SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

Transcrição

1 SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

2 SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

3 SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

4 Publicado polo European Liberal Forum asbl, com o apoio da Asociación Galega pola Liberdade e a Democracia (galidem) e o Movimento Liberal Social (MLS). Financiado polo Parlamento Europeo. O Parlamento Europeo non é responsabel polo conteudo da publicación. Os pontos de vista expresados na publicación son os dos respectivos autores e non reflecten necesariamente os pontos de vista do European Liberal Forum asbl European Liberal Forum asbl, Bruxelas, Bélxica. Esta publicación só pode ser reproducida, arquivada ou transmitida en calquer formato ou por quaisquer meios, con a autorización previa por escrito do editor. Quaisquer questións relacionadas con a reproduzón fora destes termos deben ser enviadas ao European Liberal Forum. Unha copia dixital desta publicación poderá ser obtida gratuitamente en ou Para informacións adicionais e distribuición: galidem - Asociación Galega pola Liberdade e a Democracia Rua Rua do Bispo Lago 33, E36700 Tui (Galiza), España galidem@galidem.eu MLS - Movimento Liberal Social Rua Ramalho Ortigão, 31, CV DTA Lisboa. Portugal secretariado@liberal-social.org Ficha Técnica: Título: Sistema eleitoral e calidade da nosa democracia Serie: Unidades Didáticas sobre Liberalismo. IV. Política e Políticas Liberais. Autor: Guillém Grau e Rafael Villaró Editor: European Liberal Forum asbl Portada: Parlamento da Xunta de Galicia Tradución: Eduardo L.Giménez Revisión do texto: Eduardo L.Giménez Imprime: Palabras chave: sistemas eleitorais, liberalismo, liberal. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

5 p O Estado como un modelo de organización política p A Democracia Representativa como modelo de goberno p O equilibrio de poderes p O caso galego p O poder lexislativo en diferentes países p. 4 p. 6 p Democracia Directa e Democracia Representativa p Representación política p Participación democrática p O poder lexislativo en Galicia e España p.10 p.11 p Diferentes sistemas eleitorais p Tipos de sistemas eleitorais: maioritarios, proporcionais e mistos p O sistema eleitoral maioritario p O sistema eleitoral proporcional p O sistema eleitoral misto p Sistemas eleitorais en España p.15 p.16 p Eleccións ao Parlamento de Galicia p Lei Eleitoral de Galicia. p Estrutura e funcionamento do Parlamento de Galicia p.18 p.19 SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

6 p O distrito uninominal p O deputado do distrito uninominal p Posibilidades de distritos uninominales en Galicia p.25 p.28 p p Profundidade histórica p Distancia cultural p p Cargos eleitos: patoloxías estruturais p Eleitores: patoloxías estruturais p p p.37 p.38 p.39 p.40 p.41 SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

7 O modelo de organización política hoxe xeralizado en case todo o mundo é o Estado que xurdiu a partir da Revolución Francesa de 1789, que consiste na organización dun goberno centralizado que exerce soberanía absoluta sobre un, no que detenta en. O Estado moderno concrétase na, que é o conxunto de funcións que, financiadas entre todos os cidadáns dun país, cubren os servizos necesarios para o bo funcionamento da sociedade. Exemplos destes servizos poden ser a saúde e a educación, o militar e o diplomático, as infraestruturas de transporte ou de comunicación, etc. Mais o que permite xestinar a Administración Pública son os clásicos dun Estado: o Lexislativo, o Executivo e o Xudicial: O Poder é o que elabora e aproba as leis. É o Parlamento, Congreso, Cámara, Senado, Asemblea... O Poder é o que aplica as leis, e dirixe a Administración Pública. É o Goberno. O Poder é aquel que interpreta as leis e as fai cumplir. É o sistema xudicial, con os xuíces ao fronte. A estes hai que engadir a figura do, que representa simbolicamente a continuidade e lexitimidade do Estado. No caso de que o Estado sexa unha monarquía, o Xefe de Estado é o Rei. Se o Estado é republicano, é o Presidente da República. Nunha democracia, o poder do Xefe do Estado varía moito segundo o caso. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

8 (Foto: Wikipedia) Nos tempos modernos, o poder dos reis tense reducido ao mínimo seguindo a fórmula conforme á cal o reina mais non goberna. Os distínguense dos monarcas en que son escollidos por sufraxio universal ou polo Lexislativo, por un mandato limitado no tempo, xeralmente entre 4 e 7 anos. Nalgúns casos, teñen un papel pouco máis que simbólico, como en Italia ou en Alemaña. Adoitan ser persoas respectadas de grande prestixio e autoridade moral, que poidan exercer o labor de arbitraxe en momentos especiais ou de crise. Noutros, o Presidente da Repúbica, elixido directamente polo pobo, ten amplos poderes. En Francia, por exemplo, é el quen nomea ao Xefe do Executivo, ao Primeiro Ministro, rexindo de facto o Goberno do país. Nos Estados Unidos, é á vez Xefe de Estado e do Goberno, liderando o Executivo Federal. Non deben confundirse as, dirixida a escoller un Xefe de Estado, con as, dirixidas a elixir deputados (e senadores, se é o caso) do Poder Lexislativo. Mentres, por exemplo, en Portugal realízanse ambas as eleccións conxuntamente, en España so se celebran as segundas. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

9 Cando se constitue un Estado se plasman os principios xerais básicos que deben orientar o seu goberno na Constitución, a Lei de maior rango do Estado, reformábel a conveniencia co paso do tempo. A lexitimidade do Estado democrático está baseado en que a soberanía reside no conxunto dos seus habitantes, " ". Como a poboación dun Estado adoita ser demasiado numerosa para debatir na asemblea xeral cómo gobernar a sociedade, acordan elexir a un número máximo de representantes de todos e cada un dos cidadáns que se constitúen na Asambleia Lexislativa. O método para escoller a estos representantes é o ; é dicir que o voto é igual e libre de todos os habitantes maiores de idade. E a este sistema de goberno indirecto denomináselle. Nalgúns estados é a Asambleia Lexislativa (o Parlamento, Congreso,...), quen elixe ao Poder Executivo, é dicer ao Goberno. Noutros, son os cidadáns quen elixen directamente ao Xefe do Executivo, que nomeará á sua equipa de goberno, é dicer aos seus ministros. Nunha democracia baseada no, a independencia dos Tres Poderes, xunto con a afirmación constitucional dos dereitos fundamentais, é o principio básico que caracteriza ao moderno. Con este fin debe manterse unha estrita. O que significa que deben están detentados por persoas diferentes, e que ningún debe ter capacidade de impoñerse aos outros. O " " impide que, por exemplo, o Executivo dominara ao Lexislativo e ao Xudicial producindo leis á sua conveniencia que se fixeran cumplir arbitrariamente. Así, o Goberno debe rendir contas ao Lexislativo en sesións de control, comparecencias, etc., logo que é o representante da ciudadanía, do pobo, do eleitorado. Mentres que o Poder Xudicial debe ser totalmente independente para garantir que as suas decisións non poiden ser coacionadas. Só así pode garantirse un sistema político onde cada cidadán poida actuar libremente e, polo tanto, de forma respon- SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

10 Sinatura do Gobernador do Estado de Coahuila máis dos Presidentes do e da para levar a cabo xuizos orais. Saltillo, Coahuila (México), 3 de Xuño de sábel. Onde a liberdade de cada un teña só por límite á dos demáis. Onde o exercicio da propia liberdade leve consigo o respeito da allea. A é o órgano colexiado que exerce o poder executivo na Comunidade Autónoma de Galicia. Está composto polo Presidente, polo Vicepresidente e polos elexidos e nomeados polo propio Presidente. O Parlamento de Galicia, o poder lexislativo, elixe ao Presidente e controla a sua acción de goberno, alén de lexislar en aquelas materias reservadas a Galicia. O poder xudicial, independente, forma unha unidade con os poderes xudiciais das demáis comunidades autónomas españolas. Cada estado ten o seu propio Poder Lexislativo. Nas federacións ou estados descentralizados, os Estados Federales por exemplo, os Länder alemanes, ou os diferentes Estados que constituyen os Estados SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

11 Unidos, as rexións ou, no caso de España, as Comunidades Autónomas tamén teñen o seu Poder Lexislativo. Reciben nomes diferentes segundo o caso: na Galicia, o ; en Portugal, Asembleia ; en Italia, ; en Francia, ; en España, ; no Reino Unido, Cámara dos Comúns (oficialmente, a ); en Rusia, Duma; na Bélxica, ; en Islandia, ; na Alemaña chámase Dieta (, Dieta Federal); en Polonia, ; no Xapón, ; en Israel, ; en Finlandia, ;... Doutra banda, en algúns estados o Poder Lexislativo dun Estado está dividido en dúas cámaras: a " " e a " ". Este sistema, resultado da evolución do sistema parlamentario, permite dotar de máis complexidade ao proceso lexislativo. Reciben nomes diferentes segundo o caso: en España, o ; no Reino Unido, a (The Right Honourable the Lords Spiritual and Temporal of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland in Parliament assembled); en Alemaña, o Consello Federal ( ); etc. En España, o sistema de cámara dobre, Congreso e Senado, recibe o nome de Cortes Generales; en Holanda,. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

12 Charles Louis de Secondat ( ), Barón de Montesquieu, foi un filósofo francés que viviu no Século das Luces. Escribiu numerosas obras sobre política, de entre as cales a máis sobranceira é " " (1748), un libro que defende a separación de poderes. Busca algúns casos especiais: as sentenzas do Tribunal Constitucional que obrigan a modificar leis, as sentenzas xudiciais que ilegalizan partidos políticos, a sentenza que obrigaba ao Presidente do Parlamento vasco a disolver un grupo parlamentario, etc. Pensas que estes casos son xustificabeis? SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

13 Democracia directa e democracia representativa son dous xeitos de exercer a participación política // En sociedades con moita poboación óptase pola Democracia Representativa // A esencia da Democracia Representativa é que persoas representan a persoas // A actuación dos representantes debe basearse nunha relación constante co eleitor // O exercicio constante de participación política permite o funcionamento da Democracia Representativa A Democracia é unha forma de gobernar a un grupo de persoas consistente en buscar o acordo dos seus membros, libres e iguais na capacidade de decidir. Cando esta comunidade é o suficientemente pequena, a toma de decisións pode praticarse reunindo a todos os seus membros nunha asambleia. Esta forma de gobernar chámase, porque cada un dos membros pode participar directamente na xestión da comunidade. A Democracia Directa, asemblearia, síguese praticado, por exemplo, no dos cantóns suízos de Glarus e Appenzell Innerrhoden: tradicionalmente unha vez ao ano celébrase en praza pública ou nun prado, un domingo de abril ou maio. Mais a reunión xeral nunha asambleia non é un método intelixente para discutir e decidir sobre cuestións que afectan a unha sociedade moi numerosa. Neste caso, podemos establecer un sistema en que todos os membros poidan participar na elección dun grupo de representantes o suficientemente reducido como para que poida exercer as diferentes funcións dun goberno operativo. Cada cidadán pode participar como eleitor ( ) e como candidato a representante ( ). E para garantir queos elexidos siguen respostando á representación elexida para o cal foron escollidos, o proceso eleitoral repitese periodicamente, de xeito que se posibilita a sua renovación ou a sua substitución. Este xeito de gobernarense denomínase, logo que permite a participación igualitaria de todos os membros dunha sociedade a través dunha representación renovada regularmente a través de procesos e sistemas eleitorais. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

14 , confeccionaasamblea cantonal celebrada en Glarus o 7 de Maio de 2006(Foto: Wikipedia) Así, na Democracia Representativa, calquer persoa maior de idade pode presentarse como candidato a representante dos seus concidadáns, grazas ao dereito pasivo ao voto. E calquera persoa maior de idade pode escoller o candidato a representante que lle pareza máis axeitado, grazas ao dereito activo de voto. Mais, como garantir que os realmente representar os intereses e opcións dos? En primeiro lugar, mediante a repetición regular dos procesos eleitorais, xeralmente cada catro anos, de xeito que os eleitores poidan confirmar a súa confianza no seu representante ou escolla outro. Isto require que exista total liberdade para presentarse como candidato e total liberdade votar ao candidato que se desexe. Cousa que non ocurre en todas partes. En segundo lugar, dun xeito moi relevante, mediante a que permita a comunicación constante entre éstes e aqueles de forma que se manteña a relación entre uns e outros, a súa. Esta relación é directa cando se trata de deputados, logo que éstes respostan directamente ante os eleitores do seu distrito que lles elexiron persoalmente. E a relación é indirecta cando se trata de deputados elexidos en SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

15 das polos partidos políticos, pois así acaban respostando en primeiro termo ante quen lles nominou e non ante aqueles que lle votaron. En calquera caso, sempre deberían dispoñerse de mecanismos de para asegurar a relación entre representado e representante, para asegurar a representación política. Resulta significativo que o término en inglés non teña tan sequera unha tradución axeitada ao galego. abrange un conceito ético de endición de contas que inclue a responsabilidade asumida, as obrigas e a imputabilidade. A é un aspecto central do desenvolvemento dun bo goberno, dunha boa gobernanza. A democracia baséase na de todos os cidadáns na xestión dos Asuntos Comúns, denominado como de ámbeto público. O exercicio da libre responsabilidade social dos contribuintes é a única garantía de que a Administración e o Goberno realmente representen as aspiracións da ciudadaná na esfera pública. Para que democracia sexa realmente de calidade, alén de ser xeral, esta participación debe ser. Logo que o mero exercicio do dereito de voto, ou a sua abstención, o que se crea é unha separación entre dúas categorías de persoas: " " e " ". E a relación de representación convírtese nunha de substitución da vontade popular pola dunha "clase política" sen nengún tipo de. A fin de exercer eficazmente a propia e persoal participación democrática, a cidadanía organízase seguindo as suas afinidades, en diferentes tipos de entidades. A organización básica de participación persoal no goberno son os. Neles, os cidadáns agrupanse según á filosofía xeral que quererían que impregnara ao Goberno: máis conservadora ou máis reformista, máis colectiva ou máis indivi- SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

16 dual, máis centrípeta oumáis centrífuga... E tentan difundir as suas propostas concretas para seren asumidas pola maior parte posíble dos eleitores. Outro tipo de organización civil é a adicada a conquerir algún obxectivo, quer concreto, como a non urbanización dunha determinada praia, ou quer máis xeral, como a defensa de políticas ambientais. Obxectivos concretos, como que os deputados sexan elexidos en distritos uninominais, ou xenéricos, como a defensa da liberdade de expresión. Tamén existen Fundacións adicadas, por exemplo, á promoción do patrimonio cultural ou da calidade da democracia. Xunto con plataformas, clubs, coordinadoras,, escolas de formación cívica, Ateneos, etc., concretizan a efeitiva, xeral e permanente participación democrática. Con relación á puntual participación eleitoral, os candidatos a representante poden selo en nome dun ou dunha de partidos, dun de ámbeto ou de ámbeto, dunha temática ou dunha de eleitores,... Ou, no caso dos distritos uninominais, no nome propio, sen máis. O Poder Lexislativo en Galicia está dividido entre dous órganos: o Parlamento de Galicia e as Cortes Xerais. Algunhas competencias pertencen ao Parlamento de Galicia e outras ao Congreso, de tal xeito que se superpoñen en Galicia dous tipos de leis: as autonómicas, válida só na Galicia, e as estatais, con validez en todo o territorio español. O Parlamento de Galicia ten 75 deputados que representan o pobo galego. No Congreso dos Deputados, composto por 350 deputados, hai 19 deputados (dependendo das posibeis modificacións da populación), que representan aos eleitores galegos. No Senado, de entre os 266 senadores, hai 19 en representación dos galegos. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

17 As asociacións son entidades fundamentais para permitir o exercicio da participación política. Os partidos políticos, de feito, son un tipo especial de asociación. Sen asociacións, que conforman a sociedade civil, é difícil falar de democracia. As asociacións adicanse a cuestións moi concretas e específicas, exercendo así unha grande influencia na actividade política. Pode habelas adicadas a moitas cuestións: meioambiente, patrimonio cultural, reformas políticas, deporte, promoción económica, etc. Escolla unha e investíguela: 1. Cantos socios ten? 2. Quen pertence aos seus órganos direitivos? 3. Qué orzamento ten? Como é que se financia? Recibe diñeiro público? 4. Que actividades organiza? 5. Presenta memoria anual? Como é? 6. Tes un plano de actuación? 7. Que obxectivos ten a asociación? SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

18 O sistema eleitoral sirve para designar dunha forma lexítima aos deputados e senadores e, no seu caso, ao presidente da República. O sistema eleitoral é a coluna vertebral da democracia, porque define o tipo de representación que os membros do poder lexislativo exercido. A relación entre os eleitores e os seus representantes depende do sistema eleitoral: non é o mesmo que un deputado represente a un conxunto pequeno de cidadáns que, xunto a moitos outros compañeiros, represente aos habitantes dunha provincia enteira. O sistema eleitoral tamén define o sistema de partidos: cantos hai e cómo é o seu funcionamento interno. No mundo, existen dúas grandes familias de sistemas eleitorais: os maioritarias e os proporcionais. Eles reflicten dúas visións diferentes do que é a representación dos cidadáns. Sistemas maioritarios priman a relación directa entre un conxunto pequeno de eleitores e o seu deputado, mentres que os sistemas proporcionais dar máis importancia aos partidos políticos: nun sistema proporcional os eleitores adoitan sentirse representados polos deputados do partido político que votaron. Con todo, hai que ter en conta que os efeitos dun sistema eleitoral depende en grande parte da cultura política do país en que se aplica. O sistema maioritario, que ten ocasionado grandes resultados no Reino Unido, podería non funcionar tan ben aplicado aos países do sul de Europa, por exemplo. Doutra banda, os sistemas proporcionais empréganse en toda Europa e obsérvanse claras diferenzas na calidade SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

19 de cada democracia de países que empregan o mesmo sistema eleitoral. No o deputado escolle-se nunha circunscripción uninominal. Isto significa que un número relativamente pequeno de eleitores, habitualmente uns cantos miles, escollen somente un deputado que lles representará no Parlamento. Candidatos de diversos partidos (ou mesmo independentes) concurren ás eleccións. Gaña o escano o que obteña un número maior de votos, de modo que se converte no único representante daquela circunscripción. Isto ten grandes consecuencias para os partidos. En primeiro lugar, os partidos grandes tenden a obter unha porcentaxe de deputados moito maior que a porcentaxe de votos que obtiveron. Isto axuda a facilitar as maiorías parlamentarias para formar goberno. De feito, de aquí vén o nome: nun sistema mayoritario é probábel que un partido obteña a maioria para gobernar. En segundo lugar, os partidos máis pequenos non adoitan obter representación parlamentaria. Como consecuencia nos sistemas mayoritarios adoitan existir dous grandes partidos que se alternan no Goberno. En terceiro lugar, o feito de que o mérito de ser eleito recaia no deputado, que indivídualmente traballou por ser eleita na sua circunscripción, fai que os deputados teñan unha grande forza no seu partido político. Isto implica que os partidos son mais abertos e, neles, a Direción do partido político ten menos poder. Os sistemas mayoritarios mais coñecidos atopan-se no Reino Unido ( ) e nos Estados Unidos (Congress). Hai moitos outros paises que empregan variantes do sistema mayoritario: Francia, Canadá, Argentina, etc. O, o que empregamos en España e Portugal, caracteriza-se por basear a representación parlamentaria na relación que os eleitores podan estabelecer cos deputados do partido SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

20 político da sua preferencia. Os deputados apresentan-se en listas do partido, que poden ser pechadas ou desbloqueadas, e saen elexidos por unha circunscripción. Porén, a circunscripción é tan ampla e saen escollidos tantos deputados, que se perde a representación directa propria dos sistemas mayoritarios. A grande vantaxe do sistema proporcional é que garante aos partidos políticos que concurren ás eleccións que a porcentaxe de deputados que obterán será similar á porcentaxe de votos obtidos. Isto traduce-se en parlamentos moi equilibrados ideoloxicamente, con varios partidos representados neles. Nun sistema proporcional é raro que un eleitor non poida atopar un partido político representado no Parlamento que se axuste ás suas preferencias ideolóxicas. O problema é que os sistemas proporcionais adotan xerar partidos políticos pechados cuxa Dirección ten un grande poder. Isto resta protagonismo á maioria de deputados. O sistema eleitoral proporcional emprégase en moitos países de Europa continental. Algúns exemplos son Italia, España, Portugal, Holanda, etc. Existe un terceiro tipo de sistema eleitoral, o. Neste sistema os deputados elixen-se de duas maneiras distintas: i) en circunscripcións uninominais e ii) en circunscripcións amplas que garanten un resultado proporcional para os partidos políticos. Os dous tipos de deputados conviven no Parlamento e poden atender aos eleitores de maneiras distintas. Dependendo de se existen mecanismos para garantir a proporcionalidade, falamos de ou de. O primeiro tipo, o, é o que se utiliza na Alemaña. Emprega-se tanto para elegir os deputados ao Parlamento Federal ( ) como para os parlamentos dos estados federados. Recentemente foi introducido no Reino Unido (parlamentos de Escocia e Gales). Os politólogos adoitan considerar que o sistema misto proporcional fusiona nun só sistema as vantaxes dos sistemas mayoritario e propor- SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

21 cional: por unha banda, a grande proximidade entre eleitores e escollidos e, doutra banda, variedade de partidos con representación parlamentária. Todos os sistemas eleitorais en España son proporcionais por mandato constitucional. A única excepción son as eleccións ao Senado, que se rexen por un sistema de listas abertas. O sistema para elexir aos representantes para o Congreso dos Deputados basea-se en listas eleitorais pechadas que os partidos apresentan nas provincias, que son as. O reparto dos escanos fai-se seguindo a un método matemático chamado " ". No caso das eleccións dos representantes para as Comunidades Autónomas e dos Concellos, o sistema elictoral é tamén proporcional. Cada Comunidades Autónomas ten direito a definir a sua normativo eleitoral, mentres que os Concellos se rexen pola Lei Orgánica do Rexime Eleitoral Xeral. Nas eleccións dos representantes para as ao Parlamento Europeo, os deputados que corresponden a España se escollen proporcionalmente mediante unha circunscripción que abrangue a todo o país. En resumo, empregamos o mesmo sistema eleitoral para case todas as nosas eleccións. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

22 O eleitor adoita empregar para votar unha papeleta eleitoral, que non é máis que un papel no que figuran os candidatos da sua preferencia. As papeletas eleitorais son distintas en función do sistema eleitoral: hai-nas grandes, pequenas, con longas listas de nomes, con caixiñas para que o eleitor marque as suas preferéncias, etc. Busca unha papeleta eleitoral dun país distinto ao teu. Prepara unha pequena explicación en clase sobre o sistema eleitoral deste país: 1. Permite a papeleta eleitoral expresar algunha preferéncia por un candidato? 2. Contén unha lista de nomes? 3. Utiliza-se somente unha papeleta para votar ou necesita-se máis de unha? Podes buscar tamén os resultados das últimas eleccións e explicar o sistema de partidos do país. 1. Quen goberna? 2. Cantos partidos obtiveron representación parlamentaria? 3. Hai poucos partidos e atopámonos ante un sistema mayoritario ou hai moitos partidos e o sistema é proporcional? : No sítio web do profesor Andrew Reynolds poden-se atopar moitos exemplos. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

23 Os 75 deputados que representan ao pobo galego no Parlamento de Galicia son elixidos por mandatos de, máximo, catro anos, mediante un sistema eleitoral proporcional. As circunscripcións eleitorais son as catro provincias galegas: A Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra. Cada provincia recebe un mínimo de dez deputados e os 35 restantes asignados en proporción aos habitantes de cada provincia. Se ben este sistema ocasiona que as provincias menos poboadas (Lugo e Ourense) estexan representadas por máis deputados que os que lles correspondería en proporción á sua poboación, este desigualdade garante que dos cidadáns destas zonas pouco poboadas receberán a suficiente atenzón política por parte do Parlamento. Os escanos reparten-se entre os candidatos que figuran nas listas pechadas que poden apresentar os partidos, federacións, coalicións e agrupacións de eleitores, de acordo coa. Somente acceden ao reparto as listas que obtiveron polo menos o 5% dos votos validos emitidos na circunscripción. O sistema de partidos galego é o propio dun sistema proporcional, pois teñen representación parlamentaria na actualidade (ano 2012) catro forzas políticas: Partido Popular, Partido Socialista de Galicia- Partido Socialista Obreiro Español, Anova e o Bloque Nacionalista Galego. Estes catro partidos representan unha variedade de ideoloxías combinando os eixos e. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

24 A lei eleitoral de Galicia é a e denomina-se. Foi modificada en 1992 e en Desenvolve os principios fixados no Estatuto de Autonomía de Galicia: proporcionalidade e representación de todo o territorio. O Parlamento organiza o seu estruturo para poder cumplir coas suas funcións. O, composto por todos os deputados, é o órgao de maior importancia e o que toma a última decisión sobre calquera tema que sexa competencia do Parlamento. A, formada por algúns deputados, asume certas funcións parlamentarias cando o Parlamento está inactivo. A, formada polo Presidente e os demáis deputados que ostenten un cargo institucional parlamentario dirixe os traballos parlamentarios. Os agrupan aos deputados do mesmo partido político ou coalición. Serven para ordenar o traballo parlamentario en base á filosofia da representación proporcional: cada partido adquire unha voz no Parlamento. As, formadas por deputados de distintos grupos, dedican-se a un tema concreto. Son o órgao de traballo parlamentario de maior importancia, logo que preparan as leis cuxa aprobación deberá despois considerar o pleno. Cada grupo parlamentario ten un porta-voz. Estes últimos, xunto cos membros da Mesa do Parlamento, forman a, que decide o calendario e método de traballo das comisions. As principais funcións do Parlamento de Galicia son sobre temas da sua competencia e o política do Goberno autonómico de Galicia (formado polo Presidente e os seus ). As sesións do Parlamento son públicas, de xeito que os cidadáns e os meios de comunicación poden coñecer a sua actividade. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

25 O Presidente do Parlamento é eleito polo proprio Parlamento. Representa á instituición e modera os debates parlamentarios. Ainda que a sua influencia política é limitada, pois asi o exixe a natureza do seu cargo, a sua importancia é grande. Substitúe interinamente ao Presidente da Xunta en caso de falecemento ou incapacidade. Os presidentes do Parlamento: 1. Pertencian a partidos distintos? 2. Cre que foron escollidos para este cargo debido ao seu prestíxio político? 3. Coñece-se algunha iniciativa política de especial relevancia que tivese que ver coa sua presidéncia parlamentaria? Explique en clase os resultados da tua investigación. Tamén pode debater sobre a importáncia política da presidencia do Parlamento: Cre que as persoas que teñen ocupado esta presidencia no pasado foron as máis axeitadas? SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

26 No Reino Unido, o país está dividido en 533, chamados asi porque en cada un se nomina a un só deputado, ver Figura 5.1. Estes distritos crian-se dividindo o territorio do país en 533 partes que conteñan un número máis ou menos similar de eleitores residentes Así, como o seu tamaño depende da densidade demográfica, os distritos acaban sendo de tamaño moi variado, pequenos en zonas urbanas e moito maiores en zonas montañosas. Como a demografía sofre cambios, por exemplo coa emigración do campo á cidade ou a imigración estranxeira, a delimitación destes distritos debe estar en constante reajuste. Estas correccións debe realiza-las unha entidade independente dos partidos e do Goberno (en mans dun partido ou coalición). Se a fixesen éstos, procurarian dar-lles forma segundo os seus intereses partidistas, concentrando votantes fieis e dividindo aos de outras opcións. Esta prática recebe o nome de, polo nome do gobernador de Massachusetts, Elbridge Gerry, quen redibujó en 1812, os limites dos distritos eleitorais para favorecer aos candidatos do seu partido. Os xornalistas que observaron o novo mapa eleitoral se percataron de que un dos novos distritos tiña a estraña e forzada forma dunha lagartixa (en inglés: ), á que puxeron o nome de Gerrymander. O termo tivo tanto éxito que na actualidade segue-se a utilizar en politología. Os criterios para deseñar os distritos uninominais son príncipalmente: a equivalencia demográfica; a continuidade territorial; e, a maior coincidencia posibel cos municipios. Isto fai que poidan ter forma e tamaños moi diferentes. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

27 O Reino Unido integrado por Inglaterra, Escocia, Gales e Irlanda do Norte está dividido en 533 distritos eleitorales uninominales. (Fonte. BBC.) SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

28 Total Galicia A Galicia está dividida en 4 distritos eleitorales ou circunscripcións, que coinciden cas 4 provincias. Estos distritos non son uninominais. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

29 Na Galicia os distritos chamados eleitorais non son uninominais senon que, por ditado do artigo 68.2 da Constitución, coinciden coas provincias (ver Figura 5.2), que tamén estabelece que en cada unha delas se elexirá un mínimo de 2 deputados (a lei eleitoral galega eleva este mínimo a 10 deputados). Este tipo de disposicións provoca alteracións na proporcionalidade do sistema eleitoral, favorecendo disimilitudes entre a cantidade de eleitores necesarios para conseguir un eleito. Nas eleccións do 21 de Outubro de 2012, elexiron-se 24 deputados pola provincia de A Coruña, 15 pola de Lugo, 14 pola de Ourense e 22 pola de Pontevedra. Para un censo eleitoral de residentes (en España e o estranxeiro, a Setembro de 2012), respectivamente, de , , e persoas; e unhas poboacións (INE, 2011) de , , e habitantes. Os a deputado de distrito apresentan-se á campaña eleitoral no seu proprio nome, ainda que adoitan contar co apoio dun partido. Os eleitores poden ter en conta en maior ou menor medida estes apoios, mais escollen ao cidadán que apresentou a sua candidatura. E escollen-o por maioría simple; é dicer, resulta eleito quen máis votos consegue. En calquera caso, o elexido non representa só aos eleitores que lle votaron, se non a todos os do distrito, votaranlle a el, a outras opcións ou se abstivesen. E ante todos eles deberá rendir contas durante o seu mandato. A relación directa entre o deputado de distrito basease en: A transparencia da sua actividade política; O acceso persoal regulado ao deputado. A oficina do deputado no seu distrito é o lugar privilexiado para esta relación. (Ver Figura 5.3.) Con este fin, existe unha. Unha regulación baseada na transparencia e o acceso, pois o único feito que segura unha boa e sana democra- SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

30 Michael Moore é deputado do Partido Liberal Demócrata no Parlamento británico polo distrito de Berwickshire, Roxburgh e Selkirk, e é o Secretario de Estado de Escocia. (Fonte. Geograph.org.uk) cia representativa é que os cidadáns poidan exercer, e exerzan, a supervisión e control da actividade representativa dos seus eleitos. Iso permite ao eleitor coñecer tanto ao deputado que lle representa como o que fai na sua representación, facendo posibel o voto con coñecemento de causa, favorecendo a participación eleitoral e cidadána. Eliminando as razóns que conducen a moita xente á absteción eleitoral e a desafección da política, a abdicar da sua responsabilidade civil. Eis é necesario regular a garantía de cidadán á documentación e actividade do deputado. E garantir a do desempeño das suas funcións; cuestión crecentemente facilitada polo desenvolvimento das novas tecnoloxías de información e comunicación. Paralelamente, debe regularse o acceso físico, persoal, dos cidadáns ao representante. Que se concreta na disposición dunha no distrito, que éste atiende repartindo durante a semana a sua presenza en ela e na Cámara Lexislativa (Parlamento, Congreso, Cámara...). Así, se normalmente as sesións parlamentarias se concentran de terzas a quintas de martes a xoves, a atención persoal ao eleitor na oficina de distrito adoita dar-se as segundas, sextas ou/e sábados luns, venres ou/e sábados SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

31 Kevin Brennan é deputado laborista no Parlamento británico polo distrito de Cardiff-Oeste (País de Gales). (Fonte. The Guardian (Cardiff Edition)) (ver Figura 5.4). Alén da sua presenza persoal, a oficina pode manter-se en actividade permanente coa equipa, voluntarios ou non, do deputado. Equipas que se converten nunha das mellores escolas que poden ter os xovens con vocación política. Equipas que poden aproveitar e dar cauce ao voluntariado civil do distrito, fomentando así a posibilidade de participación política directa e persoal. A oficina do deputado pode xerar e servir outras funcións, como lugar de encontro e xuntanza viciñal, arquivo aberto de documentación, referencia para os meios de comunicación, etc. Por outra banda, os candidatos aspirantes a deputados do distrito poden abrir tamén a sua, desde onde competir pola preferencia dos residentes. Axudando á fiscalización do deputado, rivalizando con el en solucións ás preocupacións dos viciños do distrito. Así se estabelece unha competición eleitoral directa, personalizada e baseada nos temas que preocupan aos habitantes de cada distrito, favorecendo a sua participación no debate e as propostas. Deste xeito os eleitores saben que compromisos é que se fan, especialmente quen os fai, e sobre todo a quen se lle pode pidir contas sobre os resultados. A ciudadanía pasa de votante a eleitor. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

32 Se adoptásemos un, "á inglesa", e sen modificar o número de deputados do Parlamento de Galicia, deberían-se deseñar 75 distritos uninominais. Tendo en conta que, segundo o censo de 2009, a Comunidade Autónoma ten uns habitantes, cada distrito uninominal debería ter uns residentes. Isto, descontando o obviamente aos non eleitores, basicamente os menores de idade, e deixando aparte a cuestión dos residentes fora da Comunidade Autónoma. Seguindo os criterios que se enumeraron na Sección 5.1 para a elaboración de distritos uninominais equivalencia demográfica, continuidade territorial e maior coincidencia posibel cos municipios, se temos en conta a densidade demográfica de Galicia, podemos ver que a delimitación dos distritos non é unha tarefa sinxela (ver Figura 5.5). Polo que respecta ás poboacións, atopamo-nos con que Vilagarcía de Arousa ( habitantes) ou Narón ( habitantes) poderían dispor dun deputado no seu municipio. No caso da grandes cidades acontece algo diferente. A representación da poboación de Vigo, habitantes, deberían exerce-la 8 deputados, e a representación da poboación de A Coruña, habitantes, deberían exerce-la 7 deputados. Esto significa debería deseñar-se unha división do municipio de Vigo en 8 partes equivalentes e no caso de Coruña en 7 partes equivalentes. Unha posibilidade sería aproveitar a estructura parroquial subxacente en todo o territorio galego para definir distritos uninominais por exemplo, Vigo ten 18 parroquias, e Coruña 5 parroquias, ou ben combinar partes do municipio de Vigo ou de A Coruña con outras partes (ou parroquias) de municipios viciños. Doutra banda, municipios como Monforte de Lemos ( habitantes) serían parte dun distrito eleitoral que debería abranxer tamén municipios viciños. Esta podería ser unha oportunidade de darlle contido ás estructuras supramunicipais como as Comarcas ou as Mancomunidades. O que non semella lóxico é criar distritos sen continuidade territorial, ainda que hai casos especiais, como os territorios insulares, que poden necesitar de axustes específicos. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

33 . Adoptar un sistema eleitoral maioritario na Galicia con 75 deputados requeriría crear 75 distritos uninominais integrado por uns residentes. Finalmente, se adoptásemos un, por exemplo "á alemana" ou "á escocesa", os distritos uninominais deberían abranxer o duplo de residentes, pois só a metade dos deputados son escollidos por distritos uninominais e a outra metade por listas de partido ou coalición. Adoptar este sistema eleitoral ten, en España, a vantaxe de non ter que reformar previamente a Constitución, que especifica que debe ser proporcional. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

34 Na nosa cultura política non é habitual que os cidadáns desexen estar en contacto directo co seu deputado. Porén, nos países con unha grande tradición democrática isto é un feito habitual. A posibilidade de contactar cos deputados comeza por poder coñecer dun xeito rápido e doado se teñen algunha oficina aberta, correio eleitrónico disponibel ou algún sistema para receber peticións. 1. Faga un listado dos deputados que representan á tua circunscripción e busca información sobre eles. É posibel que alguns teñan blogs persoais ou que colaboren habitualmente con meios de comunicación. Falan do seu traballo parlamentario? 2. Despois averigue se existe algún método para que un eleitor da sua circunscripción se poña en contacto con eles. Se pode, trate de porse en contacto con eles para lles facer chegar unha proposta que crea que é interesante, ou que é importante para vostede. Recibiu algunha resposta? De que tipo é? Ten continuidade a xestión que vostede iniciou? Ten algunha garantía de que se terá en conta? SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

35 A calidade da democracia dun país depende de dous : a súa "profundidade histórica" e a sua "distancia cultural". Por referimo-nos ao exercicio continuado da democrácia, ao tempo en que se desenvolve sen interrupcións unha política de segundo o goberno da lei. O paso dos anos xera nas instituizóns políticas e axuda a desenvolver a necesaria e as convenientes para o seu mellor funcionamento. Unha ciudadanía que coñece e vive de antigo a prática da está en boas condicións para exercer o control sobre os seus representantes, o que reforza a confianza no sistema político e na propria capacidade para proponer as reformas que o podan mellorar. O de control cidadán dos cargos eleitos é a única garantía do bo funcionamento da democrácia. O Parlamento do Reino Unido, convertido en Cámara dos Comúns co Tratado da Unión con Escocia en 1707, ten as suas raigames na Idade Meia, hai xa 800 anos. (Ver Figura 6.1.) Os seus protocolos, herdanza doutros tempos, non son obstáculo para ser probabelmente o parlamento de maior e profundidade histórica así como, o que é o importante, dos máis prestixiosos na xestión da democrácia representativa. Figuras forxadas no tempo como a do Presidente da Cámara dos Comúns, o, fundamentan coas suas funcións a calidade da democracia dun país que sempre foi o último refuxio das liberdades e do Rule. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

36 Convertido en Cámara dos Comúns co Tratado da Unión con Escocia en 1707, ten as suas raigames na Idade Meia, hai 800 anos. (Fonte. The Guardian) O Congreso dos Deputados español, en troques, é o Poder Lexislativo dunha Democracia Representativa desde finais dos anos 70 do século pasado. (Ver Figura 6.2.) Durante os 40 anos anteriores, o sistema político denominaba-se Democracia Orgánica, e estaba fortemente baseado nos poderes militar e relixioso, mentres o resto da Europa ocidental, agás Portugal, escollía xa os seus Gobernos en eleccións libres. Tampouco axuda ao prestixio da democracia española o feito de que as suas instituizóns non se forxasen maiormente na ruptura coas da senon nas reformas de continuidade que estabeleceu a transición. Asi, mentres que a profundidade histórica da democracia inglesa lle proporciona confianza e eficacia, a moi xoven democracia española case que non tivo tempo de estabelecer uns procesos políticos que xeren confianza e implicación cidadáns. Así, a democracia española está nunha situación de maior debilidade ante a xestión dos erros que se poidan cometer e á atención das, por outra banda moi necesarias, críticas que poida receber. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

37 Congreso dos Deputados español é o Poder Lexislativo dunha Democracia Representativa desde finais dos anos 70 do século pasado. (Fonte. Universidad de Valencia) Cada grupo humano identifica-se con, e por, o conxunto de costumes, valores e referencias que caracterizan a sua cultura, e que a diferencian das demáis. A democracia como sistema de goberno nace da, produto das suas referencias históricas (a ágora ateniense, por exemplo) e fundamentando os novos valores de Igualdade ante a Lei, Dereitos Humanos e Libertade Individual. En concreto, na Europa atlántica de tradición,, cristiá reformada. A democracia representativa moderna desenvolve-se en primeira instancia nos países de cultura "protestante," onde domina, por exemplo, unha conceizón da vida na que todas somos iguais e responsábeis das nosas propias decisións. Na que os "pastores" relixiosos son un máis da, pero escollido de entre toda ela, e só por ela, o que fomenta unha organización social "de abaixo a en riba". En troques, nos países de tradición católica, por exemplo, a organización relixiosa é xerárquica, na que os sacerdotes teñen un status relixioso diferente e son nomeados e dirixidos polos seus superiores xerárquicos. Este tipo de costumes favorecerán en menor medida a implantación dun sistema democráti- SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

38 co, xa que concordan menos coas características orixinais, xenealóxicas, da democracia. Outro exemplo de cómo a cultura e o costume afecta á hora de expandir novos valores: a ninguén se lle escapa que nun país onde imperaba o racial deberá superar maiores obstáculos ao instaurar o voto igual e universal que noutro país onde se parta da igualdade de todos os cidadáns ante a lei. Á maior ou menor diferenza dos costumes, valores e referencias dunha sociedade a respeito de outra a denominamos. Á maior ou menor diferenza dos costumes, valores e referencias dunha sociedade a respeito das de referéncia cristiá reformada, maiores ou menores serán as dificuldades que terá para manter unha boa. E nada de iso impede que calquera sociedade humana poida, se quere, adoptar a democracia como sistema de goberno. Segundo estes factores, e outros que poidan darse en cada caso, unha sociedade democrática pode desenvolver enfermidades na prática dos procesos democráticos,. Cada unha delas, síntoma da mala saúde e, portanto, perda na calidade do goberno dunha sociedade. De seguido presentamos unha serie de exemplos, no caso español, agrupados segundo sexan dos cargos eleitos dos representantes ou dos eleitores dos representados. 1. Debido a que os deputados son nominados pola xefatura do seu partido, non votan no parlamento representando a opinión dos seus eleitores senon o que lles dita o seu xefe de grupo parlamentario. Como resultado: o debate parlamentario desaparece substituído polas renciñas entre partidos; favorece-se entre os que aspiran a representantes políticos á obediencia cega ás proprias; e por tanto, favorece-se a existencia dunha "clase política" acrítica e corporativista. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

39 2. Consiste en que o día ou días anteriores ao da votación se suspende a campaña eleitoral, xeneralmente coa proibición de publicazón de sondaxes de opinión. Porén, con ista medida non se evita a circulación de información disponibel exaustiva e imediatamente en Internet, por exemplo. Mais o pior é que, con estas disposicións, se trata á ciudadanía como incapaz de xestionar segundo os seus próprios criterios a campaña eleitoral. 3.. Unhas campañas eleitorais convertidas nun espectáculo mercadotécnico sen verdadeiro debate sobre ideas e propostas políticas. A diferenza en profundidade historica e contexto cultural pon-se de manifesto no seguinte exemplo comparativo. Nas últimas (2012) eleccións nos Países Baixos houbo 7 debates televisados entre todos os principais candidatos, nas 3 semanas da campaña. En España houbo só 6 debates televisados... nos doce procesos eleitorais xerais que houbo desde a recuperación democrática en 1978, é decir nos 34 últimos anos. 4.. Son unha porcentaxe estabelecida na norma eleitoral por embaixo da cual non se obteñen deputados ainda que se conquiran suficientes votos. Coa excusa de favorecer a formación de Executivos, na prática serven para marxinar opcións políticas con grandes cantidades de votantes, e atentan contra o igual valor do voto de cada cidadán. 5.. Consisten en obrigar a repartir o tempo dedicado á información eleitoral de maneira proporcional aos escanos que ten cada partido ou coalición. Deste xeito impide-se a libre concurrencia en igualdade de condicións de todas as opcións legalmente recoñecidas. Asemade, atenta-se directamente contra unha das condicións previas para un adecuado exercicio da democracia: a liberdade de prensa. 6. As restrizóns no direito de voto, activo e pasivo, de cidadáns morantes segundo a nacionalidade que teñan. 7.. Na primavera de 2011, o PP e o PSOE puxeron-se de acordo para exixir ás opcións que quixesen apresentar-se a eleccións a previa recollida, mediante SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

40 . É un movimento cidadán espontáneo que denunciou moitas das deficiencias, corrupcións e malas práticas do nosa sistema político, co slogan de 'Non nos representan'. complexos e caros protocolos, de grandes cantidades de avais. Requerimento moi exixinte do que ficaban isentos os partidos que xa tiñan representación parlamentaria. Outro exemplo en contra da igualdade de condicións na libre concurrencia eleitoral. 1. É a desconfianza dos eleitores a respeito dos seus representantes, xerado por un deficiente ou nulo relazón entre ambos. Rompendo a dependencia dos cargos eleitos a respeito dos cidadáns, a democracia deixa de ser representativa, e os representantes converten-se nunha clase política autónoma que responde aos seus próprios intereses en lugar de defender os dos seus representados. 2. Pode responder a diferentes factores. Se é expresión da desafección cidadána, debilita a representatividade democrática ao facer que unha parte da sociedade non estexa representada no Lexislativo e, portanto, en España, no Executivo. Asi, a renuncia á participación SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

41 eleitoral provoca que o Goberno acabe sendo eleito por unha parte pequena da sociedade, sendo asi só parcialmente representativo dela. 3.. O voto en branco, en troques, é un fenómeno de participación eleitoral que expresa que nengunha das opcións representan o desexo político destes eleitores. Mais tamén debiliña a representatividade democrática, logo que este voto non se reflicte en representantes eleitos. Nos últimos tempos está-se a desenvolver a opción do voto en branco computábel que, no caso de resultar eleitos, deixaría os seus escanos valeiros. 4.. É un movimento cidadán espontáneo que denunciou moitas das deficiencias, corrupcións e malas práticas do nosa sistema político. Co slogan de 'Non nos representan', plantexou que a democracia española é pouco, ou nada, representativa. Máis, por vontade ou por incapacidade, non se constituiu en movimento reformista do sistema político. Durante a transición do franquismo á democracia non houbo ruptura co rexime anterior senon a sua reforma, e daquela procurou-se fortalecer aos partidos políticos, recén estreados e tendo na sua contra uns poderes fácticos plenamente operativos (en 1981 houbo un tento de golpe de Estado). Co tempo, esta fortaleza tivo un efeito paradoxial: os partidos políticos parlamentarios, que deberían ter sido a principal ferramenta de participación democratica cidadána, adoptaron unha organización interna pouco democrática, controlada por moi poucas persoas (a oligocracia). Estas persoas son, por exemplo, quen deciden quen é nominado para as listas eleitorais e, por tanto, quen é o que poderá resultar eleito. Así, o posto do deputado non depende dos seus eleitores que lle votan, senon de aqueles que lle poden pór, ou sacar, das listas. E a converte-se en. A diagnose, pois, é que a nosa democrácia padece a enfermidade da. Consiste nunha excesiva capacidade de intermediación e control da representación política por parte dos partidos que SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

42 Un número reducido de persoas, os dirixintes dos partidos políticos, son os que nominan aos deputados e senadores o Lexislaitvo, os cales siguen as suas instruccións para nomear ao Executivo e se reparten en cuotas as nominacións finais dos membros dos órgaos superiores do Poder Xudicial. acaban secuestrando e xestionando a relación de representación política entre eleitores e eleitos; que é a esencia da democracia. Sen ter que rendir contas a ninguén, sen os mecanismos de que indican unha democracia participativa. Así, os deputados e senadores o Poder Lexislativo responden ás instruccións dos os dirixintes dos partidos, é dicer de aqueles que lles nominaron, mentres o papel da ciudadanía limita-se a votar-lles. Ademais, debido a que entre as funcións do Lexislativo está a de nomear ao Executivo, tanto os deputados como os Ministros son nominados polo mesmo reducido grupo de persoas. Finalmente, o mesmo reducido grupo de persoas son as que se reparten en cuotas a nominación final dos membros dos Órgaos superiores do Poder Xudicial. Con a partitocracia, ademais de apropiarse da da ciudadanía, impide-se a separación e. Un fenómeno que como advertia Montesquieu, fai que a democracia tenda á tirania. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

43 A democracia que temos. A respeito á calidade dunha democrácia, o seu dous principais factores, a profundidade histórica e a distancia cultural, son de reforma lenta. A partires da vontade social de conquista e mellora da democracia, o primeiro depende, literalmente, do paso do tempo. E o segundo, precisa do traballo paseniño, constante e permanente da ciudadanía en pro dunha xestión dos Asuntos Comúns consensuada e respetuosa. Polo que fai á sua saúde, a medicina a administrar debe ser a adecuada para curar a patoloxia diagnosticada. E para a enfermidade partitocrática consiste príncipalmente en dotar á representación política de mecanismos de, reforzar a independéncia dos Tres Poderes -Lexislativo, Executivo e Xudicial, criar organismos realmente independentes encarregados dos procesos eleitorais, reformar a organización interna dos partidos para que deixen de ser ferramentas non democraticas da democracia, transparencia da Administración e do Goberno, acceso cidadán á información dos Asuntos Públicos... e reverter as dinámicas de representación política con reformas como a adopción de diputados de distrito. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

44 A democrácia pode sofrer problemas até o ponto de se producir unha falta de lexitimidade do sistema político. Isto ocorre en poucas ocasións nos países desenvolvidos, máis dá lugar a unha situación moi complexa. En España ocorreu recentemente co movimento "15-M". Ao berro de "non nos representan", miles e miles de persoas se movilizaron e ocuparon as principais prazas do país. 1. Qué é o que dicían os seus integrantes sobre a democracia representativa? 2. Crian que a democracia era de baixa calidade? 3. Que problema sinalaban con relación aos representantes políticos? 4. En que baseaban a sua crítica ao sistema político? 5. Cre que os seus integrantes consideraron sen lexitimidade o sistema? 6. Como é que se organizaron? SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

45 O traballo do (Universidade de Heidelberg). Recoñecido como un dos maiores especialistas mundiais en sistemas eleitorais, o Prof. Nohlen publicou moitos libros sobre o tema e informou e asesorou a numerosos partidos e gobernos. Estivo especialmente implicados con América Latina. Algúns dos seus máis coñecidos títulos son publicados:,, e. O libro, do. Este libro compara os distintos elementos do sistema político e explica os modelos de democracia no mundo. O sistema eleitoral, parte esencial de calquera democracia, recibe atención especial durante todo o traballo. O informe do Consello de Estado sobre a." Este voluminoso libro, publicado polo Centro de Estudos Constitucionais e do Consello de Estado, o órgano consultivo, en España, dá unha idea das posicións actualmente en España, con relación á reforma do sistema eleitoral. SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

46 1. O Estado moderno e as tres ramas que o caracterizan. Son independentes entre si e están separadas. Son o Poder Legislativo, o Executivo e o Xudicial. As relacións que se establecen entre si son a chave do sistema político. 2. Democracia directa e democracia representativa son dous xeitos de exercer a participación política. En sociedades con moita poboación óptase pola Democracia Representativa. A esencia da Democracia Representativa é que persoas representan a persoas. A actuación dos representantes debe basearse nunha relación constante co eleitor. O exercicio constante de participación política permite o funcionamento da Democracia Representativa. 3. O sistema eleitoral: a coluna vertebral da democracia. Establece a relación entre cidadáns e deputados. Hai dúas grandes familias: maioritaria e proporcional. Hai un tipo misto, que combina as vantaxes de ambos tipos. En España, adoitase empregar o sistema eleitoral proporcional membros representan o pobo galego no Parlamento de Galicia. O sistema eleitoral é proporcional. 5. O tipo de circunscripción eleitorado define o tipo de representación política. A circunscripción uninominal é a máis efectiva para manter o contacto regular entre o eleitor e o deputado. No noso país, non é habitual manter este tipo de relación. 6. A calidade da democracia é esencial para avaliar a traxectoria dun país. A profundidade histórica e a distancia cultural define a calidade da democracia. A saúde da democracia tamén é importante: existen patoloxías que deben solucionarse. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

47 1. O que se debe facer para ser un xuíz? Como se accede á condición de deputado? Pensa que estas vías de acceso garanten a independencia dos xuíces e deputados? 2. Vostede cre que o goberno ten moita influencia sobre o Parlamento? Busque algunha lei que fora promovida polo Goberno e aprobado polo Parlamento. Existen moitos casos deste tipo? 3. Ten o Xefe do Estado algún papel na vida política? Pensa que pode influenciar a algún dos Tres Poderes? Atope a súa axenda oficial e analice os seus discursos e o tipo de actos que preside. 1. Cal foi a participación nas últimas eleccións no seu país? Pensa que é alta ou baixa? Comparea con dados de participación noutro lugar. Pensa que a participación ten relación con outras variabeis políticas? 2. Que é un? Atope un exemplo do seu país e doutros. Pensa que os son importantes? Para qué sirven? 3. Atope todas as papeletas eleitorais das últimas eleccións na súa localidade. Houbo algunha coalición de partidos? Había un grupo de eleitores? Que pensa destas opcións eleitorais? SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

48 1. Investigue os partidos que teñen representación parlamentaria nalgún país do seu entorno. Como son estes partidos? Cantos hai? Quen son os seus líderes? Que ideoloxías defenden? 2. Cuestións para debate. Cres que no seu país é importante que a sistema eleitoral sexa proporcional? Leu noticias nos meios de comunicación sobre os sistemas eleitorais? Escoitou falar sobre este tema? Soalle a palabra proporcionalidade? 3. Investigue sobre propostas de reforma do sistema eleitoral que se apresentasen no seu país. Cré que terían modificado substancialmente o tipo de sistema eleitoral? 1. Quen é o Xefe de Estado do teu país? Podese-lle escoller nunhas eleccións? O que funcións ten? 2. En que sede se ubica o Parlamento da sua Comunidade Autónoma? Pensou en visita-la? Podería acudir a escoitar algunha sesión. 3. Quen é o Presidente do Parlamento? Pertence a algún partido político? 4. Busque un proxecto de lei que estexa en trámite no Parlamento agora mesmo. Foi doado buscar a información? En que comisión trataron este tema? Cales foron as posturas dos grupos parlamentarios durante o proceso? 1. Que é a barreira legal? En o que porcentaxe está fixada en Galicia? Cantos votos en total obtiveron as candidaturas que ficaron fora do reparto de escanos nas últimas eleccións? 2. Que operacións hai que facer para asignar os escanos ás candidaturas que obteñen representación en cada provincia? Descrebe o procedimento. 3. Son públicos os dados de contacto dos deputados escollidos en distritos uninominais? Observa os sítios web de parlamentos de países onde existan distritos uninominais. SISTEMA SISTEMA ELEITORAL ELEITORAL E CALIDADE E CALIDADE NOSA DA NOSA DEMOCRACIA DEMOCRACIA

49 1. Busque iniciativas de medición da calidade da democracia no seu país. Cre que sería necesário que houbese máis iniciativas deste tipo? Que resultados apresentan? 2. Observe os rankings de variábeis de calidade da democracia (por exemplo, transparencia) que publican algunhas agencias internacionais. En que lugar se atopa España? 3. Que leis cre que é necesario reformar para mellorar a calidade da democracia do seu país? A lei eleitoral? A lei de transparencia? SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

50 SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

51 SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA

52 SISTEMA ELEITORAL E CALIDADE DA NOSA DEMOCRACIA