0.- ANTECEDENTES DE PLATÓN. VIDA E OBRAS. a) Homero Mitos Cultura grega

Transcrição

1 0.- ANTECEDENTES DE PLATÓN. VIDA E OBRAS a) Homero Mitos Cultura grega b) Presocráticos -Pitagóricos: importancia das matemáticas, transmigración das almas. Ascesis moral -Heráclito: devenir e cambio constante (mundo sensible) -Parménides: realidade inmutable (mundo das Ideas) propiedades do ser (propiedades do mundo das Ideas) tipos de coñecemento: polos sentidos (apariencia) e pola razón (verdadeiro) -Anaxágoras: intelixencia ordenadora (Nous) como antecedente do Demiurgo as ideas como causa do real c) Sócrates -concepción do saber e o método inductivo (diálogos de Platón) -realidade permanente e universal (non relativismo) -influxo vital e sentimental como mestre de Platón RESEÑA DA VIDA DE PLATÓN ( a. de C.) -Orixinario dunha familia aristocratica -Desexos de adicarse a actividade política. Desencanto -Seguidor de Sócrates e moi afectado pola sua morte tráxica -Viaxes a Exipto e sur de Italia (coñece os pitagóricos) -Fundación da Academia (escola con discípulos, entre eles Aristóteles) -Novos viaxes ó sur de Italia e a Sicilia (intentos de facer real a sua utopía política) CONTEXTO -Final da Grecia clásica (século de Pericles) -Período dos 30 Tiranos no goberno OBRAS -A maior parte das obras de Platón son diálogos (varios personaxes conversan e argumentan) -Etapas nas obras de Platón: +xuventude (moi influido por Sócrates) Apoloxía de Sócrates, Protágoras +transición (mais autonomía e propio) Xorxias, Menón, Cratilo +madurede (desenrrolo das suas principais teorias) A República, O Banquete, Fedón, Fedro +crítico-vexez (dubidas e autocrítica) Timeo, Leyes, Teeteto

2 1.- TEORÍA PLATONICA DAS IDEAS a) Antecedentes da teroría dos dous mundos -Parménides: a realidade é inmutable e eterna -Heráclito: a realidade é constante cambio e fluir -Anaxágoras: mente ordenadora (Nous) -Empédocles: os catro elementos (auga, aire, terra e lume) -Solución conciliadora á oposición permanencia cambio b) Cuestión básica e fundamental da filosofía platónica presentes no mito da caverna: *existencia de dous mundos -o da caverna (mundo sensible) que é o mundo menos real, das sombras, das copias -o do exterior (mundo das ideas) que é o mundo intelixible, dos obxetos verdadeiros *existencia de dous tipos de coñecementos: -o coñecemento confuso e erróneo dos prisioneiros dentro da caverna -o coñecemento verdadeiro que logra o prisioneiro cando sae o exterior b)base prioritaria da filosofía de Platón: existencia de dous mundos (dualismo ontolóxico): +O mundo sensible (das cousas terrenas): -mundo de copias, do cambiante, das imitacións e apariencias -mundo material, dos seres naturais (xenerados e perecedeiros) -mundo dos seres compostos, múltiples e variables -coñecido por medio dos sentidos +O mundo intelixible (mundo das Ideas) -a auténtica realidade -mundo dos modelos e arquetipos (Ideas), que son patrones das cousas materiais

3 -realidades únicas, eternas, excelsas e inmutables -mundo perfecto, inmovil e que existe dende sempre -coñecido pola intelixencia, captado intelectualmente c)matizacións e problemas da teoría das Ideas de Platón -relación entre os dous mundos: mundos totalmente diferentes as cousas do mundo sensible participan-imitan o mundo das Ideas -xerarquización das Ideas: organización das Ideas segundo a súa importancia a Idea de Ben as Ideas de Xustiza, orden... ideas matemáticas ideas das cousas naturais (idea de flor, idea de casa...) d)conceptión da natureza e o papel do Demiurgo -finalista: todolos seres teñen un fin (finalidade: a perfección) reproducir as ideas -matematicista: a natureza está estructurada-organizada matemáticamente O Demiurgo (especie de deus artesan e facedor): 2.- A TEORÍA DO COÑECEMENTO EN PLATÓN a) Antecedentes da teoría do coñecemento en Platón -Parménides e Heráclito: distinguen entre coñecemento verdadeiro e apatente -Sócrates: rechazo do escepticismo e subxetivismo, posibilidade dun coñecemento obxetivo b) O simil da liña para mostrar os tipos e grados de coñecemento (ver libro pax. 41 e 42, esquemas) -Aparece no libro de Platón República. Relación co mito da caverna -Poñe en relación os distintos niveis de coñecemento cos distintos grados de realidade -Indica as distintas operacións xeredas pola alma en cada un dos niveles. -Dous niveis de coñecemento en Platón:

4 *opinión: coñecemento propio do mundo das cousas sensibles basado na experiencia sensible non constitue auténtico coñecemento grados: imaxinación (imáxenes) e crenza (animais...) *coñecemento ou ciencia: coñecemento racional do mundo das Ideas coñecemento universal e seguro de realidades perfectas e eternas tipo de coñecemento só para doctos e sabios grados: razón discursiva (obxetos matemáticos) e razón intuitiva- dialéctica (Ideas) c) Reminiscencia: coñecer é recordar -aprender-coñecer é evocar-recorcar as Ideas -na alma hai dende sempre, pero dormidas ou latentes, señais e pegadas das Ideas -imaxes da caverna: os presos ven as sombras que son imaxes das Ideas -os obxetos do mundo sensible son a ocasión necesaria para poder recordar as Ideas +ver un obxeto sensible (exemplo: cabalo) +recordo entón a Idea de cabalo +se entón que é un cabalo 3.- A ANTROPOLOXIA PLATÓNICA a)mito do carro alado -mitos en Platón como un xeito de acercar e facer facil unha cuestión complexa e dificil -este mito aparece no libro de Platón Fedro -compara a alma humana cun carro alado conducido por un auriga e tirado por dous cabalos -o auriga conduce o carro: símbolo da parte racional (alma racional) -un dos cabalos (branco): símbolo das tendencias positivas (alma irascible) -outro cabalo (negro): símbolo das tendencias negativas (alma concupiscible)

5 -o auriga ten que controlar ós cabalos e conducilos de modo axeitado, pero non sempre é así b) Dualismo: alma-corpo -corpo: sustancia material, imperfecta e corruptible, carcere da alma, enchea de desexos -alma: sustancia espiritual, eterna, pertence o mundo das Ideas e está encerrada no corpo -Platón distingue tres almas ou partes da alma (ver esquema da páxina 45 do libro): *concupiscible: encargada de apetecer, desexar o sensible (pasións baixas) *irascible: lle corresponde querer (pasións nobres) *racional: encargada de coñecer e pensar, é divina e inmortal -En cada ser humano predomina un tipo-parte de alma (relación coas virtudes e a política) -Infravalora o corpo e revaloriza a alma sobre o corpo (ten que ser a ama) -A unión entre corpo e alma e accidental, incómada e temporal -A alma (parte netamente superior do home), ten que aspirar e pretender o mundo das Ideas -Relacionar coas virtudes e a política (tipos de alma, virtudes e funcións sociais correspondentes) -contempla o mundo das Ideas 5.- ETICA PLATÓNICA: A VIRTUDE E A PURIFICACIÓN DA ALMA a) Antecedentes da ética de Platón -Cultura clásica grega (Homero): heroes e as suas virtudes e modos de guiarse na vida -Pitagóricos: purificación da alma -Sócrates: intelectualismo moral, importancia da virtud... b) Características xerais da ética de Platón -A Ética é a parte da Filosofía encargada da reflexión sobre a moral (modo de actuar e guiarse) -Eudemonista: dexeso de todo ser humano de axegarse á felicidade (de ser feliz) -É a virtude a que proporciona ó home a felicidade (ser vituoso é ser feliz)

6 -Inteletualismo moral: é bo que coñece (ascenso progresivo ó eido intelixible) -Relación da ética coa Antropoloxía (control do corpo e purificar ó importante do home: alma) -Relación da ética coa Política: felicidade plena conseguida na sociedade c)a Virtud en Platón -Como entende Platón a virtud, varia ó longo das suas obras e períodos (etapas) -De xeito xeral podemos definir a virtud en Platón como: armonía (ordeamento das partes da alma) -Dado que o home ten tres almas ou tres partes na alma predominando unha delas: *cada parte ten que ter a virtud que lle corresponde e lle é propia (ver esquema páx. 49) +parte racional: sabeduría e prudencia +parte irascible: fortaleza ou valor +parte concupiscible: templanza ou moderación *non todos os homes son iguais por natureza, e cada un debe conseguir a virtud corresponde *todos deben practicar a virtud a Xustiza para o sue equilibrio persoal *só uns poucos poden aspirar a virtud perfecta e achegarse preto da felicidade -A educación axeitada e a práctica reiterada das acción virtuosos, achega os homes felicidade -O home debe vivir en armonía-equilibrio consigo mesmo e cos demáis (sociedade) facendo o que debe conforme ó que é cada un. d)a purificación da alma -Dado que o corpo é a carcere da alma en Platón e a alma pertence o mundo das Ideas -A alma debe liberarse das pasiones corporais e ascender ó mundo das Ideas (na medida que poda) -Coñecendo mellor o mellor (mundo das Ideas), a alma aproximase máis ó perfecto (as Ideas) -Admite únicamente placeres corporais moderados

7 6.-A POLÍTICA: CLASES SOCIAIS E FORMAS DE GOBERNO a) A política: preocupación fundamental en todas as obras de Platón -Interés de xoven por dedicarse a política activa -Acontecementos políticos da época e decepcións vividas polo propio Platón: desilusións -A vida en sociedade radica na impotencia individual para satisfacer as necesidades -Propón un Estado Ideal -perfecto e xusto- que producirá cidadáns xustos e felices: *non pode ser unha democracia (non todos somos iguais por natureza) *o rasgo principal é a xustiza: armonía entre todas a partes da sociedade (clases sociais) *igualdade de homes e mulleres e comunismo (entre militares e gobernantes) b) As clases sociais no Estado Ideal de Platón -As sociedades están formadas por individuos que deben estar organizados e xerarquizados -Relacionado coa Antropoloxía(como é o home) e ca Ética (como debe actuar), distingue: *clase dos traballadores (proveen de recursos necesarios e básicos: campesiños e artesáns) *clase dos militares (protexer de defender a cidade interna e externamente) *clase dos gobernantes (exercen o poder político de dirixir e tomar decisións) -A división en clases sociais tan ríxidas está fundamentada en criterios de natureza (son distintos) -Utiliza o mito dos metais para explicar a natureza e funcións distintas de cada individuo: +composición de bronce o ferro (campesiños) +composición de prata (militares) +composición de ouro (gobernantes-filósofos) -Analoxía (paralelismo) entre a alma (Antropoloxía) e a polis (Política) Ver cadro de páx 49)

8 -Cada clase social debe facer o que lle corresponde, as suas funcións propias -Facende cada un as suas funcións contribue a armonía e xustiza da sociedade total -Cada clase social debe ser educada conforme a sua natureza e para sus funcións -Comunismo das clases superiores (militares e gobernantes), sin propiedade privada c)formas de goberno -Timocracia: mal goberno dos militares -Oligarquía: mal goberno dunhos poucos (poderosos) -Democracia: mal goberno do pobo -Tiranía: mal goberno dun lider A forma de goberno proposta por Platón: monarquía ou aristocracia +deben ser non todos os que gobernen, porque non todos somos iguais +deben gobernan os mellores, os que mellor coñecen: os filósofos +os gobernantes recibirán unha educación axeitada e selectiva +o importante non son os individuos sino a cidada como un todo +deben gobernar cara o ben común e a felicidade-xustiza de todos d) A política de Platón nas obras da vexez -Revisión das propostas anteriores ante os fracasos e frustraccións

9 Modelo de desenvolvemento da cuestión 2 (ata 5 puntos) Departamento de Filosofía. 2º de Bacharelato. 1ª avaliación. Curso Nome...Curso... Texto -Entón, segundo parece, en relación á excelencia da cidade, a capacidade da facer cada un o seu nela pode rivalizar coa súa sabedoría, coa súa moderación e a súa valentía... -Pois un home xusto non diferirá en nada da cidade xusta en canto á idea da xustiza mesma, senón que será semellante. -Semellante, en efecto. algunhas outras afeccións e hábitos deses mesmos tipos de naturezas. -E verdade. -Por conseguinte, querido amigo, estimaremos que quen teña eses mesmos tipos na súa alma, a causa das mesmas afeccións que aqueles, é ben merecedor de recibir os mesmos apelativos que a cidade. Platón, República, libro IV 2.-Desenvolvemento da cuestión: concepción política de Platón 1.- Contexto e obras (brevedade) RESEÑA DA VIDA DE PLATÓN ( a. de C.) -Orixinario dunha familia aristocratica -Desexos de adicarse a actividade política. Desencanto -Seguidor de Sócrates e moi afectado pola sua morte tráxica -Viaxes a Exipto e sur de Italia (coñece os pitagóricos) -Fundación da Academia (escola con discípulos, entre eles Aristóteles) -Novos viaxes ó sur de Italia e a Sicilia (intentos de facer real a sua utopía política) OBRAS (insistir na etapa que corresponda en función da obra citada) -A maior parte das obras de Platón son diálogos (varios personaxes conversan e argumentan) -Etapas nas obras de Platón:

10 +xuventude (moi influido por Sócrates) Apoloxía de Sócrates, Protágoras +transición (mais autonomía e propio) Xorxias, Menón, Cratilo +madurede (desenrrolo das suas principais teorias) A República, O Banquete, Fedón, Fedro +crítico-vexez (dubidas e autocrítica) Timeo, Leyes, Teeteto ANTECEDENTES -Política na súa época: democracia, tiranías, militarismo -Os sofistas: importancia do home e da vida social e, o papel da linguaxe -Sócrates: vida social do home, papel da linguaxe, a xustiza non relativista Ideas principais e secundarias do texto (fixate no suliñado do texto) a) Idea principal semellanza entre xustiza-armonía: -do home individual -da cidade (sociedade) b) Ideas secundarias -as virtudes (sabeduría, valentía e moderación) -a armonía-xustiza no home e na cidade -o que é semellante ten que recibir o mesmo nome -adquisición de hábitos de afeccións conforme a sua natureza 3.-Estructura do texto *Estructura de diálogo, como casi todas as obras de Platón -varios personaxes conversan e argumentan -personaxe principal é Sócrates -semellanza entre o que facía Sócrates (falando) e o que fai Platón (nas obras, escribindo) *Repite a mesma idea (idea principal) o principio e o final e vai añadendo matices (ideas secundarias) na parte central do texto

11 4.-Desenvolvemento da cuestión: concepción política de Platón Sociabilidade natural do ser humano: -vivir en sociedade, na polis (cidade) é connatural ó ser humano - a vida en sociedade radica na impotencia individual para satisfacer as necesidades -desenvolverse individualmente supón a vida social Relación co tipo de alma predominante: (no texto fala da alma) -corpo: sustancia material, imperfecta e corruptible, carcere da alma, enchea de desexos -alma: sustancia espiritual, eterna, pertence o mundo das Ideas e está encerrada no corpo -Platón distingue tres almas ou partes da alma (ver esquema da páxina 45 do libro): *concupiscible: encargada de apetecer, desexar o sensible (pasións baixas) *irascible: lle corresponde querer (pasións nobres) *racional: encargada de coñecer e pensar, é divina e inmortal -En cada ser humano predomina un tipo-parte de alma (relación coas virtudes e a política) -Infravalora o corpo e revaloriza a alma sobre o corpo (ten que ser a ama) -A unión entre corpo e alma e accidental, incómada e temporal -A alma (parte netamente superior do home), ten que aspirar e pretender o mundo das Ideas -Relacionar coas virtudes e a política (tipos de alma, virtudes e funcións sociais correspondentes) Virtudes que corresponden a cada tipo de home- (no texto fala das tres virtudes): -Como entende Platón a virtud, varia ó longo das suas obras e períodos (etapas) -De xeito xeral podemos definir a virtud en Platón como: armonía (ordeamento das partes da alma) -Dado que o home ten tres almas ou tres partes na alma predominando unha delas: *cada parte ten que ter a virtud que lle corresponde e lle é propia (ver esquema páx. 49) +parte racional: sabeduría e prudencia

12 +parte irascible: fortaleza ou valor +parte concupiscible: templanza ou moderación (mito do carro alado) *non todos os homes son iguais por natureza, e cada un debe conseguir a virtud corresponde *todos deben practicar a virtud a Xustiza para o sue equilibrio persoal *só uns poucos poden aspirar a virtud perfecta e achegarse preto da felicidade -A educación axeitada e a práctica reiterada das acción virtuosos, achega os homes felicidade -O home debe vivir en armonía-equilibrio consigo mesmo e cos demáis (sociedade) facendo o que debe conforme ó que é cada un. Clases sociales y funciones (no texto fala dos homes e as suas capacidades, afeccións e hábitos) -As sociedades están formadas por individuos que deben estar organizados e xerarquizados -Relacionado coa Antropoloxía(como é o home) e ca Ética (como debe actuar), distingue: *clase dos traballadores (proveen de recursos necesarios e básicos: campesiños e artesáns) *clase dos militares (protexer de defender a cidade interna e externamente) *clase dos gobernantes (exercen o poder político de dirixir e tomar decisións) -A división en clases sociais tan ríxidas está fundamentada en criterios de natureza (son distintos) -Utiliza o mito dos metais para explicar a natureza e funcións distintas de cada individuo: +composición de bronce o ferro (campesiños) +composición de prata (militares) +composición de ouro (gobernantes-filósofos) -Analoxía (paralelismo) entre a alma (Antropoloxía) e a polis (Política) Ver cadro de páx 49) -Cada clase social debe facer o que lle corresponde, as suas funcións propias

13 -Facende cada un as suas funcións contribue a armonía e xustiza da sociedade total -Cada clase social debe ser educada conforme a sua natureza e para sus funcións Tipos de rexímenes políticos -Timocracia: mal goberno dos militares -Oligarquía: mal goberno dunhos poucos (poderosos) -Democracia: mal goberno do pobo -Tiranía: mal goberno dun lider Proposta de gobierno de Platón. Goberno ideal, utópico (no texto fala de excelencia da cidade, o estado ideal): -Interés de xoven por dedicarse a política activa -Acontecementos políticos da época e decepcións vividas polo propio Platón: desilusións -A vida en sociedade radica na impotencia individual para satisfacer as necesidades -Propón un Estado Ideal -perfecto e xusto- que producirá cidadáns xustos e felices: *non pode ser unha democracia (non todos somos iguais por natureza) *o rasgo principal é a xustiza: armonía entre todas a partes da sociedade (clases sociais) *igualdade de homes e mulleres e comunismo (entre militares e gobernantes) A forma de goberno proposta por Platón: monarquía ou aristocracia +deben ser non todos os que gobernen, porque non todos somos iguais +deben gobernan os mellores, os que mellor coñecen: os filósofos +os gobernantes recibirán unha educación axeitada e selectiva +o importante non son os individuos sino a cidada como un todo +deben gobernar cara o ben común e a felicidade-xustiza de todos -Revisión das propostas anteriores ante os fracasos e frustraccións -Propostas mais realistas (menos utópico) e mais escéptico -Establece mais leis para controlar e previsibilidade

14 Relación da ética e a política: ben individual e ben social (no texto, a idea principal que aparece o principio e o final do texto): -como se consigue a felicidade?, pola práctica das virtudes, da virtud que lle corresponde a cada un según a sua natureza (parte da alma predominante) -como se logra a cidade ideal?, cando cada un cumple as suas tarefas que contribue o ben de todos (común) según as suas funcións polo tipo de alma ou parte da alma predominante -para que o individuo sexa feliz ten que vivir en sociedade e esta debe ser Xusta- Armónica 5.- Influencias e críticas a) Antecedentes: *Na ética -Cultura clásica grega (Homero): heroes e as suas virtudes e modos de guiarse na vida -Pitagóricos: purificación da alma -Sócrates: intelectualismo moral, importancia da virtud... *A política: preocupación fundamental en todas as obras de Platón -Interés de xoven por dedicarse a política activa -Acontecementos políticos da época e decepcións vividas polo propio Platón: desilusións -Cambios no propio Platón o longo da sua vida: menor idealismo -Modelo espartano e modelo ateniense b) Influencias de Platón: A Academia de Platón Aristóteles: críticas e influencias (ética...) Agostiño e Cristianismo en xeral (a cidade de Deus) Utopismos renacentistas, modernos e contemporáneos Influencias en: T. Moro, Campanella, Bacon, Socialismos utópicos, Marxismo, Comunismos... -concepción dualista do home (alma e corpo) -concepción idealista -propostas utópicas

15 -Propostas mais realistas (menos utópico) e mais escéptico -Establece mais leis para controlar e previsibilidade -ordena e moldea a masa caótica (os 4 elementos) conforme as Ideas -as cousas do mundo sensible son copias feitas polo Demiurgo do mundo das Ideas -as cousas pretenden reproducir as Ideas