O VOLUNTARIADO E AS PERSOAS CON EIVAS PSÍQUICAS. Monserrat Baró Sans Presidenta Fundación Privada Tutelar ACIDH Traducción Xaquin Barrientos

Transcrição

1 Q-31g O VOLUNTARIADO E AS PERSOAS CON EIVAS PSÍQUICAS. Monserrat Baró Sans Presidenta Fundación Privada Tutelar ACIDH Traducción Xaquin Barrientos 1. Limiar 2. Eivas psíquicas 3. Integrazón 4. Funcións e tarefas que pode facer un voluntario 5. Perfil do voluntario. Motivazón. Dereitos e deberes. 1. LIMIAR Os voluntarios acadaron ser persoas recoñecidas na nosa sociedade, teñen un perfil human. Sensibles ás necesidades dos demais, solidarias e atentas para dar resposta a aquelas carenzas que non están cubertas, os voluntarios representan un tecido social que permite dar unha mellor calidade de vida a moitas persoas. Hoxe, non queremos falar tanto da acción dos voluntarios en xeral, senón das actuacións e do perfil dos voluntarios coas persoas que chamamos eivados psíquicos. Por iso falaremos dunha actuazón moito mais especializada, porque cando falamos de eivas non podemos facelo dun xeito global, senón que poderemos clasificar as eivas, xa que a acción do voluntario tamén será moito mais especifica segundo o colectivo de persoas eivadas a quen vaia dirixida a súa acción voluntaria. Convén en primeiro lugar, explicar que hoxe as eivas representan na nosa sociedade un ámbito de intervenzón social prioritario. A pesares delo aínda convén concienciar e sensibilizar a todos sobre a situazón destes sectores a miúdo demasiado esquecidos. Por este motivo, coñecer que son e que representan as eivas, é importante antes de falar da actuazón do voluntario neste eido. 2. EIVAS PSÍQUICAS Falemos pois dos conceptos de eivas. Cando falamos de eivas hai na base algunha deficenza. Por iso esta deficenza comporta sempre unha discapacidade, sexa física, psíquica ou sensorial. Hoxe, farei un resumo polo que fai ás eivas psíquicas, que é o tema que nos ocupa ó falar da acción do voluntario con estas persoas e cal será o seu perfil. As eivas psíquicas tampouco poden ficar englobadas nun mesmo concepto, porque se ben teñen en común que a parte de deficenza sempre fai referenza ó psiquismo da persoa, e 1

2 polo tanto ten repercusión no seu comportamento, as causas poden ser diversas e os graos de afectazón tamén, polo cal a intervenzón tamén será diferente. Segundo os criterios estabelecidos pola OMS, a eiva psíquica comporta unha capacidade inferior á mediana da poboación que manifestase no curso do seu desenrolo, e asociase a unha crara alterazón dos comportamentos adaptativos, maduración, aprendizaxes ou axudas sociais; ten moita importancia o redor social e a estimulazón do neno nos seus primeiros anos de vida. Mais o que determina o grao de deficenza é a afectazón da persoa, xa que as causas da mesma poden ser múltiples, sexan hereditarias ou xenéticas, enfermidades dexenerativas, problemas perante o embarazo ou factores socio familiares que poden afectar o desenrolo dos primeiros anos de vida, e moitas mais. 3. INTEGRAZÓN Sexa cal sexa o grao da súa afectazón, tódalas persoas necesitan ser tratadas como tales, como persoas, para dar a resposta axeitada ás súas necesidades ca máxima naturalidade posíbel, porque a miúdo a persoa con eiva xa sofre un sentimento de ser tratada diferente, polo tanto estarase atento a non sobreprotexela, a non facerlle aquelo que ela pode facer, e traballar para que poda estar o mais integrada posíbel na sociedade. A verba integrazón define este troco de actitude; isto concretase coa plena aceptación da súa realidade, eliminar todas aquelas barreiras que a podan facer sentir marxinada e ofrecerlle todo o que ela necesite para sentirse nas mesmas condicións que o resto de cidadáns. En definitiva, será a aceptazón de cada persoa por ela mesma, independentemente do seu grao de discapacidade. O voluntario/a que adicase ás persoas con eivas psíquicas, terá coñecemento da realidade destas persoas, as súas posibilidades e as súas limitacións, potenciando mais aquelo que poden facer e non tanto fixándose nas súas limitacións. Os voluntarios que colaboren cas persoas con eivas psíquicas serán conscientes das desvantaxes que sofren xa que as poderíamos paliar se procuramos que melloren as relacións sociais, o acceso a un ensino regrado, o acceso ó lecer e ó deporte, o acceso á cultura, etc. Todas estas desvantaxes poderanse subsanar cunhas actividades adaptadas ás súas carenzas a fin e efecto de favorecer a súa integrazón á vida cotiá. 2

3 4. FUNCIÓNS E TAREFAS QUE PODE FACER O VOLUNTARIO O voluntario ten unha función moi importante neste colectivo de persoas, onde pode colaborar cos programas que levan a termo tódalas entidades que traballan en prol de persoas eivadas, como son; Ministerio, Consellería, Deputación, Concello na área de Benestar Social, Instituto Municipal de Eivados, Cruz Vermella, Federación ou Plataforma de Voluntariado Social e outras entidades privadas, orientadas especificamente ó colectivo de persoas con eivas psíquicas. As actividades que poden realizar os voluntarios son de diferentes tipos: A nivel educacional, todo irá orientado a poder acadar o máximo grao de autonomía da persoa. Por exemplo: aprendizaxe de habilidades socio urbans, tales como: - Facer servir os servizos públicos de transporte. - Coñecer e identificar sinales urbans (semáforos, carteis, rúas, estradas, etc.) - Orientarse no espazo urban. - Utilizar diferentes servizos cidadáns, mercas, etc. A nivel de poder facer acompañamentos: ó médico, a mercar, visitas a familiares ou amigos, ir a caixeiros, etc. Dar soporte: - Nos centros de lecer, nos ratos de lecer, na utilizazón de transportes públicos. - Coñecemento do medio urban, ofrecer coñecemento e acompañamentos no lecer. - Ós monitores de residencias ou fogares, nos acompañamentos, ratos de xogo, axudas nos comedeiros, nas tarefas de hixiene persoal; sen suplires xamais a responsabilidade do monitor correspondente. Normalizar a súa actividade de lecer, con acompañamento a festas populares ou de barrio, cinema ou sas de festa, etc.. 3

4 5. PERFIL DO VOLUNTARIO Falemos agora do perfil do voluntario de atenzón ás persoas con eivas psíquicas. O perfil básico da persoa que quere facer este voluntariado, independentemente das súas actitudes, debería de contemplar fundamentalmente estes rasgos: 1.- Ter mais de 18 anos. 2.- Gozar de estabilidade emocional equilibrada. 3.- Senso da responsabilidade e ser constante nas tarefas a desenrolar. Ademais destes aspectos básicos hai outros non menos importantes que forman parte da mesma esenza do voluntariado: 1.- Dispor do tempo libre necesario para a tarefa a desenrolar. 2.- Respectar a confidencialidade da información das persoas sobre as que exerce a súa función. 3.- Ter sempre unha actitude positiva, aberta e comprometida co medre das persoas, con seu entorno, e con as orientacións que reciba da Entidade na cal colabora. 4.- Estar sempre aberto e dispoñible a recibir a formación necesaria para as tarefas que queira realizar. Tamén deberíamos poder falar dos límites das funcións do voluntario. É evidente que en todo traballo cara ós eivados, os voluntarios traballan con profesionais que garanten un servizo de calidade. O rol dos voluntarios ten un senso de complementariedade destes profesionais que participan nas tarefas das actividades sociais ou educacionais e non poden perder de vista que a tarefa dos voluntarios axudará a desenrolar o conxunto de actividades que leven a unha transformación social, e por tanto, faranse con moito rigor se ben nunca converteranse en man de obra barata que supla a función do profesional; polo tanto, non serán proprias dunha función de voluntariado aquelas tarefas que teñan por finalidade sacar lucre económico para a persoa que as fai. Ou aquelas funcións que son proprias de profesionais da psicoloxía ou da sanidade Motivazón Outro aspecto do voluntariado necesario para tódolos voluntarios, pero moi especialmente para aqueles que queiran traballar con persoas con eivas psíquicas, é a súa motivazón. Para poder facer un traballo de continuidade da súa tarefa, poderá experimentar a necesidade de sentirse útil, de que está a facer unha tarefa que axuda a mellorar a realidade social; estará motivado por coñecer a realidade das eivas e ter unha empatía cara estas persoas. 4

5 5.2. Dereitos e deberes Tamén compre coñecer cales son os dereitos e deberes destes voluntarios. Dereitos: - De participazón; non ser discriminados das reunións de planificazón da Entidade, recibir información sobre a realidade das persoas a quen axudará; participazón na laboura e execución dos proxectos. - De recibir a formación necesaria para as tarefas que se lle pidan. - Recibi-lo apoio necesario dos profesionais e da Entidade. - Recibir unha acreditazón e os certificados pertinentes a súa acción voluntaria. - Recibi-lo importe necesario dos gastos persoais que lle ocasione a súa colaborazón, por exemplo transportes ou outros. - Ter un seguro de accidentes e de responsabilidade civil Os seus deberes poderíanse concretar en: - Participazón en todo o que a Entidade lle pida, principalmente no que fai referenza a súa formación. - Eficacia na súa acción, leda, responsábel, solidaria. Ser respectuoso e cumprir as directrices da Organización. - Cumpri-los compromisos adquiridos de asistencia, garda-lo segredo profesional, refusar calquera tipo de contraprestación económica que lle podan ofrecer. Resumindo, o perfil do voluntario para as persoas con eivas psíquicas, é un perfil óptimo de persoa voluntaria, que ten como valor engadido o feito de sentir simpatía polos mais pequenos, disposto a ser voz dos que non a teñen, de chegar alá onde a persoa por ela mesma non pode facelo, defender os seus dereitos diante da sociedade, e procurar que as persoas con eivas psíquicas podan ser consideradas cidadáns con os mesmos dereitos que as demais persoas. En definitiva, unha persoa con capacidade de amar e de esquecemento dela mesma en beneficio dos mais necesitados. * 5

6 Tal como o reflexa no seu Poema ós voluntarios Miquel Martí Pol: (traduzón libre de María Pascual) Poema ós voluntarios Se non podemos amestrar os anos para facer unha ensartada de luz marabillada, nin se nos dotou para para-lo tempo e crer que o horizonte sempre nos será propicio, pensemos a lo menos a vida como un ámbito das claridades posibles, e vivámola tan plenamente que forzosamente desvele resonancias inesperadas e manifeste toda a súa tenrura. Deste espazo misterioso e dúctil como unha man infantil ou como un reto todos somos responsables, e xa é hora de asumir o esforzo e a beleza poñendo a proba sen ningunha pesadumbre as mans, a vontade e a ollada, facendo vibra-lo aceno con todo o determinio, sentíndonos desenvoltos e solidarios. Así desexos, ilusións e soños non nos quitarán o soño nin a esperanza, e así polo mar tan íntimo do silenzo lonxe de alborotos e chamamentos e proclamas, acadarémola plácida harmonía de aqueles que saben verse e amarse non no seu gozo, senón no gozo dos demais. Miquel Martí Pol * * * 6