دستش از كاري چه چين در فقدانش كه بخشهايي از يكي و غيردولتي سازمانهاي ميخورد چشم به بسيار نقش شما بنظر است. مدني و اجتماعي فرهنگ مدني فرهنگ يك ساختن در كارآفرينان چيست اجتماعي مسائل مورد در آگاهيبخشي ما وظيفه است. مردم مختلف اقشار ميان در محيطزيستي و دهيم آموزش زمينهها اين در را مردم بهتر ما هرچه همين آمد. خواهد بار به جامعه در هم بهتري نتايج مناصب در فردا ميبينند آموزش امروز كه جواناني درك ترتيب بدين و ميشوند بهكار مشغول دولتي خواهند دولت به خود با را مسائل اهميت از بيشتري قرار تاثير تحت نظام كل كه است طريق اين از آورد. را شبه يك تغييرات انتظار نميتوانيم ما ميگيرد. و آرامي به را آن بايد تغيير ايجاد براي باشيم داشته بلند استراتژي همان اين دهيم. شكل زمان طول در در نتيجه به معطوف اقدامات الزمه كه است مدتي جوان افراد ميخواهم من است. پايدار توسعه فرايند بايد چگونه كه برسند نتيجه اين به خودشان تيمم تا كنند چكار بگويم آنها به نميخواهم كنند. عمل ميخواهم من برسد. بهنظر شركتي وظيفه يك مثل من سراغ به بعد و كنند تحقيق و فكر خودشان آنها طبيعت و اجتماع به مساله»فالن بگويند: و بيايند اين از جلوگيري براي ميتوانيم ما و ميزند ضربه جوانان به بايد ما دهيم«. انجام را اقدامات اين وضع من بهنظر باهوشند. بسيار آنها چون كنيم اعتماد براي مفيد و انساندوستانه اقدامات مديريت روش هميشه باشد كسبوكارتان مديريت مانند بايد جامعه اقدامات كدام كنيد دقت و باشيد زنگ به گوش بايد و است نياز كدامها است به بيثمر كدام است موثر درآورد. عمل مرحله به بايد را كدامها تيمتان با كار روش از بار چند اينجا به تا شما و خاص سبك كه است مشخص كرديد. صحبت را تيمتان آن بهوسيله كه داريد رهبري از جالبي چطور ميآوريد. هم گرد بغرنج مشكالت حل براي حل براي را تيم چطور ميكنيد را كار اين ميكنيد جمع هم دور مشكالت كه ميدانند هم آنها و دارم اعتماد تيمم به من تيم براي ما از هركدام نميكنم. خيانت آنها به من برآيد دستمان از هركاري مشتري براي و كمپاني براي است: اولويتهايمان اساس بر ما تصميمات ميكنيم. من نظر به سهامداران. نهايتا و تيم بعد مشتري اول متعلق كسبوكار اين كه كنند احساس بايد كارمندان هست. نيز آنها به جديد رسانه يك عليبابا اينكه آخر سوال ابزار يك بهعنوان آن به شما ميزنم حدس است. حفظ و اجتماعي اثرگذاري براي جديد رسانهاي ميكنيد. نگاه زيست محيط زيادي سخت كارهاي من است. همينطور كامال كردن رسوا كارها اين از يكي و دارم رو پيش محيط و جامعه براي اهميتي كه است كمپانيهايي قدرت از ميخواهم من نيستند. قائل اطرافشان استفاده روشنگري براي عليبابا قدرت و اينترنت غيراخالقي رفتارهاي هم مردم ترتيب اين به كنم. بانكها و ميكشند چالش به را كمپانيها اين در فراواني قدرت ميكنند. قطع را سرمايههايشان است. نهفته بخشي آگاهي و آموزش بهعنوان ما و تاجران كارآفرينان از بايد هميشه سوال خودمان چرا كه كنيم كسبوكار اين انداختيم راه را مردان بيشتر از بعد تجارت كمپانيها رشد شدن عمومي و سهامشان اوليه روياي فراموش را خود فراموش ميكنند هدف كه ميكنند خدمت اوليهشان كمك و جامعه به بوده مشتريان به است. نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 65

66 نگر ینده آ ماه گزارشهای و تحلیلها مدیران نظرها و راهنمای خبرها اصل ۹ مشتریان خدمات ارائه برای حاضر عصر در فروش از پس خدمات جدید دنیای در میشود پیچیدهتر روزبهروز اکبری علیرضا 1393 دی / سوم و سی شماره حداقل خیر. است مشتری با حق همیشه آیا حقوق کالسیک قوانین از بسیاری نه. همیشه صورت تجدیدنظر آنها در باید که هستند مشتریان امروز جهانی بازار و دیجیتال محیط در زیرا بگیرد دنیای افق در خدمات امروزه ندارند. موضوعیت دیگر با گرفتن تماس از است متفاوت بسیار دیجیتال این از محلی. بوتیک یک متصدی توسط مشتریان اذیت و آزار مقابل در کارمندان از حمایت گذشته خواستههای تأمین درحد اهمیتاش مشتریان بهترین از فهرستی ادامه در است. مشتریان خدمات سیستم یک طرحریزی برای پیشنهادات را است حاضر عصر نیازهای با مطابق که مشتریان در که باشید داشته یاد به میکنیم. پیشنهاد شما به راضی را کارمندانتان باید هم شما کارآفرین مقام نباشید. نگران اما را مشتریانتان هم و دارید نگه است. امکانپذیر همه داشتن نگه راضی معموال دهید افزایش را خدمات به دسترسی ساعات برای خوبی گزینة هم هنوز این اداری ساعات شرط به است خدمات به مشتریان دسترسی ساعات باز روز در ۲۴ ساعت که کنید تصور را ادارهای اینکه جهانی بازاری در شما امروز میدهد. خدمات و است و دیجیتال ارتباطات آدمها از بسیاری میکنید. رقابت دارند کار حد از بیش چون میدهند ترجیح را تلفنی به شما خدمات اداری ساعات در که ندارند فرصت و نمیتوانید اگر حتی بنابراین کنند مراجعه دفترتان برای راهی باید دارید نگه باز را دفترتان ۲۴ ساعته کارمند یک طریق از موسسهتان با مشتریان ارتباط ایجاد غیراداری ساعات در و...( ایمیل تلفن )بهوسیلة کنید. بگذارید احترام مشتریان وقت به صنایع از بعضی در مشتریان خدمات اتوماسیون که است این هم آن پشت ایدة و بیفتد اتفاق میتواند فارغ اما ببخشند. تسریع شکل این به را خدمات این وقت به احترام مشتریان خدمات از خاص نوع این از ساعات در بیشتر کارمندانی گماردن طریق مشتریاناز پیگیری و مشتریان به جوابگویی برای شلوغی شهرت به میتواند مشتری درخواست بدون خدمات کند. راضیتر نیز را مشتریانتان و کند کمک شما کنید تمرکز همراه تلفن طریق از خدمات روی بر اینترنت از که افرادی تعداد ۲۰۱۴ سال در امروز است کسانی از بیشتر میکنند استفاده تلفنهمراه وصل اینترنت به شخصی کامپیوترهای طریق از که باید یا همراه تلفن خدمات ارائة برای میشوند. یک یا کنید تاسیس موبایل با هماهنگ وبسایت بسته میتوانید هردو. یا و کنید طراحی اپلیکیشن است بهتر مشتریانتان برای گزینه کدام که این به همچنین کنید. ایجاد را امکانات این هردو یا یک برای شما وبسایت که کنید حاصل اطمینان باید اینترنت به متفاوت دیجیتال لوازم با که مشتریانی که نمیدانید دارد. یکسانی کارایی میشوند وصل کنید. سؤال چیست مورد این در رویکرد بهترین این از باشد. گرهگشا میتواند مشتریان از همهپرسی از شما مشتریان که باشید داشته خاطر به گذشته کیفیت مورد در تبادلنظر برای گوشیهایشان استفاده هم اجتماعی شبکههای در شما خدمات میکنند. کنید استخدام بیشتری زبانة چند کارمندان جهانیتر دارد روزبهروز که است بازاری امروز بازار سرتاسر در که افرادی با ارتباط شانس اگر میشود. بالقوه بصورت همسایه کشورهای در بهویژه و جهان 66

67 از بدهید دست از را باشند شما مشتریان میتوانند شد. خواهید محروم بالقوهتان بازار از بزرگی بخش آماری جامعة میتواند زبانه چند کارمندان داشتن دهد. افزایش را شما مشتریان دهید آموزش مشتریان به خود دارند سعی شما همچون هم مشتریانتان دارند. نگه روز به فناوری پیشرفتهای مورد در را که تغییراتی مورد در را مشتریانتان باید شما اما شاید دهید. آموزش میآید پیش کسبوکارتان در پرداخت فرایند جدیداز نوعی مستلزم تغییرات این سفارش ثبت برای جدید روشی یا زنده چت یا باشد. بپذیرید را مشتریان بازخورد باز آغوش با بسیار اطالعاتی منبع مشتریان بازخوردهای معموال تولیدی شرکتهای ولی است ارزشمندی نمیکنند. توجه اطالعات این به باید که آنقدر بپذیرید باز آغوش با را مشتریانتان بازخوردهای الزم اگر و کنید طبقهبندی و جمعآوری را آنها رشد برای راه یک تنها کنید. پیروی آنها از بود خطاها که است این هم آن و دارد وجود تجارت در و شنید را مشکالت و انتقادات و کرده شناسایی را کرد. برطرف کنید فراموش را دستورالعملها تماس مشتریان خدمات بخش با کسی اینکه که کند تاکید مشتری به دائم مقابل طرف و بگیرد تخطی دستگاه از استفاده دستورالعملهای از نباید این جای به است. مشتریان خدمات نوع بدترین کند مشکل درستی به که کرد تربیت کارمندانی باید کار راهکار این کنند. اقدام آن حل برای و شناسایی را با و درازمدت در اما میبرد بیشتری وقت و هزینه شد. خواهد تمام مجموعه نفع به کالن نگاهی جلب را مشتریان رضایت که کارمندانی از کنید تقدیر میکنند پررونق و پویا کسبوکاری میخواهید واقعا اگر تقدیر کارمندانی از صرفا اینکه جای به باشید داشته ارمغان به شرکت برای را فروش بیشترین که کنید خدمات بخش در که هم کارمندانی از آوردهاند رقم را رضایتمندی سطح بیشترین مشتریان شناسائی برای زیادی راههای کنید. تقدیر زدهاند رضایتسنجی پرسشنامههای هست.از کارمندان این شبکههای در مشتریان نظرات کردن دنبال تا گرفته اجتماعی. کنید حمایت خود کارمندان از کارمندان است. اشتباه در مشتری اوقات گاهی باید میکنند رفتار اصول اساس بر که مادامی شما آرامش احساس باید و دارند کاری امنیت که بدانند را موضوع این باشند. داشته شما سوی از حمایت و که شوید مطمئن و دهید قرار خود اولویتهای جزو مشتریان خدمات دارند. آگاهی آن از کارمندانتان تس ا کسبوکاری هر بخشهای سختترین از یکی میشود. چالشبرانگیزتر تغییرات خاطر به روزبهروز و دارید آمادگی وظیفه این برای آیا پیچیده نه سادهاند مشکالت راهحل قرن سرمایهگذار لقببزرگترین بافت وارن مدیرعامل بافت است. کرده خود آن از را بیستم هولدینگ سهامدار وبزرگترین اجرائی ارشد مدیر فهرست در دائما و است چندملیتی»برکشایر«سال در او دارد. قرار جهان ثروتمندترینمردان خود آن از را جهان مرد ثروتمندترین جایگاه 2008 عنوان به تایم مجلة سوی از 2011 درسال و کرد در شد. انتخاب جهان مردان تأثیرگذارترین از یکی رد را او نقلقولهای ماندگارترین از ادامهتعدادی خواهند: خواهید مدیریت و تجارت زمینة هچ نمیدانیم که میآید وجود به زمانی ریسک بکنیم. میخواهیم ندهید. دست از را پولی هرگز اول: قانون نکنید. فراموش را اول قانون هرگز دوم: قانون دست به نیک نامی تا میکشد طول سال بیست حسنشهرت این تا میکشد طول دقیقه پنج و آورید کنید فکر مسئله این به اگر ببینید. ویرانشده را داشت. خواهید متفاوتی عملکرد دکستر کفش شرکت 1990 دهة میانههای در بابتاشپرداخت دالر میلیون 400 و خریدم را کمی رسید. صفر به مدتی از بعد ارزشاش اما کردم برکشایر شرکت سهام بابت دالر میلیون 400 بعد دالر میلیارد 400 معادل االن که کردم پرداخت زیادی احمقانة تصمیات اینسالها در دارد. ارزش است. بازی این از بخشی هم این اما گرفتهام برای اوضاع االن میگویند همیشه مردم بخواهید را راستش است. نامساعد سرمایهگذاری متوجه بعدا ما فقط است. نامساعد همیشه اوضاع است. بوده نامساعد اوضاع که میشویم قیمتی با را بینظیر شرکت یک که است بهتر باقیمتی را معمولی شرکتی اینکه تا بخرید عادالنه بخرید. بینظیر را دشوار و پیچیده تجاری رفتارهای بازرگانان رفتارهای میداننداما ساده رفتارهای از ارزشمندتر یک در شما یک شمارة مؤثرترند.برند ساده ارائه بازار به خاص بسیار چیزی است بهتر هولدینگ نیست. هولدینگ آن موفقیت به امیدی دهدوگرنه اینکه به دارد غریزی تمایلی آدمیزاد ظاهرا کند. پیچیده را ساده چیزهای و بود محتاط باید حریصاند دیگران که وقتی حریصبود. باید محتاطاند دیگران که وقتی تصویر عقب آینة معموال تجارت دنیای در جلو. شیشة تا دارد دلانگیزتری است: تجارت در اساسي قانوني اين ميكنم فكر آنوقت دهيد قرار اولويت در را آسان كارهاي اگر كرد. خواهيد پيشرفتزيادي باف ت وارن از ماندگار نقلقولهای میتوانند و هستند قابلی مدیران آدمها از بعضی از بعضی و کنند رهبری را بزرگ تشکیالت یک رویاستراتژی بر و دارند تحلیلگر ذهنی آدمهاهم جمع یکنفر در ویژگی دو هر این میشوند. متمرکز گروه جزو میدهم ترجیح همیشه من و نمیشود باشم. دوم مجال و قدرت کارمندان همة به که وقتی حرکت جلو به رو کسبوکارتان میدهید خودنمایی را مدیریت در خودم نقش من بنابراین خواهدکرد. میدانم. دیگران به قدرت این دادن از جدید تولید یک برای که سوالی تنها تحقق برای مردم که است این میپرسم خودم رد که میخواهند را چهچیزی تصمیماتشان ندارند درسترس به واقعا مردم که میشوند ماندگار شرکتهایی چشماندازهایی که شرکتهایی و دارند توجه آنها میکنند. ترسیم جهان این جدیدبرای که نیست مهم مردم برای که بدانید است بهتر برای میگوید چه شما مورد در فیلم یک در شخصی برای مهمنیست. هم شما خود گفتههای حتی آنها است. مهم ساختهاید شما آنچه آنها و باشند باهوش خیلی است ممکن آدمها به اگر اما باشند داشته ارزشمند بسیار مهارتهایی به نیست ممکن باشند نداشته باور تواناییخودشان بدهند. تن سخت کار نبوده. شرکت یک تأسیس صرفا هرگز من هدف و میگیرد قرار سوءتفاهم مورد معموال من حرف این سود و کهپول است این منظورم میکنند فکر مردم است این من منظور اما نیست مهم من برای مالی تغییری شرکت این تأسیس با که بود این کههدفم کنم. ایجاد جهان در بزرگ ضروری چیز دو کسبوکار یک ادارة برای نظرم به هدفی چه به میخواهید که بدانید دقیقا باید است باید بههدف دستیابی این برای و کنید پیدا دست باشید. کرده استخدام هم لیاقتی با آدمهای بهتر هستید شدن غرق حال در قایقی در اگر تا قایقکنید سوراخ پرکردن صرف را انرژیتان است قایق. کف آب کردن خالی صرف به و دشمنتان نه بدانید خود یار را بازار نوسانات آن از شریکشوید دیگران نابخردی در اینکه جای خودتان از که کنید معاشرت آدمهایی ببرید.با سود خودتان از که کنید انتخاب همکارانی سرترند. حرکت آنها مسیر در هم شما وقت آن شایستهترند کرد. خواهید رشد و کسانی که دنیا در است جایی تنها والاستریت باکسانی تا میشوند آن وارد رویس رولز بر سوار میگردند. باز منزلشان به مترو با که کنند مشورت همیشه مردم االن میگویند برای اوضاع سرمایهگذاری است. نامساعد را راستش بخواهیداوضاع همیشهنامساعد فقط است. متوجه بعدا ما که میشویم نامساعد اوضاع است. بوده نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 67

68 نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره مدیران راهنمای میتوانید آیا تصور را نقاشی عمر تمام که کنید بوم یک روی بر کارمیکند نقاشی میتوانید آیا را کابینتسازی که کنید تصور را عمرش تمام ساخت صرف تنها کرده قفسه یک است هیچکس اولین که نگفته شما کسبوکار آخرین باید هم کسبوکارتان باشد. نهراسید تغییر از قیمت هر به آیا دهیم ادامه فعلیمان کسبوکار به باید گذشتهای شدهاند تبدیل تجارت دنیای بتهای به امروز که کارآفرینانی از بسیاری رتشیب چرا پس کردهاند رها را قبلیشان وکسبوکار داشتهاند ازشکست مملو و متوسط هک داریم اعتقاد این اگربه دهیم ادامه قیمتی هر رابه اول کسبوکار همان میخواهیم ما نخستینخالقیت از بعد ما از بسیاری چرا پس است خالق فرایندی کسبوکار یک آغاز نقاشی بوم یک روی بر عمر تمام که کنید تصور را نقاشی میتوانید آیا پامینشینیم از تخاس صرف تنها را عمرش تمام که کنید تصور را میتوانیدکابینتسازی کارمیکند آیا کسبوکارتان آخرین باید شما اولینکسبوکار که نگفته است هیچکس کرده قفسه یک دعب میدهد. شمانشان به را کارآفرینی راهوچاه کسبوکارتنها اولین وقتها گاهی باشد. هم هار ار دوم کسبوکار اندک وسرمایهای گرفتهاید اول کسبوکار از که درسهایی با میشود دادند: انجام آشنا نامهای این که است کاری دقیقا انداخت.این با را کارش است تلسا تبلیغاتی بزرگ شرکت تأسیس مدیون را شهرتش که ماسک آلن کرد. آغاز بود آنالین شهری راهنماهای کارشتولید کوچککه شرکت یک کارش است والمارت زنجیرهای فروشگاههای تاسیس مدیون را شهرتش که والتون سم کرد. آغاز کوچک فروشگاه نمایندةفروشیک عنوان به را شرکت یک راهاندازی با را کارش است سی.ان.ان تاسیس مدیون را شهرتش که ترنر تد است استارباکس تاسیس مدیون را شهرتش که شولتز آغازکرد.هووارد کوچک تبلیغاتی کرد. آغاز کافیشاپ یک تاسیس با را کارش هد در میخواهند که میگویند کسبوکارها صاحبان از درصد ۷۶ ما تحقیقات اساس بر کاری چنین به دست واقعا دهدرصد حدود تنها اما بکشند خوددست کسبوکار از آینده سال هستیم. عمل واقعامرد ما از تعدادکمی که میدهد نشان این میزنند. اتفاقی کسبوکار گرداندن رؤیای در همیشه آیا درآوردهاید فعلیتان کسبوکار از سر حادثه بد از شما آیا ره که افتاد اتفاق طور این من مورد در دارید قرار آن دررأس کهامروز بودهاید شرکتی هب کارآفرینان از بود.بعضی آمده دیگربیرون دلکسبوکاری از انداختم راه که کسبوکاری بهگمانم و ولیمن میکنند اجرا را آن بعد و مینویسند تجاری برنامهای میروند بابسن کالج صاحب را خودشان مدیران از بسیاری کردهایم. انتخاب را غیرمستقیمتر راهی دیگر خیلیهای شناسائی را شانسی فقط آنها نداشتهاند. را تاسیساش آرزوی هرگز که شرکتیمیدانند هب بوده والدینشان رؤیای واقع در که را کسبوکاری کردهاند.یااینکه استفاده آن از و کرده وفادار آن به باید چرا آوردهایم بهدست اینچنین را کسبوکاری مالکیت اگر بردهاند. ارث ادارهمیکنند را دارندکسبوکارهایی هنوز میشناسیم که کارآفرینانی از بسیاری بمانیم بیشتر اما بله. ازآنها بعضی هستند کارشان عاشق آنها آیا کردهاند. تاسیس پیش دههها که رگید حاال گذشته این از و میدهند ادامه اینکار به ثباتطلبی و سکون روینوعی از آنها مدیرانی داستانهای گذاشتهاند.ما سر پشت را سالهایزندگیشان پرانرژیترین و خالقترین گوییداریم که میکنیم طوریتعریف گذاشتهاند سر پشت موفقیت با را پرتالطم روزهای که استولی تجاری موفقیت برای الزم کیفیتی سرسختی میزنیم. حرف هالیوود ستارههای از انداختهاید راه موفقی تصادفاکسبوکار اگر دارد. وجود باریکی مرز سرسختی و انتحار بین ار نآ میدهید.چرا ادامه آنرا دارید چرا بپرسید خود از باید دارد!حاال تبریک جای واقعا خودتان از باید است افول یا حالشکست در کسبوکارتان اگر طور نمیفروشید همین دوب همانکاری این نمیکنید آغاز جدید وکسبوکاری نمیکنید تعطیل آنرا چرا بپرسید آن سال پنج و تاسیس را دیترویت شرکتخودروسازی ابتدا فورد داد. انجام فورد هنری که تاسیس را موتور فورد بعدشرکت سال دو و کرد تعطیل آنرا ۱۹۰۱ سال ولیدر کرد اداره را در شدموفقیتش مرتکب دیترویت شرکتخودروسازی تاسیس در او که اشتباهاتی کرد. یرادقم و کسبوکارفعلیتان از برگرفته درسهای اگر میکنید زد.فکر رقم را فورد شرکت باشید میتوانید امروز از موفقتر چقدر تزریقکنید بعدی کار و کسب به را سرمایه برگزینید خالق کارمندان استخدامی مصاحبة هر در که سؤالی ۵ بپرسید متقاضیان از باید اولویتهای از یکی باشید رشد حال در شرکت یک اجرائی ارشد مدیر اگر کاری این اما است. شرکت در کار برای استعداد با افراد کردن پیدا کاریتان در را جواب موثرترین احتماال که را سواالتی ادامه در است. وقتگیر بسیار حس به پاسخها بررسی در که نکنید فراموش آوردهایم. داشت خواهند بر کنید. اعتماد باید خود میکشد بیرون رختخواب از را شما چیزی چه صبح اول هستند. چه هرکس انگیزههای بدانم میخواهم سوال: این به پاسخ در فارغ را کاریتان مسیر میخواهید صرفا آیا برمیانگیزاند را شما چیزی چه را جهان وضعیت بهبود مثل واال هدفی آیا کنید پیگیری چیست اینکه از کیفیاتی از یکی است خانوادهتان مالی تامین انگیزهتان آیا دارید سر در بوده شرکت ماموریت به راسخ اعتقاد داشتهاند ما موفق کارمندان اکثر که به کاری مصاحبة هر در من که است چیزهایی از یکی ویژگی این است. هستم. آن دنبال میکند دلزده را شما کاری نوع چه خطر از که باشم داشته تیمی دارم دوست من سوال: این به پاسخ در انجام است الزم هدف به رسیدن برای که کاری نوع هر و نترسد کردن دهند. انجام ندارند دوست را کاری نوع چه افراد بدانم میخواهم اول دهد. انگیزههای چیز چه بدانم و کنم نگاه عمیقتر کمی میخواهم همیشه اما همان از میکند کمک پرسش این میبرد. بین از را کردن کار برای افراد بدانیم. میکنیم استخدام که کارمندانی با را تکلیفمان ابتدا دارید نظری چه ما کار مورد در تقاضا ما شرکت در کار برای که کسی است معلوم سوال: این به پاسخ در افراد آمادگی تنها سوال این میشناسد. خوبی به را ما محصوالت یا کار داده آنها که میدهد نشان بلکه نمیسنجد را غیرمنتظره سواالت به پاسخ برای قصدم میپرسم را سوال این وقتی هستند. برخوردار تفکری سطح چه از آن بدانم میخواهم بلکه کند تعریف ما کار از سوال طرف که نیست این برای پیشنهاداتی چه داده تقاضا بخش کدام در کار برای اینکه از فارغ فرد دارد. ما کار بهبود برسید کجا به کاری لحاظ از دارید انتظار آینده سال پنج در با شرکت هر رابطة در مهم نکات از یکی سوال: این به پاسخ در باشند. داشته اهدافشان از متقابلی درک طرف دو که است این کارمندانش شرکت و کارمندان برای مسیر طی باشد داشته وجود درکی چنین اگر گرو در را خودشان رشد که دارم احتیاج کسانی به من بود. خواهد آسانتر میخواهم همچنین من باشند. بلندپرواز که کسانی ببینند. شرکت رشد و بدهم بازخورد کارشان به بدهم راهنمایی آنها به که باشم جایگاهی در برسند. میخواهند که جایگاهی به کنم کمکشان 68

69 نوآوری طریق از ارزش خلق کسبوکار مدل در وارتون آمیت رالف محمدی سارا ترجمه: اقتصادی بررسیهای و مطالعات مرکز کارشناس منفعت میتواند جدید کسبوکار مدل در نوآوری ایجاد طریق از شما شرکت آیا مقاله این در شده مطرح پرسش شش به سوال این پاسخ یافتن برای کند کسب توجهنمایید. و فرایندها در نوآوری ایجاد زمینه در چشمگیری تالشهای اغلب شرکتها نوآوریهایی میدهند انجام سود حاشیه و درآمد افزایش منظور به محصوالتشان نیا است. اولیه سرمایهگذاریهای نیازمند و بوده هزینهبر و زمانبر معموال که و جدید تجهیزات و ماشینآالت توسعه و تحقیق ابعاد تمامی در سرمایهگذاریها اینگونه در سرمایه بازگشت اگرچه میگیرد. صورت جدید کسبوکار واحدهای حتی و فرایندها در نوآوری ایجاد به شرکتها اکثر ولی نیست قطعی گذاریها سرمایه ارشد مدیر هزار چهار از بیش بین شده انجام نظرسنجی نتایج دارند. تمایل خدمات )%54( اکثریت که است آن از حاکی شده انجام اکونومیست اطالعاتی واحد توسط که نخواهد جدید محصوالت و خدمات آینده رقابتی مزیت منبع که معتقدند مدیران این تحلیلگران هستند. آینده رقابتی مزیت منبع جدید کسبوکار مدلهای بلکه بود همان به اغلب کسبوکار یک انجام»چگونگی کردند: نتیجهگیری نهایت در مطالعه تحقیق در است«. مهم میشود انجام کاری نوع چه اینکه از بیشتر حتی یا و اندازه شد انجام دولتی و خصوصی بخش شرکت 750 بین در آیبیام توسط که مشابهی مدل در نوآوری تا شده موجب رقابتی فشارهای که رسیدند نتیجه این به محققان اختصاص خود به را اول رتبههای عامل مدیران اولویتهای لیست در کسبوکار به وکار کسب مدل در نوآوری احتمال که است آن از حاکی یافتهها همین دهد. سود گذشته سال پنج طی که شرکتهایی در فرایندها و محصوالت در نوآوری جای در شرکت یک مدیرعامل است. بیشتر برابر دو بوده رقبایشان از بیش آنها عملیاتی حوزه در که میگوید کسبوکار مدل در نوآوری بر شرکتش تمرکز رشد علت خصوص است. شده انجام قبال هزینهها در صرفهجویی و نوآوریها اکثر عملیات مبنای که جایی است. کسبوکار مدل در نوآوری روی اصلی تمرکز اینرو از میزان یا و آنها تحویل محصوالت کیفیت در بودن متفاوت است. سوددهیها بیشترین حوزههایی هم آن کسبوکار حوزههای در بودن نوآور بلکه نیست کافی تنهایی به تولید کسبوکار مدل در نوآوری است. کنندهای تعیین و مهم عامل نکردهاند ورود رقبا که کند. کمک نیز محصوالت نوآوری در بودن پیشتاز در شرکتها به میتواند همچنین کسبوکار مدل در نوآوری طریق از شما است: معتقد خصوص این در مدیرعامل یک قرار خود رقبای از پیشتر پله یک همیشه فرایندها و محصوالت در نوآوری جای به داشت. خواهید محصول در نوآوری معموال است شده گنجانده نوآورانه کسبوکار مدل یک در که خوب محصول یک پخش دستگاه از بهتر محصولی آینده در است ممکن نمیرود. حاشیه به راحتی به کاربر میلیونها از اندکی بسیار تعداد ولی شود عرضه بازار در پاد( )آی اپل موزیک مدل در نوآوری داد. خواهند نشان تمایل خود مصرفی برند تغییر برای آیتونز و آیپاد اول است. اهمیت حائز پژوهشگران و کارآفرینان مدیران برای دلیل چند به کسبوکار و استفاده مورد کمتر که میدهد ارائه سازمان آتی ارزش خلق برای را منبعی اینکه فعالیت سیستم کل کردن جایگزین یا تقلید اینکه دوم است. گرفته قرار بهرهبرداری به گذشته آن از است. سیستم یک در نوآوری از سختتر بسیار رقبا برای شرکت مدل در نوآوری به اتکا است سادهتر فرایند یا محصول در نوآوری از تقلید اینکه دلیل باالخره و است بیشتر پایدار عملکردی مزیت کسب امکان و داشته ارجحیت کسبوکار قدرتمند رقابتی ابزار یک بالقوه بهصورت کسبوکار مدل در نوآوری اینکه دلیل به شوند هماهنگ حوزه این در رقبا تالشهای با میبایست مدیران میشود محسوب میافتد. اتفاق صنعت سنتی مرزهای از خارج اغلب رقابتی تمهیدات چراکه هک کردهاند تعریف مهم فعالیتهای از سیستمی بهعنوان را کسبوکار مدل فروشندگان و شرکا مشتریان با شرکت کسبوکار انجام روش و راه تعیینکننده هک است خاص فعالیتهای از بستهای کسبوکار مدل یک دیگر عبارت به است. در مرتبط ذینفعان و شرکتها شده ادراک نیازهای ارضای برای مدیران راهنمای جدی سئواالتی با قبل دهه یک کسبوکار مدل زمینه در ما تحقیقات است. بازار آمریکا و اروپا در الکترونیک زمینه در فعال شرکت 59 کسبوکار مدل خصوص در درباره جزئیتر اطالعات شامل ما فرد به منحصر دادههای مجموعه سپس شد. شروع سالهای در عمومی بخش تبادالت زمینه در کارآفرینی شرکت 190 کسبوکار مدل شد تا 1996 کسبوکار استراتژی زمینه در دادهها از دیگری مجموعه بهوسیله که دادهها این کسبوکار مدل و بازار استراتژی که داد نشان تجربی صورت به شد داده توسعه میدهند. قرار تاثیر تحت را شرکت آن عملکرد که دارند متمایزی ساختار شرکت ایده این پرداختیم. شرکت تاسیس زمینه در کسبوکار مدل نوآوری به مقاله این در مدل در تدریجی تطبیق نیازمند که شرکتهایی مدیران برای که اندازه همان به کسبوکار مدلهای خالقان برای است انجام قابل هستند سازمانشان برای کسبوکار نوآوری نمیتوان هم باز منابع کمبود شرایط در حتی هست. اجرا قابل نیز جدید به باید مدیران گرفت. نادیده عملکرد افزایش در آیندهنگری برای راهی بهعنوان را تکامل برای میشود ایجاد کسبوکار مدل در نوآوری ایجاد بوسیله که فرصتهایی کنند. استفاده آن برای جانشینی بهعنوان حتی یا و فرایند و محصوالت در نواوری هزینههای بین تا میکند فراهم مدیران برای را امکان این کسبوکار مدل نوآوری سیستم در شرکا کردن سهیم وسیله به مثال برای بگیرند. تصمیم آن مزایای و نوآوری ارزش. خلق جدید عمل در کسبوکار مدل نوآوری آنها به ادامه در که نمونهای دو به کسبوکار مدل نوآوری قدرت دادن نشان برای توجهنمایید: میپردازیم تولید بر اکثرا اپل همراه(. تلفن دستگاه تایوانی کننده )تولید اچتیسی و اپل بوسیله اپل دارد. تمرکز شخصی کامپیوترهای نوآورانه افزارهای نرم و افزارها سخت در اساسی نوآوری موزیک( قانونی آنالین )خدمات آیتونز آن همراه به و آیپاد تولید موزیک توزیع که بود کامپیوتری شرکت اولین اپل کرد. ایجاد خود کسبوکار مدل نرم و افزار سخت توسعه با آن ارتباط دلیل به خود فعالیتهای از جزئی بهعنوان را شرکتهای که کسبوکار مدل به جدید فعالیت این افزودن با داد. انجام آیپاد افزار اپل شرکت ساخت مرتبط موسیقی( )شنوندگان نهایی مصرفکنندگان به را موسیقی جدید افزار سخت یک کردن وارد جای به اپل کرد. واگذار را موسیقی پخش و توزیع مشتریان با مداوم ارتباط که کرد تبدیل مدلی به را کسبوکارش مدل بازار به نوآورانه ار کسبوکاراش شرکای و اپل موضوع این ژیلت. شرکت مدل مانند باشد آن از جزئی این در کنند. پیدا دست افزار سخت و افزار نرم کاربر دائمی ارزشهای به تا ساخت قادر و داد گسترش کسبوکار مدل فضای به محصول فضای از را خود نوآوری اپل روش باشد. مشکل نیز موفق شرکتهای بسیاریاز برای حتی ممکناست عملکردها اینگونه نوآور تولیدکننده یک بهعنوان تاکنون 1997 سال در تاسیس زمان از اچتیسی دستگاههای گوشی تولید به اچتیسی ابتدا در است. بوده مطرح مبتکر و سودده 2006 سال در ولی بود مشغول موبایل اچپیوتی پالم نظیر شرکتهایی موبایل محصول یک یک در که خوب کسبوکار مدل گنجانده نوآورانه معموال است شده به راحتی به نمیرود. حاشیه در است ممکن محصولی آینده دستگاه از بهتر موسیقی پخش در پاد( )آی اپل شود عرضه بازار بسیار تعداد ولی میلیونها از اندکی و آیپاد کاربر تغییر برای آیتونز مصرفی برند نشان تمایل خود داد. خواهند نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 69

70 قفل یا وابستگی دسته آن به شدن مدل فعالیتهای از اشاره کسبوکار ایجاد به که دارد یا جابجایی هزینه در انگیزه افزایش مدل اجزای میان برای کسبوکار معامله و ماندن سیستم در کردن منجر فعالیت میشود. نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره مدیران راهنمای ازگوشیهای دادوبهفروشمحصوالتخود راتغییر استراتژیبازارمحصوالتخود هوشمندگرفتهتااپراتورهایشبکههایبیسیموخدماتعمومیازطریقکانالهای رد اولینها رکورد ثبت نظیر درخشانی سوابق اچتیسی پرداخت. مختلف توزیع نوآوریهای برای متعدد جوایز دریافت همچنین و هوشمند تلفن محصوالت بازار طراحی اچتیسیبر کسبوکار مدل تمرکز وجودهنوز این با دارد. خود تکنولوژیک طراحی طوری اچتیسی کسبوکار مدل است. محصوالت نوآوری و افزار سخت و هوشمند )گوشیهای نوآوریها فروش طریق از تنها شرکت سود که بود شده نوآوری بدون محصوالت در نوآوری تکنولوژی پویای بازار در میشد. حاصل تبلت( خالف بر اچتیسی نشود. منجر رقابتی مزیت به است ممکن کسبوکار مدل در تولیدی دستگاههای تنها و نمیکند خدمات ارائه و محتوا تولید درگیر را خود اپل نصب آن بر گوگل مانند شرکتها سایر تولیدی عاملهای سیستم که شرکت این است. اچتیسی درآمدشرکت میشودمنبع سود کسب دارد عهده بر خود را آنها مالکیت که توزیع شبکههای طریق از اپل اینشرکت اپل اپل(.عالوهبراین مدلکسبوکار آنالین )مانندفروشگاههای میکند. فروشگاه در خود تجاری طرفهای اپلیکیشنهای فروش طریق از که میسازد قادر را همراه تلفن دستگاههای برای ای.تی.اند.تی و آیتونر در موجود آهنگهای مانند اپل کند. پیدا دست سود به خود کنیم ایجاد نوآوری کسبوکار مدل در چگونه به دسترسی یا و جدید بازار یک ایجاد به میتواند نوآورانه کسبوکار مدل یک د ل مدلکسبوکار فرصتهایموجوددربازارهایفعلیمنجرشود.برایمثالشرکت فروش برای تولیدمحور سنتی مدل جایگزین که کرد سازی پیاده را محوری مشتری فعالیت کسبوکار مدل طراحی در تغییر شد. فروشیها خرده طریق از کامپیوترها زیرکانهایاست.حتیزمانیکهیکشرکتبهطورحتمتوانایجادتغییراتاساسیدر کسبوکار مدل در نوآوری ایجاد طریق از مهمی منافع هم باز باشد نداشته را صنعت فود فست غذاهای تاکوبل زنجیرهای رستورانهای مثال عنوان به میآورد. دست به جای به گرفت تصمیم میالدی 90 دهه اواخر در رستوران این میدهد. ارائه مکزیکی در و بپردازد رستوران در آن کردن گرم و غذا کردن فراهم به رستوران در غذا پخت شد. منتقل شرکت مرکزی دفتر به پختوپز و کردن خرد نظیر فعالیتهایی نتیجه فرستاده رستوران به پالستیکی بستهبندی در نیمپز صورت به غذا که صورت این به رد چندانی تغییر کسبوکار مدل این میشد. مصرف آماده و گرم آنجا در و میشد رستوران برای صرفه ایجاد طریق از ولی نکرد رستوران در شده ارائه غذای وضعیت کیفیت کنترل بهبود و کارآیی افزایش ضمن همچنین نمود. حاصل مزیت تاکوبل نوآوری ایجاد گیرد. قرار مشتریان اختیار در رستوران در بیشتری فضای تا شد باعث است: امکانپذیر فراوانی راههای از کسبوکار مدل در )محتوا( افزودنیکفعالیتجدید.فعالیتیبرایتولیدکنندگانویامصرفکنندگان )ساختاریاترکیب( ارتباطبرقرارکردنمیانفعالیتهاباشیوهایجدید )حکمرانی( درساختارمجریانفعالیتهایشرکت تغییر مدل طراحی در کننده تعیین و اصلی عنصر سه حکمرانی و ساختار محتوا مدل تا است کافی شده اشاره مورد سه از یکی حداقل تغییر هستند. کسبوکار کسبوکارتغییرکند. بزرگترین مثال برای دارد. اشاره انجام برای شده انتخاب فعالیتهای به محتوا را معمولی بانک یک فعالیتهای از فراتر فعالیتهایی بانکلمبیا نام به کلمبیا بانک خدمات به که کلمبیاییهایی از درصد نیازهای 60 رفع برای بانک این میدهد. انجام Mi- ( اعتباریخرد ارائهخدمات درخصوص دسترسیندارند فعالیتهایی بانکداری انجاممیدهد.بهمنظورعملیاتیشدناینفعالیتجدید بانکنیازمند )cro credit فعالیتهای ساختن مرتبط و کار نیروی آموزش و استخدام ارشد مدیران به آموزش تمرکز با کسبوکار مدل در نوآوری برای دیگری مثال بود. موجود سیستم به جدید میالدی 90 دهه اوایل در شدید مالی بحران از بعد است. IBM شرکت محتوا بر دهنده ارائه یک به افزار سخت کننده تامین یک از را خود فعالیتهای شرکت این درزمینهمشاوره تعمیرونگهداری فعالیتهایجدیدی خدماتمتمرکزنمود. IBM در بود. مهم و توجه قابل جابهجایی این نمود. اندازی راه خدمات و اطالعات فناوری همین طریق از IBM شرکت دالری میلیارد 96 درآمد از نیمی از بیش 2009 سال پرایس بود. ممکن سختی به آن از قبل سال 15 که چیزی آمد. دست به فعالیتها را ارتباطاتی آنالین مسافرتی آژانس این بگیرید. نظر در را )Priceline.com( الین سیستم و اعتباری کارتهای دهنده ارائه شرکتهای هواپیمایی شرکتهای بین مشتریان آن در که معکوس بازار معرفی با نمود. ایجاد دنیا سراسر در رزرواسیون مکانیزم الین پرایس میرساندند فروشندگان اطالع به را خود نظر مورد نرخهای و بپردازند تبادل به مربوطه طرفهای طریق آن از که داد توسعه را مبادلهای نوین کسبوکاری روش الین پرایس برسد. فروش به هواپیما بلیط نظیر مواردی آن بهوسیله این که نوینی ساختار کرد ایجاد شرکت فعالیتهای سیستم در نوآوری براساس را کرد. متمایز دیگر مسافرتی آژانسهای از را شرکت مثالی فرانشیز میدهد. انجام را فعالیتها کسی چه اینکه به دارد اشاره حکمرانی باشد. ارزشها به رسیدن برای کلیدی بهعنوان میتوان که است مورد این برای دست نکته این به میالدی 70 دهه اوایل در ژاپنی کارآفرین سوزوکی شیفومی قوانین برای ایدهآل پاسخ یک بود یافته توسعه آمریکا در که فرنشیر سیستم که یافت بود. شده اعمال فروشی خرده کانالهای به ژاپن دولت توسط که بود سختگیرانهای که نمود اجرا را فعالیت سیستم حکمرانی از جدیدی نوع سوزوکی فرانشیز وسیله به جلب و مشتریان سالیق با مطابقت طریق از و بود نیفتاده اتفاق ژاپن در زمان آن تا پرداخت. ارزش خلق به محلی( )پذیرش مشتریان رضایت افزایش را مناسب کسبوکار مدل انتخاب احتمال میتواند چگونه کمپانی یک اما دهد مدلهای اصلی محرکهای بهعنوان را هم به مرتبط و اصلی ارزش چهار ما مکمل روابط شدن قفل یا وابستگی بودن نوظهور و جدید نمودیم: معرفی کسبوکار کارآیی. و فعالیتها میان فعالیت سیستم وسیله به که است کسبوکار مدل نوآوری از درجهای بودن نوظهور است. تجسم قابل که دارد اشاره کسبوکار مدل فعالیتهای از دسته آن به شدن قفل یا وابستگی ماندن برای کسبوکار مدل اجزای میان در انگیزه افزایش یا جابجایی هزینه ایجاد به زا قسمتی نسپرسو مثال بهعنوان میشود. منجر فعالیت سیستم در کردن معامله و که نمود معرفی هزینه کم و جدید اسپرسوساز دستگاه یک که است نستله شرکت خریدار نسپوسو دستگاه یک خرید با میکرد. استفاده را نسپوسو قهوه کپسولهای میشد. منجر وابستگی به که کند خریداری بار هر را نسپرسو قهوه کپسول میبایست طریق از نسپرسو دستگاههای فروش طریق از سود کسب ضمن نستله ترتیب این به و ایجاد مستلزم محصول این اندازی راه میرسد. سود به نیز قهوه کپسولهای فروش است. فعالیتها سیستم طراحی در اساسی تغییرات حراجی ایجاد هدف با پلتفرمی ebay مثال بهعنوان فعالیتها بین مکمل روابط کرد. اندازی راه دوم دسته و نو کاالهای فروشندگان و خریداران برای اینترنت روی به که است صورت این به پلتفرم این پرداخت مکانیزم در کلیدی نیاز مورد عنصر اعتباری کارت خدمات به فروشندگان زمانیکه حتی تا میدهد را امکان این خریداران پال پی شرکت کنند. استفاده پرداخت برای اعتباری کارت از هم باز ندارند دسترسی را کاری چنین شد تصاحب ebay توسط که آنالین پرداخت شرکت یک بهعنوان مبادله آن بدون که نحوی به میکند تسهیل را مبادالت شکلگیری و میدهد ارائه فعالیت سیستم به افزوده ارزش اثر یک پال پی دیگر عبارت به نمیشود. تکمیل میگذارد. ebay فعالیت سیستم داخلی تبادالت طریق از هزینهها در صرفهجویی به بخشی اثر یک بلکه کرد حمایت خردهفروشیها به تخفیف ارائه از تنها نه مارت وال دارد. اشاره وال میکرد. پشتیبانی را شرکت هزینه کم استراتژی که کرد طراحی فعالیت سیستم کراس لجستیکی مانند پیچیده و تخصصی فرایندهای مجموعهای زمان مرور به مارت پایینتر را هزینههایش تا کرد کمک شرکت به فرایند این است. داده توسعه را داکینگ پژوهشها نتیجه شد. مارت وال برای رقابتی مزیت کسب باعث و دارد نگه رقبا از کسبوکار مدل در ارزش خلق پتانسیل محرکها این از یک هر که میدهد پیشنهاد میدهند. افزایش را کسبوکار مدل در )وابستگیها( ارتباطات چند به مدیران یا کارآفرینان بوسیله کسبوکار مدل در وابستگیها( )یا ارتباطات هب میکنند انتخاب را سازمان فعالیتهای مجموعه زمانیکه میشود. ایجاد روش دارند. توجه مشتریان شده ادراک نیازهای به گفتن پاسخ برای وابستگیها و ارتباطات کسبوکار مدل یک دهنده شکل عناصر میان وابستگیها( )یا ارتباطات مثال برای باشند. وابسته هم به میتوانند زیادی حد تا حکمرانی و ساختار محتوا 70

71 گرفت. شکل وثیقه بدون و کوچک مستقیم وامهای ارائه هدف با prosper شرکت این دهندگان وام به هوشمندانه تصمیم یک اخذ با زود خیلی شرکت این موسسان این به پاسخ در ساختاری تصمیم این کنند. انتخاب را گیرنده وام که دادند را امکان و شوند مرتبط هم به چگونه گیرندگان وام و دهندگان وام که گرفت شکل سئوال مشتریان به شرکت از انتخاب و ارزشیابی به مربوط فعالیتهای تا شد باعث امر این شود. منتقل درآمدی مدل و کسبوکار مدل میان )وابستگی( ارتباط درآمدی مدل و کسبوکار مدل میان )ارتباط( وابستگیها به میبایست مدیران مدل که دارد اشاره مشخصی روشهای به درآمدی مدل باشند. داشته توجه ایجاد سازمان برای و ارزش ایجاد مشتریان برای آن طریق از میتواند کسبوکار مدل وسیله به که ارزشهایی سازمان آن وسیله به که است روشی درواقع کند. درآمد کی بهعنوان درآمدی مدل میدهد. تخصیص ذینفعان به را شده خلق کسبوکار کامل را کسبوکار مدل طراحی نتیجه در و محصول طراحی قیمتگذاری استراتژی وسایل شارژ خدمات کردن فراهم آن کسبوکار هدف که بترپلیس شرکت میکند. است. موضوع این برای مثالی بود برقی نقلیه و خدمات ارائه بر بیشتر نیز )Better Place( پلیسبتر کسبوکار مدل به منجر امر این وسایل. آن خود تا داشت تمرکز برقی نقلیه وسایل شارژ شبکههای سهامداران آن کسبوکار شرکای که شد نوآورانه ساختار با کسبوکار مدل یک ایجاد بودند.... و پاک انرژیهای تولیدکنندگان نقلیه وسایل تولیدکنندگان شرکت اصلی مشتریان از متغیر یا یکنواخت نرخ خدمات ارائه برای که همراه تلفن اپراتورهای همانند براساس تا گرفت تصمیم نیز )Better Place( پلیسبتر میکنند دریافت خود میان وابستگی به بنابراین کند. دریافت پول آنها از )مایل( مشتریان مصرف میزان و کسبوکار مدل مفهوم اینکه علیرغم کرد. توجه درآمدی مدل و کسبوکار مدل تفکیکناپذیرند. و بوده مرتبط هم به است ممکن ولی است متفاوت درآمدی مدل خود خرید از پس مشتری که بود بهگونهای ژیلت قیمتگذاری استراتژی مثال برای گران نسبت به تیغهای میبایست بعدی استفادههای برای قیمت ارزان تراشهای میکرد. خریداری را ژیلت تاکید کسبوکار مدل نوآوران به )Better Place( پلیسبتر مثال توجه: چالشانگیز اساسا مجزا و مختلف فعالیتهای استراتژیک و فنی شناخت که میکند به توجه با است. زیاد اغلب نشده پیشبینی فعالیتهای تعداد چراکه بود خواهد فعالیتهای از بسیاری ارتباطات و اطالعات فناوریهای زمینه در مداوم پیشرفتهای تغییرات ایجاد بهعالوه شوند. شکست به منجر میتواند نشدنی جدا و تفکیک غیرقابل خاص فعالیت یک عملکرد بهبود با مقایسه در شرکت فعالیتهای سیستم کل در است. نظاممند و کلیگرا تفکر یک نیازمند از استفاده یا دشوار و نامساعد اقتصادی شرایط هنگام یا و بحران وقوع زمان در مدیران گزینه اولین نقص و بیعیب کسبوکار مدل از استفاده جدید فرصتهای نتیجه در است. زیاد بسیار تغییرات برابر در مقاومت زمانیکه بهخصوص بود. نخواهد شد. نخواهد کشیده چالش به زیادی مدت برای موجود کسبوکار مدل شوند مطرح میبایست جدید مدل یک راهاندازی از قبل که سئواالتی آن در منابع که امروزی ارتباطات عصر در که است آن از حاکی پژوهش نتایج فرایندها و محصوالت از فراتر میبایست مدیران و کارآفرینان هستند محدود بسیار با را شرکت فعلی مدل که زمانی کنند. تمرکز کسبوکار مدل در نوآوری ایجاد به موجود فرصتهای از باشد مدیران کرده مواجه سود حاشیه در مشکل و درآمد کاهش شش میشود پیشنهاد مدیران به کنند. استفاده جدید سود جریان و درآمد ایجاد برای باشند: داشته مدنظر جدید کسبوکار مدل ایجاد هنگام در را زیر پرسش میشود داده پاسخ شدهای ادراک نیازهای چه به جدید مدل وسیله به است نیاز شده ادراک نیازهای این به پاسخگویی برای جدیدی فعالیتهای چه )نوآوری شوند مرتبط هم به جدید شیوهای به میتواند نوآورانه فعالیتهای چگونه کسبوکار( مدل ساختار شرکت کند اجرا را کسبوکار مدل فعالیتهای از کدام هر میبایست کسی چه )نوآوری است مناسب ساختار این حکمرانی برای چیدمانی چه مشتریان یا شرکا کسبوکار( مدل حاکمیت ایجاد کسبوکار شرکای از کدام هر برای جدید کسبوکار مدل طریق از چگونه میشود ارز چیست ارزش خلق منظور به شرکت کسبوکار مدل با متناسب درآمدی مدل گروهیل مک کسبوکار مدل باال سئواالت به پاسخگویی نحوه درک منظور به با )کتابهایی تجاری و عمومی کتابهای آمریکا در بگیرید. نظر در را کتاب( )انتشار را نشر صنعت درآمد 55 درصد حدود مشهور( نویسندگان با یا مصرفکننده موضوع این سهم بقیه تخصصی و دانشگاهی کتابهای که است حالی در این دارند. اختیار در الکترونیکی کتابخوان دستگاههای که حالی در میدهند. اختصاص خود به را صنعت رشن هزینهبر و زمانبر فرایندهای میشوند محبوبتر روزبهروز پد آی و کیندل مثل در فعال رقبای دیگر و آمازون گوگل است. نکرده چندانی تغییر سالها طول در کتاب به مشتریان عالیق جذب زمینه در چشمگیری رشد با اطالعات و محتوا تامین زمینه شدهاند. مواجه الکترونیکی فرصتهای سمت به ضروری تقاضای به دستیابی برای راهی دنبال به اروپایی و آمریکایی ناشران ارتقاء و حفظ برای حمل قابل دستگاههای روی دیجیتال محتوای نشر و تولید منظور جدیدی فعالیتهای اجرای نیازمند است ممکن کار این هستند. شرکت ارزشهای نظر به بعید وجود این با کسبوکار(. مدل در جدید )محتوای باشد ناشران توسط کاهش آن تقاضای تنها بلکه بروند بین از کامال سنتی کاغذی کتابهای که میرسد ممکن آن از پشتیبانی و سایت روی کاتالوگ قراردادن طراحی اساس این بر مییابد. ارائه چاپ صنعت کسبوکار مدلهای در جدید و اصلی فعالیتهای بهعنوان است سنتی فروشی خرده مغازههای جای به ناشران جدید مدل اساس بر عالوه به شوند. توسعه جزء خریداران جذب هدف با را خود بازاریابی جدید فعالیتهای میبایست تصمیمگیری و آنها گرفتن قرار ترتیب یکدیگر به مختلف فعالیتهای ارتباط دهند. تعامل در یکدیگر با جدید کسبوکار مدل در چگونه دینفعان اینکه خصوص در مطلب این مثال کسبوکار( مدل در جدید )ساختار است فراوان دقت نیازمد باشند کننده توزیع کسبوکار شرکای با تعامل برای هیل گرو مک که است روشهایی هیل گرو مک روشها این طریق از کرد. انتخاب آمازون و اپل مثل خود دیجیتال دسترسی امکان و کرد توزیع خود خرد کنندگان مصرف میان را دیجیتال محتوای تولید میان ارتباط ساخت. فراهم دیجیتال فروشی خرده بازار به را شرکت عظیم توزیع و زمینه این متخصصین سایر و ویراستاران نویسندگان مثل محتوا کنندگان نکته این به میشود.باید محسوب کسبوکار مدل تپنده قلب بهعنوان کنندگان شرکت این توسط که جدید کسبوکار مدل فعالیتهای از یک هر که شود توجه برای است. بستان بده در فراوان دقت نیازمد میشود انجام کسبوکاراش شرکای یا هیل گرو مک جدید دستگاههای طریق از میبایست شده منتشر محتواهای آیا مثال پد( )آی اپل و )کیندل( آمازون پیشنهادی دستگاههای یا شوند مشتری تحویل از وسیعی طیف با سازگار اینترنتی فرمهای پلت طریق از باید محتواها این آیا یا شوند منتشر دستگاهها تامل آن مورد در میبایست انتشاراتها که هستند مهمی مدیریتی تصمیمات اینها ایجاد طریق از میکنند فعالیت جدید کسبوکار مدلهای اساس بر که ناشرانی کنند. فرایندهای در چشمگیر اثربخشیهای و فعالیتها میان ارتباط و مکمل فعالیتهای میکنند. ارزش خلق میآیند بهوجود کسبوکار جدید مدلهای طریق از که نشر مورد میتوانند کسبوکار مدلهای این با مرتبط درآمدی مدلهای از فراوانی تعداد شده دانلود نسخ تعداد از مستقل آبونمان براساس قیمتگذاری مانند گیرند قرار توجه میشوند. زمان مشمول که محصوالتی برای ارزشی قیمتگذاری و موردی قیمتگذاری جمعبندی شرکت اصلی هویت تا میکند کمک مدیران به شده مطرح پرسش 6 به توجه بشناسند. دارند فعالیت آن در که سازمانی محیط و ارتباطی شبکههای در را خود به میکند کمک اجرایی مدیران به کسبوکار مدل از دورنمایی کشیدن تصویر به ساخت و هدفمند طراحی کنند. ساختارمند را شرکت فعالیتهای هدفمند صورت هب میتواند کارآفرینان و عامل مدیران کلیدی و اصلی وظیفه بهعنوان کسبوکار مدل طرفهای از فراتر تا کند کمک شرکت به و شود محسوب نوآوری مهم منبع عنوان رویکرد این شاید اینکه همه از مهمتر بردارند. گام خود سنتی مشتریان و رقبا تجاری جای به نوآوری به سیستماتیک و کلنگرانه رویکرد یک شکلگیری تشویق موجب به اقدام زمان در که است این مدیران به ما پیام شود. جداگانه و انفرادی رویکرد یک فعالیتهای سیستم جزئیات بهبود از قبل و درختان به نه کنید نگاه جنگل به نوآوری باشید. داشته کلنگر دید اینکه جمله یک در و کنید طراحی را شرکت 2012 بهار / اسلوئن تی آی ام منبع: ارتباطات عصر در منابع که امروزی بسیار آن در هستند محدود کارآفرینان مدیران و فراتر میبایست و محصوالت از ایجاد به فرایندها مدل در نوآوری تمرکز کسبوکار کنند. نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 71

72 نگر ینده آ 1393 دی / سوم و سی شماره مدیران راهنمای زائده استرس مدرن زندگی با هم ما و است میشویم روبرو آن آن با اگر ولی روبرو هوشمندانه همچون نشویم تمام مهیب سیلی خود با را ما زندگی برد. خواهد در ما زندگی اجتنابناپذیر وجوه از یکی استرس که نیست معنی بدان این اما است. بیستویکم قرن در هستیم. بیپناه و خلعسالح آسیب این برابر در ما در مهم تاثیری میتوانند که را قول نقل ۴۰ ادامه کار محیط در کارمندان و مدیران استرس کاهش زیرند: شرح به که کردهایم گردآوری باشند داشته که ایناست راه بهترین شدید استرس هنگام در انرژیتان و عصبانیت تا دارید نگه مشغول را خودتان شود. مثبت کاری صرف کانادایی بازرگان الکوال لی ما توانایی استرس مقابل در سالح بزرگترین است. گوناگون افکار میان از فکر یک انتخاب برای انگلیسی روانشناس جیمز ویلیام کارمندتان استرس عامل ایناست واقعیت و بیماری خیابان ترافیک همسرتان بچههایتان شما تفکر نوع بلکه نیست قبیل این از چیزهایی استرسزاست. که چیزهاست این به نسبت امریکایی نویسنده برنستاین اندرو به اعتقادشان آدمها روانی فروپاشی دالیل از یکی است. مهم بینهایت کارشان که است این انگلیسی فیلسوف راسل برتراند دادن گوش گشتن ول نکردن کار هیچ ارزش خود به و نمیشنویم معموال که را چیزهایی تمام به نگیرید. کم دست را ندادن زحمت انگلیسی نویسندة میلنه ای. ای. باشید. میخواهید که است چیزی آن تنش هستید. که است چیزی آن آرامش چینی ضربالمثل نکنید ویران ندارید آنچه سودای با دارید را آنچه روزی دارید امروز آنچه باشید داشته خاطر به است. بوده رویایتان یونانی فیلسوف اپیکور هستید»اینجا«که میآید بوجود وقتی استرس باشید.»آنجا«میخواهید ولی امریکایی نویسنده تال اکهارت اهمیت بیشترین که نیستند بزرگ لذتهای این چیزهای از بزرگ لذتهای ساختن بلکه دارند را دارد. اهمیت کوچک امریکایی نویسندة وبستر جین میکنیم آرزو را سختی بدون زندگی که هنگامی رشد توفان در بلوط درختان که بیاور یادمان به میشود. متولد فشار در الماس و میکنند فرانسوی نویسنده مارشال پیتر عوض آنرا باید ندارید دوست را چیزی که وقتی فکرتان طرز باید دهید تغییرش نمیتوانید اگر کنید. هستید استرس دچار آیا میکند یاری استرس کاهش در را مدیران که قول نقل ۴۰ نکنید. شکایت و گله اما دهید. تغییر آن به نسبت را آلمانی نویسنده و شاعر آنگلو مایا دست به سعادتمندانه زندگی با همیشه آرامش شرایط در که معناست این به آرامش گاهی نمیآید. ایجاد ذهنی ثبات خود برای بتوان زندگی پرتالطم کرد. انگلیسی نویسنده تیلر بات جیل دور به تشویش از زندگی در میخواهید اگر کنید. زندگی لحظه در باشید حقیقت زندگی کتاب نویسندة ماربولی استیو آزادی و کار محیط در استرس کاهش برای راه مهمترین انتخاب دقت با را برمان و دور آدمهای که است این کنیم. امریکایی کارآفرین شل جسی سرخوشی با را مصائب انسان اگر میشود زیبا رنج با بلکه بیقیدی سر از نه سرخوشی بگذارند سر از ذهنی. عظمت به توسل یونانی فیلسوف ارسطو که نیست این خاطر به آدمها استرس بیشتر است خاطر این به بلکه است زیاد کارشان حجم است. فراوان نیمهتمامشان کارهای که انگلیسی نویسنده آلن دیوید چطور که است این ما استرس مبنای چطور و میکنیم درک را دشوار موقعیتهای در اگر میدهیم. نشان واکنش آنها به نسبت کنید تمرکز منفی جنبههای روی موقعیتی هر به اگر اما باشید. داشته را باال استرسی انتظار باید زیادی حد تا کنید توجه وقایع مثبت جنبههای کرد. خواهد فروکش استرستان کانادایی نویسنده پالسیفر کاترین زندگی که کنید تربیت طوری را ذهنتان اگر باشد باید که همانطور نه هست که همانطور را میرسید. آرامش به کند ادارک انگلیسی روانشناس دایر وین درون در را آرامش نمیتوانیم که هنگامی نمیتوانیم هم دیگری جای هیچ بیابیم خودمان کنیم. پیدا را آن فرانسوی نویسندة روشفوکو دال فرانسوا اهمیتی که چیزی برای کردن کار سخت کار سخت است استرس نامش ندارد برایمان نامش هستیم شیفتهاش که چیزی برای کردن است. شوق آغاز چرا با کتاب نویسندة سینک سیمون کنید نمیکند جلوگیری بد اتفاقات وقوع از اضطراب اتفاقات از نتوانید که میگیرد را شما جلو فقط ببرید. لذت خوب ناشناس دارند اهمیت دنیا در که کارهایی تمام میان از قرار فهرست انتهای در کردن کار موثرتر و بیشتر دارند. امریکایی نویسنده دالی مایک است. استرس منبع مهمترین واقعیت انگلیسی تاملین نویسنده لیلی با هم ما و است مدرن زندگی زائده استرس روبرو هوشمندانه آن با اگر ولی میشویم روبرو آن با را ما زندگی تمام مهیب سیلی همچون نشویم برد. خواهد خود امریکایی نویسنده پیس دانزا از سوال یک میشوید استرس دچار که وقتی پنج شدهام دچارش که مشکلی آیا بپرسید: خود کاری بود بله پاسخ اگر دارد. اهمیت هم دیگر سال منفی پاسخ اگر ولی بکنید مشکل آن حل برای داشت. نخواهید راهحل به نیازی بود 72

73 فرانسوی نویسنده پالسیفر کاترین این با انسان که میافتد اتفاق زمانی فردی بلوغ است. تنش سراسر زندگی که بیاید کنار واقعیت فرانسوی نویسنده لیبمان ال جاشوا استراحت بعدش و نکرد هیچ که زیباست چقدر کرد. ضربالمثلاسپانیایی وضعیت این در است. کور وضعیتی استرس دارد. فوریت همهچیز میکنیم فکر امریکایی نویسندة گلدبرگ ناتالی برای قوی محرکی عنوان به استرس از باید آنها. انجام در مانعی نه کرد استفاده کارها انجام و استرس کتاب نویسنده جانسون استنلی آرامش با رودخانهای کنار در را روز تمام که مردی است. موفق مردی گذرانده گناه احساس فیلسوفچینی ما واکنش میکشد را ما که نیست استرس این میکشد. را ما که است استرس به نسبت انگلیسی روانشناس سیل هانس زندگی در چیزی نیست. الزم همیشه کار مقدس. بطالت نام به هست شاعر و نویسنده مکدانلد جورج اسکاتلندی نیست. دائمی فکسنی دنیای این در چیز هیچ ما. مشکالت حتی چاپلین چارلی آرامش باعث بگیریم یاد را فراموشی اینکه میشود. درونی نویسنده سایر جی. رابرت وقت آن برای که است زمانی استراحت زمان ندارید. امریکایی روزنامهنگار هریس جی. سیدنی. بلکه نیست. شده آماده پیش از چیزی شادی شماست. خود اعمال حاصل الما داالیی ساختهایم خودمان برای امروز که دنیایی دهیم تغییر آنرا نمیتوانیم ماست تفکر ماحصل دهیم. تغییر را تفکرمان اینکه مگر آلبرتاینشتاین اتاق هرگز است ممکن که چیزی مورد در باشید. خوشبین ندهید. راه دل به تشویش نیفتد بنجامینفرانکلین میکنم نگاه گذشتهام ترسهای به که وقتی مرگ بستر در که میافتم پیرمردی قصة یاد به که داشته زیادی مشکالت زندگی در میگفت است. نیفتاده اتفاق برایش هرگز چرچیل وینستن زحمت به را خودتان کوچک چیزهای خاطر به دهید قرار کارتان سرلوحه را اصل این اگر نیندازید. است. کوچک همهچیز درمییابید ناشناس پول یعنی زمان میشود شما شرکت رشد باعث نامحدود مرخصی آیا یا او میدهد. نامحدود مرخصی کارمندانش به که کرد اعالم اخیرا ویرجین کمپانی مدیر برانسن ریچارد بیشتری درآمد برگردانی را وقتشان آدمها به اگر نمیدانند: دیگران که کرده کشف را چیزی یا است دیوانه کرد. خواهی کسب آوریم دست به پول تا میدهیم را زمان چرا همیشه معموال و روشن معامله است. آن با زمان معاوضة درآوردن پول راه تنها داد یاد ما به صنعتی عصر عصر در اما میدهم. پول شما به من و میدهید من به روز در را وقتتان از ساعت ۱۰ تا ۸ شما بود: یکسان آنها به را کارمندان وقت اگر که میشوند متوجه دارند کمکم کمپانیها است. ظهور حال در نو چیزی حاضر مثل دارد. حقیقت اما میرسد نظر به غیرمنطقی گزاره این میسازند. شما برای بیشتری پول دهید بازپس دید. خواهند عمل در تنها را آن حقانیت سنتگرایان که میکند پیاده را ایدهای دارد برانسن همیشه است مؤثر نامحدود مرخصی چرا این دلیلش بگذاریم کنار میگذرد آن قدمت از سال ۱۷۰ از بیش که را ماهانه مرخصی سیستم باید چرا شرایط در که داریم کار نیروی از نسلی که حاال و است بوده بدی ایدة هم زمان همان در ایده این که است سالی ۴۰ زیر کارمند هیچ تقریبا است. بدتر هم گذشته از حتی ایده این نکردهاند رشد هم شدن صنعتی عصر نتیجه کار دنیای مقتضیات که دهد تطبیق شرایطی در محور زمان کاری سیستم با را خودش نمیتواند شرکت مثال میکنند استفاده نامحدود مرخصی سیستم از که سالهاست شرکتها از بسیاری شدهاند. محور میپردازد. پمپ تولید کار به و کرده آغاز را فعالیتاش ۱۹۵۱ سال از که است شرکتها این از یکی سمکو از و شد منتقل سملر ریکاردو به ۱۹۸۱ سال از میشد اداره سنتی شیوة با پیشتر که شرکت این مالکیت مرخصی سیستم و جهان کاری محیطهای دلپذیرترین از یکی به شد تبدیل شرکت این که بود بعد به آن محیط به انسانی اصول که بود شده باعث و میشد اعمال شرکت این در که بود اصولی از یکی فقط نامحدود یک بر بالغ سرمایهاش امروز و داشت سرمایه دالر میلیون چهار ۱۹۸۱ سال در کمپانی این گردد. باز کار بکند. نمیتوانست هم را تصورش حتی رییسش که داشته رشدی چنان سالها این در و است دالر میلیارد شرکتهای برخی اکنون و میکنند کار سیستم این با سالهاست هم فناوری ارائهدهندة شرکتهای از برخی و ارونتو شرکتهای هستند. نامحدود مرخصی از استفاده برای خود سازمان در تجدیدنظر حال در هم سنتی دوباره افراد شود باعث که چیزی هر میگیرند یاد دارند آنها هستند. شرکتها این از نمونه دو تنها نتفلیکس بر در شرکت برای را خودش سود و فایده گیرند دست به را زندگیشان مدیریت بیشتری خاطر فراغ با بتوانند است. صنعتی عصر در ما پدران اعتقادات مقابل نقطة دقیقا اعتقاد این داشت. خواهد نامحدود تعطیالت برای کمکهزینه سرمایهگذاری به بیشتری تمایل سهامداران ببخشید بهبود شرکتتان در کار محیط در را انسانی اصول اگر کمکهزینه دالر ۱۵۰۰ میروند تعطیالت به که کارمندانی به ما شرکت میکنند. پیدا شما شرکت در واقعا که کند اثبات بتواند رسیدهایی ارائة با او که میپردازد فرد به زمانی تنها را هزینه این اما میکند پرداخت که مقاالتی مثال و حاکماند زمینه این در شدن صنعتی عصر دیدگاههای هنوز البته است. بوده تعطیالت در حمایت با تفاوتی ماهیتا حرفها نوع این ولی مینگرند پدیده این به بدبینانه شدهاند منتشر تایم مجلة در اخیرا واقعیت دارند. سستی بنیاد عمدتا میشوند ارائه نامحدود مرخصی علیه بر که استداللهایی ندارند. بردهداری از وت با که تو برای نه بینظیر شرکتی آنها و باشند داشته کنترل زمانشان بر بده اجازه آدمها به است. ساده است. پول شکل جدیدترین زمان حاضر عصر در ساخت. خواهند کمکم کمپانیها متوجه دارند اگر که میشوند کارمندان وقت بازپس آنها به را بیشتری پول دهید شما برای این میسازند. غیرمنطقی گزاره اما میرسد نظر به دارد. حقیقت نگر 1393 دی / سوم و سی شماره ینده آ 73

74 مختلف زبانهای به مدیریت اصول درباره زیادی کتابهای اخیر دهه چند در اکبری: علیرضا سودمندی معلومات کتابها این از بسیاری اگرچه است. شده منتشر و تالیف دنیا سراسر در افراطی تئوریپردازی ورطه به کتابها این از بسیاری اما میدهند قرار مدیران اختیار در روز هر مدیری هر که ملموسی و واقعی تنگناهای و مشکالت از فارغ و درغلتیدهاند القا خواننده به مدیریت اصول بهعنوان را نکاتی میکند نرم دستوپنجه آن با مدیران برای کار محیط واقعی شرایط در حد چه تا نیست معلوم هیچ که میکنند ساده»راهنمای کتاب مولفان نیومن پیتر و هویل مایکل بود. خواهد چارهساز با باید را مدیریت اصول که معتقدند بزرگ«مدیران اساسی 15 ویژگی مدیریت: استخراج موفق و بزرگ مدیران شخصی تجربیات و کار محیط واقعی شرایط از الهام مدیران برای را اساسی ویژگی 15 واقعی تجربیات براساس کتاب این در آنها کرد. تدوین و بررسی مورد تفصیل به مجزا فصلی در را ویژگیها این از یک هر و برمیشمرند بزرگ و موفق خواند. خواهید را 15 گانه فصول این از یکی ترجمه آیندهنگر از شماره هر در پس این از میدهند. قرار گروهی کار به باور اساسی ویژگی 15 بزرگ مدیران هویل مایکل نیومن پیتر و اکبری علیرضا ترجمه ششم بخش - پاورقی در میرسد نظر به ظاهر در آنچه از بیش معنایی است برنده بهتر تیم که شعار این شد خواهد برنده تیمی که معناست این به شعار این میکنند فکر عموما مردم دارد. بر که است این هم آن و دارد هم دیگری معنای جمله این اما دارد. بهتری بازیکنان که تیم مورد در زیادی گفتههای دهد. ارائه بهتری گروهی کار که شد خواهد برنده تیمی دارد: وجود گروهی کار و ممکن میکند. تضمین را آن موفقیت که است واحد کل یک عنوان به تیم عملکرد با هماهنگ آنها اگر ولی باشید داشته را منفرد ستارگان از گروه بزرگترین شما است ندارد. ارزش هم سکة یک اندازة به حتی تیم آن نکنند بازی یکدیگر امریکایی بیسبال ستارة راث بیب دیگران با آمدن کنار توانائی کند کسب میتواند انسان هر که کیفیتی مهمترین هستم. آرزویش در دیگری چیز هر از بیش من که است کیفیتی این است. کارنگی اندرو رفت. خواهیم بین از یکی یکی وگرنه باشیم متحد هم با همه باید بنجامینفرانکلین بیتدبیر: مدیران هستند. تکرو نمیکنند. مطرح کسی با را مشکالت ندارند. خودشان کارمندان با گذاشتن جلسه به تمایلی دارند. ظاهری رابطة کارمندانشان با بود شده برگزیده مدیریت به نفتی شرکتی در اخیرا که مدیری از پشتگرمی به که داد پاسخ او چیست. در موفقیتاش رمز شد پرسیده شده مطمئن او است. رسیده نقطه این به میکردند کار برایش که کسانی بود کرده حمایت آنها از دیدهاند تعلیم خوبی به کارکنان تمام که بود ارتقاء مدیر این که هنگامی و میکردند همفکری مشکالت حل برای آنها گرفتهاند. قرار تشویق مورد هم کارمندانش که کرده حاصل اطمینان کرد پیدا آنان ارتقا باعث او که میدیدند چون ماندند همراهش او کاری تیم که بود طبیعی میشود. نگر ینده آ نگر ینده آ دی مهر / سوم / سیام و شماره اگر میگیرند: خود عمل از نکوتر پاداشی تن دو زیرا تن یک از است نیکتر تن دو که کس آن شوربخت اما میکند دراز سویش به یاری دست دیگری آن فتاد فرو یکی باشد. نداشته یاریگری و افتد فرو عهدعتیق داشته جهانی تفکری نفر یک حتی بیآنکه شوند حل میتوانند جهانی مشکالت باشد.مورچههاراببینید. استیوجانسن نویسندةامریکایی زد کف نمیشود دست یک با ضربالمثلقدیمی ندارد. معنایی»من«تیم یک در شعارتیمهاکیمونترالکانادینز خوب: مدیران میکنند. مطرح دیگران با را مشکالتشان پیشنهادکمکبهکارمندانشانمیدهند. رد دیگران با را نظراتشان که میشوند خوشحال و میکنند نظرخواهی دیگران از میانبگذارند. استفادهمیکنند. ازمهارتهایکارمندانشان. میپذیرند را کاریشان تیم جمعی توافق نتیجة بشناسند. را کارمندانشان تا میکنند صرف زمان میکنند. تمرین را بستان بده میگوید: داکر پیتر فعالیت با موفقی کمپانی هیچ اداری مرسوم سلسلهمراتب و کاغذبازیها از»فارغ دارند«. اجرایی تیم کمپانیها این نمیرسد. موفقیت به یکنفره بازدهی تنها نه کاری تیم یک زیرا میدانند را کاریشان تیم ارزش خوب مدیران باعث که میکند ایجاد چارچوبی بلکه دارد اعضایش تکتک بازده مجموع از بیشتر میتواند کاری تیم یک کارکنان از کدام هر میشود. اعضا تکتک در رضایت حس هرگز بود ممکن فردی کار صورت در که شود متصور خود برای را موفقیت از سهمی نشود. حاصل به مدرسه آن مدیر که میکرد تحصیل مدرسهای در که داشت پسری ما از یکی دارند. تبحر ورزش زمینة در پسرها از بعضی که میدانست او داشت. اعتقاد اصل این هیچ در که بودند کسانی اما... و هنر زمینة در بعضی موسیقی زمینة در بعضی بود سوال این به پرسش دنبال به او بودند. نداده نشان خود از شایانی استعداد زمینهای موقعی کارگیرد. به مدرسه برای مفید زمینهای در دانشآموزان این میتواند چطور که ار»ناشناخته«بچههای این او میآمدند مدرسه از بازدید برای بچهها مادر و پدر که میکرد. مدرسه در والدین گرداندن مأمور مدرسه در بخاطرش آنها که بود کاری دیگر حاال چون میشدند ذوقزده بچهها این کرده اعتماد آنها به کاری در مدیر چون بودند شده مغرور آنها میشدند. شناخته یک در گروهی کار چارچوب در بدهند. دست از را او اعتماد نمیخواستند آنها و بود و موفقیت برای افقی و شانس کسی هر و میشود تعیین نقشی کس هر برای تیم داشت. خواهد دیدهشدن 74

75 میالد پیامبر اکرم )ص( و هفته وحدت بر تمامی مسلمانان جهان مبارک باد

76 No.33 Jan