Técnico Desporto: Jorge Vicente

Transcrição

1 Técnico Desporto: Jorge Vicente ÉVORA, 2008

2 !!" # $ %!! "#$%&''$(&#&)*$+$*,$#+-$ &$''() * $$! +, $#.+/0$&#+1(&2+'& 3#&)*$(&4$5&*' -. '/*!$ $ 00 1 '6#+67,)+'')%$8&(+,9,)%+' $.8&6)/0$&&'&*5$15).&*6$')'6&.:6)%$(+&#;$#.+*%& %$.8&6)/0$%$.$.&)$(&6#&)*$&;)%+- 1+*&+.&*6$($&*6#$(&$#.+/0$&.!! "22 "&'&*5$15).&*6$(+'+8+%)(+(&'$6#)-&'<*(+.&*6+)' &!( $'!2'3!4#, &#! $!$'/*! $'!2'3!4#& &#! *! $'!2'3!4 #1 &!$.*! $ '!0$ $'!2'3!4 #-

3 4 #5 32! 3#&)*$(+7%*)%+&'8$#6)5+! -'.$.!+ 6*!*" -#$ $.!+!6*!* 3=>&%6)5$''8&%?;)%$' 3=>&%6)5$''8&%?;)%$' 7*) 8!! 2 2

4 9:;0.$$! ' 9:;< 8*!=>!'$*'!0! $!< *! '!*.* $$!3*'!*$ * B$*!($! C! $.$$D0!$;> *$ $. *!8! $ *.*$'(). 'E!'!$0!+!< *! > '$.* $$$ $!;.!+.3'!* $.' 6!'.. *.() '$!'! '$ $*!($ <!8!*(F $ *. '/*!$8 '!$; *.''!0 $! ;0! ; *!'!0! 8'$!$8$ > $ $' > '. E!*@!3*'!* ) $> ' << '!' $ 0 () $!$! $ $.'!0$;'$.*** '!+'/$!!$.!*!.!$4 %'.$$ '! ' $'!' *! $.'!0;!< $. *'!0$ 0(). $ ' 8' $.' *!@*0$*'C$ 8$!+() 0! ';? $.'G $. B$ * $$! $!$8!*!'$ $''$;$*!(F $ 0!$*!($; $'> * $ '$ 8 '$. 'E!'!. $*!D0 B8!() *.*! $.!+ $.'!0> 'G '. <!' $$ $ '!0(F $; *? *.*!'; * $(F $!8 *!$;. *! ' 8*'!0!'!D0 * $.3'!*$ $.'!0@'$;. <!$!() 2. $$)!!0!!$*. '/*! $.'!0 9:;'&*6#$'(&$#.+/0$&'8$#6)5+;8 *'2' $* * *?' >?*'!0$; > 8!!$!.'=*! 2'. $ 00! ' $.'!0 ** A $'$ '$ () $.'!0;.**. ' *'!0! $ $!>!!+() B *'!0! 8D$!*..*! $ $*$;. ' '>6! *' $ * $$! $ '!0(F $ $.'!0$ $. *D8!*$ **!(;..*!@A $*!(F $ $?30!$.!D*! 0*!* $.'!00!'0 ()$

5 $*$;$*!($'/* $$*?'! $;'* 8!!!!*!() B.3'!*! $.!$'.$$D0!$.'!*'$ $' * $$B$!0 $$! $**!$. $!' $;!)'.$$!>!! $*A <.<'/!. '/*! < $'!.'!* ' $$!; $ 3 '>6 $.$>!! *!'*$!*'!0$*!($.'!*!. $'.; > *?3 8! 8!; $.!$' $ < 0?3 $'$! $;!$'' *.*! $.'!* '!. $ '* '6 $'!'$$* $$* '$;6 * '!$! **!.'!. $ 00! '$ *. '/*!$ >3$!*$ $. *D8!*$ *!( *!! >. $ '6*!*$!0!$) $.'; 0! *' B$. $. *'!0$ 8!! $=!*!. H0;<!+ $.!' $ 00! ' $.'!0 $ $!>!!+()..3'!* $.'!0! "#$ "% &'() "

6 I?!$*! $;$.($$)*0 + $*.'D0!$* $?$ >!*!$$*!($;$*0 +!$*.'D0!$* 'E0 *8$!0> ') '$*!($*.!!'$ '$ '0!$) $ $ $ *.' '$ *$ '.; +! *'!0! $ '$ D!* $. *.'$ $' 8!*.!+ 2.!/*!$. (F $'$8 '!$;8*'. 'E! A>!! $ *.*! $ '() $ *!(F $ 0! $ *!($.0* >0! '!8!*(F $!'!'!!0!!$$$ $!' $$ $;!*!(F $;A3>!'$. '/*!$ <!.!*.>$ '!0();!$'>!!!!0!!+()!' $$ $ () $.' *! $.'!0.'!* $.'6$$!;*A*.!8() *. $() *. ();. < $! $ $.'!0$. $'$ 0!(< '$* ; $ $ $ >?*'!0$;*'C$; 6'$; $.($ '!!$; $!!'$A>!'!$ '!$'$*!*$'=*!$ $*!'$ <! $.'!0.D$; 2. $$.C.'!*'$ 2' ' >!2; >! B'!$ >!$ ** '$; $'$0(*'$ ';$*$ (;. '!$< 0 A*'!>!. A!$!'() $.';<!$'*'!0;<!$' $.'!0 $ '$ () * $! $*'C$ >?*'!0$.E.!$') $. *D8!*$; ';$.()$C. $ 00! ' * $*! 'A!$ <!!>J$ ' $'3 ' $' 0!'! K; > *. 0 () *.' '$ $?$'$;!'()$*!; $.!'. $ $;. $'$.$!.E.!; $. ();*. $) *!'()$'$; $;. $ 00! ' **!' *!! ) 8 $ >?*'!0$. *!!$! '$*! L* ' $$! ' *' $'! ; 9:. $ ' $$!'$>?*'!0$!$4 $ 00 $'..3'!**'!0! D$!* $.'G

7 !0 $!8!*8' $.'!0* AG.*!.3'!* $.'!0 $ *$'$;.'$!!0D$ $*) '3!< $ $'!G *.$'.$!0 $ 8$30 G $ 00 *'!.3'!*$! $ $.'!0$M *!*G ' $!$8!*!/*!$ $''$ $'! 0!* 0 +!$ $ '3! $ *!($;.* $'!!< * $.'E!'G '.* $$!!*!() $.'!0 * '. 8 '.* $$ 8().'!*' $.'!0G $$!>!!' <!$!(); $ '$* '$ J. D$ *D'!*$K; A>!! $ *. '/*!$'$ $$ *!!$..8'. $$ $.'!0$?0 $G 00!* '!0$$$*!(F $ $.'!0$;.< 8' *! C*$L.$ $'$! $; < A $.!' 0. 0 ''8 * '!0 B.3'!*! $ $.'!0$ * *.*! >!!+()G H!.'' 8( < *() $ * $ * ' () $.'!0; *$*** A;'@$ $$ *! 2'!.'=*!.*'!0 $ $!>!!+ $*!($!' $ $$$$!; 0 )$* $$ $.E.!$ $ 00 $''6!$!0() $ $!>!!+();*!+() *'!0! $!!*!'!0$.(); 8 'C.'!*!.'$ ' () $.'!0! 3

8 2. CARACTERIZAÇÃO DA POPULAÇÃO ALVO N9:O!'0 ()!!!B..()$ $*$ M!*$!3$!*;6 '. '! '<!'$ * < $.'!*! $ $ 00! '!$ $'..();. <.$$ $ 00 '! '>A < B$ $$**'D$'!*$ ;$$!;'!!$>?*'!0$. 0! '! $ ' $*) '3!$1L-$"L$;<$!$* 0..()0 < $');* 8$!$**!$.* $$$ * $*! '$!$' 0$ $ 00! '' $'C'!; *!(. 8!(. $$!0 ' $ $$ *(F $; ' D0.! +. *!$); * '>6 6 *.+ *.A ' *.2! $' 8$!8!*@$ '>6*$!().'() B$ $''$ $.*!!$ '.!$; <.!' B *!( A * () $ $$ *(F $! $ (!+() $ 0! '$ ' <!$!()**'D$'!* $' 8$ 6 *.*!!8 *!()$!8 '$.'$*.;$ < A *$*!/*! *..!' B *!( ' *.' '$ $*! '!$?$'$ '$ 8E!*$; $ *A * J#""K *!(. 3 $ *$! *N$!*O;<.$$!!$ &""*'! $. D * $*! ';< $!).$'! ''$8$* * #"5$$$< '$E$.$$D$! ';A0.!$$< '$*!$$*$!!$'$$ $$F $ $! H; ''; * $$3! ' < $**'D$'!*$< $ $* 0. '!! ; $. '/ * $./*! >$' *! $'.<. A0!8 '$ 8$ 2. $$) 00! ' '!8=*! '>6.< $.! *E!*JC $!$ 0! *!$.E$$*! 'K* $. B! >!E!*J'!!$;$!$'A; $< '; '! $'*$;. $$!8!*() $''E$$ K*!(

9 $$$ $**'D$'!*$.!'$4 $=>&%6)5$'++6)*,)#G $''<&.$,$'6$8&1$.$5).&*6$ 8&1$>$,$&8&1+' +%6)5)(+(&';?')%+'G #+%+%+8+%)(+(&(&+6&*/0$H)*;$#.+/0$I<&1E& I<&#&.$';$#*&%&#G #+%+8$'')=)1)(+(&(&)*6&,#+/0$&(&#&6&*/0$(& %$*6&J($' '&$'.&'.$'*0$;$#&.')'6&.+6)-+($'G 2$+%+8+%)(+(&(&).+,)*+/0$G.8&#+$8&*'+.&*6$%$*%#&6$&$8&*'+.&*6$%&*6#+($ &.')G $'6+.(&'&#$%&*6#$(+'+6&*/K&' +6#+)*($8+#+')+' +6&*/K&'($8#$;&''$#&%$1&,+'G $*'6)6<)/0$;?')%+&I<)1)=#+(+&E+#.$*)$'+G 2$+8#&()'8$')/0$8+#+$(&'&*5$15).&*6$(& %+8+%)(+(&'%$$#(&*+6)5+'&1+6&#+1)(+(& B<+(#$ C+#+%6&#?'6)%+'(+'#)+*/+'&*6#&$'&$'!+*$'D+(+86+($(&+%E&%$!!F A

10 <.* $$ '!$? 8!*+;6. *!$). $. 8; $ '>6.().+; $''() 0!()8 ' #$,#+.+*<+1(&#&)*$.'!!!* $''()'>A $.'!$'. $.'!$'$ $.( ** '!+;.'';..!.* ''64 8!!()$!8 '$>?*'!0$.'$!.''$ * G.()$*$ '!; '!.!* *'C$ $$ $$F $G!E$'!****'. 0!$!. 8* G..2!()B*. '!(); $' *'!$$ 8$ $..() $*. '!(F $@'$'$G. 0!() * +*',, -.- +/, *0 1!

11 #$,#+.+&*'+1. '! $;!'>6*!**!**.. *!;!!*.() $ </*!$ '! 03!$!$;.! '6 $ *'6;. ; 8!!()* '!.$ ;.';$* $$) 0!() ' 8$.!*!.!$!'! $! $ '! *$!'; $''>6$!$ < $*$$.! $!8! $ 0 $.$. < 0!'0!$ 6'$ *'C$ '! &' #$,#+.+(&*)(+(&(&#&)*$.! $ '! *!!*() ** ' $''() * $ $$) '!;. *!$ $ >?*'!0$!!0!!$ *;$$!*$6'$;$*'C$ $!$ * $$3!$. $!+()8 *!!*(F $$> $''(). < *! ';.'8'$ $$) 8!'!;*. 2.. < *A $*$'$!$ *. ()G (4"5$ $$) '!. $ '!$. <! ''!.* $$ '!G$ *'C; $8;$.!!*! $!+()*$'!' '! '! $ 00 8*' $ 8D$!*$. 8* ; $ *. '/*!$ '6*!*$ '3*'!*$; $!$.$!(F $ $ *.' '$ $.'!0$ $. *D8!*$! $.'!0 < $').3'!*; $'@$ $.'!0!0!! $ $$) '! '/$ 8$ $ $ < *!!$48$..'E!;8$.!*!. 8$ '!

12 ! "# $! % & "#! % $'!. $!'(F $. E!*$G.()!$G 2 *D*!$ $'D!!*! ' 0 $'3!. A$ $.'!0$G ($ $$) A$G 8!!() >?*'!0$ ' 8$G 2 *D*!$$!.$!0 $!8!*$G J 2 *D*!$ >$ G?$KG '() B.$$..'$!'G Cargas de trabalho crescentes A ' $' '!G 2 * 8( $ 0! 'G.() *. '!() '0 (F $; $$!!() 8( $ *A *! '$ $ *.*! $ $ A>!! $G $0 *$ < ' ' $ 2 *D*!$ $ >?*'!0$.*!!$G $! *.'!>!! $ $8($G + 0( $.E.! *()G Cargas elevadas *!$ '>A 0 ' $.'$!.''$G '. $ $ $(F $ J 2.!/*! $* $$KG *$F $. E!*$.$!'!0$ 2 *D*!$ 2 ';?$; '*G ' B *!$.E$ 2 *D*!$!'$$G $ 2 *D*!$ $ $$) '! J0!() *A *! 'KG *$) 2 *D*!! '!G Cargas Elevadas 10-15min 35-45min 5-10min & 6, 17%/282

13 $*6#$1$&5+1)+/0$($#&)*$!$'!!$ *'!!' *'!8! *'!!' $! ' C!*$ $$) '!*? 8!*3*!$ $?0!8!*G *'!8!!+ $.!'B3!$ 8!'!'*'!0 * ' C $ $$F $< ; ';8>* '!J. D '!;'!!'!K!() ' *'!!' *'!8!; $?; ' *' 'A *'!$ *.2;6.'!* '$!!8!*'!0;0!$'< $ 8!'$ $ $$) >* '!)$) 8*'!0 '*A *!$)$ 8! * '. D '. - *2 9 0* "#$%&''$(&#&)*$+$*,$#+-$.3'!* $.'!0 $' * 0 +!$ * ' < $!$ 0$. 8* $ $.'!0$ $E. $ '!!$ $ $ >$ $ * $$3!$. $$ 8!' '!0 $! <!!$ $!8=*! $*/*!$'$.F.()$!$'3'!*.* $$ '!.+.().* $$ '!.+; $ '$ *!$!0$$);.;.().+$*!(F $ 0(). 8* ;.'; 8!!()$ '.$ * $$3!$ '.; 8()!. 8* 32! $*!(F $!$..().+. $ 00! '. 8* $!!$ 59# -9 2 **0

14 "'6#<6<#+/0$($#$%&''$(&#&)*$+$*,$#+-$.* $$ '!.+ $'3!'!0!!!8 '$ $ </*!$;. $ ' * >?*'!0$; 6'$ *'C$ '!0 '!. '$!+().' '!8!2! >?*'!0.* $$ '!.+6 '. $$!0$ 2!/*!$'!;$?; A '*'D*.*!. 8* $.'!0$'*.*!. 8* $.'!0. $ *.*! $ 8D$!*$;.$D<!*$; '6*!*$; '3*'!*$!'*'!$ *A ; '*?' $'$*. '$.*!!$*.*!. 8* $.'!0;!$'D0.$$D0 ;6. *!$<.* $$ '!$?.?!*!$ ' 8 * 1 9 0* $#.+/0$&#+1(&2+'& 8() >$ 6 $ </*! J '.K *? ' $ ''$ $!3@'>6 P'!' >$ Q * $. $> ' $ 00! '$*.*! $ * () $$ *! 6*/*!.!+ A>!! $ *>!(F $'$ $!.$;.'$ $'3! $ 00! ' $. *'!0;< $ ) P0 D*Q A '. $$!0$*.*! $ * ().'!**.*! <!D>!;*.*!!';*.*! *'!0! ; *.*!!8 *!() $*; *.*!!'() '. $.(; *.*! * ().'() 8() >$ 0 8!2$ 2!/*!$J!0 $$ 0!$K.'$B! 0 '$88!+..!'!!< *! '$!$'3'!*. 'E!' *()!$!0 $$

15 2.!/*!$ '$.$D<!*$ * '$ *'!$! ;.!+. 8*'@$. $ 8C!* H. *!$ $.!'; $ $' '.;.!*D.!. $$!0! $ *$4 ' *.2! $ 0! '$ $ * ' ' $; ' 0 *! 0! '. *!$) 0! ' A). $*.*! $. 8* * '!0; $ '>6 ' *.*!.!+ '. <!$!() <'! P'!$'$Q - Crianças e Adolescentes " +*+:; ' (.-0 +*; 2 ; )* "< "= " +*'; &-; &; &-; ) " >6; &; "

16 3#&)*$(&4$5&*' >?*'!0'!$?0 $6;'$!$; '*()$<! $ $. *D8!*$ $*.*! $ $ 00! '!!0!! $.'!0*$! '!!+()!!*(F $ $. *D8!*$! $.'!0 $. A; $'*/*!;..!.'' <!+ $.!'. 2.! $ '*>?*'!0$$ $!'$.'$4 %8() >$.!0'!'.! $.'!0G. 6'$ *'C$ '!.!0'$;!$* =>!'8() G <!$!() *.*! $'6*!*$8 '!$;. 2.!.''. 'E! *.*! $'$ >$ G 3$.8&6L*%)+'+&'&*5$15&# *'!>' *().$!*'*$'!'! ' 8 '. $ 00! '!'!/*!;8*'!0!. $! *!(;0 +< )$EA.!'A*$*!/*!$ *. < *!*;*'>6A.0! *! $.(.$ $ $.!!$ *'*'$ $*!!$ '.; < 2!! $ 00! ' $ $.'! ; *!'!0! $.$>!! J! +;,RRRK ' ; $ 00! ' 8D$!* *!( '! $'3!$ <!''!0$<. * $ 00! '*!'!0 $*!$$!; *'!0! 8D$!* *'!0 8 * $ $ 2.!/*!$ ** '$; * $$3!$B$>$'*(F $. (F $*!'!0$!$*!'$$ $ '$ 3 $;.. $ $. $ >.!*() $'$ 0!/*!$?$'!8!*!.'=*!**! $'S!*M!*;**. '!!30 *() $ *'!0! $ C!*$.6@ $.'!0$ $$ $$!!.'=*! 8 '* 0 D* $ 00! ' *!(; '!.* $$!' A!$ $! ';. $*$! '/$

17 $ D!$ $ 00! '4 %$,*)6)5$; '9%)$M+;&%6)5$ 8')%$.$6$#4 $.?*)$ +8+%)(+(&'+(&'&*5$15&# ()'>G 2 *() '$ $'$ '6*!*$ '3*'!*$ $. *D8!*$*! G $!$'/*! G 2!>!!!! G!'G '!'() $.*!G *! *()$!.$ *.2 2 *() *(F $'$>3$!*$ $* 'G <!D>!!=!* $!'(F $ N0O; * ().!!$'30 L!!'G '@ $'!G '@*8!(G '!0()!'D$ *G + $.!'..E2!G. ()G $.$>!! G!! '@*'G '. '()* *'$ 2 *D*!$!+$G. $);.!*() *.! ' $G!+() 8* *' $*. '$*D'!*$ * 2 *D*!G 2. $$) ** *() $ '$ *'!0! G %'!!+() $'$.!+ $ '$ 3 $ *!* $G B<+(#$ 4 '!8!*() $ *.*! $ $ 00 $ D!$.$!*';$E*!@8*'!0 *!'!0 3

18 < *!( 6 ''! ;. $! *.2 < $ $ 00 8!';>;!'0 ()!'.* $$@$ 8$!$'3'!*;!'! << $D!$!< + $'D$ 0!0/*!$!0 $!8!*$; 0 8( '$ $! $F $.$$D0!$$'/$D!$.!+ ;.'*!@$ $B$'$ J'$;#"""K!' $'$ '!;!'0 ()!' 0 $ 8 $'';.* * ' $ 00! ' *.*! $** '$;< $$ 8!.* $$<!$!() *?' *. '/*!$8 '!$ '6#+67,)+'')%$8&(+,9,)%+' AJ#"",K;. $..().$!*. E!*$'6*!*$ $.'!0$ $!$' ' 8 '!!$. $30 B *()!'0 () $ $$.* $$ $.'!0; 0!8!*@$ < $!$* $$$ >'!$. $ '6*!*$ 2 * $ $$ 8(F $ *.! ' $ $ $ >?*'!0$; ; $)?$'!8!*$.*/*!$.$!*. E!*$ J%* # 8 K $'!$';. $ '$ $! :% $ $'F $ $''6!$.$!*. E!*$ <!'. 3 * *$ $ *'!0! J* ';#""G'$;RRRK $6)5+/0$ 0! *! *! '>A 30 ; <.! *'!0! $ $'!'$!' $$'$G ' 8$ ** '!+30!$ 2!/*!$ <$ D0 $ *.*! $ $ $; $0.!+!8 '$!'$. $$)G %'!!+!8 '$'!!$ 2 *D*!$<. $$.A'''>A.*!!0!G.*! $ $ 2.!/*!$ /2!'?3@$ '!>! $* $$B$$$.E.!$*.*! $;B$*. '/*!G '! $8(;. A. $$ *$!$. $

19 $;!06$$ $'$..! '!'$G!!!' ' $! B. $ '() *.' ' $?G 8(*'! '$$!D*!.!+ *'C$ 0$ ; 8$!$ 0(; '!>! 8( 8!'!''G >.$!'!0 ' $ $. *'$ *!!; $'*.!! ' $. *'.$!'!0 0! *!. ; $!< $. ' *!! ;.C'!;0 ' *A *! ' $. *'.$!'!0 $.8$#6+.&*6$ <!!>!'0 () $''..$'.!'.'!*!.()$$$.* $$$ ' *!$);' $ D0 '! G *A * < $. ()$ $6*(*'.;<.!' A$$!!() D!!8() * >!; < $ $$$)! '$.* $$8'!0$$G. ' 2.!*() * $. *'!0 $'(); 2 *'.!'. $$;.8*$! 2.!*() $*!'6!$ /2!'' 8G *'!0$ $* '$ $.(.< $$.$$ $ < ' $. 0!$!$; '! $. *'$ $ (; '>!!+()'.. 0 () *.' '$ $* *'$G >$ 0*$$*'.<!'$ * '!8!< $ 2.!*() 8!*.! ; *$*'3!;!'. 2 *D*! 2.!* 0G 2.!*; *$!+()!* *' ' 8;.* ;* 0 *!! 8 0.'!!+()' 8;!06$. G ' '(). $$ $ $!$ < $ $ $ $. *'$ 8!*!'3!$; $'*$. $$. *'$ 0()G A

20 !$'!>!'().'$$$G 0! *!$$8 >*T $*!'!0 0!'!0;.< $!>* $') 2 *' '!' 8;< * $$!' A *G.!! B.!+ 2 *()$ 2 *D*!$..$'$ $E.!$!28+ <!$$'G $.<*)%+/0$. $ ' 8 *;. *!$ $*!' $ ' 8$ $ $ $ >?*'!0$ $'> * $ 8*! '' 8 $*$ </*!$ $ )*.! 'G!'! < $ $. $. $! $$;!06$ $!'!+ $!$''!* '< 0 )8+ * 'G..!*.' '$ 0 >!$ ) 0 >!$;* $ A.$$<8$* $;'!!+' 0 0+ <$; '*G %'!!+ < $'! ' * 6' $!; < 8$.!*!.< 8!; 80!8!*$*A *! '$L<!$!(F $$ $ #,+*)-+/0$ %'!!+' 8$< $ *! *.!+ $'! $G $*!*!!+$$. * $$! $!$. N%O; $. <!'/<< '!.!$'()G + *< '$$$.'!*!. ()'! B<+(#$ 4 $'F $ $ $''6!$.$!*. E!*$<!'. 3 * *$$*'!0!!

21 . 8*!!0! 32! $E. $ '!!. '!!+() < '$$*'!$ 2 *D*!$;!$'6; '* ';!?$' *!'$!.E.! $*. '!(F $ $.'!0$ $)!.''$ $> 03!$. $. *'!0$ $ $ 0. $ 00! ' $!$'3'!*. 8* ;. A ' $' '! $.'!$';. 0!8!*() $'. 8* $.'!0;. '!! >** '!+()..!'*' 8!*3*!'! $.8&6)/0$&&'&*5$15).&*6$')'6&.:6)%$(+&#;$#.+*%& ;*. '!() $.'!0.'!*@$!'*()* '!*. '!() '!*$'!'! '!$ *. '!(). $ 0. $.'!$';< '!6..().$* $$ *. '!().' 0!$' 'E!*. E!*!3*'!*; '$ * $$! ) $E '! '!;< 0!$.'!!+()*.*!. 8* ;$ '>6 '! *. '!() $$!; 6 * $$3! <!+() $*0D0!$**!+!$*. '!'!0 $.!' $ $!'$.'$4 %$* $$) *. '!(F $?!*!$G %C *. '!(F $ <G %D0 *. '!()* $. 'D0..()G?0 $.'!$' 0..0 $ *.*! ; $ '6*!*$ *.' '$< <!!G?0 $.'!$' 0.'!*!. *. '!(F $$!8 '$!$*!.!$$! $.'!0 '$! $ J.!!$*!.!KG $*. '!(F $ 0 $ '$$8$ $'!$*. '!(F $ 0 $!+$!'! $.$ '! '.$ '! * $D0. 8*

22 %$.8&6)/0$%$.$.&)$(&6#&)*$&;)%+- $*. '!(F $ $.'!0$ $'!@$ 'B A!D0 '!$*$'!' ;.*$!';! $. *D8!* '!< 8+ $ 00 $'>!!+. 8* $.'!0 $ *. '!(F $ **?8*' $ A!. 8* < ' )$.!<!!4 $8($8D$!*$.$D<!* 2'$; 2.!/*! *. '!();>$ 0()'3*'!*0 $3!; '*()$8A$ '!.'!*!.() *. '!(F $ 8 < '$ 0!$ 8(! *.*!.'()$!'(F $ *. '!()!0 $$ H '' * $$3!'<.'!*!.()C $! 0 *. '!(F $ *. ' $ 00! '. 8*.()$*. '!(F $ '! 0 * <!!> ' $'$!$$. *'$ <!+ $.!'; $ * '$ $ 00! '! ; *. '!()$ 3*$''0 ''C!* $.'!0;*!'*() ' '$ $*!($ $$!; $ 3..!!* ' *0D0! ' $*!($!$*!'$;?! 'B*. '!() $'3. $ ' $$$ $$);> *'$. *'8$'!0 *>! $ * $$E!$ 8'..0 $'.!. * ' 1+*&+.&*6$($&*6#$(&$#.+/0$&.!! 2 ;. $ >$ 0 '. ' * ' 8() $' 8!!$!$ C $$ $$F $< *!3!+$!D*!$ 3! (J#U!K $'. 0!$' 8*! '6 #5 9A ' *'!0! '> 0!'.() + >

23 " 2 2 *!( ) 6 '!!' $ '! ) 6!* '!8 '.' 0!$' <'!''!0; $ '>6 6 <!''!0 ''; < *!()6$ '!$. < ;$'>6!8 ' 0! ' 6 * $$3!. $ 00! '.$!*8D$!* A!$ $*!($ $* '$$' * $$! 0! '6; ; 2 *! $.'=. $ < 0! ';*$! 0 '!!'. *(). $* J.$!() $ ' >!'E!K; *$'!'! * $$! $ 00! '; 2!$'!' +). *!+.3'!* '! $.'!0 $$. D;. $$. < $?. *!$ '. 8()! D0 $ 00! '*!( $'! 0!!D*! $*! J.0'$&@1$K'6 6*!J8! $*.!3!K$'8!2 '3!**'!+@$. *.' '8$< ) 'D0 $ )8!. D%$ 2. $$F $ $' * $$!.!2. 0! ' 6 '$!$. $.';6 ' <. * '!$*!()$*> $ $.'!0$; $!0 $$*'!0! $!+$$)!$ 0$ $$!; '@$ 2' '. '! ' *!() $ * '$ 8()*>?*'!0 $ $!>!!+*!(N'!0O..3'!**'!0! 8D$!* $> 8D*!$<!0/ 2!$' '$ **'D$'!*$ $. *D8!*$ $'. D; < $)4 > <!D>!.$D<!*; '!'.'!!$'. ' 0!; $. *.(); $$!!() '$!$' *A *! '$ A>!! $'!+ $;$/*! $.D!'*D'!* 0! $ $ 8E!*$ 8030!$ J$*!($ $'! $). < $;!!$ 3*!$; $'/> () 8(@0*;*.*! $ ** '()< A ()* 8$. * ';.'!).!!8 *!()'!*! 8! *.*! $$!!()!'. '()!$. *!$!8();.!!! $* *$'!'! 2* '. D.!+

24 H * $$3!.*$!'< $ '$ 0.!$ $' 8$ $?. '!$ * >$'' 8 </*!. $!$* 0 8!!'!0 '$. 'E!' "&'&*5$15).&*6$(+'+8+%)(+(&'$6#)-&'<*(+.&*6+)' "#&)*$(+$#/+*&'6++)@+6:#)+N.!!! $* 8( A!$ J>!'K. A $.'. A'; 0 ';'$ ';8C!*; 0! AE!* $; << 8; $?3 2. $!$''!* ' * $$! *'!0! '!+$*!($. '! 8(.'B! G C!*6' '!'!!+30 6.!$;'!!=!*;! <!$*!(;. 8*'$8**.*! E>!; ). $ ' '!$.$!(F $ 8030!$. '>A $* $'3'!*'$ ';6. *!$ $ 00 8(@0 *! < $?0 $ *!($ $E *$ ; ; ** '@$. > 0 $!'$ $E ' 8; '!. *!*!' 0! *!@$ *.'!* ' 8!*+. $' 8!2 '3!; *!() < $ 2 *D*!$$?$ $ 8()D0 $'8 '! $. B$ * $$! $. 8*!!0! *'.+ < $ *!($ 2.! ' ' > $ 00! '. A$*G 6' '!.*!*!' $'3*.' '.''!$?0 $; < $?. A ' 8(; 8(@ $!$'/*! 8(@0 *! G $'8!2 '3!'@$!.'' $ 00! '8( ' *.; $ 2 *D*!$ '$.2. $).'!* ' <$;! < 8+!'0! C.$ $* $!.''$

25 $*; >$ 0$ D'! ' 0 $!$'E!** >!2*'!!'*D* $'.$ $'$!8!*(F $8*!!$ $';.; '. $ *().!() $ $$ *0! $;. ' ; >!2 $!$'/*!.!86!* J 0! ' $ *() 6! $*!$ *!*'E!K >$ 0$ $*!($ $ $* '$'!$ $!$'/*!. $$)!$*< $!!0D$$ '! 0()*.*! $!$'/*!603!)$E.*.*! E>!; * '>6. *.*! E>!; ).!* ' '!$$!'! >!E!*$*!($ '!!+() 8$ '! $!$'/*! *' 6! ()) 0 ;.*$!'; 8;$ 2*D $'! $!$'/*! $* 0 $ $ 00!. 8 *! '. 6' *! () * ' ') <'.$$D0.!$ $'!*.*!. 8* 2!$''6 '!!+*!$ '>!!.'!*$*!($$ '! H!.'' 8!< $'8!2 '3!;'! $!$'/*! 0! $> '!!'@$ $?$ 0! ';$<!$'=*! ' '>A *. () $8( $>8!'0$; B$*!$ *'!$!0 $! $!'(F $ < $ 9$. 24 ' 0!?$ '3*'!$; ($.;*!$. ();?$* ( $;.D*!$ F $;*(B>; '* < $?$.4> *.;>';> ;!!>$< '>; '*G!$ 8!$4!$''!! *(); '( $. < $8!$*?$*'$ 0 $ $!$;! 0' *'! "

26 H.!!! $* < $.+!$ 8' ' 8 </*! 0 *! 0! ' '() 'E!* 8*! *E'2 * >; '! '>6 $' 8!2 '3!; <.+ A '*$! 30 0 *! *() '. '/*!< *!*! H * $$3!' *'8*'< $'. D6. * ' A '32!$*.*! $ 0 *! ;6$.* $$$ 8*! ' 0$;$ (F $ 0*8030!$ $. A..!.'' $$ */*!;.!0!! '! $ 8*' $. 8* 8D$!*$ 2 *D*!$< *** '$> 0 *! $'6''!$!.''<'; +) * $$! 0! ' *!$!!.!D0 $'! ;'P. '2'.0! 'Q;$? <8;6 $ * > 0! *'!0! ; $603!*$ < ' '.$*!$ '! 0 *! 0 3.'' $ '!!+ *.!.!+ $!$'3'!* $$. $ '() $ 6'$ *'C$ '!. $ 00! '!8 '$8*' $ '!'$. 8* ;E$!$!$'! $.'! '; 6 $ $$$. *.(F $ * '!$; $> * $$! 0!!0 $! '!.'B *!(; $! *! ) >$'' 8() $!$''!* '!' 0!B * $$! 0! '< *!( 2.! '; $?*$'' *'!0! C!* $$8!$!E!*$;$ *'C$ '! 0 $ <!''!0 <'!''!0 '.'$ * 8!2 '3!.!*D.! $. 6.'() $ 6'$ $ *'C$B! *!( H * $$3!. 0* '$ ' A ' $ 8*' $ ' $ 0 *! *.*! * ()< *. '30 '$$?$C!*$. $!(); $'8'$; ' '$

27 $'8!2 '3!; 2'.$'!*! *E'2* >.!' 8' $ 00! '*.*! * () < *.*! * ()$ $ 00!8 '$$!8 '$ '$; *A *! ' $ '.$!$!'$ $ 00! '6!!$. $30 $ < $ 2 * $'D! *()$!$'3'!* 8!*+.!!! $*J1@"$K. $ *$! *! $ 00! '!'$!0 E.'!.. 8!( '*.*! *();*.*! '8 </*! ';*.*! 3!$ $.*! *.*! * () '.!!'; *.*! <!D>! %. '! $!$'3'!* $'! 0 ** * >?*'!0. 8!( ' $'$ $$*.*! $ 3

28 4 ' $ '''!0$ 8!!() '' **.() $'3'!* **.()!=!* 8!!() $'3'!* $ ''. $$!'$<'.'$4 $!$.$!(F $ '!$*.*! $G $!$.$!(F $8+. 0* 0' G *'2'$*! '!$.$$!>!! $G $ $'$J. 8* K'$'AD0 8!!()!=!*.'.!*D.!< ''$ P $''Q'.* $$ *'!0!' JP $. *!8!*()QK < 8+!'0! '$8()< *'$> *?'. $! 8!!()!=!*''.!@$ $$ *! '$> $'/$.'$ $!'$4.* $$ '$8()*'!0G *().* $$. '! *. '!()G *.A '. E!* $ 00! '''6.* $$ '$8()*'!0< $ '>?*' *.A '. E!*;6*'. '! 8 * $$! >$ $ *.*! $ ' D0. 8* J $.'!0K< $ 3'!!.$'! ' $$!; $.'!0 *!($* ' *?' $ <! $ $.'!F $ * $$3!$ B!+() $ 00! ' '$. 8* $ $.'!0$H * $$3!*'. *!$< D0. 8* $.'!0. $!$.$!(F $.* $$*'!0! (&6&%/0$($6+1&*6$&(+'+86)(K&'(&'8$#6)5+' '*()?0 '' 8*'@$?!*!$$ $8!*!' '* ;.<. 8* 32!>$' ). $ '!!$ )8!.* $$$!$'3'!*..().+ < $ $' $!$ + $ * * $!0 $$

29 ! $G$$<!+ ;<!..D*!.. 8* 0 $ '! *! $.'!0 '! < *.*! E.'!. 8* $?'!!8!* '. D '! ';+%6$#&'''&*%)+)'(+&6&%/0$($+1&*6$(+'86)(K&' &'8$#6)5+' '*() ''$ $.'!0$ 0 ' *'C'!.$8*' $ **'D$'!*$< $) '!'$.. 8* 8' $ '.6'!*$4 ';. $; $! *.; $..(F $*. *!+()* ' 0! G 8*' $ *!() 8D$!*;* $!$'/*! E>! E>!; 8( $'3'!*!=!*; 0 *! *() *(); >!! ; '*G **'D$'!*$ '6*!*$@'!+ $; * <!D>!; *.*!. *!$!$'=*!$;!';*.*!!>; '*G *.*!.!+ ; 8*!! <!$!(); *.*! >$ 0() 3!$ G.!$.$!(F $.. 8* ;.'*! '!;. $ 0 (;.!*();'=*!B8$'()G *.*! $*!'!0$;** '();!'!/*! '!+ J. 2.!'!/*!?K;*!'!0! ;$ '!'3*'!G 8*' $ 8*'!0$; $'>!!.$!*E!*;.!$.$!(F $. $!$'/*!B!8/*! 2'!;D!'$)G 8*' $$*!!$;*!'().. $. A;?B$ <!.; '*.!$! $ 8*' $ $$ *!!$ '*() ' $.'!0; $'@$ 8! 0 '; < $ *(F $ J!0(); $ $!>!!+(); *'!0! $K $ * $L!' $ $ $*$ ** A?' $*!($. $.'!*!.() $!0 $$* '$; 6 2'!.'=*! '!!..$ $$ *!. $ /2!' A

30 32 3#&)*$(+7%*)%+&'8$#6)5+.* $$ '! ) 0 $!!!!* '.. 8!( ' $ 8*' $ 8D$!*$. 8* ; $ '>6. *A *! ''6*!*!!$$*!0 '!$8*' $8D$!*$'6*!* )$ 0 $' $!.'=*! '$$! $ $.'!0$. 8!( ''6*!*) 0 ;.!$;$. $8 '! '$ $! $4 $! $. *!$) 2. $$) J. 2..'!!3$'!*K; 2! 32!. 8!()'6*!*;.!$'6*!*6 $'D!8*' '!';.''E;.. *!(). 8* $ $.'**'!0; '6*!* 6 $ $ '!'$ $*A $!8 '$ $(F $ $. B*.2! $$!'(F $ *8'? 36+8+'(&8#&*()-+,&.7%*)%+ $ 00! '*.*! '*.2;.*$ </*! $'.'6*!*; '/$ '.$4 $ 00! '!0'4.!! 6 ' *.*! * ();!< *! '. 'E!' 2.!/*!'!+ B<!$!() A>!! $'6*!*$ >$ J* (F $ >!$K < $'() '6*!* $!8$' '!8$ ;6 '.< >$ * (F $!!*!!$!' $'!'G.(): 4!$!$'8! '*+'6*!*$ $.'!0$ * ()*..()8D$!* G.() $. *D8!*4 D! >() '6*!*.'!!+; ''!+;!8D0 ;.' B$.$$!>!! $!!0!!$; >$..() 8D$!* $. *D8!*; $. *! '* '! $. *'!0G!

31 3+'&'(&8#&*()-+,&.($#&)*$(+7%*)%+.* $$.!+ '6*!* 03!$8$ $ $ *!*(F $ **.(); $.'!$''*A *! ' 0! '. $*!(F $**.(). *() 2.!/*!'!+;$ D0 ' < $ $$ *.*! $ >$ 0() **.'!+()<$ $.!$$$. *'$. * '$ # $ * () $$!; $.!!$ '''!0$ 2 *().3'!**$'!' ;*$!!*(F $0 >!$$!.$;.!*!.8'!8() $'8$ 8! $' '.;.!+ $'' >0! ' 0 $'<!! $ 8E $!$ 8 < ' ' >$ 0$ $' 8$ $)!0 $'! ' 8( 2* $$!0;!! 2 *(); $ 0! '$ $$'$; 8A$!' J $!. *!.!' $!'K;!$8!*!'. *!$) $ * ()8! 8! $' 8$ '>A *'!8!*();.!+ 2 *() '!+ $$ '6 'A 0 $'! ' 8(> **;!' 2 *()* *'; 0.!' 0! '* *'$. *!$)* $* ' 0! ' >$!@$ $$ *! ' '' ' * 0 + A.'!8(F $0 >!$,$ * (). 8!( ';$$!;*!$.!>!! 0!30 '.* ()6!$8!0! ';<. ;<!!'; $ 2 *' $ *!(F $!$!8D*!$!$!'$ ''!+().*! *! '!+.!' $.'!$'*$ $'()$.'$*D'!*$$ $ 00! ' 0! '6;<!!'; 2*'; A!$

32 $'! ; *.*!.!+ ' 6 '!0 ' $ 00!;*06'!.0!'!$$. '. 'E! 2.!/*!'!+*!( >$ 0$ < * '$ $.'$; *?$ 2!/*!$ '6*!*$ $)!.''$;$*!($ $'!!+. 8* $. *!30!$J. 2.;.'! 'D$'!*;!3$'!*K; $ *$$ $) $!*!'$.= '$ $. *D8!*$ *!() 8D$!* J'()K $'$ *!($ $'). A$!D*!.* $$ '!;<;.+;$!'.'. 8* $;.!$; $.!!! $*.'!*'!.'$ $!'. '6*!*;>$!8() 3=>&%6)5$''8&%?;)%$' <!+ $.!'B$*! >;. ' $< 2!$' 8!!!+()..' $ $ $ *'C$ $ **!$! *.!*!.>?*'!0; $ 00.3'!* $'! 0!$' $'. $$.$'$>?*'!0$B'!! $'*'!0! ;$) $$!'$4. *$*.A!$;< $ 2 *D*!$<?; $*A $ *(F $ 8030!$ /2!'. $$.;!'!$!!*(F $< A!! *!'$.(F $ 8A$ $$ $*$G *!'$ *!$F $>!' ''*!*!! $.!' $ *.A!$ $ 0 $3!$ 0!' *(F $ <.A!$*$!'! 8D$!*; $<!$$!.!< $0'?G A * >?*'!0?;8() 2 *()$.!*!.!$*(F $'6*!*L'3*'!*$ $ $G <!!.'E!';<!+ $.!';? >;!$' 6; ' *.*! *' >; $!0 $$'?*'E!$G

33 !>;$ ' $.(B$8 ';..!;*.?.'.$$$ 0 $3!! *';.2!> >!+;..$$D0 'G $$*$ (*.A! $*;. 8/*!.$!()!$8$!0G 'B>!+$ '!0 $!'() ' J>!+$ ** ; 0'!0 8$K 3#$8$'6+'(&@&#%?%)$' &1+/0$<M2$1+ =>&%6)5$' &'%#)/0$ +6&#)+1O='&#5+/K&' $$!>!!' *'*'$ > ' %'!!+>$!8 '$!.()!0 $!8!*$ * > 4 > ( *!' $!$ $8$'$ 'A$ $ 00 *.*!. $) 0! ' ( > $!8 '$'?*'E!$!$'=*!$!*!!>!*! '!*() $ >($ * > $ $ )$ ( > * ) >'.$ '$ (> 3@!8 '$ '$; $!2 *!*A); %/K&'7%*)%+' $!$.$'$ *$; 8 ' 8 ';!>!A *' 03!$ $* '$ $!0!!$ $ <!.$; '' * ' > >$< ' 8 *+!@. *.0 $3! E*>$ > $ 8$'$ # ;. 0!'*A< $ $,$ %'!!+>$!8 '$ 'A$ $ $ $E *A $ >$.E$ '$ '

34 !*!.$$ *.()!*!.$$ *.()!*!.$$ *.()!>L ' &1+/0$<C2$1+C$1&,+'!$ $ 8 ' 8 '* >;!+.$$!!$'=*! ' $$ :.$ $ '!=.$$ ' $$ :.$!$.$$ >.!$ '!!'! ' *%+(&+#();&#&*6&%/K&'7%*)%+' $!$'!>D$. *$!>. $.2! 3 >!+ ' $$ L *.()L ' $!$'!>D$. *$.$$ > *;.! ; * ' %'!!+ >$ $< '.$$ 6!+* $ )$ *>$ >$E *)!+ $'$ 2 *D*!$.'!!*. &1+/0$<C2$1+C$1&,+'M(5&#':#)$' $ 00 9!A *. () ' $!$ '*'$ '*'$ '06$ 8$J#2K.$$ $ /$ '*'$ $*(F $ 8$J2K $. ' 8$ $ '*'$ '' '!' *..$$ > ' $! > '06$ 8$.*!'*.() '*!'*.' > $ 00 $ '! *. () <!. '06$!+().$$ $ *$''$ $*(F $ '*'$ $ 9 $ & ".$$ $ <!..$$ > ' * >?*'!0!+& ".$$ $ *$ *'!0$ <!. 8$. '> *() $ $ >. < 8$ *$ '* > '* 8()!>!$.$$ $ >) <!.$,$ 0!' (); *. *! ' $.(?

35 !'?; $ **!.$$!$ < 0! '@$. * > > 9 '!*!. *'!0 '?; *. * $ *$.!* $ $?.!* $ A>!! $? $!'() *. '!() N.!')O <!. ' '** *!*'! * 2'! '?; $!. N*.!')O >?*'!0? 6 *$!.$$ > *.!') 9 >&2& '? * *.! ' 5#1 R, 3 &>?*'!0.!*!.6 *! C $.$$D0 0!' < 0 $3! 8( <!.$ & '$?@$ *$!> H.!'!? > * $ )$;.$$$ * > ); < 6 > 6.$'. $ $ 3 "

36 0!() 6 $. < $') 0. *.() *'2' *'!0 **$'?EJRRRK; $$<!'>$ 0() '!! **.= '$! $. 0! ';>?*'!08! >() 0() *>$ $$ *A!$ $' 8!!(); 6 2' '!.'' $'* ' 0()!< $?.$$D0 '06$$!$' '$!*( 0 >?*'!0! *A!8(); 0!() *'2' *'!0 6!8D*! $ $$! $ ' $'!$' J$'?E; RRRK6.* $$!$.< ;.6!'!();. $$.F '>68()?D+ 0$> 6 J' $; RR" *!'. $'?E; RRRK;. < <! $!'+ $>?*'!0! $' $ '!; 6!.'' *A * < 0!()6$..2!() 0!() 6 2' '!.''.* $$ $!@.!+ ; 0 $' $.'!''. ' *'!0!!'! < A.!'0!0! <()*'2' < $') '! '>A; '<! $ $!'06$0!()!' * > ;. *A!8()!0 $$D0!$;8 >*T* * $ 00! ' $.!+ $ $ $ $ $; < A.$$!>!!' '( 0()$ $$ ;*$ * $$3!; 8.* $$ $! 0!() 6 $$*.'D0 $ J 0 $ 7K $ 00!!0 $$ '$ * *'!0! $ *A *! ''...' *. * ' 6!$' ' 2' '!!. 0!() 8. $ '!.'=*! * $*!..!'*'2' *'!0 0!()>8*! ' 6.* $$*.2; < *+!8(F $ 8 '$0 $;!.!* *'!>'$ $ $;* '$;!' $;.!$ '$!'0!'$

37 $ $ * ' ();*. ' $.$>!! 0!'.* $$ $!@.!+ ;> * *' *'!0! ;!+ 'E!$ $ $'!$ $> *?' $!'(F $;'!$*$$!! $*!($* ';*''!.* $$D$'!* * $$3! $ * '; 0!() '8*! ' 0!() *$'!'!. *!$!$' '. A '.$$$!0 $$*. '$<$ 0!$!$'!$ ** '!+() 3

38 BIBLIOGRAFIA BUCETA, J. (2001). O comportamento do treinador de jovens no treino. In Adelino, J., Vieira, J., Coelho, O. (coord.), Seminário internacional de treino de jovens (pp.15-28). Lisboa: Centro de Estudos e Formação Desportiva. CASTEJÓN, F. (1996). Evaluación de programas en educación física (pp. 17, 21-25). Madrid: Gymnos Editorial. COELHO, O. (2004). Pedagogia do desporto: contributos para uma compreensão do desporto juvenil (2ª ed.) (pp. ). Lisboa: Livros Horizonte. DOMINGUEZ, D., Rosales, A., Benito, J. (1999). Desarrollo psicomotor en niños de educación infantil. In Machado, C., Melo, M., Franco, V. & Santos, N.(org.), Interfaces da psicologia, vol. I (pp.13-19). Évora: Departamento de Pedagogia e Educação da Universidade de Évora. 1 LOPEZ, A. et al. (2000). Los Juegos en la educación física de los 6 a los 12 años. Barcelona: INDE. 1 LOPEZ, A. et al. (2002). Los Juegos en la educación física de los 12 a los 14 años. Barcelona: INDE. MARTENS, R. (1999). Os grandes treinadores são grandes comunicadores e motivadores. In Adelino, J., Vieira, J., Coelho, O. (Coord.), Seminário internacional de treino de jovens (pp. 5-15). Lisboa: Centro de Estudos e Formação Desportiva. Matos, Z. (2000). A importância da educação física no 1º Ciclo do Ensino Básico. In Gomes, P (org.), Educação física no 1º Ciclo (pp ). Porto: Universidade do Porto. 1 ORO, P. et al. (1998). La educación física en la educación infantil de 3 a 6 años. Barcelona: INDE. Sánchez, B. et al. (colab.) (1993). Fundamentos de educación física para enseñanza primaria, vol. I (pp. 141). Barcelona: INDE. Weineck, Jurgen (2002), Manual do Treino Óptimo, Instituto Piaget, Lisboa. 1 Nota: Os documentos de apoio supracitados podem ser consultados na secção de desporto da Câmara Municipal de Évora.

39 ANEXO A PERIODIZAÇÃO ANUAL A