BOLETÍN OFICIAL DEL ESTADO

Transcrição

1 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 1 I. DISPOSICIÓNS XERAIS MINISTERIO DE EDUCACIÓN, CULTURA E DEPORTE 37 Real decreto 1105/2014, do 26 de decembro, polo que se establece o currículo básico da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato. A Lei orgánica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da calidade educativa, modificou o artigo 6 da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, de educación, para definir o currículo como a regulación dos elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas. O currículo estará integrado polos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa; as competencias, ou capacidades para activar e aplicar de forma integrada os contidos propios de cada ensinanza e etapa educativa, para lograr a realización adecuada de actividades e a resolución eficaz de problemas complexos; os contidos, ou conxuntos de coñecementos, habilidades, destrezas e actitudes que contribúen ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa e á adquisición de competencias; a metodoloxía didáctica, que comprende tanto a descrición das prácticas docentes como a organización do traballo dos docentes; os estándares e resultados de aprendizaxe avaliables; e os criterios de avaliación do grao de adquisición das competencias e do logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa. Os contidos ordénanse en disciplinas, que se clasifican en materias, ámbitos, áreas e módulos en función das ensinanzas, das etapas educativas ou dos programas en que participe o alumnado. Segundo o novo artigo 6 bis da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, corresponde ao Goberno o deseño do currículo básico en relación cos obxectivos, competencias, contidos, estándares e resultados de aprendizaxe avaliables e criterios de avaliación, que garanta o carácter oficial e a validez en todo o territorio nacional das titulacións a que se refire esta lei orgánica. Un dos esteos centrais da reforma educativa operada pola Lei orgánica 8/2013, do 9 de decembro, descansa sobre unha nova configuración do currículo de educación secundaria obrigatoria e bacharelato. No bloque de disciplinas troncais garántense os coñecementos e competencias que permitan adquirir unha formación sólida e continuar con aproveitamento as etapas posteriores naquelas disciplinas que deben ser comúns a todo o alumnado e que, en todo caso, deben ser avaliadas nas avaliacións finais de etapa. O bloque de disciplinas específicas permite unha maior autonomía á hora de fixar horarios e contidos das disciplinas, así como para conformar a súa oferta. O bloque de disciplinas de libre configuración autonómica supón o maior nivel de autonomía, no cal as administracións educativas e, se for o caso, os centros poden ofrecer disciplinas de deseño propio, entre as cales se encontran as ampliacións das materias troncais ou específicas. Esta distribución non obedece á importancia ou carácter instrumental ou fundamental das disciplinas senón á distribución de competencias entre o Estado e as comunidades autónomas, de acordo coa Constitución española. Esta nova configuración curricular supón un importante incremento na autonomía das administracións educativas e dos centros, que poden decidir as opcións e as vías en que se especializan e fixar a oferta de disciplinas dos bloques de disciplinas específicas e de libre configuración autonómica, no marco da programación das ensinanzas que estableza cada Administración educativa. O sistema é máis flexible porque permite axustar a oferta formativa e os seus itinerarios á demanda das familias e á proximidade de facultades ou escolas universitarias e outros centros docentes, e favorece a especialización dos centros en función dos itinerarios ofrecidos, ao mesmo tempo que se pretende que a oferta educativa dea resposta ás necesidades de todo o alumnado, garantindo a equidade e igualdade de oportunidades e a inclusión educativa.

2 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 2 A nova organización da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato desenvólvese nos artigos 22 a 31 e 32 a 38, respectivamente, da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, após a súa modificación realizada pola Lei orgánica 8/2013, do 9 de decembro. O currículo básico das disciplinas correspondentes a esas ensinanzas deseñouse de acordo co indicado nos artigos citados, nun intento de simplificar a súa regulación, que se centrou nos elementos curriculares indispensables. Pola súa parte, o artigo 27 da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, encomenda ao Goberno definir as condicións básicas para establecer os requisitos dos programas de mellora da aprendizaxe e o rendemento desde segundo curso de educación secundaria obrigatoria, nos cales se utilizará unha metodoloxía específica a través da organización de contidos, actividades prácticas e, se for o caso, de materias, diferente á establecida con carácter xeral, coa finalidade de que o alumnado poida cursar o cuarto curso pola vía ordinaria e obteña o título de Graduado en Educación Secundaria Obrigatoria. Por último, o artigo 36.4 da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, indica que a superación das materias de segundo curso que impliquen continuidade estará condicionada á superación das correspondentes materias de primeiro curso, e que esta correspondencia se establecerá por vía regulamentaria. En liña coa Recomendación 2006/962/CE do Parlamento Europeo e do Consello, do 18 de decembro de 2006, sobre as competencias chave para a aprendizaxe permanente, este real decreto baséase na potenciación da aprendizaxe por competencias, integradas nos elementos curriculares para propiciar unha renovación na práctica docente e no proceso de ensino e aprendizaxe. Propóñense novos enfoques na aprendizaxe e avaliación, que han supor un importante cambio nas tarefas que deben resolver os alumnos e metodoloxías innovadoras. A competencia supón unha combinación de habilidades prácticas, coñecementos, motivación, valores éticos, actitudes, emocións e outros compoñentes sociais e de comportamento que se mobilizan conxuntamente para lograr unha acción eficaz. Contémplanse, pois, como coñecemento na práctica, un coñecemento adquirido a través da participación activa en prácticas sociais que, como tales, se poden desenvolver tanto no contexto educativo formal, a través do currículo, como nos contextos educativos non formais e informais. As competencias, por tanto, conceptualízanse como un «saber facer» que se aplica a unha diversidade de contextos académicos, sociais e profesionais. Para que a transferencia a distintos contextos sexa posible resulta indispensable unha comprensión do coñecemento presente nas competencias e a vinculación deste coas habilidades prácticas ou destrezas que as integran. A aprendizaxe por competencias favorece os propios procesos de aprendizaxe e a motivación por aprender, debido á forte interrelación entre os seus compoñentes: o concepto apréndese de forma conxunta ao procedemento de aprender o dito concepto. Adóptase a denominación das competencias chave definidas pola Unión Europea. Considérase que «as competencias chave son aquelas que todas as persoas precisan para a súa realización e desenvolvemento persoal, así como para a cidadanía activa, a inclusión social e o emprego». Identifícanse sete competencias chave esenciais para o benestar das sociedades europeas, o crecemento económico e a innovación, e descríbense os coñecementos, as capacidades e as actitudes esenciais vinculadas a cada unha delas. O papel do docente é fundamental, pois debe ser capaz de deseñar tarefas ou situacións de aprendizaxe que posibiliten a resolución de problemas, a aplicación dos coñecementos aprendidos e a promoción da actividade dos estudantes. A revisión curricular ten moi en conta as novas necesidades de aprendizaxe. A aprendizaxe baseada en competencias caracterízase pola súa transversalidade, o seu dinamismo e o seu carácter integral. O proceso de ensino-aprendizaxe competencial debe abordarse desde todas as áreas de coñecemento e por parte das diversas instancias que conforman a comunidade educativa, tanto nos ámbitos formais como nos non formais e informais; o seu dinamismo reflíctese en que as competencias non se adquiren nun determinado momento e permanecen inalterables, senón que implican un proceso de

3 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 3 desenvolvemento mediante o cal os individuos van adquirindo maiores niveis de desempeño no seu uso. Para lograr este proceso de cambio curricular cómpre favorecer unha visión interdisciplinar e, de maneira especial, posibilitar unha maior autonomía á función docente, de forma que permita satisfacer as exixencias dunha maior personalización da educación, tendo en conta o principio de especialización do profesorado. O currículo básico das disciplinas correspondentes á educación secundaria obrigatoria e ao bacharelato deseñouse partindo dos obxectivos propios da etapa e das competencias que se van desenvolver ao longo dela, mediante o establecemento de bloques de contidos nas disciplinas troncais, e criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe avaliables en todas as disciplinas, que serán referentes na planificación da concreción curricular e na programación didáctica. Nalgunhas disciplinas estes elementos agrupáronse arredor de bloques que permiten identificar os principais ámbitos que comprende a disciplina; esta agrupación non implica unha organización fechada; polo contrario, permitirá organizar de diferentes maneiras os elementos curriculares e adoptar a metodoloxía máis adecuada ás súas características e ás do grupo de alumnos. O contido desta norma será completado coa integración das competencias no currículo que debe promover o Ministerio de Educación, Cultura e Deporte, segundo a disposición adicional trixésimo quinta da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, introducida pola Lei orgánica 8/2013, do 9 de decembro, a través da adecuada descrición das relacións entre as competencias e os contidos e criterios de avaliación das diferentes ensinanzas, con atención prioritaria ao currículo do ensino básico. Este real decreto dítase ao abeiro do artigo ª da Constitución, que atribúe ao Estado as competencias para a regulación de normas básicas para o desenvolvemento do artigo 27 da Constitución, a fin de garantir o cumprimento das obrigacións dos poderes públicos nesta materia. De acordo coa xurisprudencia do Tribunal Constitucional, é posible a intervención excepcional do regulamento na delimitación do básico, entre outros supostos, cando a utilización do regulamento resulte xustificada polo carácter marcadamente técnico da materia. Na tramitación deste real decreto emitiu ditame o Consello Escolar do Estado, solicitouse o informe do Consello Superior de Ensinanzas Artísticas e do Ministerio de Facenda e Administracións Públicas, e consultáronse as comunidades autónomas no seo da Conferencia de Educación, así como os organismos e organizacións máis representativas e, en xeral, toda a comunidade educativa a través dun trámite de información pública. Na súa virtude, por proposta do ministro de Educación, Cultura e Deporte, de acordo co Consello de Estado, e logo de deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día 26 de decembro de 2014, Artigo 1. Obxecto. DISPOÑO: CAPÍTULO I Disposicións xerais O presente real decreto ten por obxecto establecer o currículo básico da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato. Artigo 2. Definicións. 1. Para efectos deste real decreto, entenderase por: a) Currículo: regulación dos elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas e etapas educativas.

4 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 4 b) Obxectivos: referentes relativos aos logros que o estudante debe alcanzar ao finalizar cada etapa, como resultado das experiencias de ensino-aprendizaxe intencionalmente planificadas para tal fin. c) Competencias: capacidades para aplicar de forma integrada os contidos propios de cada ensinanza e etapa educativa, co fin de lograr a realización adecuada de actividades e a resolución eficaz de problemas complexos. d) Contidos: conxunto de coñecementos, habilidades, destrezas e actitudes que contribúen ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa e á adquisición de competencias. Os contidos ordénanse en disciplinas, que se clasifican en materias e ámbitos, en función das etapas educativas ou dos programas en que participe o alumnado. e) Estándares de aprendizaxe avaliables: especificacións dos criterios de avaliación que permiten definir os resultados de aprendizaxe e que concretan o que o estudante debe saber, comprender e saber facer en cada disciplina; deben ser observables, medibles e avaliables e permitir graduar o rendemento ou logro alcanzado. O seu deseño debe contribuír e facilitar o deseño de probas estandarizadas e comparables. f) Criterios de avaliación: son o referente específico para avaliar a aprendizaxe do alumnado. Describen aquilo que se quere valorar e que o alumnado debe lograr, tanto en coñecementos como en competencias; responden ao que se pretende conseguir en cada disciplina. g) Metodoloxía didáctica: conxunto de estratexias, procedementos e accións organizadas e planificadas polo profesorado, de maneira consciente e reflexiva, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos perseguidos. 2. Para efectos do presente real decreto, as competencias do currículo serán as seguintes: a) Comunicación lingüística. b) Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía. c) Competencia dixital. d) Aprender a aprender. e) Competencias sociais e cívicas. f) Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. g) Conciencia e expresións culturais. Para unha adquisición eficaz das competencias e a súa integración efectiva no currículo, deberán deseñarse actividades de aprendizaxe integradas que permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe de máis dunha competencia ao mesmo tempo. Potenciarase o desenvolvemento das competencias Comunicación lingüística, Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía. Artigo 3. Distribución de competencias. 1. En educación secundaria obrigatoria e en bacharelato as disciplinas agruparanse en tres bloques, de disciplinas troncais, de disciplinas específicas, e de disciplinas de libre configuración autonómica, sobre os cales o Goberno, o Ministerio de Educación, Cultura e Deporte, o resto de administracións educativas e os centros docentes realizarán as súas funcións da seguinte forma: a) Corresponderá ao Goberno: 1.º) Determinar os contidos comúns, os estándares de aprendizaxe avaliables e o horario lectivo mínimo do bloque de disciplinas troncais. 2.º) Determinar os estándares de aprendizaxe avaliables relativos aos contidos do bloque de disciplinas específicas. 3.º) Determinar os criterios de avaliación do logro dos obxectivos das ensinanzas e etapas educativas e do grao de adquisición das competencias correspondentes.

5 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 5 b) Corresponderá ao Ministerio de Educación, Cultura e Deporte, en relación coas avaliacións finais de educación secundaria obrigatoria e de bacharelato: 1.º) Determinar os criterios de avaliación do logro dos obxectivos das ensinanzas e etapas educativas e do grao de adquisición das competencias correspondentes, en relación cos contidos dos bloques de disciplinas troncais e específicas. 2.º) Determinar as características das probas. 3.º) Deseñar as probas e establecer o seu contido para cada convocatoria. c) Dentro da regulación e dos límites establecidos polo Goberno, a través do Ministerio de Educación, Cultura e Deporte, de acordo cos números anteriores, as administracións educativas poderán: 1.º) Complementar os contidos do bloque de disciplinas troncais. 2.º) Establecer os contidos dos bloques de disciplinas específicas e de libre configuración autonómica. 3.º) Realizar recomendacións de metodoloxía didáctica para os centros docentes da súa competencia. 4.º) Fixar o horario lectivo máximo correspondente aos contidos das disciplinas do bloque de disciplinas troncais. 5.º) Fixar o horario correspondente aos contidos das disciplinas dos bloques de disciplinas específicas e de libre configuración autonómica. 6.º) En relación coa avaliación durante a etapa, complementar os criterios de avaliación relativos aos bloques de disciplinas troncais e específicas e establecer os criterios de avaliación do bloque de disciplinas de libre configuración autonómica. 7.º) Establecer os estándares de aprendizaxe avaliables relativos aos contidos do bloque de disciplinas de libre configuración autonómica. d) Dentro da regulación e dos límites establecidos polas administracións educativas de acordo cos números anteriores, e en función da programación da oferta educativa que estableza cada Administración educativa, os centros docentes poderán: 1.º) Complementar os contidos dos bloques de disciplinas troncais, específicas e de libre configuración autonómica e configurar a súa oferta formativa. 2.º) Deseñar e implantar métodos pedagóxicos e didácticos propios. 3.º) Determinar a carga horaria correspondente ás diferentes disciplinas. 2. As administracións educativas fomentarán e potenciarán a autonomía dos centros, avaliarán os seus resultados e aplicarán os oportunos plans de actuación. Os centros docentes desenvolverán e complementarán, se for o caso, o currículo das diferentes etapas e ciclos en uso da súa autonomía. Artigo 4. Currículo básico das materias do bloque de disciplinas troncais. Os contidos comúns, os criterios de avaliación e os estándares de aprendizaxe avaliables das materias do bloque de disciplinas troncais recóllense no anexo I. Artigo 5. Currículo básico das materias do bloque de disciplinas específicas. Os criterios de avaliación e os estándares de aprendizaxe avaliables das materias do bloque de disciplinas específicas recóllense no anexo II. Artigo 6. Elementos transversais. 1. En educación secundaria obrigatoria, sen prexuízo do seu tratamento específico nalgunhas das materias de cada etapa, a comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a comunicación audiovisual, as tecnoloxías da información e da comunicación, o emprendemento e a educación cívica e constitucional traballaranse en todas as materias.

6 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx As administracións educativas fomentarán o desenvolvemento da igualdade efectiva entre homes e mulleres, a prevención da violencia de xénero ou contra persoas con discapacidade e os valores inherentes ao principio de igualdade de trato e non discriminación por calquera condición ou circunstancia persoal ou social. As administracións educativas fomentarán a aprendizaxe da prevención e resolución pacífica de conflitos en todos os ámbitos da vida persoal, familiar e social, así como dos valores que sustentan a liberdade, a xustiza, a igualdade, o pluralismo político, a paz, a democracia, o respecto aos dereitos humanos, o respecto aos homes e mulleres por igual, ás persoas con discapacidade e o rexeitamento da violencia terrorista, a pluralidade, o respecto ao Estado de dereito, o respecto e consideración ás vítimas do terrorismo e a prevención do terrorismo e de calquera tipo de violencia. A programación docente debe comprender en todo caso a prevención da violencia de xénero, da violencia contra as persoas con discapacidade, da violencia terrorista e de calquera forma de violencia, racismo ou xenofobia, incluído o estudo do Holocausto xudeu como feito histórico. Evitaranse os comportamentos e contidos sexistas e estereotipos que supoñan discriminación. Os currículos de educación secundaria obrigatoria e bacharelato incorporarán elementos curriculares relacionados co desenvolvemento sustentable e o ambiente, os riscos de explotación e abuso sexual, o abuso e maltrato ás persoas con discapacidade, as situacións de risco derivadas da inadecuada utilización das tecnoloxías da información e a comunicación, así como coa protección ante emerxencias e catástrofes. 3. Os currículos de educación secundaria obrigatoria e bacharelato incorporarán elementos curriculares orientados ao desenvolvemento e afianzamento do espírito emprendedor, á adquisición de competencias para a creación e desenvolvemento dos diversos modelos de empresas e ao fomento da igualdade de oportunidades e do respecto ao emprendedor e ao empresario, así como á ética empresarial. As administracións educativas fomentarán as medidas para que o alumnado participe en actividades que lle permitan afianzar o espírito emprendedor e a iniciativa empresarial a partir de aptitudes como a creatividade, a autonomía, a iniciativa, o traballo en equipo, a confianza nun mesmo e o sentido crítico. 4. As administracións educativas adoptarán medidas para que a actividade física e a dieta equilibrada formen parte do comportamento xuvenil. Para estes efectos, as citadas administracións promoverán a práctica diaria de deporte e do exercicio físico por parte dos alumnos e alumnas durante a xornada escolar, nos termos e condicións que, seguindo as recomendacións dos organismos competentes, garantan un desenvolvemento adecuado para favorecer unha vida activa, saudable e autónoma. O deseño, coordinación e supervisión das medidas que para estes efectos se adopten no centro educativo serán asumidos polo profesorado con cualificación ou especialización adecuada nestes ámbitos. 5. No ámbito da educación e a seguranza viaria, as administracións educativas incorporarán elementos curriculares e promoverán accións para a mellora da convivencia e a prevención dos accidentes de tráfico, co fin de que o alumnado coñeza os seus dereitos e deberes como usuario das vías, en calidade de peón, viaxeiro e condutor de bicicletas ou vehículos de motor, respecte as normas e sinais, e se favoreza a convivencia, a tolerancia, a prudencia, o autocontrol, o diálogo e a empatía con actuacións adecuadas tendentes a evitar os accidentes de tráfico e as súas secuelas. Artigo 7. Autonomía dos centros docentes. 1. As administracións educativas fomentarán a autonomía pedagóxica e organizativa dos centros, favorecerán o traballo en equipo do profesorado e estimularán a actividade investigadora a partir da súa práctica docente. 2. Os centros docentes desenvolverán e complementarán, se for o caso, o currículo e as medidas de atención á diversidade establecidas polas administracións educativas, adaptándoas ás características do alumnado e á súa realidade educativa co fin de atender todo o alumnado. Así mesmo, arbitrarán métodos que teñan en conta os diferentes ritmos

7 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 7 de aprendizaxe do alumnado, favorezan a capacidade de aprender por si mesmos e promovan o traballo en equipo. 3. Os centros promoverán, así mesmo, compromisos coas familias e cos propios alumnos e alumnas en que se especifiquen as actividades que uns e outros se comprometen a desenvolver para facilitar o progreso educativo. Artigo 8. Participación de pais, nais e titores legais no proceso educativo. De conformidade co establecido no artigo 4.2.e) da Lei orgánica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito á educación, os pais, nais ou titores legais deberán participar e apoiar a evolución do proceso educativo dos seus fillos ou tutelados, así como coñecer as decisións relativas á avaliación e promoción, e colaborar nas medidas de apoio ou reforzo que adopten os centros para facilitar o seu progreso educativo, e terán acceso aos documentos oficiais de avaliación e aos exames e documentos das avaliacións que se realicen aos seus fillos ou tutelados, sen prexuízo do respecto ás garantías establecidas na Lei orgánica 15/1999, do 13 de decembro, de protección de datos de carácter persoal, e demais normativa aplicable en materia de protección de datos de carácter persoal. Artigo 9. Alumnado con necesidade específica de apoio educativo. 1. Será de aplicación o indicado no capítulo I do título II da Lei 2/2006, do 3 de maio, nos artigos 71 a 79 bis, ao alumnado que requira unha atención educativa diferente á ordinaria por presentar necesidades educativas especiais, por dificultades específicas de aprendizaxe, trastorno por déficit de atención e hiperactividade (TDAH), polas súas altas capacidades intelectuais, por terse incorporado tarde ao sistema educativo, ou por condicións persoais ou de historia escolar, para que poida alcanzar o máximo desenvolvemento posible das súas capacidades persoais e, en todo caso, os obxectivos establecidos con carácter xeral para todo o alumnado. Para que o alumnado con necesidade específica de apoio educativo a que se refire o artigo 71 da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, poida alcanzar o máximo desenvolvemento das súas capacidades persoais e os obxectivos e competencias de cada etapa, estableceranse as medidas curriculares e organizativas oportunas que aseguren o seu adecuado progreso. 2. As administracións educativas fomentarán a calidade, equidade e inclusión educativa das persoas con discapacidade, a igualdade de oportunidades e non discriminación por razón de discapacidade, medidas de flexibilización e alternativas metodolóxicas, adaptacións curriculares, accesibilidade universal, deseño universal, atención á diversidade e todas aquelas medidas que sexan necesarias para conseguir que o alumnado con discapacidade poida acceder a unha educación de calidade en igualdade de oportunidades. 3. Corresponde ás administracións educativas adoptar as medidas necesarias para identificar o alumnado con dificultades específicas de aprendizaxe e valorar de forma temperá as súas necesidades. A escolarización do alumnado que presenta dificultades específicas de aprendizaxe rexerase polos principios de normalización e inclusión e asegurará a súa non discriminación e a igualdade efectiva no acceso e permanencia no sistema educativo. A identificación, valoración e intervención das necesidades educativas deste alumnado realizarase da forma máis temperá posible, nos termos que determinen as administracións educativas. 4. As administracións educativas establecerán as condicións de accesibilidade e deseño universal e os recursos de apoio humanos e materiais que favorezan o acceso ao currículo do alumnado con necesidades educativas especiais e adaptarán os instrumentos e, se for o caso, os tempos e apoios que aseguren unha correcta avaliación deste alumnado. As administracións educativas, co fin de facilitar a accesibilidade ao currículo, establecerán os procedementos oportunos cando sexa necesario realizar adaptacións

8 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 8 significativas dos elementos do currículo, a fin de atender o alumnado con necesidades educativas especiais que as precise. Estas adaptacións realizaranse buscando o máximo desenvolvemento posible das competencias; a avaliación continua e a promoción tomarán como referente os elementos fixados nas ditas adaptacións. En calquera caso os alumnos con adaptacións curriculares significativas deberán superar a avaliación final para poderen obter o título correspondente. 5. Corresponde ás administracións educativas adoptar as medidas necesarias para identificar o alumnado con altas capacidades intelectuais e valorar de forma temperá as súas necesidades. Así mesmo, correspóndelles adoptar plans de actuación, así como programas de enriquecemento curricular adecuados a tales necesidades, que permitan ao alumnado desenvolver ao máximo as súas capacidades. A escolarización do alumnado con altas capacidades intelectuais, identificado como tal segundo o procedemento e nos termos que determinen as administracións educativas, poderase flexibilizar nos termos que determine a normativa vixente; esta flexibilización poderá incluír tanto a impartición de contidos e adquisición de competencias propios de cursos superiores como a ampliación de contidos e competencias do curso corrente, así como outras medidas. Teranse en consideración o ritmo e o estilo de aprendizaxe do alumnado que presenta altas capacidades intelectuais e do alumnado especialmente motivado para a aprendizaxe. Artigo 10. Principios xerais. CAPÍTULO II Educación secundaria obrigatoria 1. A finalidade da educación secundaria obrigatoria consiste en lograr que os alumnos e alumnas adquiran os elementos básicos da cultura, especialmente nos seus aspectos humanístico, artístico, científico e tecnolóxico, desenvolver e consolidar neles hábitos de estudo e de traballo, preparalos para a súa incorporación a estudos posteriores e para a súa inserción laboral e formalos para o exercicio dos seus dereitos e obrigacións na vida como cidadáns. 2. Na educación secundaria obrigatoria prestarase especial atención á orientación educativa e profesional do alumnado. 3. A educación secundaria obrigatoria organízase de acordo cos principios de educación común e de atención á diversidade do alumnado. As medidas de atención á diversidade nesta etapa estarán orientadas a responder ás necesidades educativas concretas do alumnado e ao logro dos obxectivos da educación secundaria obrigatoria e á adquisición das competencias correspondentes e non poderán, en ningún caso, supor unha discriminación que lles impida alcanzar eses obxectivos e competencias e a titulación correspondente. Artigo 11. Obxectivos da educación secundaria obrigatoria. A educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan: a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática. b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

9 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 9 c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller. d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións cos demais, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver pacificamente os conflitos. e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para, con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación. f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia. g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza nun mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades. h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua castelá e, se a houber, na lingua cooficial da comunidade autónoma, textos e mensaxes complexos, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura. i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada. j) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e dos demais, así como o patrimonio artístico e cultural. k) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o ambiente, contribuíndo á súa conservación e mellora. l) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das distintas manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación. Artigo 12. Organización xeral. A etapa de educación secundaria obrigatoria organízase en materias e comprende dous ciclos, o primeiro de tres cursos escolares e o segundo de un. Estes catro cursos seguiranse ordinariamente entre os doce e os dezaseis anos de idade. O segundo ciclo ou cuarto curso da educación secundaria obrigatoria terá un carácter fundamentalmente propedéutico. Artigo 13. Organización do primeiro ciclo de educación secundaria obrigatoria. 1. Os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias xerais do bloque de disciplinas troncais nos cursos primeiro e segundo: a) Bioloxía e Xeoloxía en primeiro curso. b) Física e Química en segundo curso. c) Xeografía e Historia en ambos os cursos. d) Lingua Castelá e Literatura en ambos os cursos. e) Matemáticas en ambos os cursos. f) Primeira Lingua Estranxeira en ambos os cursos. 2. Os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias xerais do bloque de disciplinas troncais no curso terceiro: a) Bioloxía e Xeoloxía. b) Física e Química.

10 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 10 c) Xeografía e Historia. d) Lingua Castelá e Literatura. e) Primeira Lingua Estranxeira. Como materia de opción, no bloque de disciplinas troncais deberán cursar, ben Matemáticas Orientadas ás Ensinanzas Académicas, ou ben Matemáticas Orientadas ás Ensinanzas Aplicadas, a elección dos pais, nais ou titores legais ou, se for o caso, dos alumnos e alumnas. 3. Os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias do bloque de disciplinas específicas en cada un dos cursos: a) Educación Física. b) Relixión, ou Valores Éticos, a elección dos pais, nais ou titores legais ou, se for o caso, do alumno ou alumna. c) En función da regulación e da programación da oferta educativa que estableza cada Administración educativa e, se for o caso, da oferta dos centros docentes, un mínimo dunha e un máximo de catro das seguintes materias do bloque de disciplinas específicas, que poderán ser diferentes en cada un dos cursos: 1.º) Cultura Clásica. 2.º) Educación Plástica, Visual e Audiovisual. 3.º) Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial. 4.º) Música. 5.º) Segunda Lingua Estranxeira. 6.º) Tecnoloxía. 7.º) Relixión, só se os pais, nais ou titores legais ou, se for o caso, o alumno ou alumna non a escolleron na elección indicada no número 4.b). 8.º) Valores Éticos, só se os pais, nais ou titores legais ou, se for o caso, o alumno ou alumna non a escolleron na elección indicada no número 4.b). 4. Os alumnos e alumnas deben cursar a materia Lingua Cooficial e Literatura do bloque de disciplinas de libre configuración autonómica naquelas comunidades autónomas que posúan a dita lingua cooficial, ben que poderán estar exentos de cursar ou de ser avaliados desa materia nas condicións establecidas na normativa autonómica correspondente. A materia Lingua Cooficial e Literatura recibirá un tratamento análogo ao da materia Lingua Castelá e Literatura. Ademais, en función da regulación e da programación da oferta educativa que estableza cada Administración educativa e, se for o caso, da oferta dos centros docentes, os alumnos e alumnas poderán cursar algunha materia máis no bloque de disciplinas de libre configuración autonómica, que poderán ser materias do bloque de disciplinas específicas non cursadas, materias de ampliación dos contidos dalgunha das materias dos bloques de disciplinas troncais ou específicas, ou outras materias por determinar. Estas materias do bloque de disciplinas de libre configuración autonómica poderán ser diferentes en cada un dos cursos. Entre as materias por determinar, as administracións educativas e, se for o caso, os centros poderán ofrecer, entre outras, materias relacionadas coa aprendizaxe do sistema braille, a tiflotecnoloxía, a autonomía persoal, os sistemas aumentativos e alternativos de comunicación, incluídos os produtos de apoio á comunicación oral e as linguas de signos. 5. O horario lectivo mínimo correspondente ás materias do bloque de disciplinas troncais, computado de forma global para o primeiro ciclo de educación secundaria obrigatoria, non será inferior ao 50 % do total do horario lectivo que estableza cada Administración educativa como xeral para o dito primeiro ciclo.

11 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 11 Artigo 14. Organización de cuarto curso de educación secundaria obrigatoria. 1. Os pais, nais ou titores legais ou, se for o caso, os alumnos e alumnas poderán escoller cursar o cuarto curso da educación secundaria obrigatoria por unha das dúas seguintes opcións: a) Opción de ensinanzas académicas para a iniciación ao Bacharelato. b) Opción de ensinanzas aplicadas para a iniciación á Formación Profesional. Para estes efectos, non serán vinculantes as opcións cursadas en terceiro curso de educación secundaria obrigatoria. O alumnado deberá poder lograr os obxectivos da etapa e alcanzar o grao de adquisición das competencias correspondentes tanto pola opción de ensinanzas académicas como pola de ensinanzas aplicadas. 2. Na opción de ensinanzas académicas, os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias xerais do bloque de disciplinas troncais: a) Xeografía e Historia. b) Lingua Castelá e Literatura. c) Matemáticas Orientadas ás Ensinanzas Académicas. d) Primeira Lingua Estranxeira. e) En función da regulación e da programación da oferta educativa que estableza cada Administración educativa e, se for o caso, da oferta dos centros docentes, os alumnos e alumnas deben cursar ao menos dúas materias de entre as seguintes materias de opción do bloque de disciplinas troncais: 1.º) Bioloxía e Xeoloxía. 2.º) Economía. 3.º) Física e Química. 4.º) Latín. 3. Na opción de ensinanzas aplicadas, os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias xerais do bloque de disciplinas troncais: a) Xeografía e Historia. b) Lingua Castelá e Literatura. c) Matemáticas Orientadas ás Ensinanzas Aplicadas. d) Primeira Lingua Estranxeira. e) En función da regulación e da programación da oferta educativa que estableza cada Administración educativa e, se for o caso, da oferta dos centros docentes, os alumnos e alumnas deben cursar ao menos dúas materias de entre as seguintes materias de opción do bloque de disciplinas troncais: 1.º) Ciencias Aplicadas á Actividade Profesional. 2.º) Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial. 3.º) Tecnoloxía. 4. Os alumnos e alumnas deben cursar as seguintes materias do bloque de disciplinas específicas: a) Educación Física. b) Relixión, ou Valores Éticos, a elección dos pais, nais ou titores legais ou, se for o caso, do alumno ou alumna. c) En función da regulación e da programación da oferta educativa que estableza cada Administración educativa e, se for o caso, da oferta dos centros docentes, un mínimo dunha e máximo de catro materias das seguintes do bloque de disciplinas específicas: 1.º) Artes Escénicas e Danza. 2.º) Cultura Científica.

12 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx º) Cultura Clásica. 4.º) Educación Plástica, Visual e Audiovisual. 5.º) Filosofía. 6.º) Música. 7.º) Segunda Lingua Estranxeira. 8.º) Tecnoloxías da Información e a Comunicación. 9.º) Relixión, só se os pais, nais ou titores legais ou, se for o caso, o alumno ou alumna non a escolleron na elección indicada na alínea 4.b). 10.º) Valores Éticos, só se os pais, nais ou titores legais ou, se for o caso, o alumno ou alumna non a escolleron na elección indicada na alínea 4.b). 11.º) Unha materia do bloque de disciplinas troncais non cursada polo alumno ou alumna. 5. Os alumnos e alumnas deben cursar a materia Lingua Cooficial e Literatura no bloque de disciplinas de libre configuración autonómica naquelas comunidades autónomas que posúan a dita lingua cooficial, ben que poderán estar exentos de cursar ou de ser avaliados desa materia nas condicións establecidas na normativa autonómica correspondente. A materia Lingua Cooficial e Literatura recibirá un tratamento análogo ao da materia Lingua Castelá e Literatura. Ademais, en función da regulación e da programación da oferta educativa que estableza cada Administración educativa e, se for o caso, da oferta dos centros docentes, os alumnos e alumnas poderán cursar algunha materia máis no bloque de disciplinas de libre configuración autonómica, que poderán ser materias do bloque de disciplinas específicas non cursadas, materias de ampliación dos contidos dalgunha das materias dos bloques de disciplinas troncais ou específicas, ou outras materias por determinar. Entre as materias por determinar, as administracións educativas e, se for o caso, os centros poderán ofrecer, entre outras, materias relacionadas coa aprendizaxe do sistema braille, a tiflotecnoloxía, a autonomía persoal, os sistemas aumentativos e alternativos de comunicación, incluídos os produtos de apoio á comunicación oral e as linguas de signos. O horario lectivo mínimo correspondente ás materias do bloque de disciplinas troncais, computado de forma global para o cuarto curso de educación secundaria obrigatoria, non será inferior ao 50 % do total do horario lectivo que estableza cada Administración educativa como xeral para o dito curso. 6. As administracións educativas e, se for o caso, os centros poderán elaborar itinerarios para orientar o alumnado na elección das materias troncais de opción. Artigo 15. Proceso de aprendizaxe e atención individualizada. 1. Os centros elaborarán as súas propostas pedagóxicas para esta etapa baseándose na consideración da atención á diversidade e do acceso de todo o alumnado á educación común. Así mesmo, arbitrarán métodos que teñan en conta os diferentes ritmos de aprendizaxe, favorezan a capacidade de aprender por un mesmo e promovan a aprendizaxe en equipo. 2. Nesta etapa prestarase unha atención especial á adquisición e ao desenvolvemento das competencias e fomentarase a correcta expresión oral e escrita e o uso das matemáticas. A fin de promover o hábito da lectura, dedicaráselle un tempo na práctica docente de todas as materias. 3. Corresponde ás administracións educativas promover as medidas necesarias para que a titoría persoal do alumnado e a orientación educativa, psicopedagóxica e profesional, constitúan un elemento fundamental na ordenación desta etapa. 4. Así mesmo, corresponde ás administracións educativas regular medidas adecuadas para a atención daqueles alumnos e alumnas que manifesten dificultades específicas de aprendizaxe ou de integración na actividade ordinaria dos centros, do alumnado de alta capacidade intelectual e do alumnado con discapacidade.

13 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 13 Artigo 16. Medidas organizativas e curriculares para a atención á diversidade e a organización flexible das ensinanzas. 1. Corresponde ás administracións educativas regular as medidas de atención á diversidade, organizativas e curriculares, incluídas as medidas de atención ao alumnado con necesidades específicas de apoio educativo, que permitan aos centros, no exercicio da súa autonomía, unha organización flexible das ensinanzas. 2. Entre as medidas indicadas no número anterior incluiranse as adaptacións do currículo, a integración de materias en ámbitos, os agrupamentos flexibles, o apoio en grupos ordinarios, os desdobramentos de grupos, a oferta de materias específicas, os programas de mellora da aprendizaxe e o rendemento e outros programas de tratamento personalizado para o alumnado con necesidade específica de apoio educativo. Para estes efectos, os centros terán autonomía para organizar os grupos e as materias de maneira flexible e para adoptar as medidas de atención á diversidade máis adecuadas ás características do seu alumnado e que permitan o mellor aproveitamento dos recursos de que dispoña. As medidas de atención á diversidade que adopte cada centro formarán parte do seu proxecto educativo, de conformidade co que establece o artigo da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, de educación. 3. A escolarización do alumnado con necesidades educativas especiais en centros ordinarios poderá prolongarse un ano máis, sen menoscabo do disposto no artigo 28.5 da citada lei orgánica, segundo o cal, o alumno ou alumna poderá repetir o mesmo curso unha soa vez e dúas veces como máximo dentro da etapa. Cando esta segunda repetición deba producirse en terceiro ou cuarto curso, prolongarase un ano o límite de idade a que se refire o número 2 do artigo 4 da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio. Excepcionalmente, un alumno ou alumna poderá repetir unha segunda vez en cuarto curso se non repetiu nos cursos anteriores da etapa. Artigo 17. Integración de materias en ámbitos de coñecemento. Co fin de facilitar o tránsito do alumnado entre a Educación Primaria e o primeiro curso de educación secundaria obrigatoria, as administracións educativas e, se for o caso, os centros docentes, poderán agrupar as materias do primeiro curso en ámbitos de coñecemento. Este tipo de agrupación deberá respectar os contidos, estándares de aprendizaxe avaliables e criterios de avaliación de todas as materias que se agrupan, así como o horario asignado ao conxunto delas. Esta agrupación terá efectos na organización das ensinanzas pero non así nas decisións asociadas á avaliación e promoción. Artigo 18. Alumnado que se incorpora de forma tardía ao sistema educativo. A escolarización do alumnado que se incorpora de forma tardía ao sistema educativo a que se refire o artigo 78 da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, realizarase atendendo ás súas circunstancias, coñecementos, idade e historial académico; cando presente graves carencias en castelán ou na lingua cooficial correspondente, recibirá unha atención específica que será, en todo caso, simultánea á súa escolarización nos grupos ordinarios, cos cales compartirá o maior tempo posible do horario semanal. Os que presenten un desfase no seu nivel de competencia curricular de máis de dous anos poderán ser escolarizados no curso inferior ao que lles correspondería por idade. Para este alumnado adoptaranse as medidas de reforzo necesarias que faciliten a súa integración escolar e a recuperación do seu desfase e lle permitan continuar con aproveitamento os seus estudos. No caso de superar o dito desfase, incorporaranse ao curso correspondente á súa idade. Artigo 19. Programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento. 1. Os programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento desenvolveranse a partir do 2.º curso da educación secundaria obrigatoria.

14 Suplemento en lingua galega ao núm. 3 Sábado 3 de xaneiro de 2015 Sec. I. Páx. 14 Nestes programas utilizarase unha metodoloxía específica a través da organización de contidos, actividades prácticas e, se for o caso, de materias diferente á establecida con carácter xeral, coa finalidade de que os alumnos e alumnas poidan cursar o cuarto curso pola vía ordinaria e obteñan o título de Graduado en Educación Secundaria Obrigatoria. 2. Estes programas irán dirixidos preferentemente a aqueles alumnos e alumnas que presenten dificultades relevantes de aprendizaxe non imputables a falta de estudo ou esforzo. O equipo docente poderá propor aos pais ou titores legais a incorporación a un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento daqueles alumnos e alumnas que repetisen ao menos un curso en calquera etapa, e que, unha vez cursado o primeiro curso de educación secundaria obrigatoria, non estean en condicións de pasar ao segundo curso, ou que unha vez cursado segundo curso non estean en condicións de pasar ao terceiro. O programa desenvolverase ao longo dos cursos segundo e terceiro no primeiro suposto, ou só en terceiro curso no segundo suposto. Aqueles alumnos e alumnas que, tendo cursado terceiro curso de educación secundaria obrigatoria, non estean en condicións de pasar ao cuarto curso, poderán incorporarse excepcionalmente a un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento para repetir terceiro curso. En todo caso, a súa incorporación requirirá a avaliación tanto académica como psicopedagóxica e a intervención da Administración educativa nos termos que esta estableza, e realizarase unha vez oídos os propios alumnos ou alumnas e os seus pais, nais ou titores legais. 3. As administracións educativas poderán optar por organizar estes programas de forma integrada, ou por materias diferentes ás establecidas con carácter xeral: a) No suposto de organización de forma integrada, o alumnado do programa cursará en grupos ordinarios todas as materias do segundo e terceiro curso, ben que estas serán obxecto dunha proposta curricular específica, na cal os contidos poderán agruparse por ámbitos de coñecemento, por proxectos interdisciplinares ou por áreas de coñecemento e que requirirá en todo caso dunha orientación metodolóxica adaptada. b) En caso de optar por un programa organizado por materias diferentes ás establecidas con carácter xeral, poderanse establecer ao menos tres ámbitos específicos, compostos polos seguintes elementos formativos: 1.º) Ámbito de carácter lingüístico e social, que incluirá ao menos as materias troncais Lingua Castelá e Literatura e Xeografía e Historia, e a materia Lingua Cooficial e Literatura. 2.º) Ámbito de carácter científico e matemático, que incluirá ao menos as materias troncais Bioloxía e Xeoloxía, Física e Química, e Matemáticas. 3.º) Ámbito de linguas estranxeiras. Nesta modalidade, crearanse grupos específicos para o alumnado que siga estes programas, o cal terá, ademais, un grupo de referencia con que cursará as materias non pertencentes ao bloque de disciplinas troncais. 4. Cada programa deberá especificar a metodoloxía, a organización dos contidos e das materias e as actividades prácticas que garantan o logro dos obxectivos da etapa e a adquisición das competencias que permitan ao alumnado pasar a cuarto curso ao finalizar o programa e obter o título de Graduado en Educación Secundaria Obrigatoria. Ademais, potenciarase a acción titorial como recurso educativo que poida contribuír dunha maneira especial a emendar as dificultades de aprendizaxe e a atender as necesidades educativas dos alumnos. 5. A avaliación do alumnado que curse un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento terá como referente fundamental as competencias e os obxectivos da educación secundaria obrigatoria, así como os criterios de avaliación e os estándares de aprendizaxe avaliables.