Informe de Conxuntura socioeconómica I / 2016

Transcrição

1 Informe de Conxuntura socioeconómica I / 2016 Fernando González Laxe (coord.) José Francisco Armesto Pina Patricio Sánchez Fernández Santiago Lago Peñas 1

2 Aspectos salientables 1. A economía galega continuou coa súa senda expansiva ao longo de todo o ano 2015, presentando un crecemento anual acumulado do 2,1 % fronte ao 0,4% rexistrado no ano anterior. Asemade, as taxas intertrimestrais seguen a amosar unha tendencia ascendente, a diferenza do que acontece no conxunto do Estado, rematando o ano cun crecemento interanual de 2,6% e un 0,8% respecto ao trimestre anterior. Este forte dinamismo do PIB galego ten de ser matizado tendo en conta que a súa intensidade segue sendo significativamente menor que á da economía española (3,2% interanual). 2. A demanda interna constitúe o principal motor de crecemento, cunha achega positiva de 2,8 puntos porcentuais, nove décimas menos que no conxunto do Estado, o que explica a diferenza existente na taxa de crecemento do PIB en Tanto en Galicia como en España, o investimento é a magnitude que presenta un mellor comportamento (5,8% en Galicia), por diante do gasto final en consumo privado e público (2,3% e 1,9%, respectivamente), sendo estas medras inferiores ás estimadas na economía española. Por contra, a demanda externa detrae 0,7 puntos ao crecemento agregado do PIB, dúas décimas máis que en España, presentando o sector exterior galego tres feblezas principais: a súa concentración xeográfica, a súa concentración sectorial e o escaso peso relativo no total estatal do investimento no estranxeiro. 3. Dende o punto de vista da oferta, o aspecto máis destacado é o crecemento positivo do valor engadido bruto xerado polas grandes ramas de actividade, salientando por riba de todo o incremento da industria manufactureira, cun 4,6% respecto ao ano anterior, seguido pola construción, que retoma as taxas positivas anteriores á crise económica (3,7%). No conxunto do Estado, o sector de maior dinamismo é a construción por diante da industria manufactureira, cun 5,2% e 3,8%, respectivamente. 4. O forte proceso de converxencia da economía galega cara á media da UE-28 fréase no ano 2009, cando representa o 89% do PIB per cápita comunitario. Iníciase nese ano un proceso de diverxencia, a pesares da caída poboacional, que parece estabilizarse en torno ao 80% en 2013 e En relación á media española, o proceso de diverxencia rexístrase entre 2010 e 2012, manténdose a porcentaxe en torno ao 88% nos últimos anos. 5. A recuperación económica non foi quen de frear a perda de poboación en Galicia, sendo especial intensa no caso da poboación potencialmente activa. Os datos do padrón municipal de habitantes reflicten que á perda de case activos entre os anos 2008 e 2013 hai que sumarlle preto de máis no ano Asemade, a EPA amosa que en 2015 o número de activos reduciuse en máis de persoas. 2

3 6. O dinamismo económico reflíctese nun bo comportamento do mercado de traballo atendendo á evolución da ocupación, tanto se se mide en termos de EPA (1,9%), de afiliacións (2%) ou de postos de traballo equivalente (1,9%), como na redución do desemprego estimado e rexistrado no servizo público de emprego (-11,7% e -9,2%, respectivamente). Este incremento da ocupación, unido ao retroceso da poboación activa é o que xustifica a caída da taxa de paro, que se sitúa no 19,3%, dous puntos e medio menos que en No que á ocupación se refire, un dos aspectos máis salientables é o forte aumento do número de asalariados no sector privado (2,7%), que se concentra basicamente nos contratos temporais polo que a taxa de temporalidade ascende ata o 25,4%, a máis elevada dende o ano En canto ao desemprego, cómpre destacar tanto o descenso daquelas persoas que levan máis dun ano en paro, como que esta redución prodúcese en todos os grandes grupos de idade. 7. Da evolución do PIB e do emprego despréndese que a produtividade aparente do factor traballo medrou no último ano un 0,2%, sendo este incremento do 2,6% no caso da industria manufactureira (3% no sector primario, pero neste caso por mor da caída da ocupación). Tras esta evolución, a produtividade aparente do traballo en Galicia representa o 88,5% da media estatal, situándose esta porcentaxe no 76,7% no caso da industria manufactureira. Tan só o sector primario ten unha produtividade superior á media española. 8. O sector da automoción produce en España a mesma riqueza material en termos reais en 2012 que en 1995 cun terzo menos do emprego. Polo que atinxe a Galicia, cae a produción relativa pero mantense o emprego, o que quere dicir que outras zonas produtoras de España están a gañarnos en competitividade. 9. A crise económica evidenciou a existencia de dous modelos fiscais alternativos a nivel autonómico. Tomando como referencia o resto de Comunidades Autónomas de réxime común, Galicia situase en niveis de imposición baixos nos tributos locais, no Imposto sobre matriculación e, dende a recente reforma no Imposto de Sucesións e Doazóns, nas herdanzas entre familiares. Pola contra, ás esixencias fiscais maiores no Imposto de Transmisións Patrimoniais e Actos Xurídicos Documentados, Imposto sobre o Patrimonio e Imposición sobre Hidrocarburos. No Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas, Galicia presenta unha presión fiscal media- baixa. 10. O Indicador Foro de Conxuntura Económica de Galicia para o mes de decembro de 2015 amosa un incremento da taxa interanual de crecemento da actividade económica galega ata o 2,9% e unha taxa intertrimestral que permanece constante durante todo o ano lixeiramente por riba do 0,7%. 3

4 4

5 CONTIDOS I- ANÁLISE DE CONTAS.. Balance da economía galega no ano 2015 II- INDICADORES DE CONXUNTURA. Síntese estatística. Indicador Foro de Conxuntura Económica III- COMENTARIO. Chequeo ao sector da automoción Autor: Albino Prada Blanco. Fiscalidade galega no eido autonómico: Unha perspectiva empresarial Autor: Alberto Vaquero García O Informe de Conxuntura Socioeconómica ten como obxectivo subministrar aos axentes sociais, económicos e políticos a información básica e estratéxica que permita definir a situación actual da economía de Galicia. Asemade, pretende facilitar a avaliación continua das magnitudes máis salientables do noso País, e salientar os avances e melloras, mais tamén os atrancos ou retrocesos na súa dinámica macroeconómica. ISSN: En trámite. 5

6 I- ANÁLISE DE CONTAS Balance da economía galega no ano 2015 A economía galega aumenta o seu dinamismo ao longo de todo o ano 2015, acadando un crecemento medio do 2,1% respecto ao ano anterior, sendo o seu principal motor de crecemento a demanda interna. Os datos intertrimestrais amosan a tendencia ascendente da produción galega a diferenza do que acontece no Estado, rematando o ano ambas as dúas economías cunha medra intertrimestral do 0,8%. Non obstante, a pesar do positivo comportamento da actividade económica ao longo de todo o ano e da redución continuada do diferencial coa evolución do PIB no conxunto do Estado, o crecemento económico galego segue a presentar unha menor intensidade en comparación co rexistrado en España, situándose novamente como unha das comunidades con menor crecemento en A devandito crecemento reflíctese na evolución dos principais indicadores do mercado de traballo galego, que volve a presentar un comportamento positivo en termos dunha maior ocupación (Seguridade Social, EPA e traballo a tempo completo) e da redución do desemprego(rexistrado e estimado pola EPA). A devandita recuperación económica non logra deter a caída da poboación activa, que se pode considerar un dos principais problemas do mercado de traballo xunto co peso do desemprego de longa duración, que a pesar da súa redución, e que esta afecta a todos os grupos de idade, representa case o 55% do paro total. Asemade, a creación de emprego concéntrase no emprego temporal aumentando considerablemente a taxa de temporalidade ata o 25,4%, case dous puntos máis que no ano anterior. Tras a saída da segunda recesión económica a finais de 2013 e principios do 2014, a economía galega encadeou seis trimestres consecutivos de taxas de crecemento positivas, acadando no derradeiro trimestre de 2015 unha medra interanual do 2,6%. A pesar de que a nosa economía segue amosando unha recuperación significativamente máis feble que a rexistrada no conxunto do Estado, cómpre mencionar que segue mellorando o diferencial con respecto á media española, que a finais de 2015 se sitúa en nove décimas, a cifra máis baixa dende o segundo trimestre de No conxunto do ano, a actividade produtiva de Galicia acumula un incremento medio do 2,1% respecto ao ano anterior, 1,7 puntos máis que o rexistrado en 2014, sendo este 6

7 Evolución do PIB real en Galicia e España Fonte: INE e IGE crecemento do 3,2% en España. En termos intertrimestrais, tanto Galicia como España presentan un incremento do 0,8%, se ben a economía galega continúa coa súa tendencia ascendente mentres que no Estado o comportamento amosa certa desaceleración tendo en conta que o crecemento é similar ao experimentado no trimestre anterior e inferior ao dos dous primeiros trimestres do ano. Dende que comezou a crise económica, o desigual comportamento de ambas economías queda reflectido no feito que dos 8,5 puntos de volume do PIB perdidos en Galicia dende o segundo trimestre de 2008 ata o cuarto de 2013, nos últimos ano recuperáronse 3,2 puntos mentres que no conxunto do Estado recuperáronse 5,2 puntos dos nove perdidos durante a crise económica. Se a comparación se realiza co resto das comunidades autónomas españolas, os datos da Autoridad Independiente de Responsabilidad Fiscal reflicten que a recuperación económica en Galicia é xunto con Asturias á mais feble, cunha medra anual media de 1,5%, oito décimas menos que 7

8 rexistrado no conxunto do estado senón tamén da súa achega no ano Por el contrario, o sector exterior, que no período de crise sostiña a caída da actividade económica, detrae no último ano 7 décimas ao crecemento do PIB fronte ás cinco décimas en España. Atendendo á súa evolución trimestral, a demanda inno conxunto do Estado. O crecemento acumulado no ano 2015 da economía galega foi do 2,6%, o que a sitúa tan só cun mellor comportamento que Asturias (2,3%) e Estremadura (2,4%) lonxe da media estatal que se ascende ata o 3,2%. Crecemento económico nas CC.AA. no cuarto trimestre de Fonte: Autoridad Independiente de Responsabilidad Fiscal (AIReF) DEMANDA AGREGADA Mentres que no período a contracción da demanda interna explicaba a evolución negativa do PIB, a recuperación experimentada nos anos 2014 e sobre todo no 2015 débese ao maior dinamismo da demanda interna, que contribúe en Galicia en 2,8 puntos ao crecemento agregado do PIB, lonxe non só do 8

9 terna en Galicia contribúe positivamente ao crecemento agregado do PIB por sexto trimestre consecutivo, situándose no cuarto trimestre en 2,8 puntos, dúas décimas menos que no trimestre anterior. Por contra, o sector exterior galego detrae en Galicia 0,2 puntos porcentuais fronte ás seis décimas no conxunto do Estado. Achega da demanda interna e externa en Galicia e España Fonte: IGE e INE O devandito dinamismo da demanda interna en Galicia e España explícase fundamentalmente polo comportamento do gasto final en consumo, tanto público como privado, como en maior medida pola evolución do investimento, medido a través da formación bruta de capital, rexistrándose nestes tres indicadores un incremento inferior na comunidade autónoma que no conxunto do Estado. Dunha banda, a medra interanual do investimento 2015 ascende ata o 5,8% en Galicia fronte ao 7% en España, o que se explica en parte pola maior confianza empresarial en España. Doutra banda, o diferencial existente entre as taxas de crecemento do consumo privado (2,3% en Galicia fronte a 3,1% no Estado) explícase, entre os factores, pola evolución do mercado laboral, pola percepción favorable que os cida- 9

10 Evolución do Índice de Confianza empresarial e do consumidor en Galicia e España Fonte: Elaboración propia a partir de IGE e CIS Nota: O Indicador de Confianza do Consumidor esténdese dende 0 a 200, entendendo que os valores por baixo de 100 indican unha percepción desfavorable sobre a actividade económica e por riba de 100 unha situación favorable. dáns teñen sobre a actividade económica en España (aínda desfavorable no caso da economía galega), os menores salarios e pensións en Galicia en comparación co conxunto do Estado, ou un menor impacto da caída do prezo do petróleo. Asemade, vinculado en parte ao ciclo electoral, o gasto das administracións públicas triplica o seu crecemento en Galicia, cunha medra en 2015 do 1,9%, sendo esta medra sensiblemente superior en España, cun 2,7%. No que atinxe á demanda externa, a achega negativa ven motivada por un maior incremento das importacións que das exportacións, sendo este ritmo de crecemento inferior ao da economía española. Dunha banda, o IGE reflicte que as importacións galegas de bens e servizos medran un 5,1% en relación ao ano anterior, un punto e unha décima por riba das exportacións. Doutra banda, no conxunto do Estado a taxa de variación interanual das importacións ascende ata o 7,5% fronte ao 5,4% no caso das exportacións. Se se consideran tan só as relacións comerciais con terceiros países, o sector exterior galego caracterízase tanto polo súa elevada concentración xeográfica como sectorial. Dunha banda, os países da UE- 28 representan o 74,8% das exportacións galegas (64,8% en España) e os BRIC e os países emerxentes latinoamericanos o 2,2% e 4,4%, respectivamente (4% e 4,5% no Estado). Doutra banda, as catro partidas exportadoras máis importantes representan o 55,3% do total fronte ao 31,7% no estado. Asemade, o investimento galego no exterior nos primeiros nove meses do ano representa tan só o 1,9% do total estatal, porcentaxe moi reducida en relación ao peso do PIB. 10

11 Produto Interior Bruto en Galicia e España en 2015: distribución segundo principais compoñentes da demanda. Taxas de variación interanual. AGREGADOS DA OFERTA Polo lado da oferta, a característica principal da evolución sectorial da actividade produtiva galega é o crecemento de todos os sectores produtivos (tan só no caso dos servizos o subsector de actividades financeiras e de seguros presenta taxas negativas). As contas económicas de Galicia reflicten que a industria manufactureira se sitúa como principal motor de crecemento, cun 4,6% respecto ao ano anterior, por diante da construción (3,7%) que retoma as taxas positivas anteriores ao estalido da crise económica. A evolución trimestral ao longo de todo o ano 2015 indica o crecemento continuo da industria de manufacturas, que remata o ano cunha medra do 7,5% respecto ao mesmo trimestre do ano anterior. O valor engadido bruto da actividade industrial no seu conxunto, incluído o subsector enerxético, influenciado polo comportamento das manufacturas, presenta tamén taxas de crecemento positivas (2,1%) acadando no segundo semestre de 2015 taxas superiores ao 3%. Asemade, o sector servizos e o sector 11

12 primario manteñen as taxas positivas de crecemento interanual rexistradas no ano anterior, acadando en 2015 unha medra do 2,0% e 1,4%, respectivamente. Atendendo á evolución trimestral, ao igual que acontecía coa industria manufactureira, o veb xerado polo conxunto das ramas terciarias aumenta a medida que avanza o ano, acadando no cuarto trimestre de 2015 unha medra do 2,3% en relación ao mesmo período do ano anterior (3,4% no Estado). Produto Interior Bruto en Galicia e España en 2015: distribución segundo principais compoñentes da oferta. Taxas de variación interanual Fonte: IGE e INE Comparado co que acontece no conxunto do Estado, tan só o subsector da industria manufactureira presenta un mellor comportamento en comparación co que acontece no conxunto do Estado (3,8% fronte aos devanditos 4,6% en Galicia) o que explica o menor crecemento do PIB polo lado da oferta. A pesar do moi bo comportamento da construción na comunidade autónoma, o seu incremento en España é punto e medio superior, acadando o 5,2%, sendo este 12

13 incremento do 3,5% no caso do sector industrial, do 3,1% no conxunto das actividades do sector servizos e do2,0% no sector primario. Proceso de converxencia A modo de síntese cómpre observar cómo co estalido da crise económica o proceso de converxencia da economía galega coa media europea (UE-28) fréase drasticamente, pasando do 89% de 2009 ata o 80% da media da UE no ano 2012, manténdose nese nivel en 2013 e En relación á media española, o paulatino acercamento ao nivel do PIB per cápita estatal remata no ano 2009, rexistrándose un lixeiro descenso ata o ano Proceso de converxencia da economía galega á UE-28 e España Fonte: IGE e INE 13

14 MERCADO DE TRABALLO A incidencia e gravidade da crise económica e a posterior recuperación en 2014 e 2015 reflíctese claramente na evolución dos principais indicadores do mercado de traballo así como nunha marcada caída da poboación residente en Galicia. No que á poboación se refire, a pesar das taxas positivas de crecemento do PIB nos dous últimos anos, a poboación galega continuou coa súa tendencia descendente, sendo esta caída moito máis acusada no caso da poboación potencialmente activa (16 a 64 anos). Entre 2008 e 2013 a poboación descendeu en case persoas e a poboación activa en case , ao que hai que engadir que en 2014 a poboación empadroada en Galicia reduciuse en máis de persoas, e a poboación de 16 a 64 anos o fixo en preto de persoas. Segundo os datos da EPA, a poboación activa en 2015 descendeu ata as persoas, un 1% inferior á estimada no ano anterior ( activos menos), sendo esta caída de tan só unha décima no conxunto do Estado. Tanto en Galicia como en España a poboación activa con idades comprendidas entre 25 e 34 anos descende de xeito significativo, con activos menos en Galicia (-5,1%, nove décimas máis que no conxunto do Estado). Asemade, cómpre salientar a caída dun 2,1% da poboación activa galega de 16 a 24 anos ( persoas menos), sendo esta porcentaxe moi superior á estimada en España, cunha redución do -0,8%. Doutra banda, se coa crise económica a taxa de emprego descende entre 2008 e 2013 en 7,8 puntos e a taxa de paro aumenta en 13,4 puntos, o crecemento económico dos dous últimos anos fixo que se recuperaran 0,9 puntos da taxa de ocupación (43,1% en 2015) e descendera en 2,7 puntos a de desemprego (19,3% no último ano). No conxunto Ocupación e desemprego en Galicia Taxas de variación interanuais Fonte: IGE e INE 14

15 do Estado, a crise económica ten unha maior incidencia nos dous indicadores mencionados, se ben a partir de 2014 a súa evolución é máis positiva que en Galicia, recuperando a taxa de ocupación 2,1 puntos dos 9 perdidos, e a taxa de desemprego redúcese en catro puntos (aumenta case quince puntos no período ). Ao igual que acontece en 2014, os tres indicadores de emprego considerados (Seguridade Social, EPA e postos de traballo a tempo completo) presentan no último ano taxas de crecemento positivas ao tempo que se reduce o paro rexistrado nas oficinas de emprego e o estimado na Enquisa de poboación activa. Este bo comportamento do emprego unido ao acusado retroceso da poboación activa é o que xustifica o devandito descenso do paro, situándose a taxa de desemprego no conxunto do ano 2015 no 19,3%, case dous puntos e medio menos que no ano anterior. Poboación ocupada en Galicia e España segundo grupos de idade. Taxas de variación interanuais. Fonte: INE/IGE 15

16 Poboación asalariada en Galicia e España no 3º trimestre de Variación interanual Fonte: INE No que atinxe á evolución do emprego en 2015, o número de afiliacións rexistra unha medra do 2,0% respecto ao ano anterior ( afiliacións máis), sendo este incremento do 1,9% no caso da poboación ocupada estimada pola EPA ( ocupados máis) e do reflectido polas contas económicas ( postos de traballo equivalente a tempo completo). Fronte a estes datos sen dúbida positivos hai que ter en conta que se a análise se fai en termos comparativos con outras comunidades autónomas, Galicia segue presentando unha medra da súa poboación ocupada moi inferior á media estatal (1,9% fronte ao 3,0% de España), manténdose como a novena C.A. coa taxa de crecemento máis elevada. Centrándonos na análise da poboación ocupada, se durante a etapa de contracción económica a destrución do emprego era sensiblemente superior nos varóns, xa que a crise afectou en maior medida aos sectores da construción e a industria, no ano 2015, coincidindo cun maior dinamismo da economía galega, o acceso ao emprego dos homes volve a ser maior que o das mulleres. No último ano a ocupación feminina aumenta en persoas respecto ao ano anterior (1,1%), sendo este incremento de persoas no caso dos homes (2,7%). Tendo en conta a estrutura demográfica galega e o maior impacto da crise nas persoas máis novas, o mercado laboral galego presenta un elevado grao de en- 16

17 vellecemento, xa que máis do 44% dos ocupados teñen máis de 45 anos (39,6% no conxunto do Estado) e tan só o 3,6% son menores de 25 anos (5% en España). En relación ao ano anterior, continúa a tendencia descendente da ocupación entre as persoas menores de 25 anos e entre as persoas de 25 a 34 anos, se ben esta caída é sensiblemente inferior á rexistrada en O incremento da ocupación máis acusado, tanto en termos absolutos como relativos, prodúcese entre as persoas maiores de 55 anos, cunha medra de persoas (6,6%) respecto ao ano anterior. No concernente á distribución sectorial da ocupación, as estimacións recollidas na EPA reflicten unha vez máis o paulatino proceso de destrución de emprego no sector primario, que en 2015 se sitúa en persoas, menos que no ano anterior. pero a diferenza do que acontece no ano anterior, esta caída estímase tan só no sector agrogandeiro e forestal, con persoas menos (-7,1%), aumentando na pesca en máis de mil ocupados (1,1%). Por contra, o resto dos sectores presentan un incremento interanual da ocupación, salientando en termos relativos a construción, cunha medra do 9,7% (6.500 persoas), por diante da industria, cun 3,6% (5.500 ocupados), e os servizos, cun 1,4% (9.700 persoas). Tras esta evolución, o sector servizos acolle o 70,8% dos ocupados, case catro puntos porcentuais máis que en 2010, fronte ao 15,7% do sector industrial (15,6% en 2010), e o 7,2% da construción (9,5%). O sector agrario tamén reduce o seu peso relativo, acadando o 4,5% (6,1% en 2010) manténdose o sector pesqueiro no 1,8%. No que atinxe á situación profesional dos ocupados, cómpre resaltar o forte crecemento rexistrado no caso dos asalariados, que se concentra exclusivamente no sector privado, así como un novo descenso do número de empresarios sen asalariados. No ano 2015 o número de asalariados ascendía en Galicia a persoas, máis que no ano anterior (2,7%), dos que son asalariados no sector privado ( máis que no ano anterior), e o número de empresarios sen asalariados a persoas, menos que no ano anterior (-2,6%). Entre os asalariados do sector privado o incremento máis acusado prodúcese nas persoas con idades comprendidas entre 45 e 54 anos, cunha medra superior ao 8% ( asalariados), mentres que no caso do sector público, o incremento máis acusado rexístrase nos maiores de 55 anos, con asalariados máis (17%), a diferenza do que acontece no caso das persoas de 25 a 34 anos, onde o número de asalariados públicos descende case un 18% (4.700 persoas menos). O incremento no número de asalariados prodúcese case exclusivamente entre os que teñen contratos temporais, cunha medra de asalariados máis (o 11,3%), permanecendo practicamente constante os asalariados con contratos de duración indefinida. Esta evolución fai que reponte considerablemente a taxa de temporalidade, que no último ano se sitúa no 25,4%, tres décimas por riba da media española. Esta porcentaxe non só é case dous puntos por riba da estimada no ano anterior, senón que é a máis ele- 17

18 vada dende o ano No que atinxe ao desemprego, os factores mencionados anteriormente explican que o número de persoas paradas estimadas na EPA descenda en Galicia en 2015 un 11,7% en relación ao ano anterior (case 2 puntos superior á estimada para o conxunto do Estado), para situarse nas persoas, parados menos. Comparado co resto de España, seis CC.AA. presentan unha caída da poboación parada estimada pola EPA superior á galega: Aragón (-19,8%), A Rioxa (-16,8%), Navarra (-13,3%), Castela e León (-13,0%) C. Valenciana (-11,9%) e Asturias (-11,8%). No caso do número de persoas rexistradas no servizo público de emprego esta caída sitúase no 9,2%, acadando os parados ( persoas menos que no ano anterior). O bo comportamento do mercado de traballo reflíctese tamén no caída da taxa de desemprego, que no conxunto do ano 2015 situouse no 19,3% (case tres puntos menos que no conxunto do Estado), a cifra máis baixa dende No último ano a taxa de paro feminina volve a ser superior á estimada no caso dos homes, descendendo ata o 20% e 18,7%, respectivamente. Taxa de paro en Galicia no terceiro trimestre Fonte: IGE Total Homes Mulleres Menores 25 anos 15,3 17,3 20,5 22,0 21,7 19,3 14,6 16,6 20,8 22,3 21,6 18,7 16,2 18,1 20,2 21,7 21,7 20,0 5,5 7,1 9,2 11,1 11,6 10,6 De 25 e máis anos 35,4 37,7 45,2 49,9 48,5 43,5 No que atinxe ao número de persoas desempregadas que levan máis dun ano en paro, cómpre destacar non só o importante descenso experimentado no último ano, senón tamén que esta redución prodúcese en todos os grandes grupos de idade. O paro de longa duración descendeu en 2015 en persoas, o que representa un 9,6%, máis de dous puntos menos que no conxunto de Galicia, situándose o número de parados de longa duración en persoas. Deste xeito, o 54,7% dos parados levan máis dun ano en situación de desemprego, sendo esta porcentaxe do 53,4% no ano anterior. 18

19 Variación interanual do paro de longa duración en Galicia en Nota. Datos en miles de persoas Fonte: IGE Transicións laborais Se se considera a análise dende unha perspectiva dinámica, os datos de fluxos de entrada e saída do mercado laboral reflicten no ano 2015 unha creación neta de emprego (media dos catro trimestres) de persoas, consecuencia da entrada na ocupación de persoas e da saída de persoas. Atendendo á evolución ao longo dos últimos anos cómpre salientar que por segundo ano consecutivo a devandita creación de emprego neta é positiva, feito que non acontecía dende o comezo da crise económica. Asemade, o número medio de persoas que entran na ocupación medra por segundo ano consecutivo en tanto que continúa o descenso do número de persoas que saen da ocupación. En termos porcentuais, a taxa de creación de emprego medio anual, entendida como o cociente (%) entre o número de persoas que acadaron un emprego no trimestre actual e o número de ocupados no trimestre anterior, situouse no 6,58% (7,41% no conxunto do Estado), situándose no cuarto trimestre do ano no 6,03% (7,41% en España). Doutra banda, a taxa de destrución de emprego (media anual), é dicir, o cociente entre o número de persoas que perden ou abandonan o emprego no trimestre actual en relación ao número de ocupados do trimestre anterior, descendeu no último ano ata o 5,65%, porcentaxe sensiblemente inferior á media estatal (7,41%), acadando no cuarto trimestre o 6,79%, e que a mantén como a quinta C.A. con menor taxa. 19

20 Fluxos de entrada e saída da ocupación e creación de emprego neto Os datos refírense á media dos catro trimestres do ano Fonte: IGE A provincia de Pontevedra é a que presenta o mellor comportamento no ano 2015, cunha creación de emprego neto de persoas (1.725 persoas no ano anterior), seguida de A Coruña, con persoas (-775 no ano 2014). Por contra, nas provincias de Lugo e Ourense, a creación de emprego é negativa a diferenza do acontecido no ano anterior, acadando no último ano valores de -150 e -125, respectivamente (1.300 e no ano anterior). Nos dous últimos anos a creación de emprego neto prodúcese tanto no caso dos homes como das mulleres, se ben de xeito moito máis acusado no caso das mulleres. Asemade, a distribución segundo diferentes niveis de formación amosa unha distribución máis equilibrada que no caso anterior, salientando a creación de emprego neto das persoas cun nivel de estudos secundarios (2ª etapa) e os estudios superiores. Asemade, cómpre destacar que esta creación é positiva no caso das persoas con primarios ou analfabetas por primeira vez nos menciona- 20

21 dos seis anos. Ao longo de todo o período , a poboación maior de 55 anos presenta unha destrución de emprego neto, que no último ano se sitúa en persoas, a cifra máis baixa dende o ano Por contra, aumenta en toda a serie analizada no caso das persoas máis novas. En 2015, a taxa de creación de emprego ascende a persoas no colectivo de 35 a 44 anos, sendo de case no das persoas entre 25 e 34 anos. Evolución da creación de emprego neto Total Homes Mulleres Analfabetos e estudos primarios 1ª etapa ESO 2ª etapa ESO Estudos superiores anos anos anos anos máis 55 anos Fonte: IGE Finalmente, no que atinxe á distribución sectorial cómpre mencionar que o sector servizos é quen presenta unha maior entrada na ocupación, con persoas, seguido polo conxunto das ramas industriais, con persoas. En termos porcentuais, o sector terciario representa case o 70% das entradas, a porcentaxe máis elevada tras a acada en 2013, e a industria o 15,7%, que é a máis elevada nos últimos seis anos. Comparado co rexistrado no ano anterior, o incremento do 2,3% das entradas na ocupación veñen explicadas polo medra experimentada no sector industrial (10,1%) e nos servizos (5,8%), que compensa a acusada caída no sector primario (-24,8%) e na construción (-9,9%). 21

22 Evolución da entrada na ocupación no terceiro trimestre : distribución sectorial Produtividade aparente Se se define a produtividade aparente do factor traballo (PFT) como o cociente entre o PIB e o emprego equivalente a xornada completa, os datos das contas económicas trimestrais reflicten que no conxunto do ano 2015 volve a rexistrarse un crecemento interanual da produtividade motivado esta vez por un crecemento do PIB superior ao producido no emprego.tras unha medra do PIB en termos correntes de 2,3% e do 1,9% do número de ocupados a tempo completo, a produtividade aparente do factor traballo aumentou un 0,4%. En termos nominais, a PFT sitúase sempre por baixo da produtividade da economía española, representando no último ano o 88,5% da produtividade no conxunto do Estado. Atendendo á súa desagregación segundo sectores e o seu peso no conxunto do, a industria manufactureira, a pesar do seu incremento, mantense como o sector de actividade que presenta o menor peso relativo con tan só o 76,7% (50.583,69 euros por posto de traballo equivalente nos catro trimestres do ano). Ao igual que no ano anterior, tan só o sector primario presenta 22

23 unha produtividade superior á media española sendo superior ao 90% no caso da construción. No caso das ramas industriais, a produtividade aparente volveu a descender no último ano, situándose no conxunto do ano 2015 nos ,38 euros, o que Produtividade aparente de factor traballo en Galicia (España = 100) Fonte: Elaboración propia a partir de IGE e INE representa o 87,2% do total estatal. Cando se desagrega a análise entre os seus compoñentes do PIB e emprego, o incremento interanual da produtividade en Galicia en 2015 (0,2%) ven motivado fundamentalmente polo incremento na industria manufactureira, que presenta unha medra do 2,6%, e da construción con 0,9%. O sector primario experimenta un crecemento da súa produtividade aparente do factor traballo do 3,0% por mor tanto do incremento do valor engadido bruto xerado como pola destrución de postos de traballo equivalente. 23

24 Produtividade aparente de factor traballo en Galicia e España Fonte: Elaboración propia a partir de IGE e INE 24

25 II- INDICADORES DE CONXUNTURA Síntese de indicadores de conxuntura da economía galega PIB e agregados da demanda PIB real Achega da demanda interna ao crecemento Consumo fogares Formación bruta de capital Exportacións Importacións Fonte IGE IGE IGE IGE IGE IGE Último dato (actualizado a 1 de marzo) Período IV trimestre IV trimestre IV trimestre IV trimestre IV trimestre IV trimestre Unidade (2010=100) (2010=100) (2010=100) (2010=100) (2010=100) (2010=100) Valor 98,73 92,51 96,07 77,42 115,96 101,32 Taxas de variación sobre período anterior 0,80 0,60 0,60 0,80 0,30 0,00 interanual 2,60 2,80 2,40 5,30 6,50 6,50 Media no que vai de ano variación interanual Valor 97,68 91,65 95,28 76,22 114,06 99,92 2,03 2,83 2,33 5,85 4,20 5,48 Indicadores de actividade e consumo Índice xeral de produción industrial Produción de bens de consumo bens de consumo duradeiro bens de consumo non duradeiro Produción de bens de equipo Índice de entradas de pedidos na industria Índice de confianza do consumidor Matriculación de vehículos (turismos) Matriculación de vehículos de carga Hipotecas constituídas sobre vivendas Capital prestado para esas hipotecas Índice vendas comercio polo miúdo (deflactado) Grao ocupación hoteleira por praza Viaxeiros Pernoctacións IGE IGE IGE IGE IGE INE IGE DGT DGT INE INE INE INE INE INE decembro decembro decembro decembro decembro decembro IV trimestre decembro decembro decembro decembro decembro xaneiro xaneiro xaneiro (2010=100) (2010=100) (2010=100) (2010=100) (2010=100) (2010=100) (valor) (número) (número) (número) (miles euros) (2010=100) (%) (número) (número) 84,22 88,10 65,20 89,85 68,17 86,62-11, ,73 17, ,71-19,21-18,19-19,27-4,68-12,94-3,12 7,51 15,42 6,11 20,16 26,52-3,53-19,02-20,40 4,63 0,93-3,48 1,18 19,21-47,37 5,19 13,29-5,95 29,55 63,94 5,47 1,57 9,50 6,53 89,81 103,54 75,09 105,72 69,11 101,34-10, ,75 809, ,33 88,85 17, ,16 2,50 8,74 2,23 8,99-6,50 8,26 18,50 7,35 15,95 25,34-6,50 1,57 9,50 6,53 Emprego Activos Ocupados Parados Parados longa duración (máis de dous anos) Taxa de paro Taxa de paro xuvenil (16-29 anos) Afiliacións R.X. Seg. Social (último día mes) Paro rexistrado Contratacións Indefinidos (iniciais e conversións) IGE IGE IGE IGE IGE IGE Mº Empleo Mº Empleo Mº Empleo Mº Empleo IV trimestre IV trimestre IV trimestre IV trimestre IV trimestre IV trimestre xaneiro xaneiro xaneiro xaneiro (miles persoas) (miles persoas) (miles persoas) (miles persoas) (%) (%) (miles persoas) (miles persoas) (número) (número) 1.255, ,50 222,70 118,10 17,70 32,10 696,82 236, ,53-0,63-0,04-7,23 0,00 2,50 0,02 3,34-8,68 26,01-0,72 3,21-15,58-16,06-3,20-4,20 2,71-8,71 0,43-6, , ,23 243,43 133,23 19,30 33,30 696,82 236, ,04 1,92-11,91-9,67-2,35-4,65 2,71-8,71 0,43-6,06 Prezos IPC, xeral Inflación subxacente IPI IP vivenda nova IP vivenda 2ª man Custo laboral por traballador e mes Custo laboral por hora efectiva INE INE INE INE INE INE INE xaneiro xaneiro decembro III trimestre III trimestre III trimestre III trimestre (2011=100) (2011=100) (2010=100) (2007=100) (2007=100) (euros) (euros) 101,30 103,19 84,22 81,32 66, ,20 17,50-2,23-1,96-8,71 1,58 0,56-2,08 4,79-0,48 0,87 4,63 2,25 2,85-0,39 0,00 101,30 103,19 89,81 80,42 65, , ,70-0,48 0,87 4,16 0,04-0,77 1,25 1,95 25

26 Indicador Foro de Conxuntura Económica de Galicia Os datos do Indicador Foro de Conxuntura Económica de Galicia para o mes de decembro de 2015 amosan un incremento da taxa interanual de crecemento da actividade económica en Galicia ata o 2,9%, e unha taxa intertrimestral que se mantén durante todo o ano no intervalo 0,70%- 0,75%. No derradeiro mes de 2015 a economía galega seguiu incrementando a súa taxa de crecemento en termos interanuais. Pola contra, en termos intermestrais o Indicador non indica que se estea a acelerar. Iso leva de seu que non cabe agardar incrementos na taxa de variación interanual nos vindeiros meses. Cómpre salientar o cumprimento das previsións adiantadas polo Indicador para o ano 2015, e nomeadamente, o crecemento do PIB galego por riba do 2% en Indicador Foro de Conxuntura Económica. Variación interanual e intertrimestral 26

27 I.- Chequeo ao sector da automoción Autor: Albino Prada Blanco Un dos sectores industriais estratéxicos para a economía española, tamén para a galega, é o da automoción. A nosa presenza nos mercados mundiais do sector durante as últimas décadas sitúase por encima da que temos en moitas outras manufacturas. Para colleitar ese resultado combínanse unha serie de marcas e plantas ensambladoras e un numeroso colectivo de empresas das mais diversas compoñentes (dende tapicerías ou plásticos, a equipos eléctricos ou mecánicos) A automatización e robotización non só chegou a boa parte das fases do ensamblado final senón tamén á elaboración dos seus diversos compoñentes. O vector tecnolóxico non só se acelera neste sentido senón tamén nas prestacións que se incorporan de serie aos novos modelos. A competitividade dos produtos do sector avanza nunha combinación de maior valor engadido e menor traballo humano directo, definíndose así no cruce entre ambas tendencias un aumento da produtividade. Evolución da productividade na automoción española (índices 2010=100) Fonte: : elaboración propia con datos da Contabilidade Nacional do INE 27

28 No que levamos deste inicio de século XXI o sector en España non foi alleo a esta tendencia imparable. Entre os anos 2000 e 2012 (último dispoñible para a Contabilidade Nacional de España detallada) obsérvase con claridade como a riqueza xerada polo sector foi crecente ata o ano 2007 de inicio da crise. Comeza ese ano un declive do valor engadido polo conxunto do sector, un declive que alcanzaría en 2012 uns vinte puntos porcentuais sobre o valor inicial, caída que supón retroceder aos niveis do ano 1995 (case vinte anos). É esta unha comparación sólida porque a serie do INE cuantifica o volume en números índices o que quere dicir en termos reais (descontado o factor prezos). De maneira que para recuperar o nivel previo á crise tería que incrementarse a produción nun vinte por cento. Con todo, o sucedido coas horas de traballo incorporadas polo sector presenta unha tendencia lineal e constante á baixa: un axuste do cincuenta por cento. Traballáronse horas no ano 2000 e só doce anos máis tarde. Ata o ano 2007 conseguiríase un valor engadido semellante cun permanente descenso do emprego incorporado: incremento directo da produtividade. A partir da crise ambos vectores teñen unha caída paralela, aínda que as horas traballadas parecen diminuír en maior medida. Se en termos de valor engadido ao final do período estariamos en niveis do ano 1995, no relativo ao emprego do sector estariamos no ano 2012 nun 70% do emprego xerado no devandito ano. Un máis que notable incremento da produtividade (VAB/emprego) como reflectimos nun segundo gráfico. Producimos a mesma riqueza material en termos reais en 2012 que en 1995 cun terzo menos do emprego. E téñase en conta que englobamos o conxunto de actividades: non só ensamblado de vehículos senón tamén compoñentes. Para o mesmo período, aínda que agora contamos con datos dos dous últimos anos, presentamos nun segundo gráfico a dinámica exportadora do sector. De novo Evolución da rateo vab/empleo no sector da automoción en España (índice 100=2010) Fonte: elaboración propia con datos da Contabilidade Nacional do INE 28

29 Evolución das exportacions da automoción (Índices nomináis 2010=100) Fonte: elaboración propia con datos Datacomex facémolo tomado números índices que toman o valor 100 en 2010, aínda que agora as magnitudes non descontan a inflación. Para o conxunto de España obsérvase con claridade a dinámica exportadora ata o ano 2007 e unha caída posterior que se recuperou xa no ano 2014 (repetimos, en termos nominais).podería concluírse que con esta evolución exportadora, xunto á do valor engadido do primeiro gráfico, o sector da automoción no conxunto de España estaría en camiño de recuperar os niveis previos á crise. E a facelo cuns recursos laborais que non cesan de diminuír. No caso de Galicia, para os datos de exportacións, a situación é moi distinta. A nosa progresión ata o ano sería espectacular como tamén o sería o esborralle posterior ata o ano Como queira que o ano 2010 é o que tomamos como base tanto para España como para Galicia faise evidente que desde ese ano a automoción galega está a perder fortaleza exportadora. Estamos case nun vinte por cento por baixo da tendencia media española en millóns de euros correntes exportados polo sector da automoción. Para o conxunto de España pode estimarse unha rateo que informa do bo desempeño competitivo do sector probablemente asociado a aquelas ganancias de produtividade. O feito de que mentres no ano 2000 exportábanse 54 de cada cen euros do valor de produción do sector, no ano 2012 devandita porcentaxe ascende a 66 euros de cada cen. Para indagar na razón máis probable do 29

30 menor dinamismo exportador do sector da automoción de Galicia -en relación ao desempeño exportador do sector no conxunto de España- parece aconsellable cruzar os datos de produción e de horas traballadas en Galicia e España. Calculamos a porcentaxe do valor da produción galega no conxunto da española e, en paralelo, a porcentaxe das horas traballadas tal como se recolle nun gráfico para o período Obsérvase con claridade que nos anos iniciais da crise ( ) o sector da automoción galego tería alcanzado un máximo de participación no sector español. E faríao cun diferencial de produtividade favorable posto que o peso na produción española (16,5% en 2009) superaba con claridade a cota galega de horas traballadas polo sector (13,7% no devandito ano). Con todo, cos datos do ano 2012 (último dispoñible polo IGE) a situación tórnase dobremente preocupante. Por unha banda polo retroceso na cota de produción galega no total español pero, ademais, Cuota de Galicia no sector de Automoción de España 16,3 16,4 16,5 15,5 13,1 14,0 14,2 13,7 14,2 14,1 13,1 13,6 13,4 10,8 11,5 12,2 11,9 11,3 11,2 10,9 12,1 9,9 9,5 9,8 8,2 8, Cuota produción sector Cuota horas traballadas Fonte: elaboración propia con datos INE e do IGE 30

31 por outro porque o diferencial de produtividade estaríase volatilizando xa que nese ano a cota de produción iguala á de horas traballadas. Cae a produción relativa pero mantense o emprego, o que quere dicir que outras zonas produtoras de España están a gañar peso en produción e perdéndoo en horas traballadas. Gañando competitividade. Quizais iso non sexa en absoluto alleo ao mellor desempeño exportador da economía española. Anota un paralelo éxito competitivo o sector de automoción radicado en España en relación ao noso propio mercado interno?. Para contestar a esta pregunta debemos avaliar que parte das matriculacións totais de turismos realizadas anualmente en España fanse con automóbiles fabricados nas plantas españolas. Nun terceiro e último gráfico presentamos ambos datos. Como ben se observa o mercado interno de automoción (turismos matriculados) acusa unha crise aguda que só en 2013 parece frear o seu declive. En boa medida grazas aos plans de estímulo do Goberno (PIVE). Pero neste caso os fabricantes nacionais, que como vimos estaban a recuperar niveis de exportacións previos á crise, non conseguen recuperar niveis na cota de mercado interno previa á crise. Porque mentres que en 2009 eran 26 de cada cen vehículos matriculados os que foran fabricados en España, no ano 2013 xa son menos de 20. Podemos dicir -en conclusión- que a permanente redución do emprego do sector é compatible cun volume de produción e de exportacións en recuperación, pero non cunha semellante recuperación da cota de mercado interno. O oitenta por cento da nosa demanda de turismos sería alimentada con crecentes importacións, mentres que exportamos preto do setenta por cento da nosa produción (unha cifra tamén crecente). Analizar con detalle as características dos turismos que vendemos fóra de España e dos que importamos podería arroxar luz sobre se a nosa especialización competitiva e as nosas ganancias de produtividade van ou non na boa dirección. Mercado de turismos en España (en milleiros de unidades) Fonte: elaboración propia con datos de ANFACO 31

32 II- FISCALIDADE GALEGA NO EIDO AUTONÓMICO: UNHA PERSPECTIVA EMPRESARIAL Autor: Alberto Vaquero García (GEN y UVigo) Neste comentario analizamos se as empresas galegas están soportando unha presión fiscal moi distinta ao resto das CC.AA. En particular, estudarase a incidencia no tecido empresarial do tramo autonómico do Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas (IRPF), así como o Imposto de Sucesións e Doazóns (ISD), o Imposto de Transmisións Patrimoniais e Actos Xurídicos Documentados (ITPeAXD) e o Imposto do Patrimonio (IP), os tres xestionados e con competencias normativas da Xunta de Galicia. Tamén estudarase a imposición local: Imposto sobre Actividades Económicas (IAE), o Imposto sobre Bens Inmobles (IBI) e o Imposto sobre Vehículos de Tracción Mecánica (IVTM), que son as tres figuras impositivas máis vinculadas ás actividades empresariais. Ademais, farase referencia ao imposto sobre matriculación de vehículos (IMV) e á tributación autonómica sobre carburantes. Esta análise realizarase para o exercicio fiscal 2015, tendo en conta que para o 2016, algunhas Comunidades Autónomas (CC.AA), entre elas, Galicia, xa introduxeron modificacións en certos impostos. Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas Polo que respecta ao IRPF, trala reforma estatal, de aplicación aos contribuíntes a partir de 1 de xaneiro de 2015, a maior parte das CC.AA optaron por rebaixas de impostos. Só tres CC.AA. (Cataluña, Andalucía e Galicia) decidiron non aplicar cambios na tarifa impositiva respecto de 2014; aínda que é certo que Galicia non subiu tipos como outras CC.AA e aprobou unha rebaixa previa para os individuos con rendas máis baixas. En 2015, o tipo mínimo na tarifa conxunta do IRPF oscilaba entre o 19,5% (Illas Canarias, Illas Baleares, Cantabria, Castela-A Mancha, Madrid e A Rioxa) e o 22% (Andalucía e Estremadura). En Galicia o tipo mínimo situábase entre o 21,5%-22%. En relación ao tipo máximo conxunto, o abano impositivo oscilaba entre o 44,5% (Comunidade de Madrid) e o 49% (Andalucía, Principado de Asturias e Cataluña). Galicia, cun 45% atopábase no grupo de CC.AA cun tipo impositivo máximo máis reducido. No entanto, é necesario ter en conta o número de tramos e a base liquidable en cada tramo, posto que en función dos dous parámetros anteriores, o esforzo fiscal muda notablemente. Para determinar a inciden- 32

33 cia fiscal destas variables, optouse por realizar unha simulación da cota a pagar por CC.AA en función dun rendemento xerado por unha actividade económica. A cantidade a ingresar oscilaba entre os euros da Comunidade de Madrid e os de Estremadura (en Galicia sería de euros) para unha renda de euros. Considerando unha renda de euros, as cantidades oscilarían entre os de Estremadura e os de Madrid (en Galicia sería de euros). Finalmente, se o rendemento de actividade económica fose de euros, o importe a pagar oscilaría entre os euros de Estremadura e os euros da Comunidade de Madrid (en Galicia abonaríanse euros). En resumo, a nosa CA en 2015 situábase en posicións intermedias na presión fiscal por IRPF, e ademais, a presión relativa vai caendo conforme aumenta a base impoñible dado que o tipo marxinal máximo é comparativamente baixo. En 2016 Galicia avanza no proceso de rebaixa do IRPF, xa que se reduce o tipo mínimo, do 11,5% ata o 9,5%, pero se incrementa o máximo para as rendas máis altas, do 21,5% ao 22,5%. O mesmo sucede en Andalucía, Aragón, Cantabria, Illas Baleares,Castela e León e A Rioxa que recollen novos tramos na tarifa autonómica e rebaixas nos tramos inferiores de renda, ademais de subidas para as rendas máis elevadas. Seguindo coa diferenzas, unha das cuestións a ter en conta para fomentar a actividade empresarial son as posibles vantaxes fiscais ás que se poden acoller os negocios. Estas atópanse no tramo estatal e no autonómico. Como as primeiras afectan a todo o territorio nacional, resulta necesario analizar as segundas, pera detectar posibles diferenzas. En 2015, obsérvase un comportamento heteroxéneo, así todas as CC.AA menos as Illas Canarias, Murcia, A Rioxa e a Comunidade Valenciana recollían unha dedución entre o 15-20% pola adquisición de accións e participacións sociais. Galicia presentaba unha dedución do 20%, ata un máximo de euros (do 15% ata un máximo de euros para o Mercado Alternativo Bursátil) por este concepto. Tamén en Galicia se contemplaba unha dedución por investimento en sociedades de nova creación, ao igual que en Aragón e a Comunidade de Madrid. Imposto de Sucesións e Doazóns A situación resulta moi heteroxénea en relación ao impacto fiscal deste imposto que condiciona o traspaso da actividade empresarial entre xeracións. A relevancia de tributo é fundamental, xa que a transmisión da empresa, si se cumpren determinadas condicións, tampouco quedaría sometida ao IP, nin tributa como Ganancia Patrimonial no IRPF. En 2015 as CC.AA. que menos gravaban a transmisión lucrativa das herdanzas eran a Comunidade de Madrid, Principado de Asturias, Cantabria, Comunidade Valenciana, Illas Baleares e Rexión de Murcia, onde a fiscalización rozaba a case exención completa. Isto débese ao seu bonificación sobre a cota 33

34 do contribuínte cando a transmisión é de pais a fillos ou ao cónxuxe (grupos I e II de parentesco). Esta vantaxe fiscal implica una relevancia relativa dos tipos impositivos sobre o cálculo final da cantidade a pagar. Polo tanto, o especial tratamento fiscal das bonificacións na cota tributaria do Imposto de Sucesións, para os grupos I e II de parentesco, que se aplican en boa parte das CC.AA, condiciona o importa de cota a satisfacer, mais que os tipos que se poden aplicar. Dentro deste especial tratamento fiscal a casuística resultaba complexa, xa que nalgunhas CC.AA. é de aplicación xeneralizada para todos os casos (Comunidade de Madrid, Comunidade Valenciana ou Illas Baleares). Polo tanto, o efecto final sobre o importe a pagar resulta moi diferente. Por tipos impositivos constátase como a variabilidade era importante, oscilando entre os tipos mínimos entre o 5% en Galicia e o 7,65% na práctica totalidade das CC.AA. En relación aos tipos máximos, de novo Galicia, cun 34%, presenta o tipo máis reducido, sendo Andalucía e o Principado de Asturias (ambas cun 36,5%) as CC.AA. cun tipo máis elevado. Este resultado debe complementarse co tratamento fiscal na sucesión de empresas, onde se observa a aplicación xeneralizada dunha redución por adquisición de empresas individuais, negocios profesionais e participación en determinadas entidades, cunha porcentaxe que oscila entre o 95% e o 100% (en Galicia é do 99%) si se cumpren determinados requisitos. Tamén, e da mesma forma que sucedía no Imposto de Sucesións, algunhas CC.AA optaron por introducir bonificacións na cota do Imposto de Doazóns para o grupo I e II de parentesco, que pode supoñer practicamente non pagar nada, como o caso de Illas Baleares, Castela-A Mancha, Estremadura, Comunidade Valenciana e especialmente a Comunidade de Madrid. En Galicia non se contemplaba ningún tipo de bonificación. En relación ao Imposto de Doazóns o tipo impositivo mínimo aplícase en Galicia e Cataluña (5%), en ambos casos para donatarios do grupo I e II de parentesco, mentres que o resto de CC.AA aplica o 7,65%. En relación aos tipos máximos, a maior parte das CC.AA utilizan o 34%. Do mesmo xeito que ocorría co Imposto de Sucesións establécense unha serie de reducións para a adquisición de empresas individuais, negocios profesionais e participacións en entidades, que benefician sobre todo ás empresas familiares. A porcentaxe de redución oscila entre o 95% e o 99%. A modo de exemplo e para o exercicio fiscal 2015, por un base impoñible no Imposto de Sucesións, por unha herdanza de padre a fillo (grupo II de parentesco) de euros, en Galicia non se pagaría cota algunha, mentres que na Comunidade de Madrid sería de 98,2 euros.pola contra, se o importe fose de euros a cota sería de y 182,6 euros para Galicia e a Comunidade de Madrid, respectivamente, e se fose de euros as cantidades serías de y 388,5 euros. Como se pode comprobar as diferenzas son notables. Para 2016 Galicia aprobou unha importante rebaixa fiscal neste imposto, xa que a redución por herdanzas para descendentes e adoptados de máis de 25 anos, cónxuxe e ascendentes se fixa en euros. Ademais, para descendentes e adoptados menores de 21 anos, ademais 34

35 de manter a redución por parentesco, se aplica unha dedución en cota do 99%. Nas Illas Canarias tamén se optou por una rebaixa fiscal debido a bonificación do 99,9% para familiares directos e en Castela e León se incrementa a redución variable para este grupo. Pola contra, en Aragón se elimina a bonificación do 65% para patrimonios elevados e nas Illas Baleares se deroga a dedución do 99% para ascendentes, descendentes e cónxuxe. Polo tanto, a nosa CA aliénase no lado das CC.AA. que optaron por baixadas neste imposto. Imposto de Transmisións Patrimoniais e Actos Xurídicos Documentados O ITPeAXD atópase moi cuestionado desde a perspectiva fiscal. Moitos dos artigos da súa Lei e o Regulamento atópanse derrogados, pero aínda así, as CC.AA veñen aplicando, con certa profusión, cambios normativos. Comezando coa modalidade de Transmisións Patrimoniais Onerosas (TPO) compróbase como algunhas CC.AA, entre elas Galicia, optaron por aplicar un tipo superior á transmisión de bens mobles (8%) ao que marca a normativa estatal (4%), que se segue aplicando en boa parte das CC.AA. Outras, como Castela-A Mancha ou Estremadura (6%) optaron por menores subidas, e outras aínda mantendo un tipo inferior ao de Galicia, aplican, en certos casos, un tipo incrementado, que pode ser ata o 8%. En relación aos bens inmobles, os tipos impositivos presentan unha maior variabilidade e, do mesmo xeito que sucedía cos bens mobles, algunhas CC.AA decidiron aumentar o tipo impositivo desde o 6% ata, nalgúns casos, o 11%. En Galicia aplícase o 10% a nivel xeral. Ademais, existe a posibilidade de aplicar tipos reducidos para certo tipo de operacións ou bens obxectos de transmisión. Polo que respecta á modalidade de Actos Xurídicos Documentados (AXD), dentro da categoría de Documentos Notariais (DN), o tipo xeral varía entre o 0,75% da Comunidade de Madrid ou as Illas Canarias, e o 1,5% de Andalucía, Cantabria, Castela e León, Cataluña, Galicia e Murcia. Ademais, cabe a posibilidade de aplicar un tipo reducidos, para certo tipo de operacións, que varía entre CC.AA, entre o 0,01% e o 1%. Para 2016 Galicia opta por novas deducións do 100% en transmisións de chan rústico e explotacións agrarias (TPO) e nas escrituras de agrupación destas propiedades (AXD). Pola contra en Aragón se produce un incremento dos tipos impositivos en TPO, o mesmo que nas Illas Baleares. De novo se comproba como Galicia aposta polas rebaixas fiscais neste tributo. Imposto sobre o Patrimonio O IP tamén presentaba unha importante casuística fiscal por CC.AA, que xera un impacto moi diferente en función de onde se fiscalice o patrimonio do contribuínte. 35

36 O caso extremo de menor repercusión fiscal é a Comunidade de Madrid, onde os residentes non deben realizar pago algún por este concepto, debido á bonificación do 100% sobre a cota do imposto. En canto aos tipos impositivos, estes varían entre o 0,2% (mínimo) e o 3,75% (máximo). En Galicia aplícanse unha escala que varía entre o 0,24% e o 3,03%, situándose a nosa CA no grupo de escalas impositivas máis elevadas. Ademais, o IP presenta unha importante exención relativa aos bens e dereitos das persoas físicas necesarios para o desenvolvemento dunha actividade económica, que pode ser de aplicación a empresas individuais ou negocios profesionais, incluídas as empresas familiares. Ademais, cóntase cunha exención de aplicación cando o suxeito pasivo ostente a plena propiedade, nuda propiedade ou dereito de usufruto vitalicio sobre as participacións en entidades. Si se cumpren certos requisitos prodúcese unha exención completa do IP para este este tipo de rendas. Realizando unha simulación do efecto fiscal por CC.AA as diverxencias son notables, xa que para un patrimonio de de euros, a cantidade a pagar oscilaría entre os 0 euros da Comunidade de Madrid aos 1.747,58 de Cataluña. En Galicia o importe a satisfacer sería de 879,44 euros, o que sitúa a nosa CA nunha posición intermedia. Para 2016 Galicia non aprobou cambios neste imposto, pero sen embargo outras CC.AA. optaron por rebaixar o mínimo exento e incrementar a tarifa, como é o caso das Illas Baleares ou a Comunidade Valenciana. Polo tanto, na nosa CA, a presión fiscal polo IP se mantén estable. Presión fiscal autonómica Unha vez analizadas as notas básicas da fiscalidade empresarial do IRPF, ISD, ITPeAXD e o IP en Galicia, dende unha óptica comparada, convén determinar o impacto fiscal da recadación dos tres tributos cedidos. Para iso optouse por calcular a presión fiscal (recadación por cada figura tributaria entre o PIB), ao ser o indicador máis utilizado para medir a carga que soportan os contribuíntes. Partindo do ISD, a presión fiscal máxima en 2012 producíase no Principado de Asturias (0,49%), mentres que a mínima dábase nas Illas Canarias (0,09%). Galicia tiña un indicador do 0,35% do PIB. En canto ao IP, a presión fiscal variaba entre o 0,16% de A Rioxa e a recadación practicamente nula da Comunidade de Valencia ou Madrid. En Galicia o indicador era do 0,08. En canto ao ITPeAXD, modalidade TPO, a presión fiscal recadación en 2012 oscilaba entre o 0,74% das Illas Baleares e o 0,22% de Galicia. Polo que respecta á modalidade AXD, os valores extremos dábanse en Castela-A Mancha (0,27%) e Illas Canarias (0,11%). En Galicia a presión fiscal por este concepto, supoñía o 0,17% do PIB. Finalmente, si considérase o total de tributos cedidos en relación ao PIB, os rateos de presión fiscal en 2011 oscilaban entre o 1,40% de Cantabria e o 0,85% das Illas Canarias (en Galicia era do 1,09%). Tendo en conta só os tributos cedidos do capítu- 36

37 lo I (impostos directos), os rateos variaban entre o 0,46% do Principado de Asturias e o 0,09% das Illas Canarias (en Galicia era do 0,31%), mentres que os tributos cedidos do capítulo II (impostos indirectos) tiñan unha banda entre o 1,05% das Illas Baleares e o 0,58% das Illas Canarias (en Galicia sería do 0,67%). Imposición local En termos agregados por CC.AA os tipos impositivos medios do IBI situaban, en 2014, a Galicia dentro do grupo de CC.AA con menores tipos, xunto con Cantabria, Madrid e Illas Canarias. Os casos extremos dábanse na Comunidade Valenciana e Cataluña. En relación ao IAE, Galicia situábase en 2014 nunha posición intermedia-baixa, cun coeficiente se situación mínimo próximo á media, pero cun coeficiente de situación máximo reducido. En relación ao IVTM, a CA de Galicia situábase nunha posición intermedia, con Murcia e Cataluña como CC.AA cos tipos máis altos e Castela e León e Castela- A Mancha cos tipos máis reducidos. Outras figuras impositivas: O Imposto de Matriculación de vehículos Segundo este imposto, os vehículos destinados ao transporte de mercancías ou de viaxeiros atópanse non suxeitos a o IMV, o mesmo que aqueles que se utilicen exclusivamente para uso industrial ou comercial. Os automóbiles destinados á súa utilización como taxis, para actividades de ensino de condutores e actividades de aluguer estarán exentos. Só aqueles vehículos para os que non se contempla a non suxeición ou a exención pero que son utilizados polo persoal da empresa, deberán soportar o IMV. Neste caso, o importe a satisfacer dependerá do tipo de vehículo e as emisións de CO2 que xere. Ademais, as CC.AA poden incrementar os tipos de gravame anteriores ata nun 15% como máximo, este foi o caso para certo tipo de vehículos en 2015, de Andalucía, Principado de Asturias, Baleares, Cantabria, Cataluña, Estremadura e Murcia. Non foi o caso de Galicia, xa que a nosa CA emprega os tipos non incrementados: 0% para vehículos cuxas emisións oficiais de CO2 non sexan superiores a 120 g/km; 4,75% para vehículos cuxas emisións oficiais de CO2 sexan superiores a 120 g/km e inferiores a 160 g/km; 9,75% para vehículos cuxas emisións oficiais de CO2 sexan superiores a 160 g/km e inferior a 200 g/ km; 14,75% para vehículos cuxas emisións oficiais de CO2 sexan iguales o superiores a 200 g/km e o 12 % para outro tipo de vehículos. 37

38 Outras figuras impositivas: O Imposto Especial de Hidrocarburos Desde o 1 de xaneiro de 2013, o Imposto sobre as Vendas Minoristas de Determinados Hidrocarburos (IVDMH), tributo indirecto que gravaba o consumo de determinados hidrocarburos na súa venda minorista, queda integrado no Imposto Especial de Hidrocarburos (IEH). O IEH presenta tres tramos, o tipo estatal xeneral, que o tipo actual do IEH (400 euros/litro para Gasolina Sen Chumbo 95 e 307 euros/litro para o gasóleo A), o tipo estatal especial, que é antigo tramo estatal do IVDMH (24 euros/litro) e o tipo autonómico, que o establecen as CC.AA. O tramo autonómico en 2015 non se aplicaba no Principado de Asturias, Navarra, País Vasco, A Rioxa e Aragón. No resto, salvo nas Illas Canarias, que non procede, aplicaban este imposto para a gasolina SP95 e o Gasóleo A. Galicia, Estremadura, Andalucía, Castela-A Mancha, Murcia, Comunidade Valenciana, Cataluña e Illas Baleares (48 euros por litros) presentan os tipos autonómicos máis altos. Pola contra, entre as CC.AA que aplican este tipo, a Comunidade de Madrid (17 euros por litros), é a que presenta a tarificación máis reducida. En 2016 as únicas CC.AA. que non aplicarán este tramo autonómico serán o País Vasco, Cantabria, A Rioxa, Castela-León e Illas Canarias. Valoracións xerais Tomando como referencia o resto de autonomías de réxime común, Galicia sitúase en niveis de imposición baixos nos tributos locais e o imposto sobre matriculación. En sentido contrario, as esixencias tributarias son maiores que a media en ITPeAXD (a pesar dos cambios introducidos para o exercicio fiscal de 2016), IP e IEH (en ámbolos dous casos non presentan cambios para 2016). No caso do ISD, a diferenza máis substancial de Galicia respecto de outras CCAA como Madrid, ata 2015, foi a existencia dun límite á bonificación fiscal no caso de sucesións ou a súa non existencia en doazóns. Sen embargo, na última modificación fiscal en Galicia no ISD, introdúcese unha redución de euros por herdanzas para descendentes e adoptados de máis de 25 anos, cónxuxe e ascendentes, e unha dedución do 99% para o grupo I de parentesco, o que vai reducir notablemente a presión fiscal por este imposto. Finalmente, no IRPF en Galicia sitúase no grupo de CC.AA de presión fiscal media, e ata baixa cando falamos de niveis de renda máis elevados (por encima de euros). Tendo en conta as modificación aprobadas para 2016, no tramo autonómico do IRPF se reducirá a recadación polas rendas máis baixas, ao mesmo tempo que é esperable un aumento da presión fiscal nas rendas máis elevadas. 38

39 O Foro Económico de Galicia é unha plataforma de transferencia de coñecemento en materia económica dende as empresas e universidades galegas á sociedade e aos espazos de decisión pública. É unha ferramenta da sociedade civil que pretende contribuír a coñecer mellor os retos, desafíos, oportunidades e ameazas sobre a estrutura produtiva galega, as súas empresas, e o seu sector público. O Foro integra a profesores e investigadores, empresarios e directivos representativos dos diferentes sectores e áreas de Galicia, e xornalistas galegos de referencia. 39

40 SOCIOS 40