CHOURREAUT 6. ORRIALDEA

Transcrição

1 OSTIRALA, 2016KO ABUZTUAREN 12A CHOURREAUT MAIALEN CHOURRAUTEK URREZKO DOMINA KOLKORATU DU UR BIZIETAKO PIRAGUISMOAN, K1 MAILAN, FINALEAN JAITSIERA HARRIGARRIA EGINDA 2. ORRIALDEA ORESTIS PANAGIOTOU / EFE TXIRRINDULARITZA JUAN PERALTA ETA TANIA CALVO, GAUR 4. ORRIALDEA ATLETISMOA IRITSI DA TRIHAS GEBREREN ORDUA 6. ORRIALDEA Igeriketarekin eta atletismoarekin batera, gimnastika artistikoa omen da Olinpiar Jokoetako espiritua ondoen haragiztatzen duen kirola. Orain artean, Simone Bilesek liluratuta dauzka ikusle guztiak; Kohei Uchimurak larrigago ikusi du bere burua banakako orokorrean urrea eskuratzeko, Oleg Verniaievek estu hartu baitu. Estuasunak estuasun eta lilurak lilura, Joko hauek beste bi gimnastaren izenak grabatu ditu betirako nire R URREZKO DOLUMINAK Amagoia Iban Gore -ago burmuinean. Batena erraz asmatuko duzue: Samir Aid Said. Frantsesa. Dotore ari zen larunbateko taldekako lehian, neu ere konturatua nintzen neure ezjakinean. Eskuak erretsinez zuritzen, metro gutxitan ahalik eta abiadura gehien hartzen, asto gainean indarra hartzen, bueltak airean ematen, zutik eroritzen ikusi zuen mundu batek; baita bi zati egin zitzaion berna-hezurrari orro betean eusten ere. Gure etxeko txikienak goizero galdetzen dit oraindik zangoa konponduta ote daukan. Baietza ez zaio sinesgarria egiten, nonbait, hainbesterainoko ikara eragin zion zango hautsi hark. Neuk ere ez dakit sinesten ote dudan tira, Greg Louganis jauzilariak buruarekin 3 metroko tranpolina jo zueneko Seulgo hartan ere, kostatu zitzaidan onik atera zitekeenik sinestea, eta urrea irabazi zuen. Aid lesionatu zen egun berean ikasi nuen ahaztuko ez dudan beste gimnastaren izena: Andreas Toba. Alemana. Lurreko ariketan ari zen eskuin belauna bihurritu eta lotailuak eten zitzaizkionean. Ez zen lehiatik erretiratu, taldeari kalte ez egitearren. Olinpiar Jokoen epikaren sublimazioa hortxe. Gure txikia ez da akordatu ere egiten berarekin. Nago beste askok ere ez daukala gogoan. Bizkorrago, gorago, indartsuago da olinpiar lelo ezagunena. Gore-ago ere bada zenbaitetan. Doluminak. Sublimeei.

2 2 b RIO16 d UR BIZIETAKO PIRAGUISMOA EZ DA SARIA, FRUITUA BAIZIK Maialen Chourrautek urrezko domina irabazi du ur bizietako K1eko finalean. Nagusitasun handiz gailendu zaie aurkariei. Euskal kirolari batek bakarka irabazi duen bigarren olinpiar urrea da. I. Magro Eizmendi Rio de Janeiro M ilaka ordu uretan. Ehunka aste gogor La Seu d Urgellen entrenatu eta burua prestatzen egun garrantzitsuenean kale ez egiteko. Hori da Maialen Chourraut, diziplina eta kirol batean arrakasta lortzeko jardun horri eskaini behar zaion guztiaren eredu. Eta atzo eman zuen fruitua. Sakrifizioak eta sufrimenduak Rioko ur bizietako olinpiar kanalean jaso zuen saria. Urrezko domina, ondo merezitakoa gainera. ChoURREAut izango da etorkizunean. Ikustekoa izan zen Chourrautek bere lana bukatzean botariko oihua, eta are ikusgarriagoa falta ziren beste bi parte-hartzaileek bukatu zutenean piztu zen festa. Xabi Etxaniz prestatzaile eta bikotekideak eta Xabi Taberna entrenatzaileak euren burua uretara bota zuten olinpiar txapeldun berria besarkatzeko. Laster gehitu zitzaien Ane alaba txikia, Raquel umezainaren eskutik. Ama eta txapeldun baita Chourraut, amatasuna eta elitea eskutik joan daitezkeela erakutsiz. «Hau guztion garaipena da, eurak gabe ezinezkoa zatekeen», esan zuen txapeldun berriak uretatik irtetean. Gertu ziren baita ere Txelo eta Iñaki gurasoak. Haiek ere makina bat kilometro eginikoak dira alabaren atzetik, eta haien zorion aurpegia ikustekoa zen. Talde bat osatzen dute, guztien artean irabazitako domina da. Chorrautek toki berezia zuen Euskal Herriko olinpiar historian eta dagoeneko goreneko koskan dago. Bakarkako proba batean urrezko domina irabazi duen bigarren euskal herritarra da, eta aurreneko emakumea. Miguel Indurain zen orain arte podiumeko goiko koskan bakarrik egon zen euskal kirolari bakarra. 1996an izan zen, Atlantan, erlojupekoa irabazi zuenean. Chourrautek, baina, Londresko brontzea ere gehitu behar dio bildumari. Eta, ondo bidean, Tokion ere egurrean ariko da. Lasarte-Oriakoak (Gipuzkoa) urrezko domina obsesioa zela esan zuen Jokoetara joan aurretik. «Obsesioa eta ametsa da era berean». Londresen ehuneneko gutxi batzuengatik egin zion ihes urreak eta atzo atera zuen arantza. Nola atera, gainera, olinpiar finalean bere bizitzako jaitsierarik onenetakoa egin zuen. Deodoroko kanala gune militar batean dago; bada, Chourrautek bonbardatu egin zuen. Hiru segundotik gora atera zizkion Jessica Fox bigarren sailkatuari. Hori mundu bat da ur bizietako probetan. Bera izan zen, gainera, 100 segundotik jaisteko gai izan zen bakarra. Ahoa bete hortz utzi zituen kanalean bildutako guztiak. Helmugaratu zenean, han zain zeuden lehiakideak hura zoriontzen hasi ziren; bazekiten ez zegoela marka hori hobetuko zuenik. Kazetarien harmailan zen Ander Elosegi ere, eta ozen esan zuen: «Hau urrea da!». Ondorio berdinera iritsia zen Etxaniz. «Beherakoan huts batzuk ikusi dizkiot, baina oso ondo zihoala nabaritu dut. Jaitsiera perfektua ez da existitzen, baina ona izaten ari zen. Amaieran erlojura begiratu dut eta 99 segundotik behera zela ikusi dudanean harrituta gelditu naiz. Domina gurea zen». Etxaniz oso hunkituta zegoen alaba eskuetan zuela. «Emakume guztiei bidalitako mezua da. Askok aurkakoa dioten arren, SAILKAPENA K1 Finala 1. M. Chourraut (Esp) 98,65 2. Luuka Jones (Z. Berria) 101,82 3. Jessica Fox (Australia) 102,49 4. J. Dukatova (Eslovakia) 103,86 5. K. Corinna (Austria) 104,75 6. F. Pennie (B. Handia) 105,70 7. M. Pfeifer (Alemania) 106,89 8. Stefanie Horn (Italia) 107,22 9. U. Kragelj (Eslovenia) 108, K. Kudejova (Txekia) 108,76 ama eta eliteko kirolari izatea bateragarriak dira. Hori erakutsi du Maialenek». Hark inork baino hobeto daki urrezko domina ez dela saria, lanaren fruitua baizik. Bera egon da Chourrauten alboan La Seu d Urgellera joatea erabaki zuen unetik. Elitearen aldeko apustu sendoa eta lau urte geroago fruitua eman duena. «Tira, zorte pixka bat ere bada, jaitsiera perfektua ez dagoelako». Askotan egin zuten amets biek elkarrekin bizi zuten unearekin. Etxanizek, urrunago joan gabe, herenegun gauean izan zuen pentsamendua: «Eta bihar olinpiar txapeldun batekin egiten badut lo? Maialeni ez nion ezer esan, baina nire buruan nuen». Ohekidearen aurreikuspena bete egin zen. Sailkapen egunarekin alderatuta filma oso ezberdina izan zen. Chourrautek lehen jaitsiera garbi eta bikaina egin zuen. Bosgarrena izan zen irteten eta beste lehiakide bat jaistea nahikoa izan zen gutxienez atzetik bederatzi izango zituela jakiteko. Alegia, finalean egongo zela. Denbora oso ona zen: 101,83. Baina hobetu egin beharko zuen finalean. Hirugarren denbora onena izan zen. «Nahiago genuen horrela», onartu zuen Etxanizek. «Ez ge-

3 RIO16 b 3 ORESTIS PANAGIOTU / EFE nuen onenak izan nahi eta gauzak ondo irten zaizkigu». Finalean lehertu zen Chourraut. Arriskatzera irtengo zirela aurreratu zuen teknikariak, eta ondo irten zen. Finalerdietako denbora ia lau segundoan hobetu zuen. Hortik aurrerakoak ezagunak dira. Bigarren Luuka Jones izan zen eta Jessica Fox hirugarren. Foxek zilarra irabazi zuen Londresen. Orain Tokio du begiz jota. ri esan zion asmoa hara iristea dela, baina argi du zein den lehentasuna. «Oporrak behar ditut, eta atsedena. Urtero daude txapelketa handiak eta haiek ere prestatu egin behar dira». «Ama izatearen apustua egin genuen eta irabazi egin dugu» Maialen Chourraut Olinpiar txapelduna I. M. E. R. Janeiro Urrezko domina astuna eskegita zuela eta irribarrea erantzi ezinik egin zien kasu kazetariei. A zer nolako unea, ezta? Sorpresa hartu dut, jaitsieran ez nuelako nire burua ondo sumatzen, baina denbora bikaina izan da. Hau ametsa da, egia bilakaturiko ametsa. Eta, era berean, lan askoren fruitua. Duela lau urte apustu handia egin genuen eta ondo atera zaigu. Amatasunaz ari zara? Bai. Emakumeok geure jardun profesionala eta amatasuna bateratzeko arazo handiak ditugu. Kontziliazioa ez da erraza; kirolean ere ez. Bide luzea izan da honaino, asko inbertitu dugu gure alabarekin. Beti gurekin eramaten dugu, urte garrantzitsuak direlako. Zorionez ondo irten da. Londresko arantza atera al duzu? Han gutxigatik ez zenuen lortu urrea. Orduan hasi nintzen urrea lortzeko entrenatzen. Hemen ezin da ezer aurretik jakin, baina nik sasoi onean iristeko egin dut lan. ORESTIS PANAGIOTU / EFE Final-laurdenetara sailkatzetik gertu dago Munarriz WATERPOLOA bkroaziari olinpiar txapelduna Londresen erraz gailenduta (9-4 ), finallaurdenetatik gertu dago Espainia. Alberto Munarriz nafarrak ez zuen golik sartu norgehiagokan. Bihar goizaldean berriz lehiatuko da. Frantzia izango du arerio, multzoko azken sailkatua. Sailkapena ziurta dezake Espainiak, Errumaniari irabazita ESKUBALOIA bligaxkako hirugarren partida irabazita soilik Norvegiaren aurka galdu du final-laurdenetara sailkatzeko urratsa egin nahi du gaur Jorge Dueñas bilbotarrak zuzentzen duen Espainiako selekzioak. Errumania izango du aurkari. Partida 19:40ean hasiko da. Frantziak 7. postuan amaitu du, eta Espainiak 10. ZAZPIKO ERRUGBIA bvincent Iñigo baionarra tartean zela, Frantziak zazpigarren postuan amaitu zuen atzo zazpiko errugbiko lehia. Igor Genuak, Ignacio Martinek eta Pablo Feijook, berriz, hamargarren bukatu zuten Espainiarekin. Ivan Fernandezek maratoia korritzeko aukera izan dezake ATLETISMOA b37 izan daitezke Rion lehiatutako euskal kirolariak. Izan ere, azken orduan beste bat egon daiteke: Ivan Fernandez maratoilaria. Ordezko moduan zegoen, baina Javi Guerra maratoilari espainiarrak min hartu du, eta haren lekuan korri dezake. Katie Ledecky, selekzioko kideekin, atzo, garaipena ospatzen. BERND THISSEN / EFE URRE KOLOREZ BUSTITA SEGITZEN DU LEDECKYK Unai Zubeldia Zilarrezkoa jaso zuen lehenengoa, 4x100 metrokoan Australiak gaina hartu zien AEBei, lehen lehiaketa egunean, baina ordutik aurkaririk gabe jarraitzen du Katie Ledecky igerilari estatubatuarrak. Urrea 400 metrokoan munduko marka onduta, urrea 200 metrokoan, eta urrea 4x200 metrokoan. Nahikoa segurua zuen atzokoa, AEBetako selekzioak seigarren urrea duelako jarraian proba horretan. Baina daukanaren zatirik handiena erakutsi behar izan zuen estatubatuarrak, azken erreleboan segundo bat aurretik zeukalako Australiako selekzioa. Azkenerako, 1,84 segundo aurretik amaitu zituzten lanak AEBek. Saio bikaina egin zuen Ledeckyk, beste behin. Kanadak irabazi zuen brontzea, eta saririk gabe utzi zuen Txina. Orain arteko lau dominei beste bat gehitzeko aukera izango du gaur estatubatuarrak, 800 metroko finala jokatuko duelako, Euskal Herrian 03:20 direnean. Belmonteren bigarrena Hori bai, Ledeckyrena ez zen izan iluntzeko gozamen bakarra, Mireia Belmonte kataluniarrak ere handia egin zuelako tximeleta estiloko 200 metrokoan. Oso lehia estua izan zuen Madeline Groves australiarrarekin, eta hiru ehuneneko besterik ez ziren izan azkenean bien artean. Natsumi Hoshi japoniarrak kolkoratu zuen brontzezko domina. Ezusterako tarterik ere izan zen, Dmitri Balandin kazakhstandarrak irabazi zuelako urrea gizonezkoen bular estiloko 200 metrokoan, Josh Prenot estatubatuarraren eta Anton Txupkov errusiarrak brontzea. Gizonezkoen 100 metrokoan, berriz, Kyle Chalmers australiarrak kolkoratu zuen urrea, Pieter Timmers belgikarrak zilarra, eta Nathan Adrian estatubatuarrak brontzea.

4 4 b RIO16 d PISTAKO TXIRRINDULARITZA Enekoitz Telleria Rio de Janeiro Olinpiar ziklo baten joanak «indartsuago» egin duela dio Juan Peraltak (Zarrakaztelu, Nafarroa, 1990). Denbora gutxian inork espero ez zuen jauzia egin zuen duela lau urte, eta ezustean sailkatu zen Londreserako. Haren prestakuntza eta helburuak Rio de Janeirora begira jarrita egon izan dira beti, ordea, eta horregatik sumatzen zaio halako baikortasun bat. Beste heldutasun bat. Abiadura proban ariko da buruz buru. Gaur hasi (21:14), eta final-zortzirenetarako sailkatuko balitz, bihar jarraitu (15:23). Gustura dago olinpiar hirian. Bere ametsetako bat bete du: Rafa Nadal bere idoloa ezagutzea. Ongi gordea du argazkia. Iritsi da eguna. Eta ez dago atzera bueltarik. Prestakuntza ongi joan da. Rion ere ez dut batere arazorik izan. Xehetasun txikiak baino ez dira falta. Lapitzari punta zorroztea baino ez. Olinpiar ziklo oso bat egin duzu. Londrestik honakoa zer-nolako ibilbidea izan da? Gorabehera batzuk egon dira, egia esan. Londreskoa amaitu eta beste urtebete jarraitu genuen Mallorcan, goi errendimenduko zentroan. Sekulako maila lortu genuen han, baina 2013an hura bukatu egin zen. Bakoitza bere etxera bueltatu zen eta gogor samarra izan zen hori. Niri kosta egin zitzaidan jartzea. Jada ez zaude talde batean, ez daukazu entrenatzailea aldamenean... Urtebete baino gehiago behar izan nuen egoera berrira erabat egokitzeko. Gero konturatzen zara galdu zenituela gauza batzuk, baina irabazi ere bai beste batzuk: familia, lagunak, etxean egotea... Orain erabat ohitu naiz horretara. Emaitza on bat lor dezaket. Nolakoak izan dira entrenamendu berri horiek? Hiruzpalau egunez aritzen naiz pistan gogor, gimnasioan beste bi egunez, eta lasaiago ibiltzen naizenetan errepideko bizikletarekin ibiltzen naiz. Ez entrenamendu gogorrak egiteko. Gehiago da errekuperatzeko. Ordu eta erdiko edo bi orduko saioak izaten dira. Eta norekin aritzen zara? Etxean nagoenetan bakarrik entrenatzen naiz. Badaukat plangintza bat, Mallorcan nuen prestatzaile berberak egindakoa, eta hura jarraitzen dut. Bakarrik egitea ez da, agian, egokiena, baina moldatu naiz horretara ere, eta uste dut lagundu didala psikologikoki indartsuagoa izaten. Olinpiar Jokoen esperientzia ez da berria zuretzat. Londresen ere izan zinen. Zein ondorio atera zenuen handik? Denak onak. Zer gertatuko zain joan nintzen. Zetorren guztia ontzat hartzeko prest. Eta horixe gertatu zen. Denera hamargarren gelditu nintzen eta hori sekulakoa izan zen niretzat. Gainera, Erresuma Batuan ziren Jokoak, eta pistako txirrindularitza beste inon ez bezala bizi dute han. Jendetza zegoen. Pentsa, Chris Hoyk «Zazpi beste hogeiren gainetik daude, eta hogei horien artean ez dago ia alderik. Sekulakoa litzateke diploma lortzea» «Garbi daukat: ni Tokiora iristen saituko naiz. Saiatu. Eta horren arabera erabakiko dut etorkizunarekin zer egin» hartu zuen parte, eta ni harekin lehiatu nintzen! Motor baten atzetik joatea bezala izan zen. Beste modu batera biziko dituzu Riokoak? Prestatuago sentitzen zara orain? Bai, zalantzarik gabe. Psikologikoki indartsuagoa naiz orain, fisikoki ere eginago nagoela sentitzen dut, indartsuagoa naizela eta gehiago irauten dudala. Zuri entzundakoa: «Adina eta lanerako izango dudan denbora kontuan hartuta, Riokoek nire Jokoak behar dute izan». Hala da, nolabait. 2009an Mallorcako goi erremendimenduko zentrora iritsi nintzenean, nirekin zeukaten helburua Rio 2016 zen. Inork ez zuen espero Londreserako sailkatuko nintzenik. Dena zegoen Riora begira prestatuta, baina denbora gutxian asko aurreratu nuen eta oso maila ona lortu nuen. Londreserako sailkatu nintzen, baina jakinda nire helburuak Rion zeudela. Abiadurako proban ariko zara. Zeintzuk dira zure dohainak? Garapen handiak mugitzen dituen txirrindularia naiz. Gehiago naiz indarka aritzekoa kadentziaz aritzekoa baino. Abiadurari denbora luzez eusteko gaitasuna badut, eta, agian, nire makalunea da bat-batean lehertzeko gaitasun gutxiago dudala. Baina denboraldi honetan hori lantzen aritu naiz, eta uste dut asko hobetu dudala. Gainontzean, nortasunari dagokionez... Mutil lasaia naizela esango nuke, edo horretan saiatzen naiz behintzat, oso garrantzitsua baita hori horrelako lehiaketetan. Kaskagogor samarra ere banaiz. Buruan zerbait sartzen bazait, egin beharra daukat. Urte asko dira goi mailan. Ongi moldatzen zara horrenbeste bidaiatu eta lehiatu beharrarekin? Jokoen aurreko hilabete hauek egia da gogor samarrak izaten direla, han eta hemen daukazulako ibili beharra sailkatu ahal izateko puntuak biltzen. Bidaia luzeak izan dira: Kolonbia, Zeelanda Berria, Hong Kong... Baina aberasgarria ere bada kanpora irten eta toki berriak ezagutzea. Zein litzateke emaitza on bat Rio de Janeiron? Sei edo zazpi txirrindulari beste guztion gainetik daude. Beste hogeiak, ordea, maila bertsuan gaude. Txapelketa batzuetan elkarren aurretik aritzen gara, beste batzuetan elkarren atzetik... Aldeak oso txikiak dira. Niretzat sekulakoa litzateke zortzigarren postua lortzea, olinpiar diploma bat eskuratzea. Hori lorpen bikaina litzateke. Baina badakit hogei txirrindulari horien artean dauden aldeak oso txikiak direla, eta zortzigarren bai, baina 25. ere geldi naitekela berdin-berdin. Saiatuko naiz dudan onena ematen, prestatzen, atseden hartzen... eta ea zer ateratzen den. Ezagutzen duzu belodromoa? Badu ezaugarri bereziren bat? Argazkietan ikusi dut, edo bideoren batean. Baina, gaur egun, belodromo guztiak berdintsuak dira. Ikusi egin beharko dugu zein tenperatura hartzen duen, egingo ditugu probak garapen ezberdinekin, eta ikusiko dugu zein den egokiena. 250 metro eta egurrezkoa. Denetan da berdintsua. Eta hiritik edo Jokoetatik zer espero duzu gainontzean? Egia da zika eta horrelakoak aipatu izan direla, baina guk horri buruz gutxi hitz egin dugu, eta ez dut inolako kezkarik. Segurtasuna eta gainontzekoak? Gu olinpiar hirian gaude. Ez dakit aukerarik izango dugun irten eta zerbait ikusteko, ez naiz hasi horretan pentsatzen. Eta aurrera begira, zer? Garbi daukat: Tokiora iristen saituko naiz. Saiatu. Eta horren arabera erabakiko dut etorkizunarekin zer egin. Buruan beste lau urtez jarraitzea daukat eta beste Joko batzuetarako sailkatzea. Hori oso garbi daukat. Zarrakaztelun zer diote? Asko maite naute. Galdetzen didate, jarraitzen naute... Interesez bizi dute egiten dudan guztia eta eskertzekoa da, benetan. Harro nago haietaz. «Orain indartsuagoa naizela sentitzen dut, eginago nagoela» Juan Peralta b Pistako txirrindularia Bigarrenez ariko da Olinpiar Joko batzuetan pistard nafarra. Londresen ere hartu zuen parte, baina Riokoak beste tenore batean iritsi zaizkiola onartu du. «Londreserako sailkatu nintzen, baina jakinda nire helburuak Rion zeudela».

5 d PISTAKO TXIRRINDULARITZA RIO16 b 5 E. Telleria Rio de Janeiro Bost eguneko jarduna du Tania Calvok aurretik (Gasteiz, 1992). Taldekako abiadura proba du gaur, keirina bihar, eta buruz buruko abiadura proba etzitik asteartera sailkatuz gero. Taldekakoan Helena Casas kataluniarrarekin batera ariko da, eta badute itxaropena diploma irabazteko. Azkena jokatutako Munduko Txapelketa guztietan diploma irabazteko postuetan gelditu baitira: seigarren (2014), zazpigarren (2013 eta 2015) eta zortzigarren (2012 eta 2016). Ilusioa eta freskotasuna nabari zaizkie. Biak ala biak dira hasiberriak Olinpiar Joko batzuetan. Zer itxura hartu diozu honi guztiari? Niretzat, sinestezina da hemen egotea. Nire lehenengo Olinpiar Jokoak dira, lekua ikusgarria da, orain arte ez dugu inolako arazorik izan, olinpiar hiria txukun asko dago, eta ongi ari gara bizitzen. «Lehiaketa, izatez, besteen berdina da, baina giroa da oso berezia» Tania Calvo b Pistako txirrindularia Aurreneko Jokoak ditu, eta kabitu ezinda dago. «Sinestezina» eta «harrigarria» dira gehien erabiltzen dituen hitzak. Gaur ekingo dio lehiaketari. Taldekako abiadura proban ariko da, Helena Casasekin batera. ENEKOITZ TELLERIA Urduri? Apur bat bai, eguna iritsi delako, baina, bueno, egin ditugun entrenamenduak-eta ongi joan dira. Ez dira bereziki gogorrak izan, gehiago izan dira forma mantentzeko eta atseden apur bat hartuta iristeko. «Ikusita sasoiko iritsi garela eta pista ez dela azkar horietakoa, diploma bat lortzeko itxaropena daukagu» Olinpiar Jokoak dira. Egia da lehiaketa bera, izatez, beste lehiaketa guztien berdina dela, baina inguru hau guztia da ezberdina. Hemengo giroa oso berezia da. Itxaropentsu zaude lehiaketari ekin aurretik? Entrenamenduetan-eta denborak ongi irten dira. Ez dakit beste taldeak nola datozen. Alemaniarekineta topo egin izan dugu eta ikusten da haiek ere ondo daudela. Baina kontuan hartuta sasoiko gaudela eta pista bera ere ez dela oso azkarra, diploma lortzeko itxaropena daukagu. Zerk kezkatzen zaitu gehien? Lehiaketan izan ditzakedan sentsazioek. Pista berri-berri dago, eta, horren ondorioz, egurra gogorra dago oraindik. Ez gaude altueran, itsasoaren mailan baizik. Eta hori guztia baloratzen jakin behar da sentsazio horiek neurtzean. Zeren gu egur bigunagoan aritzetik gatoz, eta altueran. Horregatik diot jakin behar dugula sentsazioei neurria jartzen. Eta ez pentsatu ez goazela ondo horrela ez denean. Emaitza on bat, beraz? Diploma bat emaitza on bat da. Hori dut buruan. Aurrerago egotea lortzen badut, seigarren-edo, are eta hobeto. Baina ez naiz horrekin ausartzen, ez dakit-eta kontrarioak nola dauden. Proba batean baino gehiagotan ariko zara. Abiadurakoan taldeka, abiadurakoan buruz buru, eta keirinean buruz buru. Itxaropen handiena taldekakoan daukagu jarrita. Gehien prestatu duguna da. Domina bat? Onartu behar dut puntutxo bat falta zaigula aurre-aurrean egoteko. Ez da erraza izango honi guztiari neurria hartzea, ezta? Ohituz joaten zara, baina egia da lehen egunetan batetik bestera zabiltzala olinpiar hirian. Dena nahi duzu ikusi, dena nahi duzu bizi, baina oso garaiz etorri gara, eta jada izan dugu denbora zoramenera ohitzeko eta lehiaketarekin mentalizatzeko. Jakin behar duzu non zauden eta lehiaketak duela lehentasuna. Harritu zaitu zerbaitek edo norbaitek bereziki? Gauza harrigarri asko daude. Jangelan sartu, eta Nadal bat ikustea, edo Gasol bat ikustea... Beste edozein tokitan ezinezkoa litzateke. Eta balio dizu konturatzeko haiek ere zu eta ni bezalakoak direla. Argazkiren bat eskatu diozu norbaiti? Bai, begira [sakelakoa atera du, pozarren]. Michael Phelpsekin atera dut bat. Cavendish eta Wiggins. F. A. / EFE Wigginsek, Cavendishek eta Trottek sortuko dute sua Rioko pista motelean E. Telleria Rio de Janeiro Errepideko txirrindularitzak pistakoari eman zion lekukoa atzo. Duela lau urte, Londresen, ikusgarria joan zen pistako jarduna, Lara Trott eta Chris Hoy etxeko txirrindulariek hauspotuta. Eta Rio de Janeiron ere Erresuma Batuko pistardek emango diote sona, berriro ere, pistako jardunari. Bradley Wigginsen eta Mark Cavendishek errepidetik pistarako pausoa eman dute, lehen urteetako pedal kolpeak gogoan hartuta. Eta Trottek bere egin nahiko ditu, berriro ere, taldekako jazarpena eta omnium proba. 24 urterekin, izar handi bihurtu da jada Trott. Atzokoaren ondoren, bihar izango du taldekako jazarpeneko jarduna, eta astelehenean eta asteartean omniumeko seiak. Cavendish, omniumean Wigginsi eta Cavendishi dagokienez, taldekako jazarpenean ariko da lehenengoa atzo hasi zen lehia, sailkapenekin, eta gaur amaituko da, eta omniumean bigarrena. Hasieran, taldekako jazarpenean aritzekoa zen Man uhartekoa ere, baina omnium proba bakarrik lehiatuko du. Wigginsekin batera, Edward Clancyk, Steven Burkek eta Owain Doullek osatu zuten atzo Erresuma Batuaren taldekako jazarpeneko taldea. Etzi eta astelehenean izango ditu Cavendishek omniumeko sei probak. Chris Hoyren zazpi dominako marka berdindu dezake Wigginsek pistan dominaren bat lortuz gero. Errepidean urrezko bat dauka.

6 MAITETXUREN TXAND 6 b RIO16 Denbora gutxian eta modu harrigarrian egin du bidea Trihas Gebrek, eta gaur beteko du bere ametsa: Olinpiar Joko batzuetan parte hartzea metrokoan ariko da (16:10). «Diploma bat lortzea sekulakoa litzateke». Enekoitz Telleria Rio de Janeiro I rribarrez dio. Ez baitaki irribarrerik gabeko hitzik esaten Trihas Gebrek (Wukro, Etiopia, 1990). Irribarrez dio baietz, halaxe deitzen diotela taldean: «Maitetxu». Eta oso sinplea dela azalpena: «Trihas nire izena euskarara itzulita». Ez zaiolako arrotza euskara, hitz egiten duelako etxean Aitzol bikotekidearekin, eta atletismo pistan egindako «familiarekin». Pistara begira dio: «Han, Etiopian, zazpi anaia dauzkat. Hemengo nire anaiak hauek dira; batzuk oporretan daude, baina haien ordez etorri dira besteak niri laguntzera. Beti daude nirekin. Nire familia da». Eta ez da han familiako bakarra. Aldamenean dauka beste bat. Maitetxurena da azalpena. Etiopiarren lehen hiru izenak ordena honetan doaz: norberaren izena lehenengo, aitaren izena bigarren eta aitonarena hirugarren. Horregatik da bera Trihas Gebre Enun. Baina jarriko omen luke gustura Trihas Ricardo Gebre; bere entrenatzaile Ricardo Jimenezen ohoretan. «Nire aita da. Entrenatzaile bat baino askoz gehiago. Hasiera gogorra izan zen niretzat hemen; hizkuntza, elikadura... Eskerrak Ricardo ezagutu nuen. Sekulako laguntza eman dit kirolean eta kiroletik kanpo. Kirolean ez baitut familiaren laguntzarik izan. Aitak oinetakoak erosten zizkidan, eta amak, sutara bota. Ez zuen nahi ni korrikalaria izatea». Irribarretsu, baina malko zipriztin batek egin dio distira begiradan. Kontatu izan dute haren istorioa behin baino gehiagotan, baina harrigarria da oraindik, hala ere. Wukron jaio zen, Etiopiako mendialdean, Addis Abeba hiriburutik egun batera autoz. 2010ean iritsi zen Euskal Herrira lehen aldiz. Etiopia Utopia fundazioari esker, Behobia-Donostia lasterketan hartu zuen parte, beste lau herrikiderekin batera. Irteeran, arazoak izan zituzten antolakuntzakoekin-eta elkar ulertzeko, eta 40 minutu geroago irten beharra izan zuen korrikalari gainditu, eta bigarren sartu zen helmugan. Urte hartan ezagutu zuen egun bere bikotekidea dena. Etiopiara bueltatu, eta zortzi hilabetez bizi izan ziren han elkarrekin. 2011n itzuli ziren Euskal Herrira, eta Donostian jarri ziren bizitzen. Arantza atera, eta Behobia-Donostia lasterketa irabazi zuen urte hartan Gebrek, errekorra eginda ( ). 2014an lortu zuen espainiar herritartasuna, eta urte berean Olinpiar Jokoetan aritzeko gutxieneko marka Cagliarin (Sardinia) jokatutako metrokoen Europako Kopan: Pekingo Munduko Txapelketan aritu zen iaz, eta metrokoen Espainiako Txapelketa irabazi du aurten. Ez du bererik eman Amsterdamgo Europako Txapelketan, eta, uztailaren 24tik, metrokoen Espainiako txapelduna Kirolean ez dut etxean laguntzarik izan. Aitak oinetakoak erosi bai, baina amak sutara botatzen zizkidan» «Europako Txapelketan baino askoz hobeto nago; eman diot buelta. Diploma bat lortzea sekulakoa litzateke» Trihas Gebre Atleta «Ezagutu nuen egunean esan nion ez nuela nahi ikusitako guztia korritu eta bi urte geroago arrastaka ibiltzea» «Helburua 32 minututik jaitsi eta hamar edo hamaika onenen artean sartzea da. Lasterketa motak kezkatzen nau» Ricardo Jimenez Entrenatzailea ere bada. Gorabeherekin, baina gora gehiago behera baino. Bilakaera horretan zeresana izan du Ricardo Jimenez entrenatzaile irundarrak. 2011n ezagutu zuten elkar. Jimenezek gidatzen duen taldeak Aieteko parkean egin ohi ditu neguko entrenamenduak, eta han ari zirela hurbildu zitzaizkien Gebre eta haren bikotekidea, ikusten zituztela han entrenatzen eta haiekin batera nahi zutela aritu esanez. «Nik gure filosofia esplikatu nien apur bat eta, hura onartzen bazuten, ez zegoela arazorik gurekin aritzeko», azaldu du Jimenezek. «Pozarren» eman zion baiezkoa Gebrek. Hark gidatu, nolabait. «Esan nion ez nuela nahi parean harrapatutako guztia korritu eta bi urte geroago arrastaka ibiltzea. Hori ez zela atletismoa ulertzeko nire modua. Nahiz eta ulertzen dudan haien diru iturria txapelketez kanpoko lasterketa horietan dagoela. Erdibide bat bilatu eta negoziatzen joatea izan da gakoa». Eta ona izan da negoziazio horien emaitza. Behobia-Donostia lasterketaz gain, Donostiako maratoia, Uliako krosa, Espainiako kros txapelketa eta abar ere irabazi ditu Gebrek. Santutxuko atletismo taldearen elastikoarekin aritzen da horietan, eta «esker oneko» hitzak baino ez ditu haientzat. Jokoen «ametsa» Ematen du hitz-jokorako aukera, Etiopia Utopia fundazioarekin iritsi zen hartan utopia zena eskura baitu orain Trihas Gebrek: Olinpiar Joko batzuetan parte hartzeko aukera. «Ametsa zen, baina lortu dut». Eta zer lortu nahi lukeen Rion? «Urrea irabaztea!», dio, irribarrez, baina lurtiarrago hurrena: «Diploma bat lortzea sekulakoa litzateke». «Ikasten» ari direla dio entrenatzaileak, eta orain arte izan dituzten proba garrantzitsu guztietatik ikasi dutela zerbait. Pekingo Munduko Txapelketan 15. bukatu zuen Gebrek koa, flakiak jota aritu zelako. «Bidaian hartu nuen hotza. Hegazkinean. Aire girotua jarrita joan ginen denbora osoan, eta, hara iritsi ginenean, sekulako beroa eta hezetasuna izan genituen. Selekzioko bost kide iritsi ginen gaixorik». Eta ikasten ari ziren horretan, antzeko zerbait gertatu zaio Amsterdamgo Europako Txapelketa-

7 RIO16 b 7 A «Meseret Defar ezagutu eta agurtu nahi dut Rion» Olinpiar Jokoetan parte R hartuta bere betiko ametsa beteko duela onartzen du Trihas Gebrek, baina badauka Rio de Janeiron bete nahi duen beste bat ere: «Meseret Defar herrikidea ezagutzea». Etiopiako atletarik onenetakoa da Meseret Defar (Addis Abeba, 1983) metrokoan olinpiar txapelduna izandakoa da (Atenas 2004 eta Londres 2012), metrokoan munduko txapelduna izandakoa (Osaka 2007 eta Mosku 2013), eta metrokoan lau aldiz munduko txapelduna izandakoa Trihas Gebre, Anoetako atletismo pista txikian, Riora joan aurretik egindako entrenamendu saio baten ostean. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS ren bezperan. Etiopian izan zen maiatzean. Familiari bisita egitera eta entrenatzera joaten da oso noizean behin hara. Altueran dago hura. Tigray inguruan egin zituen entrenamenduak, metrora batzuetan, eta metrora era bai beste batzuetan. «Pare bat katarro harrapatu nituen, ez nuen behar bezala jan, analisiaketa egin zizkidaten bueltatu nintzenean... baina Europako Txapelketara nekatuta iritsi nintzen», azaldu du Gebrek. Jimenez entrenatzailek berretsi du hark esandakoa: «Katarroak asko iraun zion, eta apur bat beldurtu egin nintzen. Aurreneko egunetan, sentsazioak ez ziren batere onak, eta ekainaren erdia joan zitzaigun entrenamendu on samarrak egiten hasi ginenerako». Amsterdamen ikasitakoak Uztailaren 6an hartu zuen parte Europako Txapelketan, eta hamargarren bukatu zuen metrokoa. «Asko sufrituta», Gebrek dioenez. Entrenatzailearen interpretazioa eta ondorioak: «Amsterdamen egin zuen une hartan egin zezakeena. Hori hala da. Lasterketa nola joan zen ikusita, eta bere sasoia aintzat hartuta, lasterketa hasiera azkarregia izan zen berarentzat. Marka ez zen ona izan. Berea baino sei segundo gehiago egin zituen, baina, bera une hartan nola zegoen ikusita, balekotzat eman genuen. Interpretazio negatiboak zein positiboak atera daitezke horrelakoetan. Positiboa: laugarren edo bosgarren kilometroan taldea luze-luze eginda jarri eta bera atzera gelditu zenean, azken bost kilometro horietan ez duela denbora asko galtzen. Beste norbaitek, agian, egoera hori ikusi eta etsita, behera egiten du. Berak eutsi egin zion, eta borrokarako izpiritu hori erakutsi izana izan zen positiboena». Ordutik, ordea, hobera egin du Gebrek. Behin eta berriro errepikatu du elkarrizketan: «Hobeto nago, hobeto nago». Eta Gijonen (Asturias, Espainia) jokatutako pista estalian. Eta bi modalitate horietan munduko markaren jabe izandakoa ere bai: metrokoan eta metrokoan Garaipen eta marka zerrenda kontaezina dauka, eta Etiopiako atletarik errespetatuenetako bat da, baina ez horregatik bakarrik. Jaso duen sari bakoitzean aldarrikatu izan du Etiopiako emakumeen jarduna eta salatu izan du bere herrialdeak duen egoera. «Horregatik maite dugu han horrenbeste», nabarmendu du Gebrek. Funtsean, bizitza paraleloak izan dituztelako errespetatzen eta maitatzen du horrenbeste Gebrek Defar. «Hamahiru urte nituenean, haren klubean egiten nuen korrika nik. Etiopiako Espainiako Txapelketa izan zen horren seinale koan ez, 5.000koan aritu zen uztailaren 24an, eta urrea irabazi zuen. «Hobeto dago orain», dio haren taldekide Iban Fernandezek ere, Anoetako estadio txikian egindako entrenamendua amaitutakoan. «400eko hemezortzi serie egin ditugu. Entrenamendu ona. Duela bi astetik ona, asko hobetu du. Asko maite dugu. Taldekideak gara, eta laguntzeko gaude. Neska jatorra da, eta asko dabil». Riorako helburua jarrita dauka entrenatzaileak: «32 minututik jaitsi eta hamar-hamaika onenen artean sartzea. Aurten behin baino gehiagotan merezi izan du 32 minutu horiek baino marka hobea». Eta ez dago bereziki kezkatuta hango baldintzekin, hezetasunarekin eta horrelakoekin; «Horiek berberak izango dira denentzat». Lasterketak berak eragiten dio kezka, nola joango den: «Lasterketa motak kezkatzen nau. Olinpiar Jokoak marka lortzeko lehia baino gehiago postua lortzeko lehia izaten dira». «Iraupena» da Trihas Gebreren ezaugarri nagusia, eta aurrera begira maratoian zailtzea dute helburu gisa jarria. Jimenezek dio ez zaiola ez lasterketa azkarregirik eta ez geldoegirik komeni. Bi hitzetan esanda: «31.40ko erritmo bat». Batzuetan patxadari eustea kosta egiten zaiola onartu du Jimenezek, eta «eskuzabalegia» izaten dela esfortzuan. Norbere mesederako baino besteen mesederako aritzen dela, askotan, alegia. «Baina egia da geldoegi hasten badira litekeena dela erantzukizuna hartu behar izatea. Hori bai, sekula ez lehen itzulitik». Maitetxuren txanda da. atleta asko aritu izan dira han». Defarrek, izan ere, Abebe Bikila izeneko proiektu bat jarri zuen martxan duela urte asko. Kirola egiteko arropa eta oinetako zaharrak zein berriak bildu, eta gaztetxoenei eman, baldintza egokietan ari daitezen. «Nik ez dut limosnarik ematen; nik itxaropenik gabeko jendeari aukerak eman nahi dizkiot», esan izan du Defarrek. Gebre ere alde horretatik mintzo da: «Ni bezala, familia pobre batekoa da, eta ez du batere jardun errazik izan. Ez dirurik, ez garraiobiderik... oinez ordu asko egin behar izan zituen, nik bezala. Bion bizitzak antzekoak izan dira. Atleta gogorra da, oso gogorra. Miresten dut, eta ezagutu egin nahi dut». Gebre ezkerretik laugarrena, taldekideekin, Donostian (2010). ETIOPIA UTOPIA APUSTU BAT, ETA ZALANTZA ASKO Trihas Gebre Etiopia Utopia fundazioari esker iritsi zen Donostiara, 2010ean. Imanol Apalategi fundazioko presidentearentzat «salbuespen eder bat» da, ordea. Garbi dauka: «Benetako laguntza han eman behar da». E. Telleria Rio de Janeiro A kordatzen da ongi asko nola etorri ziren bost lagun 2010eko urrian. Eta erakusten du Etiopiako Gobernuak Etiopia Utopia fundazioari bidalitako eskutitza bost lagun horien izen-abizenekin eta bostak Donostiara joateko emandako baimenarekin: Akebom Hadush, Maru Gebregziabher, Trihas Gebre, Tigsti Kiros eta Birhane Fanta (entrenatzailea). Eta akordatzen da nola irten behar izan zuten Behobiatik 40 minutu geroago, eta nola iritsi ziren guztiak negarrez helmugara. «Huts egin zigutela uste zuten», dio Etiopia Utopia fundazioko presidente Imanol Apalategik. Eta jarraitzen du: «Lehen aldia zen. Behobia-Donostiak ordaindu zuen bidaia hura. La Sirena aterpean egon ziren bizitzen. Hara eta hona ibili genituen elkartez elkarte, ez genekien zer jaten zuten, ez zeuden ohituta gure janarietara, eta aterpean esan ziguten han eurenetik jaten zutela gero». Ez du ordukoaren batere oroitzapen txarrik Apalategik, ezta ordutik aurrera bide horretan egin dituzten urratsei buruzkorik ere. Ekarri izan dituzte atletak, txirrindulariak eta, azkena, futbol jokalari gazteak ere. Baina badituzte zalantzak. Maru Gebregziabherrez akordatzen da Apalategi. Etorri zen lehen aldian, ikusi zuten tinpanoa zulatua zuela. Etorri zen bigarren aldian, ebakuntza egin zioten. Ez zuen besteekin batera bueltatzerik, eta bere etxean eman zion aterpe Apalategik. Handik egun batzuetara, ihes egin zuen. «Erakusten diegu benetakoa ez den gure mundu hau, ikusten dituzte supermerkatuak beteta... eta ez dute bueltatu nahi. Normala». Fundazioko presidenteak dio horrek «zer pentsatua» eman ziela. «Handik kirolariak ekartzea ote zen gure eginbeharra». Eta beste lanketa modu bat dute orain. Talde bat sortu dute Wukron, Birhane Fanta entrenatzailearen aginduetara. Gebrerena «salbuespen eder bat» dela dio. «Gure ustez, ordea, han eman behar dugu laguntza. Laguntza teknikoa, heziketa... Jakintzaren transferentzia da gure egitekoa». Ikuspegi kritikoa Kooperazioaren «ikuspegi kritiko bat» eduki beharraz mintzo da. «Badira datu harrigarriak. Badakizu gure borondaterik onenarekin herrialde horietara bidaltzen ditugun medikamentu asko gosearen estimulatzaileak direla? Adibide txiki bat baino ez da». Eta berriro dio: «Jakintzaren transferentzia da bidea».

8 8 b RIO16 R CITIUS, ALTIUS, FORTIUS Enekoitz Telleria Los Angeles 1984ko poltsa Besteei eskatu, besteenak irakurri eta besteenak antolatzearen poderioz egin dut nik ere ariketa. Bi bat orri aurrerago sortu dugu Olinpiar Oroitzapena izeneko tartea. Gaia jarri eta librean aritzeko txokoa. Egin dut nik ere ariketa, egin dut nik ere denboran atzera: Los Angelesko Olinpiar Jokoetako kiroletarako poltsa bat datorkit akordura. 1984an 10 urte zituen idazten ari zen honek. Beasaingo (Gipuzkoa) Alkartasuna lizeoan ikasle hasi berritan. Segura (Gipuzkoa) txikitik Beasain urbe handira. Gogoan dituk oraindik lehen egunean gure amak herriko plazan autobusari adioka, gerrako umeak bagina bezala. Ari ginen herrikoak han tokia egiten, eta orduan sortu zen aukera. Azterketa bat. Edurne izena zuen andereñoak. Esan zigun notarik onenak ateratakoen zerrendan lehenengoek Euskadi Irratiko saio batean aritzeko aukera izango zutela. Elkarrizketa saio batean. Bilboko Gabonetako haur parkean. Herritik urbera, eta urbetik beste planeta batera. Ez dakit kazetari bokaziorik banuen orduan, edo piztu zitzaidan orduan, baina umiltasunez diot puntakoen artean sartu nintzela gaurtik begiratuta oso pedagogikoa ez den zerrenda eta lehiaketa hartan. Elkarrizketatuaren izena eman ziguten hurrena: Jose Angel Iribar handia. Iritsi zen eguna. Hura zen urduria eta hura zen herioa. Aste bat osoa elkarrizketarako galderak prestatzen eta memorian iltzatzen. Mikrofonoaren aurreko dardaraz oroitzen naiz, hitzen totelaz eta galderen motelaz, eta Iribarren tratu goxoaz. Baina guztia amaitutakoan eman ziguten saria dut ongi akorduan: Los Angelesko 1984ko Jokoetako kirol poltsa. Michael Jordani, Carl Lewisi eta Sebastian Coeri eman zietenaren berbera zela pentsatu izan nuen beti. Oraindik ere bai. Rafaela Silva judoka brasildarra, urrezko domina ospatzen, herenegun. FACUNDO ARRIZABALAGA / EFE KAKI KOLOREKO LORPENAK Brasilek irabazi dituen lehen bi dominak bi militarrek irabazitakoak dira: Rafaela Silva eta Felipe Wu sarjentuek. Rioko Olinpiar Jokoetarako osatu duten taldean herenak dira militarrak: 129 orotara. Enekoitz Telleria Rio de Janeiro J okoen segurtasunerako, eta dominen borrokarako, 129. Horixe da Olinpiar Joko hauetan Brasilgo militarren jarduna kopurutan. Lehen egitekoaren emaitza agerikoa da, eta bigarren egitekoarena oraintxe ari da azaleratzen. Brasilek irabazi dituen lehen bi dominak bi kirolari militarrek irabazitakoak dira: Rafaela Silva sarjentuak, urrea judoan, eta Felipe Wu sarjentuak, zilarrezkoa pistolan. Herrialdearen defentsa eta ohorearekin lotzen dute askok ibilbide militarra Brasilen. Beste askoren- tzat, ordea, armadan sartzea da kirol ibilbidean aurrera egiteko bide eta arrazoi bakarra. Brasildar baten batez besteko soldata 450 bat euro da. Militar baten batez bestekoa, 850 euro. 2008an hasi ziren Brasilgo indar armatuak kirolean inbertitzen. Militarren Munduko Txapelketa jokatu zen Rio de Janeiron 2011n, eta hara begira sortu zuten goi errendimenduko zentro bat militarrentzat. Alemania, Txina eta Errusia hartu zituzten eredu gisa horretarako. 2012ko Londresko Jokoak bukatu eta 32 egunera, Dilma Roussefen gobernuak mila milioi erreal (270 milioi euro) jarri zituen mahai gainean era horretako programak indartzeko. «Programa horrek gizartera hurbiltzen laguntzen dio gure ministerioari eta armadari. Ikus dezaten haiekin gaudela, baina ez bakarrik haiek defendatzeko», esan du Paulo Zuccaro almiranteak Correio Braziliense egunkarian. Defentsa Ministerioko Kirol Militarren Departamentuko zuzendaria da Zuccaro. Londresen, Brasilgo ordezkaritza osoaren %19 zen militarrek osatutakoa, eta bost domina lortu zituzten. Pekinen, ordezkaritzaren %1 zen bakarrik militarrek osatutakoa. Rion, herenak dira. Brasildar baten batez besteko soldata 450 euro da. Militar batena, 850 euro, eta azpiegitura bikainak kiroletarako Itsas armadako, aireko eta lurreko soldadu, sarjentu eta koronelek hartuko dute parte Jokoetako 27 modalitatetan, eta badute itxaropena gutxienez hamar domina irabazteko. Atletismoa, saskibaloia, judoa, gimnastika artistikoa, belar gaineko hockeya eta eskubaloia dira, besteak beste, militarren presentzia izango duten kirolak. «Armadari esker lortu dut» Soldadu sartzearen arrazoi nagusia askorentzat: euren esku jarritako azpiegiturak erabili ahal izatea. Hautaprobak gainditzen dituzte puntako kirolariengana armada bera joaten da ate-joka, eta kirolean bakarrik aritzen dira gero. «Armadak beti erakarri izan nau. Izena eman nahi izan nuen, baina ez nuen lortu. Igeriketaren bidez lortu dut. Ez daukat bizimodu militarrik, baina badut sentimendu hori. Eta gustatzen zait», aitortu du Henrique Rodrigues igerilariak. «Armadari esker beteko dut nire ametsa. Uztekotan nengoen, baina, soldata horri esker, nutrizionista bat, nazioarteko bidaiak, jatekoak eta abar ordain ditzaket», aitortu du Tang Sing taekwondistak. «Diziplina, hierarkia, errespetua... Armadaren balioak judoaren oso antzerakoak dira. Gustuko dut hori. Gainera, armadan sartzeak nire sentimendu nazionalista sustatu du. Lehen ez neukan halakorik. Gustuko dut nire herriaren izenean lehiatzea», onartu du Charles Koshiro Chibana judokak. Rafaela Silva bihurtu da Brasilen horren guztiaren eredu. Rioko Cidade de Deus favelako alaba da, emakumezkoa da, beltza da, eta lesbiana da. Baina, oroz gain, armadako sarjentua da.

9 RIO16 b 9 R IPANEMAKO MUTILA Imanol Magro Zer Kristo? I. Magro Eizmendi Rio de Janeiro Atsegina da Iñaki Gomez Goroztieta (Mexiko Hiria, 1988). Oso argal dago. «Goizean pisatu naizenean 57,2 kilo». Ibiltaria da, eta kirolari oso errespetatua Kanadako atleten artean. Ibilbide onekoa da: 13. izan zen 20 kilometrokoan Londresko Jokoetan, eta 8. eta 14. izandakoa da munduko txapelketetan. Ez daki Jokoen ostean lehiatzen jarraituko duen, abokatua baita eta lanean hastekoa baita. Zein da zure euskal jatorriaren historia? Nire aitona-amonek Mexikora ihes egitea erabaki zuten 1930eko hamarkadan, Espainiako Gerran beste familia askok egin zuten bezala. Han sustraitu ziren, eta nire gurasoak, nire anaia eta ni Mexikon jaio ginen. Nire gurasoek, baina, Mexikoko egoera ikusita, Kanadara joatea erabaki zuten nik 11 urte nituela. Eta, hartaz geroztik, Kanadan bizi gara. Nongoa duzu sendia, zehazki? Bilbo ingurukoa. Amaren familia hangoa da; osabak eta izebak ditut han, baita lehengusuren bat ere. Aitaren familiakoak Kantabriatik gertuagokoak dira. Izebaren bat dut Santanderren. Aurten, Euskal Herrian egon zara. Askotan etorri zara? Bai. Bilbon hiru aldiz egondakoa naiz, Donostia ezagutzen dut... Han egondakoa naiz emaztearekin, jana eta kulturarekin gozatuz. Lotura txikia mantentzen dut, baina etxe gisa sentitzen dut oraindik. Harremana badut, Mexikon gure bizitzaren parte baitzen euskal kultura. «Pena ematen dit euskaraz ez jakiteak» Iñaki Gomez Goroztieta b Kanadako selekzioko atleta Kanadako atletismo taldeko kapitaina Mexikon jaioa da, eta euskal jatorria du. Bigarren Olinpiar Jokoak ditu Gomez Gorostietak, eta gaur domina irabaztea du helburu ibilketako 20 kilometrokoan. Aurten, Getxon egon zara proba batzuk egiten. Bai, hala da; EHUk gonbidatu gintuen ikerketa biomekaniko batzuk egiteko. Bartzelonan geunden entrenatzen, eta bi egunez joan ginen Bilbora. Ikerketa gunea oso ondo dago. Baduzu gustuko toki berezirik? Tira, ohikoa Donostia esatea da, baina hala da, hiri ederra delako. Nire asmoa, orain, besteak beste nire emazteak iaz egin zuelako, Donejakue bidea egitea da, Miarritzetik hasita. Ibilketa uzten dudanean zerbait egin beharko dut. Euskararekin harremanik duzu? IMANOL MAGRO EIZMENDI Bai. Pena ematen dit euskaraz ez jakiteak. Nire aitona-amonek eta osaba-izebek kaseteak bidaltzen zizkiguten euskarazko ikastaroekin, baina, tamalez, ez genituen erabili. Mexikon ez da batere hitz egiten, eta ez nuen ezer ikasi. Urte hauetako batean agian Euskal Herrira joan eta zerbait ikasiko dut. Kanadako atletismo kapitaina zara. Nolatan? Atletismoa kirol indartsua da Kanadan; iaz, zortzi domina irabazi genituen Munduko Txapelketetan, tartean ibilketako bat, Benjamin Thorne taldekidearekin. Nire rola atletak federazioan ordezkatzea da, zuzendaritzako kide bainaiz. Zuzenbidea ikasia naiz, eta nire prestakuntzarekin ahotsa eman diezaieket beste atletei. Hala usteko zuen entrenatzaileak aukeratu ninduenerako. Ohore bat da niretzat. Gaur, zein da helburua? Iaz emaitza onak lortu zenituen. Ibilketak gora egin du Kanadan, Benjamin dugu, iaz domina irabazitakoa. Lehen zortzien artean bukatu genuen biok Erroman. «Zuzenbidea ikasia naiz, eta beste atletei ahotsa eman diezaieket. Ohore bat da taldeko kapitain hautatua izatea» Marka ona dut, eta borrokatzen saiatuko naiz, eta dominen lehian sartzen; horretarako etorri gara. Sare sozialetan oso aktiboa zara dopinaren aurkako mezuetan. Abokatu sena al da? Oinarri etiko eta moral batzuk daude, atleta gisa zaindu beharrekoak. Eta beste herrialde batzuetan Errusian edo beste hainbatetan, ez baita Errusia bakarrik, beste arautegi batekin ari dira, eta hori ez da bidezkoa. Beste atleta batzuek eta nik hori salatzeko eskubidea eta beharra dugu. Euskal ibiltari handi bat da Mikel Odriozola. Zer-nolako harreman duzu harekin? Harreman formala dugu; hitz egin izan dugu elkarrekin. Badakit zein den haren egoera: ez zutela Olinpiar Jokoetarako hautatu, tamalez. Baina hiru Olinpiar Jokotara joan izana gauza handia da. Euskal Herriak harro egon beharko luke hartaz. Ba omen da Rio de Janeiron postal guztietan agertzen den kristoren estatua handi bat. Diotenez, beso zabalik omen dago, eta hirira begira, eta bertakoek makina bat txiste egiten dituzte. «Eta hau guztia, Kristo une oro begira dugula. Pentsa ez balego...». Omen dagoela diot nik, ez baitut ikusi. Bene-benetan diot, ezta urrundik ere! Hura begiz ikus daitezkeen inguruak ez ditut zapaldu oraindik, eta, gerturatu naizen aldi bakarrean, ilundu-lainotuta zegoen. Goiko argazkian agertzen den horrek bere bizitzako azken hiru hilabeteetan gehien entzun dituen esaldiak hauek izan dira: «Brasilera lanera? Bai, bai, lanera...», «Esango duk bai eskriman hagoela, eta egongo haiz nonbait dantzan», eta «kontuz caipirinha-rekin». Bada, ez dut dastatu oraindik. Hamar egun dagoeneko Rion, eta ez dut musikarik entzun zuzenean, ezta dantza saiorik ikusi edo inprobisatu ere. Ia ez dut hondartza hondarrik pilatu, ez dut bainujantzi minuskulorik ikusi, ezta rodizio goxorik probatu ere. A, eta bederatzi egun eguzkitako kreman plisti-plasta igaro ondoren, herenegun, euri zaparradaren azpian, ia hotza eta guzti pasatu nuen. Egin barre irakurle, deitu koitadu, baina hala da. Nire egun gehienak olinpiar gunean eta Deodoroko kirol eremuan pasatu ditut. Imajinatu Deodoro: base militar batean eta hilerri baten alboan dagoen kirol eremua, eta, alboan, indarkeriagatik hildako gehien pilatu dituzten faveletako bi. Onena, han ikusi nuen kapibara, hogei kilo inguruko arratoi belarjale bat. Mmmmm, txundigarria... Horregatik, irakurle, eta kazetaritzaren izenean, laster Rioren beste aldea ikertzeari ekin beharko diot. Ea nolakoa den hondartza inguruko Rio hori. Ez iezadazu eskertu, nire lana da, zer kristo! Zuengatik, dena. «Tu, tu, tu, tu, ru, tu...». Musika diozu? Zer musika?... Bihar arte!

10 10 b RIO16 Enekoitz Telleria ERAZTUN MOREA Alice Coachman Londres 1948 Gorako jauzian lortu zuen urrea, baina Jokoen historian egin zuen jauzirik handiena: urrezko domina irabazi zuen lehen emakumezko beltza izan zen. Harry Truman orduko AEBetako presidenteak Etxe Zurian egin zion harrera urrezko domina bat irabazi zuen lehen emakumezko beltzari. Bazen jauzia garai hartarako, baina ez behar bestekoa. Handik egun gutxira egin zioten harrera Alice Coachmani Albany jaioterrian, desfile batekin. Bitan banatutako desfile batekin. Segregazioa legea kontuan hartuta, herritar beltzak ezin zirelako zuriekin nahastu. Albanyko alkateak ez zion eskurik ere eman. Baziren oztopoak oraindik jauzi egiteko. Duela bi urteko uztailean hil zen Alice Coachman, 90 urterekin. Behin baino gehiagotan eman zituen azalpenak bere harreran gertatutakoari buruz: «Auditorium batean sartu gintuzten. Segregazioa indarrean zegoen, eta beltzak alde batera eta zuriak bestera geunden. Alkateak ez zidan eskurik eman. Baina niretzat ez zen arazo bat. Nik domina irabazita neukan. Haren arazoa zen onartu edo ez; ez nirea». Bazuelako eskarmentua oztopoen gainetik jauzi egiten. Hamar anai-arreben artean bosgarrena izan zen, eta aitaren errezeloak izan zituen lehen oztopo. Ez zuen nahi alaba kirolean aritzerik. «Dama baten gisara» etxeko arkupean lasai egoteko esaten omen zion. Baina etxe aurreko hesien gainetik jauzi eginda bere lehen entrenamendua, auzoko mutikoekin jolastera egiten zuen ihes Alicek. Sekulako dohainak zituen kirolerako, baina, arrazagatik eta sexuagatik, ez zuen kirol instalazioak erabiltzeko eskubiderik. Etxe ondoko zelaietan eta errepideetan hanka-hutsik egindakoak izan ziren haren lehenengo saioak. Harik eta haren izeba bati eta herriko maistra bati esker kirol beka bat lortu zuen arte. 16 urte zituen. Mugarria jarri zuten Londresko Jokoek. Coachman izan zen urrea irabazten zuen lehen emakumezko afro-amerikarra, baina Joko haietan bertan Audrey Patterson izan zen inoiz domina bat irabazten zuen lehen emakumezko afro-amerikarra 200 metrokoan zilarra. Londresen ostean esan zion agur Coachmanek bere kirol jardunari, baina jarraitu zuen mugarriak jartzen arrazakeriaren aurka. Atlantako Jokoetan (1996), omenaldia egin zioten, eta historiako 100 atleta onenen zerrendan sartu. ENTZUNDAKOA «Rion gertatu denaren ondoren, Messirengana joan beharko dugu mesedez selekziora itzul dadila eskatuz» Diego Armando Maradona, Argentina Jokoetatik at geratu berritan Frantziako Eurokopa atzean utzi, eta Rio de Janeiroko Olinpiar Jokoen garaia heldu zaigu. Lau urte besterik ez da Londresko Olinpiar Jokoetako egun eta gau goxo haietarik. Telebista frantses eta espainolen galbahetik pasatu gabe, jokoak zuzenean Londresko karriketan bizitu nituen. Hide Parkeko Fan Zonean pantaila erraldoiei begira pasatutako orenak ditut gogoan. Kirol saioen ondoren antolatzen zituzten kontzertuak plazer hutsa izan ziren, nahiz garagardoa garestia izan eta euria etengabea... Mundu osoko herritarrak elkarrekin benetako olinpiar izpirituan; eta ez hemengo telebistek inposatu diguten Hide Parkeko Fan Zonean pantaila erraldoiei begira benetako olinpiar izpirituan pasatutako orduak ditut gogoan Brasilera joango ginela hitzeman genion elkarri. Copacabanan gutxienez euririk eginen ez zuelakoan frantses eta espainiar kirolarien ikuspegitik prefabrikatutako Jokoetan. Edozoineik irabazirik ere berdin pozten ginen, kirolarien balentria baloraturik, soinean zeramatzaten koloreak baino gehiago, gizon edo emakume berdin. Milaka jende elkarrekin, Usain Bolten jestua elkarrekin eginez, irabazlea nornahi izanik ere. Ez genuen estadiorako sarrerarik erosi, baina emakumeen maratoia karrikara atera zenean bizi Londres 2012 Galbahetik pasatu gabe Olinpiar oroitzapena b Hur Gorostiaga Duela lau urteko Olinpiar Jokoak dakartza gogora Seaskako zuzendariak. «Espainiar eta frantses telebistek inposatutako ikuspegi prefabrikatuari ihesi», Jokoak zuzenean bizitzearen garrantziaz mintzo da. Emakumezkoen maratoia adibide. izan genuen kirola hurbilenik. Ikurrina eta gezidun bandera ere ateratzeko parada izan genuen, Londresko karrika hotzetan barna, hirugarren itzulirako errenka zihoazen horiei, oihu eta biba, gure animo guztiak nola helarazi ez genekiela. ARGAZKIA Eguna. 2012ko abuztuaren 6a. Ekitaldia. Londresko Olinpiar Jokoak. Emakumezkoen maratoia. Emaitza. Tiki Gelana etiopiarra lehenengo ( ), Priscah Jeptoo kenyarra bigarren ( ) eta Tatiana Arkipova errusiarra hirugarren ( ). Gogorra joan zen. Euripean. 14 gradu abuztuan. Eta %90eko hezetasuna. Londresko tokirik ezagunenak inguratu zituen 42 kilometroko lasterketak: Buckingham jauregia, Westminster, St. Paul katedrala eta Londresko dorrea, bestea beste. Jendetza bildu zen ibilbidean. Gelana irabazleak ezustekoa emanda lortu zuen urrea bera da argazkikoa, kenyarrak baitziren irabazteko hautagai nagusiak. Haien eraso guztiei erantzun, eta Gelana bera izan zen indartsuena azken txanpan. 16 urte geroago, Etiopiako atleta batentzat izan zen urrezko domina. 2016an Brasilera joanen ginela hitzeman genion elkarri. Copacabanan gutienez euririk eginen ez zuelakoan. Sanba dantzetan trebatzeko lau urte genituen aitzinean, eta obrigado baino zerbait gehiago erraten ikasteko ere denbora aski. Baina heldu da urtea, eta hegazkineko txartelen prezioari so egitea aski izan da ideiaz fite aldatzeko. Olinpiar Jokoak Euskal Herriko kanpin batetik ikusi beharko ditugu oraingoan, telebistarik edo pantailarik topatzen badugu bederen. Bestela, ren bidez, gustura. 2020rako egin dugu hitzordua, dantzarik eta hitzik ikasi gabe, Tokion izanen garelakoan.

11 RIO16 b 11 5 Kim Rhode AEBetako tiratzaileak jarraian domina irabazitako Jokoak. Kim Rhode azken bost Olinpiar Jokoetan lehiatu da, eta guztietan lortu du gutxienez domina bat: hiru urre, eta zilar eta brontze bana. Rion seigarrena nahi du jarraian. Dominak* HERRIALDEA U. Z. B. G. 1. AEB Txina Japonia Australia Hego Korea Hungaria Errusia Alemania Italia E. Batua *Gaueko hamaikak arte Emaitzak FINALAK IGERIKETA 200 metro bular estiloan (G) 1. Dmitri Balandin (Kazak.) 2.07,46 2. Josh Prenot (AEB) 2.07,53 3. Anton Txupkov (Errusia) 2.07, metro tximeleta estiloan (E) 1. Mireia Belmonte (Esp.) 2.04,85 2. Madeline Groves (Aus.) 2.04,88 3. Natsumi Hoshi (Japonia)2.05, metro estilo librean (G) 1. Kyle Chalmers (Aus.) 47,58 2. Pieter Timmers (Belgika) 47,80 3. Nathan Adrian (AEB) 47,85 4x200 metro txandakakoa (E) 1. AEB 7.43,03 2. Australia 7.44,87 3. Kanada 7.45,39 OLINPIAR TIROA 50 m hiru posiziotako errifle. (E) 1. Barbara Engleder (Ale.) 458,6 pt. 2. Zhang Binbin (Txina) 458,4 pt. 3. Du Li (Txina) 447,4 pt. ARKU TIROA Banakakoa (E) 1. Hyejin Chang (Hego Korea) 2.Lisa Unruh (Alemania) 3. Bobae Ki (Hego Korea) ARRAUNA Laukoa (G) 1. Alemania 6.06,81 2. Australia 6.07,96 3. Estonia 6.10,65 Laukoa (E) 1. Alemania 6.49,39 2. Herbehereak 6.50,33 3. Polonia 6.50,86 Bikoa (G) 1. Murray-Bond (Z. Berria) 6.59,71 2. Brittain-Keeling (Hego.) 7.02,51 3. Abagnale-Di Costanzo (It.)7.04,52 Scull bikoitza (E) 1. Fularczik-Madaj (Polonia) 7.40,10 2. Thornley-Grainer (E. B.) 7.41,05 3. Vistartaite-Valciukaite (Lit.) 7.43,76 Scull bikoitza (G) 1. Sinkovic-Sinkovic (Kro.) 6.50,28 2. Griskonis-Ritter (Litu.) 6.51,39 Irudia b Rio de Janeiro Londresko txapeldunak kostata egin du aurrera Andy Murray da urrezko domina leporatzeko hautagai nagusia teniseko bakarkako lehian. 2012an Londresen egindako balentria errepikatu nahi du. Atzo, ordea, uste baino gehiago kosta zitzaion Fabio Fognini italiarra kanporatzea. 6-1, 2-6 eta 6-3 gailendu zen. Baina set erabakigarrian 3-0 egon zen atzetik. Final laurdenetan Steve Jonhson (AEB) izango du aurkari eskoziarrak. ESTEBAN BIBA / EFE 3. Borch-Tufte (Norvegia) 6.53,25 Laukoa (G) 1. Suitza 6.20,51 2.Danimarka 6.21,97 3. Frantzia 6.22,85 Egitaraua FINALAK 13:30. Arrauna. Pisu arineko skiff bikoitza (G-E), bikoa (E) eta laukoa (G). 14:00. Olinpiar tiroa. Skeeta (E). 15:00. Zaldi heziketa. Taldekakoa. 17:00. Tenisa. Binakakoa (E). 19:00. Gimnastika: tranpolina. Taldekakoa (E). 19:30. Atletismoa. 20 kilometro ibilketan (G). 20:00. Arku tiroa. Banakakoa (G). 20:30. Judoa kilo (G) eta +78 kilo (E). 20:30. Halterofilia. 75 kilo (E). 21:00. Pistako txirrindularitza. Taldekako jazarpena (G). 22:00. Esgrima. Floretea, taldekakoa. (G). 00:00. Halterofilia. 85 kilo (G). 03:00. Atletismoa. Pisu jaurtiketa (E). 03:00. Igeriketa. 200 m. bizkarrez (E), 100 m. tximeletan (G), 800 m. (E) eta 50 m. (G). EUSKAL HERRITARRAK 16:10. Trihas Gebre. Atletismoa ( metrokoa). 19:40. Eskubaloia. Errumania-Espainia. 21:00. Tania Calvo. Pistako txirrindularitza (taldekako abiadura). 21:10. Juan Peralta. Pistako txirrindularitza (banakako abiadura). Sailkatzekoa eta final-hamaseirenak*. 01:50. Alberto Munarriz. Waterpoloa. Espainia-Frantzia. TELEBISTA 16:00. Imanol Magro Eizmendi eta Enekoitz Telleria ko berri een bideo kronikak, Gorka Izagirre eta Agurtzane Elorriagarekin solasaldia, Danel Agirreren atala, erreportajeak eta albisteak. TELEBISTA La1. 16:00-21:00 eta 22:05-05:00. Teledeporte. Egun osoan. France2. 13:55-20:00 eta 21:00-05:05. France3. 09:00-11:50, 12:55-14:00 eta 19:55-20:55.

12 12 b RIO16 R HARTU ETA PASA Unai Zubeldia Elastikoa jantzita Ahots tonua da gehiago, edo lumaren kolorea. Dena da harrigarria, latza eta ez sinestekoa. Izan finalerdietarako pausoa, finalaren hasiera, diploma edo azken postua. Nortasuna indartzen dute Olinpiar Jokoek. Nazioarteko Olinpiar Batzordeak (ere) onartu gabeko herri txiki honetan ere bai. «Gureak» eta «gureak ez direnak» bereizteko gaitasun sinestezina daukate Jotzak. Nortasun eta izaera zalantzak. Kazetaritza arriskutsu bihurtzen delako elastikoak janzten hasitakoan. Ingurura begiratuta, betegarri dira alde bateko Denis Gargaut frantziarraren piraguismoko urrezko dominaren kronikak edo Mireia Belmonte kataluniarraren urrezko eta brontzezko dominen goresmenak. Ez Fabian Cancellararen erakustaldirik eta ez Katie Ledecky estatubatuarraren laukoek. Onerako eta txarrerako. Lau urtez behin kirolarien bihotzean sartzeko pausoa ematen dugu. Eta hor sortzen dira zalangarren dominarik. Horiek ez dute neurri bereko baliorik. Baina une batez hausnarrean hasi naiz gureari begira. Ander Elosegi eta Maialen Chourrauten finaletako zirrara, Jonathan Castroviejok eta Ion Izagirrek sortutakoa, Leire Olaberriak edo Maider Undak bere garaian eragindakoa... Halako patriotismo neurririk gabekoa sortzen dute Jokoek, baina ondoren gai gara hurrengo lau urteetan kirolari horietako asko nondik nora dabiltzan arrastorik ere ez izateko. Lau urtez behingo makillaje txiki bat izateko arriskua dauka kirolariekiko ustezko sentimendu berezi horrek. Baina batzuetan zein ederra den barruari hizketan uztea, sentimenduak azaleratzea. Harrigarria, latza eta ez sinestekoa atzokoa, Maialen Chourrautena. Gurearena. Elastikoa jantzita, bai, sentimenduaren elastikoa. Irudia b Rio de Janeiro Maldan ari al dira lehiatzen? Zirkuko akrobatak izan daitezkeela pentsa dezakete batzuek, hari fin batean orekari eusten, ezpatekin jolasean ari diren bitartean. Baina Yiwen Sun txinatarra eta Kseniia Pantelieieva ukrainarra dira aurrez aurre lehiatzen ari direnak, atzo olinpiar parkean jokatutako eskrimako kanporaketetako batean. Irudia ikusita, badirudi maldan lehiatzen ari direla. Baina mosketari onenek bezala, oinak lurrean eta ezpatari edertasun eta fintasun handiz eraginez aritu ziren. JOSE MENDEZ / EFE AEBek kostata irabazi diote Australiari (88-98) Gai kimiko batzuen faltagatik jarri da berdea igerilekua SASKIBALOIA buste baino estutasun gehiago pasatu zituzten atzo AEBek Australiari irabazteko. Hamar puntuz gailendu zen Dream Team-a, 88-98, baina lehen bi laurdenetan Australia aurretik aritu zen. Zortzi punturen abantaila ere izan zuen: Carmelo Anthonyren (31 puntu) eta Kyle Irvingen (26 puntu) saskiratzeei esker bideratu zuten partida AEBek. OLINPIAR JOKOETAN IRREGULARKI LANEAN ARI DIREN BEHARGINAK Brasilgo Lan Ministerioak egindako ikuskatzeen arabera, Olinpiar Jokoetan behargin ari dira irregularki lanean. Lanorduak ez errespetatzea eta beltzean ordaintzea dira urraketa nagusiak. Hala jarduten ari diren enpresei dolar euro arteko isunak jar diezazkiekete. Garbitzaileak lanean. O. BARRIA / EFE «Ez gara damutzen. Jokoak egiteko Rio de Janeiro aukeratu izana oso onuragarria izan da. Mesede egin dio olinpiar mugimenduari» Mark Adams Nazioarteko Olinpiar Batzordeko kidea IGERIKETAb Igerilariek emandako ikuskizunetik harago, egun hauetan albiste izan da igerilekuetako bateko uraren kolore berdea. Antolatzaileek bi egun eman dituzte uraren kolore berdearen arrazoia ikertzen, eta, azaldu dutenez, ura tratatzeko gai kimiko batzuen faltagatik izan da. «Igerilekuaren gehiegizko erabileragatik gertatu da hori», esan dute.