PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

Transcrição

1 PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA CURSO DEPARTAMENTO DE BIOLOÍA E EOLOÍA IES MONTE DA VILA. O GROVE 1

2 Índice 01. Introdución e contextualización Contribución ao desenvolvemento das competencias clave Concreción dos obxectivos para o curso Concreción para cada estándar de aprendizaxe avaliable de: a) Temporalización; b) Grao mínimo de consecución para superar a materia; c) Procedementos e instrumentos de avaliación Concrecións metodolóxicas que require a materia Materiais e recursos didácticos que se vaian a utilizar Criterios sobre avaliación, cualificación e promoción do alumnado Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente Organización das actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes Organización dos procedementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios en determinadas materias, no caso do bacharelato Deseño da avaliación inicial e medidas individuais e medidas individuais ou colectivas que se poidan adoptar como consecuencia dos seus resultados Medidas de atención á diversidade Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso que corresponda Actividades complementarias e extraescolares programadas polo departamento didáctico Mecanismos de revisión, de avaliación e de modificación das programacións didácticas en relación cos resultados académicos e procesos de mellora

3 01. Introdución e contextualización A presente programación inclúe todas as materias de Bioloxía e eoloxía da Educación Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato, incluíndo as Ciencias da Terra e do Medio Ambiente de 2º de bacharelato que se impartirán durante o curso no IES Monte da Vila de O Grove. Os resultados globais das materias do departamento durante o curso presentaron 35,9% de suspensos, 31,8% de aprobados, 23,5% de notábeis e 8,8% de sobresalientes. Estes resultados foron considerados, en liñas xerais, non satisfactorios, pois, empeoran en comparación co curso anterior, ao cortar unha tendencia positiva dos tres últimos cursos. Tradicionalmente o alumnado que accede ao noso centro procedente dos centros de Primaria adoita presentar graves carencias de base que dificultan a consecución dos obxectivos programados e actúan como un importante lastre para a adquisición das competencias clave relacionadas coa ciencia e a tecnoloxía (en especial, a competencia matemática). Así, a inmensa maioría dos alumnos que acceden non dominan as regras básicas da Aritmética (restan, multiplican e dividen moi mal, ou simplemente non saben utilizalas). Con este nivel de partida é moi difícil, por non dicir imposíbel, acometer a realización dalgúns exercicios elementais, como pode ser a realización de cambios de unidades. Isto obriga a adaptar a programación, en especial en 1º de ESO, para tratar de resolver esas carencia ao tempo que se avanza do desenvolvemento do currículo da materia, cousa que non sempre e doada de compaxinar. Para este curso un dos obxectivos máis importantes é recuperar a tendencia positiva dos últimos cursos. 3

4 02. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave 2.1. Bioloxía e eoloxía 1º ESO PERFIL COMPETENCIAL DA EPRESIÓN ORAL Estándares de aprendizaxe BB Identifica os termos máis frecuentes do vocabulario científico, e exprésase de xeito correcto tanto oralmente como por escrito. BB Transmite a información seleccionada de xeito preciso, utilizando diversos soportes. Aspectos Adecuación e distribución de contidos RÚBRICA DE EPRESIÓN ORAL (REO1E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Non expón a maioría das ideas principais nin os detalles. Falla dabondo na coherencia e na cohesión. Expón gran parte das ideas principais con bastante orde e aporta algúns detalles do tema. Comete erros na coherencia e nos recursos de cohesión. Expón as ideas principais de xeito bastante coherente e cohesionado aportando detalles relevantes do tema. Expón as ideas principais de xeito coherente e cohesionado aportando detalles relevantes do tema. Cualificación BB Utiliza argumentos que xustifiquen as hipóteses que propón. BB Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións, tanto verbalmente como por escrito. Vocabulario Utiliza un vocabulario moi limitado con repeticións de palabras inadecuadas. Utiliza un vocabulario limitado e hai algúns erros de termos axeitados. Utiliza un vocabulario bastante amplo e axeitado, con poucos erros. Utiliza un vocabulario amplo e axeitado. Expresión formal Comete abundantes erros morfosintácticos e fonéticos. Ocasionalmente comete erros morfosintácticos e fonéticos. Comete poucos erros morfosintácticos e fonéticos. Respecta as regras morfosintácticas e fonéticas. Aspectos prosódicos e linguaxe non verbal Fala con moi pouca claridade. A expresión corporal resulta inadecuada. Prolonga dabondo os silencios. Fala con voz audible, mais con erros na pronuncia e na entoación. Mantén unha expresión corporal ás veces pouco axeitada (xestos, mirada). Fala con voz audible, non sempre con boa pronuncia e entoación adecuada. Mantén unha expresión corporal bastante axeitada (xestos, mirada). Fala con voz claramente audible, con boa pronuncia e entoación adecuada. Mantén unha expresión corporal axeitada (xestos, mirada). Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 4

5 PERFIL COMPETENCIAL DA EPRESIÓN ESCRITA Estándares de aprendizaxe BB Identifica os termos máis frecuentes do vocabulario científico, e exprésase de xeito correcto tanto oralmente como por escrito. BB Transmite a información seleccionada de xeito preciso, utilizando diversos soportes. BB Utiliza argumentos que xustifiquen as hipóteses que propón. BB Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións, tanto verbalmente como por escrito. Aspectos Adecuación e tipoloxía textual Ortografía e presentación Cohesión e coherencia RÚBRICA DE EPRESIÓN ESCRITA (REE1E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Non domina os diferentes tipos de texto e comete moitos erros co rexistro. Apenas fai uso de estruturas propias da lingua. Ten moitos erros ortográficos e de acentuación. Non se coida a presentación, caligrafía ilexible. As ideas non se presentan nunha orde lóxica. Ten bastantes erros na puntuación e nos mecanismos de cohesión. Son frecuentes as oracións incompletas. Non domina todos os tipos de texto e comete algún erro co rexistro. Non sempre fai uso de estruturas propias da lingua. Presenta bastantes erros ortográficos e de acentuación. Erros na presentación e caligrafía por veces ilexible. As ideas non seguen sempre unha orde lóxica. Ten algúns erros na estrutura das oracións, na puntuación e nos mecanismos de cohesión. Produce diferentes tipos de texto e utiliza o rexistro adecuado. Non sempre fai uso de estruturas propias da lingua. Ten poucos erros ortográficos e de acentuación. Presentación correcta e caligrafía clara. As ideas seguen unha orde coherente. A sintaxe é correcta e comete poucos erros de puntuación. Emprega habitualmente mecanismos de cohesión. Produce diferentes tipos de texto e utiliza o rexistro adecuado. Fai uso de estruturas propias da lingua. Non ten erros ortográficos e de acentuación. Presentación e caligrafía excelentes. As ideas seguen unha orde lóxica e coherente. A sintaxe é correcta, sendo capaz de usar estruturas gramaticais complexas. Puntúa axeitadamente. Emprega mecanismos de cohesión. Cualificación Vocabulario Usa un vocabulario pobre e non aporta novas palabras aprendidas en clase. A repetición de vocábulos é constante. Usa un vocabulario moi básico e non inclúe palabras novas aprendidas en clase. Os termos repítense en ocasións. Usa vocabulario apropiado e inclúe algunhas palabras novas aprendidas en clase. Usa un vocabulario apropiado e incorpora o léxico aprendido en clase. Utiliza sinónimos que evitan a repetición. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 5

6 PERFIL COMPETENCIAL DA COMPRENSIÓN ORAL Estándares de aprendizaxe BB Identifica os termos máis frecuentes do vocabulario científico, e exprésase de xeito correcto tanto oralmente como por escrito. BB Utiliza a información de carácter científico para formar una opinión propia e argumentar sobre problemas relacionados. Aspectos Atención Comprensión RÚBRICA DE COMPRENSIÓN ORAL (RCO1E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Distráese constantemente durante calquera explicación ou audición. Non recoñece sen axuda a idea xeral. Cústalle recoñecer as ideas principais e secundarias. Distráese ocasionalmente. Recoñece a idea xeral pero faltan bastantes datos relevantes nunha explicación ou texto oral. Distingue as ideas principais e en gran medida as secundarias. Normalmente presta atención e non se distrae durante a explicación ou audición. Recoñece a idea xeral pero falta algún dato relevante nunha explicación ou texto oral. Distingue as ideas principais e as secundarias. Presta atención constantemente durante a explicación ou audición. Recoñece a idea xeral e os datos máis relevantes nunha explicación ou texto oral. Distingue as ideas principais e as secundarias. Cualificación Aspectos prosódicos Cústalle recoñecer a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Con frecuencia recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Case sempre recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Respecto ás normas Non respecta as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Soe respectar as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Respecta habitualmente as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Respecta sempre as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Cualificación: 6

7 PERFIL COMPETENCIAL DA COMPRENSIÓN ESCRITA Estándares de aprendizaxe BB Identifica os termos máis frecuentes do vocabulario científico, e exprésase de xeito correcto tanto oralmente como por escrito. BB Utiliza a información de carácter científico para formar una opinión propia e argumentar sobre problemas relacionados. Aspectos Comprensión xeral do texto RÚBRICA DE COMPRENSIÓN ESCRITA (RCE1E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Cústalle distinguir entre ideas importantes e secundarias dun texto. Recoñece a idea principal do texto e algunhas secundarias, mais deixa outras que poderían completar o seu sentido xeral. Recoñece a idea principal dun texto, pero cústalle construír un enunciado que logre sintetizar, concretar ou precisar o sentido do texto. Recoñece o tema xeral e a mensaxe do texto. Constrúe enunciados que sintetizan, concretan e precisan o seu sentido. Cualificación Vocabulario Descoñece moitas palabras e non amosa interese por coñecelas. Descoñece algunhas palabras e cústalle empregalas noutros contextos. Descoñece poucas palabras pero pregunta polo seu significado e úsaas noutros contextos. Coñece e emprega todo o vocabulario da lectura. Tipoloxía textual Interpreta deficientemente o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Interpreta con suficiente corrección o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Interpreta con bastante corrección o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Interpreta con moita corrección o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Resumo do texto O alumno/a atopa unha gran dificultade ao resumir o texto. O alumno/a resume parte do texto con precisión, mais hai algo de incomprensión. O alumno/a recolle as ideas máis relevantes do texto e mestúraas con algunhas superfluas. O alumno/a é quen de recoller as ideas máis relevantes do texto desbotando as superfluas e evitando os detalles. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 7

8 PERFIL COMPETENCIAL DE APRENDER A APRENDER Estándares de aprendizaxe BB Procura, selecciona e interpreta a información de carácter científico a partir da utilización de diversas fontes. BB Utiliza a información de carácter científico para formar una opinión propia e argumentar sobre problemas relacionados. BB Desenvolve con autonomía a planificación do traballo experimental, utilizando tanto instrumentos ópticos de recoñecemento como material básico de laboratorio, argumenta o proceso experimental seguido, describe as súas observacións e interpreta os seus resultados. BB Integra e aplica as destrezas propias do método científico. BB Utiliza diferentes fontes de información, apoiándose nas TIC, para a elaboración e a presentación das súas investigacións. BB Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana, para a súa presentación e defensa na aula. Aspectos Seleccionar a información Esquematizar e organizar Aplicar coñecementos previos Avaliación do traballo propio e alleo Copia literalmente a información sen traballar na súa selección. RÚBRICA DE APRENDER A APRENDER (RAA1E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Ten dificultades para organizar e xerarquizar a información. Apenas aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Non é quen de avaliar o traballo propio nin o alleo. Mostra desinterese e carece de argumentos. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Discrimina información útil, pero non a traballa criticamente. Parte da información non está ben organizada e xerarquizada e omite algún dato. Ás veces aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Avalía o traballo propio e alleo a través de xuízos simples, con algunha opinión persoal, sen aportar explicacións convincentes. Discrimina información útil, trabállaa de forma crítica pero non a relaciona con outros apartados. Organiza e xerarquiza con bastante corrección pero omitindo algún dato. Frecuentemente aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Avalía criticamente o traballo propio e alleo mais ás veces non non recoñece erros relacionados coa redacción deficiente, pobreza léxica, coherencia, argumentacións... Discrimina información útil, trabállaa de forma crítica e relaciónaa con outros apartados. Dálle forma ao esquema, recoñece os contidos básicos e organízaos e xerarquízaos de forma axeitada. Aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Avalía criticamente o traballo propio e alleo, argumentando, aportando opinións persoais e analizando as súas fortalezas e deficiencias. Cualificación: Cualificación 8

9 PERFIL COMPETENCIAL DO TRABALLO EN GRUPO Estándares de aprendizaxe BB Coñece e respecta as normas de seguridade no laboratorio, e coida os instrumentos e o material empregado. BB Utiliza diferentes fontes de información, apoiándose nas TIC, para a elaboración e a presentación das súas investigacións. BB Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo. Aspectos Participación Contribucións Nunca ou case nunca participa activamente nas tarefas do grupo nin axuda aos demais membros. Raramente escoita, comparte e apoia o esforzo dos outros. RÚBRICA DE TRABALLO EN GRUPO (RTG1E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) En ocasións participa de forma máis ou menos Adoita participar activamente activa nas tarefas do nas tarefas do grupo e axuda grupo aínda que non é a que os demais membros un bo membro do participen; usualmente grupo; ás veces escoita, escoita, comparte e apoia o comparte e apoia o esforzo dos outros. esforzo dos outros. Rara vez proporciona ideas útiles cando participa no grupo e en ocasións dificulta as propostas dos outros. Ás veces proporciona ideas útiles cando participa no grupo e na discusión na clase. Polo xeral proporciona ideas útiles cando participa no grupo e na discusión na clase, amosándose como un membro forte do grupo. Participa activamente nas tarefas do grupo e axuda a que os demais membros participen. Escoita, comparte e apoia sempre o esforzo dos outros. Proporciona sempre ideas útiles cando participa no grupo e na discusión na clase. É un líder que contribúe con moito esforzo. Cualificación Respecto e tolerancia Poucas veces amosa respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e non intenta solucionar conflitos. Con frecuencia amosa respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e ás veces intenta solucionar os conflitos. Adoita amosar respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e na maioría das ocasións intenta solucionar os conflitos. Sempre amosa respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e intenta solucionar posibles conflitos. Manexo do tempo Poucas veces remata a tempo o seu traballo, co que impide ou dificulta ao grupo entregalo na data límite e é preciso modificar os prazos. Tende a demorarse, pero acaba tendo feitas as cousas no límite. O grupo non ten que modificar os prazos por el. Adoita manexar ben o tempo, aínda que puntualmente pode demorarse. O grupo non ten que modificar os prazos por el. Manexa ben o tempo durante todo o proxecto e sempre entrega mesmo con algo de antelación o seu traballo. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 9

10 2.2. Bioloxía e eoloxía 3º ESO PERFIL COMPETENCIAL DA EPRESIÓN ORAL Estándares de aprendizaxe BB Identifica os termos máis frecuentes do vocabulario científico e exprésase con corrección, tanto oralmente como por escrito. BB Transmite a información seleccionada de xeito preciso utilizando diversos soportes. BB Utiliza argumentos que xustifiquen as hipóteses que propón. BB Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións, tanto verbalmente como por escrito. Aspectos Adecuación e distribución de contidos Vocabulario RÚBRICA DE EPRESIÓN ORAL (REO3E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Non expón a maioría das ideas principais nin os detalles. Falla dabondo na coherencia e na cohesión. Utiliza un vocabulario moi limitado con repeticións de palabras inadecuadas. Expón gran parte das ideas principais con bastante orde e aporta algúns detalles do tema. Comete erros na coherencia e nos recursos de cohesión. Utiliza un vocabulario limitado e hai algúns erros de termos axeitados. Expón as ideas principais de xeito bastante coherente e cohesionado aportando detalles relevantes do tema. Utiliza un vocabulario bastante amplo e axeitado, con poucos erros. Expón as ideas principais de xeito coherente e cohesionado aportando detalles relevantes do tema. Utiliza un vocabulario amplo e axeitado. Cualificación Expresión formal Comete abundantes erros morfosintácticos e fonéticos. Ocasionalmente comete erros morfosintácticos e fonéticos. Comete poucos erros morfosintácticos e fonéticos. Respecta as regras morfosintácticas e fonéticas. Aspectos prosódicos e linguaxe non verbal Fala con moi pouca claridade. A expresión corporal resulta inadecuada. Prolonga dabondo os silencios. Fala con voz audible, mais con erros na pronuncia e na entoación. Mantén unha expresión corporal ás veces pouco axeitada (xestos, mirada). Fala con voz audible, non sempre con boa pronuncia e entoación adecuada. Mantén unha expresión corporal bastante axeitada (xestos, mirada). Fala con voz claramente audible, con boa pronuncia e entoación adecuada. Mantén unha expresión corporal axeitada (xestos, mirada). Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 10

11 PERFIL COMPETENCIAL DA EPRESIÓN ESCRITA Estándares de aprendizaxe BB Identifica os termos máis frecuentes do vocabulario científico e exprésase con corrección, tanto oralmente como por escrito. BB Transmite a información seleccionada de xeito preciso utilizando diversos soportes. BB Utiliza argumentos que xustifiquen as hipóteses que propón. BB Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións, tanto verbalmente como por escrito. Aspectos Adecuación e tipoloxía textual Ortografía e presentación RÚBRICA DE EPRESIÓN ESCRITA (REE3E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Non domina os diferentes tipos de texto e comete moitos erros co rexistro. Apenas fai uso de estruturas propias da lingua. Ten moitos erros ortográficos e de acentuación. Non se coida a presentación, caligrafía ilexible. Non domina todos os tipos de texto e comete algún erro co rexistro. Non sempre fai uso de estruturas propias da lingua. Presenta bastantes erros ortográficos e de acentuación. Erros na presentación e caligrafía por veces ilexible. Produce diferentes tipos de texto e utiliza o rexistro adecuado. Non sempre fai uso de estruturas propias da lingua. Ten poucos erros ortográficos e de acentuación. Presentación correcta e caligrafía clara. Produce diferentes tipos de texto e utiliza o rexistro adecuado. Fai uso de estruturas propias da lingua. Non ten erros ortográficos e de acentuación. Presentación e caligrafía excelentes. Cualificación Cohesión e coherencia As ideas non se presentan nunha orde lóxica. Ten bastantes erros na puntuación e nos mecanismos de cohesión. Son frecuentes as oracións incompletas. As ideas non seguen sempre unha orde lóxica. Ten algúns erros na estrutura das oracións, na puntuación e nos mecanismos de cohesión. As ideas seguen unha orde coherente. A sintaxe é correcta e comete poucos erros de puntuación. Emprega habitualmente mecanismos de cohesión. As ideas seguen unha orde lóxica e coherente. A sintaxe é correcta, sendo capaz de usar estruturas gramaticais complexas. Puntúa axeitadamente. Emprega mecanismos de cohesión. Vocabulario Usa un vocabulario pobre e non aporta novas palabras aprendidas en clase. A repetición de vocábulos é constante. Usa un vocabulario moi básico e non inclúe palabras novas aprendidas en clase. Os termos repítense en ocasións. Usa vocabulario apropiado e inclúe algunhas palabras novas aprendidas en clase. Usa un vocabulario apropiado e incorpora o léxico aprendido en clase. Utiliza sinónimos que evitan a repetición. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 11

12 PERFIL COMPETENCIAL DA COMPRENSIÓN ORAL Estándares de aprendizaxe BB Identifica os termos máis frecuentes do vocabulario científico e exprésase con corrección, tanto oralmente como por escrito. BB Utiliza a información de carácter científico para formar unha opinión propia e argumentar sobre problemas relacionados. Aspectos Atención RÚBRICA DE COMPRENSIÓN ORAL (RCO3E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Distráese constantemente durante calquera explicación ou audición. Distráese ocasionalmente. Normalmente presta atención e non se distrae durante a explicación ou audición. Presta atención constantemente durante a explicación ou audición. Cualificación Comprensión Non recoñece sen axuda a idea xeral. Cústalle recoñecer as ideas principais e secundarias. Recoñece a idea xeral pero faltan bastantes datos relevantes nunha explicación ou texto oral. Distingue as ideas principais e en gran medida as secundarias. Recoñece a idea xeral pero falta algún dato relevante nunha explicación ou texto oral. Distingue as ideas principais e as secundarias. Recoñece a idea xeral e os datos máis relevantes nunha explicación ou texto oral. Distingue as ideas principais e as secundarias. Aspectos prosódicos Cústalle recoñecer a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Con frecuencia recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Case sempre recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Respecto ás normas Non respecta as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Soe respectar as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Respecta habitualmente as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Respecta sempre as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Cualificación: 12

13 PERFIL COMPETENCIAL DA COMPRENSIÓN ESCRITA Estándares de aprendizaxe BB Identifica os termos máis frecuentes do vocabulario científico e exprésase con corrección, tanto oralmente como por escrito. BB Utiliza a información de carácter científico para formar unha opinión propia e argumentar sobre problemas relacionados. Aspectos Comprensión xeral do texto RÚBRICA DE COMPRENSIÓN ESCRITA (RCE3E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Cústalle distinguir entre ideas importantes e secundarias dun texto. Recoñece a idea principal do texto e algunhas secundarias, mais deixa outras que poderían completar o seu sentido xeral. Recoñece a idea principal dun texto, pero cústalle construír un enunciado que logre sintetizar, concretar ou precisar o sentido do texto. Recoñece o tema xeral e a mensaxe do texto. Constrúe enunciados que sintetizan, concretan e precisan o seu sentido. Cualificación Vocabulario Descoñece moitas palabras e non amosa interese por coñecelas. Descoñece algunhas palabras e cústalle empregalas noutros contextos. Descoñece poucas palabras pero pregunta polo seu significado e úsaas noutros contextos. Coñece e emprega todo o vocabulario da lectura. Tipoloxía textual Interpreta deficientemente o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Interpreta con suficiente corrección o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Interpreta con bastante corrección o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Interpreta con moita corrección o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Resumo do texto O alumno/a atopa unha gran dificultade ao resumir o texto. O alumno/a resume parte do texto con precisión, mais hai algo de incomprensión. O alumno/a recolle as ideas máis relevantes do texto e mestúraas con algunhas superfluas. O alumno/a é quen de recoller as ideas máis relevantes do texto desbotando as superfluas e evitando os detalles. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 13

14 PERFIL COMPETENCIAL DE APRENDER A APRENDER Estándares de aprendizaxe BB Procura, selecciona e interpreta a información de carácter científico a partir da utilización de diversas fontes. BB Utiliza a información de carácter científico para formar unha opinión propia e argumentar sobre problemas relacionados. BB Desenvolve con autonomía a planificación do traballo experimental, utilizando tanto instrumentos ópticos de recoñecemento como material básico de laboratorio, argumenta o proceso experimental seguido, describe as súas observacións e interpreta os seus resultados. BB Argumenta as implicacións dos hábitos para a saúde, e xustifica con exemplos as eleccións que realiza ou pode realizar para promovela individual e colectivamente. BB Deseña hábitos nutricionais saudables mediante a elaboración de dietas equilibradas, utilizando táboas con grupos de alimentos cos nutrientes principais presentes neles e o seu valor calórico. BB Valora e determina unha dieta equilibrada para unha vida saudable e identifica os principais trastornos da conduta alimentaria. BB Investiga acerca da paisaxe do seu contorno máis próximo e identifica algúns dos factores que condicionaron a súa modelaxe. BB Integra e aplica as destrezas propias do método científico. BB Utiliza fontes de información apoiándose nas TIC, para a elaboración e a presentación das súas investigacións. Aspectos Seleccionar a información Esquematizar e organizar Aplicar coñecementos previos Avaliación do traballo propio e alleo RÚBRICA DE APRENDER A APRENDER (RAA3E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Copia literalmente a información sen traballar na súa selección. Ten dificultades para organizar e xerarquizar a información. Apenas aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Non é quen de avaliar o traballo propio nin o alleo. Mostra desinterese e carece de argumentos. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Discrimina información útil, pero non a traballa criticamente. Parte da información non está ben organizada e xerarquizada e omite algún dato. Ás veces aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Avalía o traballo propio e alleo a través de xuízos simples, con algunha opinión persoal, sen aportar explicacións convincentes. Discrimina información útil, trabállaa de forma crítica pero non a relaciona con outros apartados. Organiza e xerarquiza con bastante corrección pero omitindo algún dato. Frecuentemente aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Avalía criticamente o traballo propio e alleo mais ás veces non non recoñece erros relacionados coa redacción deficiente, pobreza léxica, coherencia, argumentacións... Discrimina información útil, trabállaa de forma crítica e relaciónaa con outros apartados. Dálle forma ao esquema, recoñece os contidos básicos e organízaos e xerarquízaos de forma axeitada. Aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Avalía criticamente o traballo propio e alleo, argumentando, aportando opinións persoais e analizando as súas fortalezas e deficiencias. Cualificación: Cualificación 14

15 PERFIL COMPETENCIAL DO TRABALLO EN GRUPO Estándares de aprendizaxe BB Coñece e respecta as normas de seguridade no laboratorio, e coida os instrumentos e o material empregado. BB Coñece e describe hábitos de vida saudable e identifícaos como medio de promoción da súa saúde e da das demais persoas. BB Utiliza fontes de información apoiándose nas TIC, para a elaboración e a presentación das súas investigacións. BB Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo. BB Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana, para a súa presentación e defensa na aula. Aspectos Participación Contribucións Respecto e tolerancia Nunca ou case nunca participa activamente nas tarefas do grupo nin axuda aos demais membros. Raramente escoita, comparte e apoia o esforzo dos outros. RÚBRICA DE TRABALLO EN GRUPO (RTG3E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) En ocasións participa de Adoita participar forma máis ou menos activamente nas tarefas activa nas tarefas do do grupo e axuda a que grupo aínda que non é os demais membros un bo membro do participen; usualmente grupo; ás veces escoita, escoita, comparte e comparte e apoia o apoia o esforzo dos esforzo dos outros. outros. Rara vez proporciona ideas útiles cando participa no grupo e en ocasións dificulta as propostas dos outros. Poucas veces amosa respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e non intenta solucionar conflitos. Ás veces proporciona ideas útiles cando participa no grupo e na discusión na clase. Con frecuencia amosa respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e ás veces intenta solucionar os conflitos. Polo xeral proporciona ideas útiles cando participa no grupo e na discusión na clase, amosándose como un membro forte do grupo. Adoita amosar respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e na maioría das ocasións intenta solucionar os conflitos. Participa activamente nas tarefas do grupo e axuda a que os demais membros participen. Escoita, comparte e apoia sempre o esforzo dos outros. Proporciona sempre ideas útiles cando participa no grupo e na discusión na clase. É un líder que contribúe con moito esforzo. Sempre amosa respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e intenta solucionar posibles conflitos. Cualificación Manexo do tempo Poucas veces remata a tempo o seu traballo, co que impide ou dificulta ao grupo entregalo na data límite e é preciso modificar os prazos. Tende a demorarse, pero acaba tendo feitas as cousas no límite. O grupo non ten que modificar os prazos por el. Adoita manexar ben o tempo, aínda que puntualmente pode demorarse. O grupo non ten que modificar os prazos por el. Manexa ben o tempo durante todo o proxecto e sempre entrega mesmo con algo de antelación o seu traballo. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 15

16 2.3. Bioloxía e eoloxía 4º ESO PERFIL COMPETENCIAL DA EPRESIÓN ORAL Estándares de aprendizaxe BB Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc. BB Defende e conclúe sobre posibles actuacións para a mellora ambiental e analiza desde distintos puntos de vista un problema ambiental do contorno próximo, elabora informes e preséntaos utilizando distintos medios. BB Argumenta os proles e os contras da reciclaxe e da reutilización de recursos materiais. BB Utiliza argumentos que xustifiquen as hipóteses que propón. BB Utiliza fontes de información, apoiándose nas TIC, para a elaboración e a presentación das súas investigacións. BB Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións, tanto verbalmente como por escrito. Aspectos Adecuación e distribución de contidos Vocabulario Expresión formal RÚBRICA DE EPRESIÓN ORAL (REO4E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Non expón a maioría das ideas principais nin os detalles. Falla dabondo na coherencia e na cohesión. Utiliza un vocabulario moi limitado con repeticións de palabras inadecuadas. Comete abundantes erros morfosintácticos e fonéticos. Expón gran parte das ideas principais con bastante orde e aporta algúns detalles do tema. Comete erros na coherencia e nos recursos de cohesión. Utiliza un vocabulario limitado e hai algúns erros de termos axeitados. Ocasionalmente comete erros morfosintácticos e fonéticos. Expón as ideas principais de xeito bastante coherente e cohesionado aportando detalles relevantes do tema. Utiliza un vocabulario bastante amplo e axeitado, con poucos erros. Comete poucos erros morfosintácticos e fonéticos. Expón as ideas principais de xeito coherente e cohesionado aportando detalles relevantes do tema. Utiliza un vocabulario amplo e axeitado. Respecta as regras morfosintácticas e fonéticas. Cualificación Aspectos prosódicos e linguaxe non verbal Fala con moi pouca claridade. A expresión corporal resulta inadecuada. Prolonga dabondo os silencios. Fala con voz audible, mais con erros na pronuncia e na entoación. Mantén unha expresión corporal ás veces pouco axeitada (xestos, mirada). Fala con voz audible, non sempre con boa pronuncia e entoación adecuada. Mantén unha expresión corporal bastante axeitada (xestos, mirada). Fala con voz claramente audible, con boa pronuncia e entoación adecuada. Mantén unha expresión corporal axeitada (xestos, mirada). Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 16

17 PERFIL COMPETENCIAL DA EPRESIÓN ESCRITA Estándares de aprendizaxe BB Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc. BB Defende e conclúe sobre posibles actuacións para a mellora ambiental e analiza desde distintos puntos de vista un problema ambiental do contorno próximo, elabora informes e preséntaos utilizando distintos medios. BB Argumenta os proles e os contras da reciclaxe e da reutilización de recursos materiais. BB Utiliza argumentos que xustifiquen as hipóteses que propón. BB Utiliza fontes de información, apoiándose nas TIC, para a elaboración e a presentación das súas investigacións. BB Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións, tanto verbalmente como por escrito. Aspectos Adecuación e tipoloxía textual Ortografía e presentación Cohesión e coherencia RÚBRICA DE EPRESIÓN ESCRITA (REE4E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Non domina os diferentes tipos de texto e comete moitos erros co rexistro. Apenas fai uso de estruturas propias da lingua. Ten moitos erros ortográficos e de acentuación. Non se coida a presentación, caligrafía ilexible. As ideas non se presentan nunha orde lóxica. Ten bastantes erros na puntuación e nos mecanismos de cohesión. Son frecuentes as oracións incompletas. Non domina todos os tipos de texto e comete algún erro co rexistro. Non sempre fai uso de estruturas propias da lingua. Presenta bastantes erros ortográficos e de acentuación. Erros na presentación e caligrafía por veces ilexible. As ideas non seguen sempre unha orde lóxica. Ten algúns erros na estrutura das oracións, na puntuación e nos mecanismos de cohesión. Produce diferentes tipos de texto e utiliza o rexistro adecuado. Non sempre fai uso de estruturas propias da lingua. Ten poucos erros ortográficos e de acentuación. Presentación correcta e caligrafía clara. As ideas seguen unha orde coherente. A sintaxe é correcta e comete poucos erros de puntuación. Emprega habitualmente mecanismos de cohesión. Produce diferentes tipos de texto e utiliza o rexistro adecuado. Fai uso de estruturas propias da lingua. Non ten erros ortográficos e de acentuación. Presentación e caligrafía excelentes. As ideas seguen unha orde lóxica e coherente. A sintaxe é correcta, sendo capaz de usar estruturas gramaticais complexas. Puntúa axeitadamente. Emprega mecanismos de cohesión. Cualificación Vocabulario Usa un vocabulario pobre e non aporta novas palabras aprendidas en clase. A repetición de vocábulos é constante. Usa un vocabulario moi básico e non inclúe palabras novas aprendidas en clase. Os termos repítense en ocasións. Usa vocabulario apropiado e inclúe algunhas palabras novas aprendidas en clase. Usa un vocabulario apropiado e incorpora o léxico aprendido en clase. Utiliza sinónimos que evitan a repetición. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 17

18 PERFIL COMPETENCIAL DA COMPRENSIÓN ORAL Estándares de aprendizaxe BB Recoñece os principios básicos da xenética mendeliana e resolve problemas prácticos de cruzamentos con un ou dous caracteres. BB Resolve problemas prácticos sobre a herdanza do sexo e a ligada ao sexo. Aspectos Atención RÚBRICA DE COMPRENSIÓN ORAL (RCO4E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Distráese constantemente durante calquera explicación ou audición. Distráese ocasionalmente. Normalmente presta atención e non se distrae durante a explicación ou audición. Presta atención constantemente durante a explicación ou audición. Cualificación Comprensión Non recoñece sen axuda a idea xeral. Cústalle recoñecer as ideas principais e secundarias. Recoñece a idea xeral pero faltan bastantes datos relevantes nunha explicación ou texto oral. Distingue as ideas principais e en gran medida as secundarias. Recoñece a idea xeral pero falta algún dato relevante nunha explicación ou texto oral. Distingue as ideas principais e as secundarias. Recoñece a idea xeral e os datos máis relevantes nunha explicación ou texto oral. Distingue as ideas principais e as secundarias. Aspectos prosódicos Cústalle recoñecer a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Con frecuencia recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Case sempre recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre e volume) e o significado da linguaxe non verbal. Respecto ás normas Non respecta as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Soe respectar as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Respecta habitualmente as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Respecta sempre as normas de cortesía na comunicación oral (quenda de palabra, respecto polas opinións alleas, rexeitamento da linguaxe discriminatoria). Cualificación: 18

19 PERFIL COMPETENCIAL DA COMPRENSIÓN ESCRITA Estándares de aprendizaxe BB Recoñece os principios básicos da xenética mendeliana e resolve problemas prácticos de cruzamentos con un ou dous caracteres. BB Resolve problemas prácticos sobre a herdanza do sexo e a ligada ao sexo. Aspectos Comprensión xeral do texto RÚBRICA DE COMPRENSIÓN ESCRITA (RCE4E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Cústalle distinguir entre ideas importantes e secundarias dun texto. Recoñece a idea principal do texto e algunhas secundarias, mais deixa outras que poderían completar o seu sentido xeral. Recoñece a idea principal dun texto, pero cústalle construír un enunciado que logre sintetizar, concretar ou precisar o sentido do texto. Recoñece o tema xeral e a mensaxe do texto. Constrúe enunciados que sintetizan, concretan e precisan o seu sentido. Cualificación Vocabulario Descoñece moitas palabras e non amosa interese por coñecelas. Descoñece algunhas palabras e cústalle empregalas noutros contextos. Descoñece poucas palabras pero pregunta polo seu significado e úsaas noutros contextos. Coñece e emprega todo o vocabulario da lectura. Tipoloxía textual Interpreta deficientemente o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Interpreta con suficiente corrección o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Interpreta con bastante corrección o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Interpreta con moita corrección o contido de textos de distinta tipoloxía: novas tecnoloxías, instrucións, medios de comunicación, literarios, narrativos, descritivos... Resumo do texto O alumno/a atopa unha gran dificultade ao resumir o texto. O alumno/a resume parte do texto con precisión, mais hai algo de incomprensión. O alumno/a recolle as ideas máis relevantes do texto e mestúraas con algunhas superfluas. O alumno/a é quen de recoller as ideas máis relevantes do texto desbotando as superfluas e evitando os detalles. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 19

20 PERFIL COMPETENCIAL DE APRENDER A APRENDER Estándares de aprendizaxe BB Identifica tipos de células utilizando o microscopio óptico, micrografías e esquemas gráficos. BB Interpreta árbores filoxenéticas. BB Interpreta a evolución do relevo baixo a influencia da dinámica externa e interna. BB Integra e aplica as destrezas propias dos métodos da ciencia. BB Utiliza fontes de información, apoiándose nas TIC, para a elaboración e a presentación das súas investigacións. Aspectos Seleccionar a información Esquematizar e organizar RÚBRICA DE APRENDER A APRENDER (RAA4E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) Copia literalmente a información sen traballar na súa selección. Ten dificultades para organizar e xerarquizar a información. Discrimina información útil, pero non a traballa criticamente. Parte da información non está ben organizada e xerarquizada e omite algún dato. Discrimina información útil, trabállaa de forma crítica pero non a relaciona con outros apartados. Organiza e xerarquiza con bastante corrección pero omitindo algún dato. Discrimina información útil, trabállaa de forma crítica e relaciónaa con outros apartados. Dálle forma ao esquema, recoñece os contidos básicos e organízaos e xerarquízaos de forma axeitada. Cualificación Aplicar coñecementos previos Apenas aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Ás veces aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Frecuentemente aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Aplica coñecementos e destrezas adquiridos con anterioridade en diversos contextos. Avaliación do traballo propio e alleo Non é quen de avaliar o traballo propio nin o alleo. Mostra desinterese e carece de argumentos. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Avalía o traballo propio e alleo a través de xuízos simples, con algunha opinión persoal, sen aportar explicacións convincentes. Avalía criticamente o traballo propio e alleo mais ás veces non non recoñece erros relacionados coa redacción deficiente, pobreza léxica, coherencia, argumentacións... Avalía criticamente o traballo propio e alleo, argumentando, aportando opinións persoais e analizando as súas fortalezas e deficiencias. Cualificación: 20

21 PERFIL COMPETENCIAL DO TRABALLO EN GRUPO Estándares de aprendizaxe BB Analiza as implicacións éticas, sociais e ambientais da enxeñaría xenética. BB Interpreta criticamente as consecuencias dos avances actuais no campo da biotecnoloxía. BB Compara as consecuencias prácticas na xestión sustentable dalgúns recursos por parte do ser humano, e valora criticamente a súa importancia. BB Describe os procesos de tratamento de residuos, e valora criticamente a súa recollida selectiva. BB Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo. BB Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana, para a súa presentación e a súa defensa na aula. Aspectos Participación Contribucións Respecto e tolerancia Nunca ou case nunca participa activamente nas tarefas do grupo nin axuda aos demais membros. Raramente escoita, comparte e apoia o esforzo dos outros. RÚBRICA DE TRABALLO EN GRUPO (RTG4E) Niveis de adquisición (0) (1) (2) (3) En ocasións participa de Adoita participar forma máis ou menos activamente nas tarefas activa nas tarefas do do grupo e axuda a que grupo aínda que non é os demais membros un bo membro do participen; usualmente grupo; ás veces escoita, escoita, comparte e comparte e apoia o apoia o esforzo dos esforzo dos outros. outros. Rara vez proporciona ideas útiles cando participa no grupo e en ocasións dificulta as propostas dos outros. Poucas veces amosa respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e non intenta solucionar conflitos. Ás veces proporciona ideas útiles cando participa no grupo e na discusión na clase. Con frecuencia amosa respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e ás veces intenta solucionar os conflitos. Polo xeral proporciona ideas útiles cando participa no grupo e na discusión na clase, amosándose como un membro forte do grupo. Adoita amosar respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e na maioría das ocasións intenta solucionar os conflitos. Participa activamente nas tarefas do grupo e axuda a que os demais membros participen. Escoita, comparte e apoia sempre o esforzo dos outros. Proporciona sempre ideas útiles cando participa no grupo e na discusión na clase. É un líder que contribúe con moito esforzo. Sempre amosa respecto polo traballo e polas opinións dos outros membros do grupo e intenta solucionar posibles conflitos. Cualificación Manexo do tempo Poucas veces remata a tempo o seu traballo, co que impide ou dificulta ao grupo entregalo na data límite e é preciso modificar os prazos. Tende a demorarse, pero acaba tendo feitas as cousas no límite. O grupo non ten que modificar os prazos por el. Adoita manexar ben o tempo, aínda que puntualmente pode demorarse. O grupo non ten que modificar os prazos por el. Manexa ben o tempo durante todo o proxecto e sempre entrega mesmo con algo de antelación o seu traballo. Grao mínimo de adquisición: 6 puntos Cualificación: 21

22 03. Concreción dos obxectivos para o curso Seguindo as orientacións da Inspección educativa, non incluiremos este epígrafe na programación, pois o propio currículo inclúe para cada estándar de aprendizaxe o obxectivo de etapa co que está relacionado. 04. Concreción para cada estándar de aprendizaxe avaliable de: a) Temporalización; b) Grao mínimo de consecución para superar a materia; c) Procedementos e instrumentos de avaliación 4.1. Bioloxía e eoloxía 1º ESO Estándares de aprendizaxe BB Identifica os termos máis frecuentes do vocabulario científico, e exprésase de xeito correcto tanto oralmente como por escrito. BB Procura, selecciona e interpreta a información de carácter científico a partir da utilización de diversas fontes. BB Transmite a información seleccionada de xeito preciso, utilizando diversos soportes. BB Utiliza a información de carácter científico para formar una opinión propia e argumentar sobre problemas relacionados. BB Coñece e respecta as normas de seguridade no laboratorio, e coida os instrumentos e o material empregado. BB Desenvolve con autonomía a planificación do traballo experimental, utilizando tanto instrumentos ópticos de recoñecemento como material básico de laboratorio, argumenta o proceso experimental seguido, describe as súas observacións e interpreta os seus resultados. BB Identifica as ideas principais sobre a orixe do universo. BB Recoñece os compoñentes do Universo e do Sistema Solar, e describe as súas características xerais. BB Precisa as características que se dan no planeta Terra que permiten o desenvolvemento da vida nel, e que non se dan nos outros planetas. Temporalización por avaliacións 1ª 2ª 3ª Grao mínimo de consecución Procedementos e instrumentos de avaliación Proba escrita Traballo individual Traballo en grupo Caderno Media das rúbricas REO1E, REE1E, RCO1E e RCE1E: 6 sobre 12 Rúbrica RAA1E: 6 sobre 12 Media das rúbricas REO1E e REE1E: 6 sobre 12 Media das rúbricas RCO1E, RCE1E e RAA1E: 6 sobre 12 Rúbrica RTG1E: 6 sobre 12 Rúbrica RAA1E: 6 sobre 12 Identifica as ideas principais sobre a orixe do universo. Recoñece os compoñentes do Universo e do Sistema Solar. Precisa as características que se dan no planeta Terra que permiten o desenvolvemento da vida nel. BB Identifica a posición da Terra no Sistema Solar. Identifica a posición da Terra no Sistema Solar. 22