RELATÓRIU BA AUDITORIA

Tamanho: px
Começar a partir da página:

Download "RELATÓRIU BA AUDITORIA"

Transcrição

1 Tribunal ba Rekursu Kâmara ba Kontas Proc. n.º 4/2013/AUDIT-S/CC RELATÓRIU BA AUDITORIA AUDITORIA BA RESEITA NE EBÉ LA ÓS IMPOSTU NIAN HOSI UNIVERSIDADE NASIONÁL TIMOR LOROSA E (UNTL) - TINAN OBS: Favor refere ba versaun orijinál iha lia-portugés; Dokumentu ida-ne e tradús ba lia-tetun hosi Auditór: Hermenegildo G. Amaral Verifika no sertifika hosi Tradutór Legál Tribunál Timor-Leste nian: António J. G. Casimiro.

2 ÍNDICE Índice de quadros... 2 Índice de tabelas... 2 Relação de siglas e abreviaturas... 2 Food and Agriculture Organization of the United Nations INTRODUSAUN NATUREZA NO ÂMBITU FUNDAMENTU, METODOLOJIA NO AMOSTRA OBJETIVU HOSI AUDITORIA KOLABORASAUN SERVISU EZERSISIU BA KONTRADITORIU OBSERVASAUN HOSI AUDITORIA KARATERIZASAUN BADAK UNIVERSIDADE TIMOR LOROSA E NIAN ENKUADRAMENTU LEGÁL ORGANIZASAUN NO FUNSIONAMENTU AVALIASAUN BA SISTEMA KONTROLU INTERNU KONTA BANKÁRIA HIRAK-NE EBÉ LA ÓS OFISIÁL RESEITA NE EBÉ UNTL KOBRA TINAN KARATERIZASAUN JERÁL HOSI RESEITA UNTL NIAN ANÁLIZE GLOBÁL BA RESEITA NE EBÉ KOBRA TIHA ONA RESEITA NE EBÉ DEPOZITA IHA KONTA BANKÁRIA OFISIÁL RESEITA NE EBÉ LA DEPOSITA IHA KONTA BANKÁRIA OFISIÁL SALDU IHA KAIXA REALIZASAUN DESPEZA NE EBÉ LA PREVISTU IHA ORSAMENTU NO KONTA JERÁL ESTADU NIAN ANÁLIZE GLOBÁL BA DESPEZA VIOLASAUN BA PRINSÍPIU ORSAMENTÁL LEGALIDADE BA DESPEZA NE EBÉ MAK REALIZA PAGAMENTU BA SERVISU ORAS ESTRAORDINÁRIAS NIAN PAGAMENTU SUPLEMENTU, NE EBÉ ILEGÁL, HOTÍTULU INSENTIVU PAGAMENTU SALÁRIU SEIN HALO RETENSAUN BA IMPOSTU OSAN SAI HOSI KAIXA SEIN DOKUMENTU KOMPROVATIVU BA DESPEZA NE EBÉ MAK REALIZA SITUASAUN SELUK KOMPRAS BA VIATURA / KARRETA DESPEZA HO REFEISAUN (HAHAN) KONKLUZAUN AUDITORIA NIAN NE EBÉ PRINSIPÁL REKOMENDASAUN DESIZAUN ANEXU SIRA INFRASAUN FINANSEIRAEVENTUAL SIRA/ APURAMENTU BA RESPONSABILIDADE RELATÓRIU FOTOGRÁFIKU VIATURAS KOMPRADAS FIXA TÉKNIKA RESPOSTA DOS RESPONSÁVEIS AO CONTRADITÓRIO

3 ÍNDICE DE QUADROS Kuadru1 PROSESU DESENVOLVIMENTU AUDITORIA NIAN...6 Kuadru 2 ÓRGAUN GOVERNASAUN NIAN NO SIRA-NIA KOMPETÉNSIA Kuadru 3 IDENTIFIKASAUN MEMBRU KONSELLU JESTAUN NIAN Kuadru 4 PONTU SIRA FRAKU IHA SISTEMA KONTROLU INTERNU ÍNDICE DE TABELAS Tabela 1 RELASAUN KONTA BANKÁRIA HIRAK-NE EBÉ LA ÓS OFISIÁL Tabela 2 VALÓR PROPINAS, TAXA NO MULTA NE EBÉ MAK ALUNU SIRA SELU Tabela 3 RESEITA UNTL NE EBÉ IDENTIFIKA LIUHOSI AUDITORIA TINAN Tabela 4 RESEITA UNTL NIAN NE EBÉ TRANSFERE BA KONTA BANKÁRIA OFISIÁL Tabela 5 RESEITA HOSI UNTL NE EBÉ LA DEPOZITA IHA KONTA BANKÁRIA OFISIÁL Tabela 6 SALDU OSAN IHA KAIXA, IHA KADA FULAN Tabela 72 ERRU IHA KÁLKULU BA ADIANTAMENTU BA REFEISAUN NIAN RELAÇÃO DE SIGLAS E ABREVIATURAS SIGLA ANZ Art. BNU Kf. DL FAO INL INTOSAI LOJF PA PGA PNUD DESIGNAÇÃO Australia and New Zealand Banking Group Limited Artigu Banku Nasionál Ultramarino Konforme Dekretu-Lei Food and Agriculture Organization of the United Nations Institutu Nasionál ba Linguístika UNTL nian International Organization of Supreme Audit Institutions Lei ba Orsamentu no Jestaun Finanseira Programa ba Auditoria Planu Global ba Auditoria Programa das Nações Unidas para o Desenvolvimento 2

4 SCI UNESCO UNTL USD Sistema ba Kontrolu Internu United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization Universidade Nasionál Timor Lorosa e Dólares Estadus Unidus Amérika nian 1. INTRODUSAUN 1.1. NATUREZA NO ÂMBITU Hosi Planu kona-ba Asaun Anuál Kâmara ba Kontas nian ba tinan 2013, ne ebé aprova hosi Deliberasaun n. u 2/2013, iha loron 14 fulan Marsu 1, inklui realizasaun Auditoria ida ba Reseita ne ebé mak La ós Impostu nian. Auditoria ida-ne e hala o ho Natureza Orizontál no Temátika, ne ebé hala o kona-ba tinan 2011 no 2012, no abranje entidade oioin iha-ne ebé inklui mós Universidade Nasionál Timor Lorosa e (UNTL). Auditoria ida-ne e konsentra liu ba iha área hirak-ne ebé mensiona iha Palnu Globál ba Auditoria nian (PGA) no Programa ba Auditoria nian (PA), tanba ne e, la abranje universu organizasionál ne e tomak. Nune e, konkluzaun hirak-ne ebé mak fó sai iha Relatóriu ida-ne e, sei labele jeneraliza ba iha área sira seluk iha universu organizasaun ne e nian FUNDAMENTU, METODOLOJIA NO AMOSTRA Fundamentu ba realizasaun Auditoria ida-ne e nian ne e bazeia iha ezisténsia indisiu sira, katak hosi parte Universidade nian realiza despesa ho rekursu ba Universidade ninia reseita rasik ne ebé la transfere ba iha konta bankária sira-ne ebé ofisiál. Iha sentidu ida-ne e, haree ba Relatóriu no Pareser kona-ba Konta Jerál Estadu nian ba tinan 2011 hosi Tribunál ba Rekursu / Kâmara ba Kontas 2. Metodolojia ne ebé mak utiliza ne e halo tuir orientasaun ne ebé mak fó sai kona-ba Norma Téknika hosi Organizasaun Internasionál ba Instituisaun Auditoria Suprema sira INTOSAI, ne ebé dezenvolve liuhosi faze hirak tuirmai ne e: Planeamentu, Ezekusaun, Avaliasaun ba Rezultadu / Relatu. 1 Publicado no Jornal da República, Série I, n.º 11A, de 27 de Março de 2013, e alterado pela Deliberação n.º 3/2013, de 3 de Julho, publicada no Jornal da República, Série I, n.º 28, de 14 de Agosto de Publicado no Jornal da República, Série I, n.º 39, de 7 de Novembro de 2012, páginas 6302 e

5 Inklui mós verifikasaun, liuhosi sensu, ba dokumentasaun ne ebé suporta reseita iha tinan sirane ebé sai objektu auditoria nian. Ida-ne e halo mós kona-ba despeza ne ebé la prevê iha Orsamentu no Konta Jerál Estadu nian ho rekursu ba reseita hirak-ne ebé la transfere ba konta bankária ofisiál OBJETIVU HOSI AUDITORIA Hala o aksaun kontrolu nian ida-ne e ho finalidade atu alkansa objetivu hirak tuirmai ne e: Atu avalia konfiabilidade ba Sistema Kontrolu Internu SKI; Atu analiza korresaun no integralidade hosi Reseita ne ebé La ós Impostu nian, ne ebé mak kontabiliza iha Konta Jerál Estadu nian iha tinan 2011 no 2012; Atu verifika kona-ba kumprimentu ba Lei n. 13/2009, 21 Outubru nian kona-ba: Orsamentu no Jestaun Finanseira; Atu avalia kona-ba jestaun finanseira hosi entidade sira-ne ebé sai objetu auditoria nian 1.4. KOLABORASAUN SERVISU Rejista katak iha duni kolaborasaun ne ebé hatudu hosi dirijente no kolaboradór sira UNTL nian. Maibé rejista mós katak iha situasaun ne ebé mak pedidu kona-ba dokumentu no esklaresimentu sira-ne ebé husu hosi Ekipa Auditoria nian ne e la hetan resposta. Hanesan ezemplu, bele refere kona-ba Pedidu ba Elementu sira no Esklaresimentu, ne ebé halo iha loron 5 fulan Novembru 2013, iha-ne ebé husu dokumentu adisionál no pedidu esklaresimentu kona-ba kestaun sira hanesan objektu análize nian ne ebé mensiona tuirmai iha oin iha pontu Relatóriu ida-ne e nian. Kona-ba dokumentu sira-ne e só fornese balun de it, enkuantu ke esklaresimentu sira-ne ebé husu ne e laiha kualkér resposta hosi parte UNTL nian. Situasaun ida-ne e kondisiona no limita tiha servisu Ekipa Auditoria nian EZERSISIU BA KONTRADITORIU Iha ámbitu ezersisiu direitu ba kontraditóriu nian, ne ebé konsagra iha artigu 11. o hosi Lei n. u 9/2011, loron 17 fulan Agostu nian, Lei Organika Kâmara ba Kontas nian, membru sira hosi Konsellu Jestaun UNTL nian, no mós responsável sira-ne ebé identifika ona iha Anexu 6.1 ne e, notifika ona sira hodi ezije ba sira atu, bainhira hakarak, pronunsia kona- 4

6 ba faktu sira ne ebé mak fó sai iha Relatu Auditoria nian, no fó tiha ona prazu ba sira atu pronunsia kona-ba ne e iha loron util 15 nia laran. UNTL, liuhosi ninia Reitor, aprezenta tiha ona ninia alegasaun, iha loron 14 fulan Fevereiru Dokumentu sira iha anexu, ne ebé mak refere iha alegasaun ne e, foin mak entrega iha loron 19 fulan Fevereiru, bainhira Ekipa Auditoria nian halo tiha kontaktu, tanba dokumentu sira-ne e, la haruka hamutuk ho alegasaun sira. Haree kona-ba kumprimentu plenu ba exersisiu kontraditóriu nian, resposta ne ebé mak simu ona ne e, ninia kontestu tomak mensiona iha anexu 6.4 Relatóriu Auditoria ne e nian, tuir termu hosi dispozisaun iha n. u 4 art. 11. u nian, hosi Lei n. u 9/2011, 17 Agostu nian. Kona-ba alegasaun sira-ne ebé aprezenta ona ne e, halo tiha ona mós transkrisaun, tuir kontestu tomak ou tuir sínteze, ba respektivu pontu sira, no tau iha konsiderasaun iha elaborasaun Relatóriu ida-ne e nian. Lahó prejuízu, importa agora, atu refuta referénsia hirak-ne ebé mak halo iha alegasaun sira-ne ebé aprezenta ona nia laran, bainhira alega kona-ba falta komunikasaun no diálogu (pájina 3 alegasaun nian) no mós afirmasaun hosi UNTL kona-ba importânsia atu iha komunikasaun di ak entre parte sira hodi atu verifika loloos informasaun no halo konfirmasaun ida ne ebé dilijente kona-ba lakuna (falta) ne ebé mak identifika ona antes atu foti konkluzaun ho tipu ida-ne e no ho dimensaun ida hanesan ne e. Ho ida-ne e hahutan tan mós katak (...) Hosi ami nia parte, órgaun diresaun nian sira sei foti medida suplementár hodi atu garante katak hosi ami nia servisu sira sei fornese informasaun hotu-hotu ne ebé mak ekipa auditoria husu, maibé ami mós hein katak auditór sira husu bainhira sira la hetan dokumentu espesífiku ida (pájina 6). Tuirtán iha oin, iha pájina 12, ba konkluzaun sira kona-ba existénsia despeza hirak- ne ebé realiza ona lahó dokumentu suporte nian (kf. Pontu Relatóriu Auditoria idane e nian), ne e atribui ba faktu katak hosi Ekipa Auditoria nian la husu ba servisu sirane ebé kompetente. 5

7 Ida-ne e, apezarde iha kedas inisiu hosi ninia resposta nia lamenta kona-ba ( ) falta kolaborasaun hosi dirijente no colaborador balu UNTL nian ( ) - pájina 1. Nune e, no atu labele iha kualkér dúvida kona-ba forma oinsá mak hala o auditoria ne e no kona-ba númeru kontaktu pesoál ne ebé mak hala o tiha entre membru Ekipa Auditoria nian ho dirijente sira no funsionáriu sira seluk UNTL nian, ne e hatudu iha kuadru tuirmai ne e rezumu kona-ba auditoria ninia etapa sira-ne ebé prinsipál. Kuadru1 PROSESU DESENVOLVIMENTU AUDITORIA NIAN Deskrisaun Reuniaun Abertura Auditoria nian Haruka pedidu Elementu sira inisiál Data / Períodu 3/9/2013 9/9/2013 Dirijente / Funsionáriu sira - Mateus Fernandes (Administradór Jerál); - Jacinto Belo (Diretór Ezekutivu); - Luisinha de Araújo (Diretora Nasionál Planu no Finansas). Jacinto Belo (Diretór Ezekutivu) liuhosi Objetivu Fo koñese kompeténsia Kâmara ba Kontas nian no esplika prosesu desenvolvimentu Auditoria nian; Rekolla ba elementu indispensável sira ba realizasaun Auditoria nian 1.ª Faze Servisu iha kampu nian (Halo reuniaun ho Dirijente, Ex- Dirijente no Funsionáriu sira UNTL nian) 16 to o 18/9/ Mateus Fernandes (Administradór Jerál); - Ubaldo D. Guterres (Diretór Jerál ba Administrasaun Akadémika); - Luizinha de Araújo (Diretora ba Planu no Finansas); - Rui Loco Pires (Xefe Departamentu ba Propinas); - Lilia Leão (Xefe Departamentu ba Tezouru); - Lourenço da Costa (ex-diretór ba Planu no Finansas); - José Freitas Soares (ex-xefe ba Departamentu Tezouru nian). Hodi atu avalia Sistema Kontrolu Internu (SKI) ne ebé eziste, hosi entidade sira, liuhosi realizasaun kestionáriu kona-ba kontrolu internu, entrevista ho responsável sira ba área sira-ne ebé relevante ba auditoria, no halo teste ba kontrolu. Hodi atu buka hatene kona-ba organizasaun no funsionamentu entidade sira-nian, partikularmente kona-ba distribuisaun funsaun no tarefa, no estandardizasaun ho mós grau segregasaun ba funsaun sira-ne ebé mak existe. Hala o reuniaun iha Gabinete ba Inspeksaun no Auditoria Ministériu Finansas nian 19/9/ José Alexandre Carvalho (Xefe do GIA) - Tihomir Grbic (Assessor Internasionál ba Minstériu Finansas nian ) Hodi atu lokaliza dokumentu sira kona-ba despeza UNTL ninian ne ebé Universidade afirma ba Ekipa Auditoria katak dokumentu sira-ne e rai-hela iha Gabinete; Haruka ofisiu komunikasaun kona-ba inisiu 2.ª faze Auditoria nian 2.ª Faze kona-ba Servisu Kampu nian Pedidu Esklaresimentu kona-ba dokumentu sira 11/10/ to o 25/10/2013 5/11/ Aurélio S. C. Guterres (Reitór UNTL nian) - Mateus Fernandes (Administrasaun Jerál); - Luizinha de Araújo (Diretora ba Planu no Finansas); - Rui Loco Pires (Xefe Departamentu ba Propinas); - Lilia Leão (Xefe Departamentu ba Tezouru); - Jacinto Belo (Diretór Ezekutivu) liuhosi Hodi husu atu disponibiliza ba Ekipa Auditoria nian dokumentu hotu-hotu kona-ba despeza sira-ne ebé konstante iha Relatóriu Orsamentu Kaixa Jerál nian ba tinan 2011 no 2012; Hodi halo análize ba dokumentu no halo teste substantivu ho intentu atu verifika legalidade, validade no ezatidaun iha despeza no reseita públika, atu nune e garante rekolla prova sira ba auditoria ne ebé impresindivel ba emisaun konkluzaun kona-ba legalidade no regularidade ba reseita no despeza públika; Hodi husu esklaresimentu no haruka lista despeza nian hotu-hotu ne ebé UNTL hala o ona, ne ebé mak identifika hosi Ekipa Auditoria nian hanesan laiha kualkér dokumentu suporte nian, no dokumentu 6

8 Deskrisaun Reuniaun ho funsionáriu no exdirijente sira Haruka Relatu Auditoria nian kona-ba Kontraditóriu Data / Períodu 26/11/2013 Dirijente / Funsionáriu sira - Flaviano Soares (ex-koordenadór ba Projetu ACIAR); - Alípio Almeida (Responsável ba Departamentu Saúde Animal nian) - Lourenço da Costa (ex-diretór ba Planu no Finansas); - José Freitas Soares (ex-xefe Departamentu ba Tezouru). 3/2/ Responsável sira Objetivu suporte sira-ne ebé mask eziste ne e la sufisiente. La simu kualkér resposta relasionadu ho esklaresimentu 6 ne ebé mak husu. RekolIa lista ho dokumentu sira-ne ebé falta, no entrega duni fotokópia balu ho forma dezordenada, maibé iha kazu barak liu mak dokumentu sira-ne e laiha kualkér relasaun ho ida-ne ebé solisita. Hodi halo Verifikasaun Físika ba viatura rua no reúne ho ex-dirijente sira hodi diskute kona-ba existénsia dokumentu sira-ne ebé falta. Entrega ona dokumentu balu ne ebé falta. Ezersísiu Direitu Kontraditóriu nian, tuir termu hosi art. 11 Lei n. u 9/2011. Atu iha ideia ida kona-ba difikuldade ne ebé mak Ekipa Auditoria sente, importante atu relata kona-ba situasaun ida ne ebé mak akontese iha finál 1. a Faze Servisu Kampu nian. Iha Faze ida-ne e solisita tiha ba atuál Diretora Nasionál ba Planu no Finansas UNTL nian - Luizinha de Araújo - dokumentu suporte ba reseita no despeza UNTL nian ne ebé reflete iha Relatóriu kona-ba Orsamentu Kaixa nian, ba tinan 2011 no 2012, no Diretora ne e hateten ba Ekipa Auditoria nian, liután duké dala ida, katak dokumentu sira ne ebé husu ne e la rai-hela iha UNTL, maibé, dokumentu sira-ne e rai-hela iha Gabinete Inspeksaun no Auditoria Ministériu Finansas, nu udar entidade ne ebé mak halo daudaun hela mós auditoria ba UNTL. Relasionadu ho informasaun ne ebé mak hato o hosi Diretora, Ekipa Auditoria nian reúne tiha iha loron19 fulan Setembru 2013 ho Xefe Gabinete ba Inspesaun no Auditoria - José Alexandre de Carvalho - hodi atu bele hetan asesu ba dokumentu sira UNTL nian. Maibé, responsável ida-ne e nega tiha no dehan katak ninia Gabinete laiha dokumentu sira UNTL nian. Ho ida-ne e, Ekipa Auditoria konfronta fali Diretora Nasionál ba Planu no Finansas UNTL nian, ho informasaun ne ebé mak fó hosi Ministériu Finansas, entaun Diretora ne e rekoñese duni katak dokumentu sira ne ebé Ekipa Auditoria husu ne e, defaktu, rai-hela iha UNTL, kontráriu ho saída mak nia dehan tiha antes ona. Koriozu atu konklui katak situasaun ho tipu hanesan ne e akontese tiha antes ona iha auditoria ba UNTL, ne ebé mak realiza hosi empresa Deloitte, ne ebé ninia relatório konklui iha Janeiru

9 Nune e, no konforme ita bele lee iha relatóriu ne e, Deloitte mós hasoru situasaun inezistênsia dokumentu ba suporte kona-ba despeza ne ebé realiza tiha ona, iha-ne ebé mak servisu UNTL, iha kazu ne e, atribui ba faktu katak dokumentu sira-ne e rai-hela iha servisu Inspesaun Jerál Estadu nian. Ho informasaun ida-ne e Deloitte hakbesik-an ba servisu Inspesaun Jerál Estadu nian hodi buka asesu ba dokumentu sira ne e, maibé hosi servisu Inspesaun Jerál Estadu nian ne e informa ba Deloitte katak informasaun ne ebé mak fó hosi UNTL ne e laloos. Hanesan ita bele haree, saída mak akontese iha-ne e, mak falta kolaborasaun no la ós falta komunikasaun, kontráriu ho saída mak UNTL parese hakarak halo ema atu fiar. Relasionadu ho afirmasaun ne ebé dehan katak Auditór sira la konfronta dirijente no funsionáriu sira kona-ba ezizténsia dokumentu sira-ne ebé mak falta, ida-ne e la koresponde ho verdade, tanba, no konforme hatudu iha Kuadru ida iha leten ne e, Ekipa Auditoria nian halo tiha ona pedidu eskritu ida hodi husu esklaresimentu no haruka ba Diretór Ezekutivu UNTL nian, Jacinto Belo, responsável ne ebé UNTL dezigna nu udar pontu fokál ba Auditoria ida-ne e. Ho pedidu esklaresimentu ida-ne e inklui mós lista ida ho despeza hotu-hotu ne ebé laiha dokumentu ba suporte hanesan fatura ka dokumentu ekivalente seluk, ne ebé ninia apresiasaun haree iha pontu Relatóriu Auditoria ida-ne e nian. Hosi análize ba dokumentu sira-ne ebé mak simu ikus fali ne e, ne ebé mai ho forma dezordenada no nein haruka hamutuk ho ofísiu resposta nian ida no apenas tau hamutuk de it kópia ketaketak balu ne ebé la kompletu - ne e, apezarde halo tiha pedidu atu hosi UNTL haruka resposta eskrita verifika depois katak maioria hosi dokumentu sira-ne e laiha relasaun ruma ho despeza sira ne ebé sai nu udar kestaun ida iha Auditoria ne e. Nune e, no konforme demonstra tiha ona, alegasaun sira kona-ba - falta komunikasaun - ka kona-ba inezisténsia ba - konfirmasaun ida diligente kona-ba lakuna sira-ne ebé identifika ona - ne e la koresponde ho verdade no bele de it, tuir ne ebé mak ami fiar, rezulta hosi falta koñesimentu kona-ba forma oinsá mak hala o Auditoria ne e, tanba ne e duni, kona-ba falta dilijénsia hosi parte ruma, ami iha serteza katak, ne e la ós hosi parte Ekipa Auditoria nian. Ikus fali, no nafatin kona-ba ezisténsia despeza sira-ne ebé mak realiza ona lahó dokumentu suporte nian, UNTL afirma fali iha sede kontraditóriu katak dokumentu sira-ne e eziste, no se Ekipa Auditoria nian la hetan dokumentu sira-ne e, ida-ne e tanba, hanesan ne ebé hateten tiha ona, falta komunikasaun ka dilijénsia, tanba tuir UNTL ( ) eziste dokumentasaun detallada no 8

10 iha suporte ho fatura, no sira husu, iha ámbitu kontraditóriu nian, ho razaun ida-ne e, atu Ekipa Auditoria nian hala o hikas fali apresiasaun ida ba dokumentu sira-ne ebé mak la hetan iha sesaun Auditoria nian ne ebé mak realiza tiha uluk ona ( ) maibé dokumentu sira-ne e eziste, ne ebé arkiva didi ak hela no kompletu hela. Hodi atu esklarese kualkér dúvida ne ebé karik eziste kona-ba despeza sira ne ebé laiha suporte dokumentál, mak iha loron 24 no 25 Fevereiru 2014, Ekipa Auditoria dezloka filafali ba iha UNTL hodi atu halo análize ba dokumentu sira-ne ebé mak UNTL, iha kontraditóriu, nega tiha katak la eziste. Maske nune e, durante dezlokasaun ida ne e, UNTL konsege fornese de it ba Ekipa Auditoria parte ki ikoan ida hosi dokumentu sira-ne ebé mak falta, hosi ne ebé konklui katak, hanesan ne e duni, tanba dokumentu sira-ne e la eziste duni, konforme análize ne ebé mak halo tuirmai iha oin iha Pontu Relatóriu Auditoria ida-ne e nian. 2. OBSERVASAUN HOSI AUDITORIA 2.1 KARATERIZASAUN BADAK UNIVERSIDADE TIMOR LOROSA E NIAN ENKUADRAMENTU LEGÁL UNTL ne e estabelesimentu ensinu superiór nian ida, ho ninia Estatutu aprovadu hosi Dekretu Lei n. u 16/2010, iha loron 20 fulan Outubru, hosi ne e ba oin dezignadu Estatutu. UNTL hanesan pesoa koletiva ida ho direitu públiku, dotadu ho autonomia estatuária, sientifika, pedagójika, administrativa, finanseira, dixiplinár no patrimoniál, sujeitu ba tutela no superintendénsia hosi responsável másimu Governu nian ba ensinu superiór, kf. iha n. u 1 hosi art. u 2. u no art. 12. u Estatuto nian. Tuir orgánika atuál Ministériu Edukasaun nian, ne ebé aprova hosi DL n. u 6/2013, iha loron 15 fulan Maiu, UNTL hamahon an iha tutela no superintendénsia Vise-Ministru ba Ensinu Superiór no Siénsia ninian - kf. art. 9. u DL ida-ne e nian. Iha ámbitu kona-ba UNTL ninia autonomia financeira, kf. art. u 9. u, UNTL: i) halo jestaun ba verba anuál ne ebé atribui ba UNTL iha Orsamentu Jerál Estadu nian; ii) elabora UNTL ninia planu anuál no plurianuál; iii) iha kapasidade hodi hetan reseita rasik, no tenki transfere kedas reseita hirak-ne e ba UNTL ninia respetiva Konta Ofisiál tuir kuadru lejizlasaun finanseira aplikável. 9

11 Kona-ba UNTL ninia autonomia patrimoniál, estabelese hosi n. u 3 art. 9. u, katak UNTL dispoin ninia patrimóniu sein limitasaun seluk aleinde limitasaun hirak-ne ebé estabelese hosi lei. Kona-ba UNTL ninia jestaun finanseira, UNTL sujeita hela, liuliu, ba Lei n. u 13/2009, loron 21 fulan Outubru nian, ne ebé mak aprova Lei ba Orsamentu no Jestaun Finanseira (LOJF), kf. art. u 2. u LOJF nian no art. 49. u Estatutu nian ORGANIZASAUN NO FUNSIONAMENTU Órgaun governasaun sira UNTL ninian - art.17. u kompeténsia, mak hanesan, entre seluk, hirak tuirmai ne e: Estatutu nian - no sira-nia respetiva Kuadru 2 ÓRGAUN GOVERNASAUN NIAN NO SIRA-NIA KOMPETÉNSIA Konsellu Jerál art. 20. u a) Atu halo apresiasaun ba planu estratéjiku, ba planu anuál no plurianuál atividade nian, nune e mós ba orsamentu anuál, relatóriú anuál atividade nian hanesan mós ba konta jerénsia nian; b) Atu kria, transforma ou redús unidade orgánika bainhira la envolve aumentu iha despeza orsamentál, tuir Estatutu. c) Atu superviziona jestaun ba fundu, ba propriedade, ba fasilidade no ba investimentu sistema Universitariu nian, inklui mós kona-ba kampus sira; d) Atu apoia UNTL iha mobilizasaun ba rekursu materiál, finanseira no umanu; e) Atu propoin ba Reitór medidas aprofundadas hodi hametin relasaun entre UNTL ho komunidade; Reitór art. 22. u a) Atu observa/superviziona jestaun ba rekursus umanus akadémiku siranian, ho koordenasaun hosi Komisaun Funsaun Públika, halo desizaun kona-ba rekrutamentu no selesaun ba pesoál no aplikasaun sistema avaliasaun ba pesoál sira; b) Atu observa/superviziona jestaun iha área finanseira no administrativa instituisaun nian, asegura utilizasaun servisu ho efisiênsia ho meius no rekursu sira-nebé iha, promove elaborasaun instrumentu jestaun nian ba futuru, hanesan planu, projetu, no orsamentu ba UNTL nian no akompaña ezekusaun orsamentu ne e nian. c) Atu promove elaborasaun instrumentu-sira ba prestasaun kontas UNTL nian, hanesan relatóriu anuál atividade sira-nian no konta jerénsia nian; d) Atu hili Administradór Jerál ba Konsellu Jestaun; e) Atu autoriza despesa sira, lahó prejuizu ba kompeténsia Konsellu Jestaun nian; f) Atribui mós ba Reitór kompeténsia sira ne ebé determina hosi lei no Estatutu, ne ebé labele atribui ba órgaun sira seluk UNTL nian. 10

12 Konsellu ba Jestaun art. 26. u e 28. u a) Konsellu ba jestaun hanesan órgaun kolejiál ida ne ebé mak responsabiliza kona-ba jestaun administrativa, patrimoniál no finanseira Universidade nian, nune e mós kona-ba jestaun ba ninia rekursus umanus; b) Funsionáriu sira Konsellu Jestaun nian sei tenke haktuir prinsipiu sira kona-ba transparénsia, responsabilidade, rasionalidade no efisiénsia, iha perspetiva jestaun estratéjika ninian; c) Atu elabora orasamentu anuál no assegura ninia ezekusaun; d) Atu observa/supervisiona atividade sira kona-ba kobransa reseita no depózitu reseita ne e nian iha konta ofisiál UNTL ninian no kona-ba realizasaun despeza sira-nian; e) Atu elabora konta jerénsia nian; f) Atu halo jestaun ba patrimóniu UNTL nian; Konsellu Dixiplinár art. 29. u g) Assegura kondisaun nesesaria-sira ba responsabilidade kontrolu Atu ajuda Reitór iha ninia ezersisiu kona-ba podér dixiplinár. Funsaun ezekutiva Konsellu Jestaun nian ne e kompete ba Administradór-Jerál - cf. n. u 2 art. 27. u nian. Sei iha mós hanesan órgaun ba konsulta ba Reitór nian, mak hanesan Senadu Akadémiku, Konsellu Kulturál no Prevedór ba Estudante sira - kf. art. u 18. u. Tuir termu hosi ninia Estatutu rasik, organizasaun UNTL nian ne e kompostu ho unidade orgânika ensinu nian hitu ka Fakuldade hitu, ne ebé bele inklui Departamentu oioin no/ou Eskola oioin, área dixiplinár oioin no Sentru oioin no Institutu oioin - kf. art. u 34. u. Iha kuadru tuirmai ne e fó sai kompozisaun Konsellu Jestaun nian, iha tinan 2011 no : Kuadru 3 IDENTIFIKASAUN MEMBRU KONSELLU JESTAUN NIAN Órgaun Naran Funsaun Aurélio Sérgio Cristóvão Guterres Reitór no Presidente Konsellu Jestaun nian Ananias Barreto Administradór Jerál (to o 30 Setembru 2011) Mateus Fernandes Administradór Jerál (hahú hosi 1 Outubru 2011) Konsellu ba Jestaun Constâncio António Pinto Cristóvão dos Reis Gabriel António de Sá João Martins Tomé Xavier Jerónimo Martinho Pereira Pró-Reitór ba Asuntu Inspesaun, Avaliasaun no Kontrolu Kualidade Dekanu ba Fakuldade Ekonomia no Jestaun Dekanu ba Fakuldade Enjeñaria, Siênsias no Teknolojia Dekanu ba Fakuldade Medisina no Siénsias ba Saúde Dekanu ba Fakuldade Direitu Dekanu ba Fakuldade Siénsias Sosiais 3 No âmbito do contraditório, a UNTL veio afirmar que esta tabela se encontrava incompleta uma vez que da mesma não constava os Directores do Centro Nacional de Investigação Científica Afonco de Almeida - i o Instituto Nacional de Linguística Benjamin Corte-Real. No entanto, estes dois membros não constam do despacho do Reitor n. o 02/UNTL/R/I/2011 sobre a Nomeação dos membros do Conselho de Gestão da Universidade Nacional de Timor Lorosa e para período de

13 José Nelson Salsinha Marcos António Amaral Dekanu ba Fakuldade Agrikultura Dekanu ba Fakuldade Edukasaun, Arte no Umanidade 2.2 AVALIASAUN BA SISTEMA KONTROLU INTERNU Iha ámbitu análize ba sistema kontrolu internu ne ebé mak eziste iha UNTL, realiza tiha ona entrevista ba interveniente sira-ne ebé prinsipál, verifikasaun ba sirkuitu dokumentál no realiza mós teste ba kontrolu nian. Bainhira hala o tiha avaliasaun ba Sistema Kontrolu Internu ne ebé mak eziste, importante atu afirma ona katak la eziste aspektu positivu ruma ne ebé bele hatudu iha ne e. Nune e, kontráriu hosi ida-ne e, iha aspetu barak mak presiza hadi a no halo alterasaun hanesan aprezenta tuirmai ne e. Pontu fraku sira-ne ebé identifika ona no ninia konsekuénsia potensiál mak hanesan tuirmai ne e: Kuadru 4 PONTU SIRA FRAKU IHA SISTEMA KONTROLU INTERNU ÁREA PONTU FRAKU KONSEKUÉNSIA POTENSIÁL OrganizasaunJerál no Prestasaun Kontas Reseita Laiha norma ba kontrolu internu nein manuál ba prosedimentu aplikável iha área kobransa reseita nian; Laiha definisaun klara ba funsaun nein ba tarefa ba funsionáriu sira-hotu; Rejistu ba reseita no despeza nian realiza iha Excel no Word; La-existe dokumentu prestasaun kontas nian; La-existe regulamentu kona-ba propinas; Inezisténsia tabela presu aprovadu atu fiksa valór taxa no multa nian ne ebé alunu sira selu, hanesan mós presu ba servisu ne ebé mak presta hosi Universidade; Kontrolu inadekuadu; Kontrolu inadekuadu no imposível ba apuramentu responsabilidade; Risku ba falsifikasaun rejistu no ba dezviu osan públiku; La-existe informasaun útil kona-ba jestaun no falta prestasaun kontas kona-ba jestaun ba osan públiku; Laiha regra no forma prosedimentu; Fiksa tuir hakarak (arbiru de it) valór ba taxa, multa no serbisu ne ebé mak alunu sira selu; 12

14 ÁREA PONTU FRAKU KONSEKUÉNSIA POTENSIÁL Resibu sira-ne ebé emite hodi halo kobransa kona-ba propinas ba mestradu no doutoramentu nian ne e laiha numerasaun; Suporte dokumentál ba reseita la ós adekuadu. Laiha kontrolu no oferese risku ba dezviu osan públiku; La halo depóztu diáriu nein halo depózitu kompletu ba reseita ne ebé kobra tiha ona; Risku ba dezviu osan públiku; Utilizasaun reseita ne ebé kobra tiha ona hodi halo despeza públika sein atu depozita uluk lai reseita ne e ba iha konta bankária; Violasaun kontra LOJF no la kumpre tuir prinsipiu orsamentál (kf. Pontu 2.5.2); Disponibilidade Despeza Subavaliasaun ba reseita ne ebé konsta iha Konta Jerál Estadu nian; Existénsia konta bankária ne ebé la ós ofisiál ; La eziste separasaun (segregasaun) ida ke adekuada ba funsaun sira, entre funsaun kona-ba lansamentu kontabilistiku fatura nian ho funsaun kona-ba realizasaun pagamentu nian (ne e halo hotu hosi funsionáriu ida de it); Mantein hodi rai osan ho montante boot iha kofre (ex: iha finál fulan Janeiru 2012, valór osan ne ebé rai-hela iha kofre ne e hamutuk U$D); Realizasaun ba kuaze totalidade pagamentu sira-ne e selu diretu ho osan (em espésie / numeráriu); Realizasaun despeza hiirak-ne ebé la liuhosi Orsamentu nein hosi Konta Jerál Estadu nian; Ezisténsia despeza oioin sein dokumentu suporte nian; Pagamentu oras estraordinárias selu duplikadu, ba dirijente sira, no selu liutiha limite mensál ne ebé define hosi lei; Kontabiliza ho informasaun ne ebé laloos; Violasaun kontra Lei (kf. Pontu 2.3); Laiha separasaun (segregasaun) ba funsaun sira. Risku ba adulterasaun (falsifikasaun) rejistu no risku ba dezviu osan públiku; Ne e oferese duni risku ba dezviu osan públiku; Fraku suporte dokumentál no laiha informasaun kona-ba benefisiáriu pagamentu hirak- ne e nian; Violasaun kontra Lei no la kumpre prinsipiu orsamentál (kf. Pontu 2.5.2); Laiha kontrolu no oferese risku atu akontese dezviu osan no pagamentu ne ebé la devia halo; Violasaun ba Estatutu Funsaun Públika (kf. Pontu ); 13

15 ÁREA PONTU FRAKU KONSEKUÉNSIA POTENSIÁL Realizasaun pagamentu adisionál hanesan insentivu ba funsionáriu sira la tuir Estatutu Funsaun Públika; Falta fundamentasaun ba iha realizasaun despeza. La kumpre tuir Estatutu Funsaun Públika (kf. Pontu ); Realizasaun despeza hirak-ne ebé la ós ba finalidade nein ba atividade Universidade nian hanesan posibilidade halo pagamentu ba ninia despeza rasik ho osan públiku. AVALIASAUN BA SISTEMA KONTROLU INTERNU NIAN Haree ba faktu sira hotu ne ebé fó sai iha leten ne e, konklui katak SKI UNTL nian ne e Fraku, tanba haree ba frajilidade lubun boot ida ne ebé mak mensiona ona iha leten. Rekomendasaun: 1. Atu halo korresaun ba pontu hirak-ne ebé fraku iha Sistema Kontrolu Internu nian ne ebé mak identifika tiha ona iha Auditoria ne e; 2.3 KONTA BANKÁRIA HIRAK-NE EBÉ LA ÓS OFISIÁL Ba finalidade hodi atu halo depózitu ba reseita sira UNTL ninian, Ministériu Finansas loke tiha konta bankária ofisiál n. u , iha banku BNU. Maske iha tiha ona konta bankária ida ne ebé mensiona iha leten ne e, iha períodu ne ebé mak hala o hela auditoria ida ne e, UNTL iha mós konta bankária la ós ofisiál hirak tuirmai ne e hodi halo depózitu ba UNTL ninia reseita sira. Tabela 1 RELASAUN KONTA BANKÁRIA HIRAK-NE EBÉ LA ÓS OFISIÁL Banku N. u Konta Finalidade Saldu (*) 31/12/ /12/ /12/2012 BNU Kooperasaun Bilaterál , , ,71 BNU Depósitu ba reseita propina lisensiatura nian , , ,73 BNU Konta bankária iha moeda estranjeira (Euros) ,59 0,00 0,00 ANZ Kooperasaun Australiana ,85 0,00 0,00 ANZ Deskoñesida 9,42 0,00 0,00 ANZ Instituto Nasionál Linguístika ,17 0,00 0,00 Saldu Totál (iha Euros) ,59 0,00 0,00 Saldu Totál (iha USD) , , ,44 (*) Saldu ne ebé aprezenta iha USD la inklui depózitu hosi konta n. u tanba depozita iha Euros. 14

16 Konforme UNTL, dehan katak, konta bankária n. u ninia finalidade hodi atu deposita reseita mai hosi Kooperasaun Bilaterál. Maibé, kontráriu hosi ida-ne e, verifika katak konta ida ne e uza mós hodi halo depózitu no movimentasaun ba reseita pagamentu hosi alunu sira nian ne ebé la transfere ba iha konta bankária ofisiál. Konta bankária hirak-ne ebé loke iha banku ANZ ne e kansela hotu tiha ona iha Juñu 2011, no saldu hosi konta hirak-ne e nian ne e transfere tiha hotu ba iha konta Kooperasaun Bilaterál nian. Tuir ida-ne ebé mak estabelese iha n. u 2 no 3 hosi art. 13. u LOJF nian, entidade sira-ne ebé mak kobra osan públiku, sira tenke halo depózitu imediatu ba osan ne e iha konta bankária ofisiál ida. Atu loke konta bankária ofisiál, ne e responsabilidade Ministru Finansas nian, ida-ne ebé bele delega kompeténsia ne e ba Diretór Tezouru nian - kf. n. u 1 hosi art. 15. u LOJF nian. Hateten iha n. u 4 hosi art. 15. u ne e duni katak bainhira atu loke konta ba resebimentu, kustódia, pagamentu ka transferênsia osan públiku, tenke kumpre tuir rejime ne ebé mak defini hosi artigu ida-ne e (Konta Bankária Ofisiál), enkuantu ke iha n. u 5 determina katak laiha Ministériu ida, Sekretaria Estadu ida ka órgaun podér lokál ida mak bele loke konta bankária ida sein ke aprovasaun ba ida-ne e nian ne e komunika ona ba iha banku no ba iha entidade rekerente. Iha Estatutu UNTL nian mós, estabelese, hanesan, obrigatoriedade ba depózitu imediatu ba reseita hirak-ne ebé UNTL kobra ona ne e ba iha konta bankária ofisiál, tuir kuadru lejizlasaun finanseira aplikavel - kf. al. c) n. u 1 hosi art. 9. u no n. u 2 hosi art. 49. u Estatutu nian. Prevee hela ona mós possibilidade atu reseita hirak-ne ebé destina ba atu kobre despeza ne ebé selu liuhosi instrumentu kooperasaun ho instituisaun sira seluk, henesan finansiamentu, kompartisipasaun ka parseria nian ( ) ne e tenke depozita no movimenta iha konta ofisiál projetu ne e nian rasik - kf. n. u 3 hosi art. 49. u Estatutu nian hodi kumpre, nune e, tuir rejime ba Konta Bankária Afeta, hanesan previstu iha art. u 17.º hosi LOJF nian. Tuir rejime ida-ne e, kompete mós ba Ministru Finansas, ho possibilidade atu delega ba Diretór Tezouru nian, atu kria konta ketaketak ba reseita afekta, bainhira tenke assegura katak dotasaun orsamentál hirak-ne ebé mak halo hosi konta hirak-ne e, ne e halo ba de it finalidade hirak-ne ebé mak dotasaun orsamentál ne e destina ba - kf. n. u s 1 no 2 hosi art. 17. u hosi LOJF nian. Bainhira hala o daudaun hela Auditoria ida-ne e, husu tiha ona ba Diresaun Jerál Tezouru nian atu halo aprezentasaun autorizasaun Ministériu Finansas nian ba abertura hosi UNTL hodi loke 15

17 konta bankária hirak-ne ebé konsta iha tabela 1, maibé hosi Diresaun Jerál Tezouru nian informa katak autorizasaun ne e nunka fó ba sira. Ho ida-ne e, konklui katak konta bankária hirak-ne ebé mak UNTL loke hodi atu depozita reseita públika, maske loke konta balu hodi depozita reseita hirak-ne ebé mai hosi projetu kooperasaun bilaterál nian, sein autorizasaun uluklai hosi Ministru Finansas, ne e konstitui violasaun ida ba n. u 2 no n. u 3 art. 13. u nian, ba n. u 1 no n. u 4 art. 15. u nian, no ba n. u 1 no n. u 2 art. 17. u nian, hotuhotu hosi LOJF, no mós violasaun ba al. c) n. u 1 hosi art. 9. u no ba n. u 2 no n. u 3 art. 49. u nian hoosi Estatutu UNTL nian, ne ebé aprova hosi DL n. u 16/2010, loron 20 fulan Outubru nian. Situasaun ida-ne e bele implika responsabilidade finanseira sansionatória, tuir al. d), n. u 1 art. 50. u nian, hosi Lei n. u 9/2011, loron 17 fulan Agostu nian. Responsabilidade ba situasaun ida-ne e monu ba iha membru sira hosi Konsellu Jestaun UNTL nian ne ebé identifika hela iha Kuadru n. u 2, nu udar responsável ba jestaun finanseira entidade ne e nian hanesan sira-ne ebé mak kompete, liuliu, atu superintende iha atividade kona-ba halo resebimentu ba reseita no halo ninia depózitu iha konta bankária ofisiál - kf. n. u 1 hosi art. 26. u no al. a) hosi art. 28. u Estatutu nian. Iha fatin Kontraditóriu, UNTL afirma tiha katak ( ) konta bankaria n. u , ho denominasaun Depózitu ba reseita propinas Lisensiatura nian, ne e kansela tiha ona iha inisiu tinan Depózitu ba reseita hosi propinas ba kursu Lisensiatura nian ne e hala o loro-loron no diretamente ba iha konta ofisiál UNTL nian, no ida-ne e prátika ne ebé mak hala o durante tinan 2013 tomak, maibé, la haruka dokumentu komprovativu ruma kona-ba kanselamentu konta bankária ne e nian. Kona-ba kestaun ida-ne e, Ekipa Auditoria nian husu tiha, iha loron 5 fulan Setembru 2013, dokumentu komprovativu kona-ba kanselamentu konta bankária ida-ne e nian no mós respetivu estratu bankáriu tinan 2013 nian, maibé, la fornese elementu sira-ne e, razaun tanbasá ladauk demonstra katak konta bankária ida-ne e kansela duni ona. Rekomendasaun: 2. Atu kansela tiha konta bankária hotu-hotu ne ebé la ós ofisiál hodi kumpri tuir Lei kona-ba Orsamentu no Jestaun Finanseira nian; 16

18 2.4 RESEITA NE EBÉ UNTL KOBRA TINAN KARATERIZASAUN JERÁL HOSI RESEITA UNTL NIAN Tuir kuadru hosi ninia autonomia finanseira, UNTL iha kapasidade atu hetan reseita rasik, ihane ebé inklui, liuliu reseita hirak hanesan tuirmai ne e: i) reseita mai hosi pagamentu propinas; ii) reseita mai hosi prestasaun servisu no hosi fa an publikasaun sira; iii) hosi subsidiu, subvensaun ou kompartisipasaun no; iv) reseita hosi tarifa, emolumentu, multa no penalidade ne ebé kobra ba alunu sira kf. al. c) n. u 1 hosi art. 9. u no art. u 50. u Estatutu nian. Kona-ba valór propinas nian ne ebé atu selu hosi alunu sira UNTL nian, iha-ne ebé inklui alunu sira ba lisensiatura nian no alunu sira ba mestradu no doutoramentu nian, ne e estabelese iha al. c) hosi art. u 12. u Estatutu nian, no valór ne e tenki aprova hosi responsável másimu Governu nian ba ensinu superiór, buat ne ebé mak la akontese hanesan ne e. Iha realidade, tuir informasaun ne ebé mak fó hosi Administradór Jerál UNTL nian, valór propinas nian ne ebé mak alunu sira selu iha tinan 2011 no 2012, ne e aprova ona hosi despaxu Reitór Universidade nian. Verifika hetan mós katak, pagamentu kona-ba taxa no multa lubuk ida ne ebé selu hosi alunu sira, ho ninia valór hirak-ne e aprova hosi de it Despaxu Reitór nian iha 20 Juñu Iha Tabela tuirmai ne e aprezenta taxa no multa balu ne ebé mak selu hosi alunu sira: Tabela 2 VALÓR PROPINAS, TAXA NO MULTA NE EBÉ MAK ALUNU SIRA SELU Dezignasaun Valór(usd) Períodisidade Lisensiatura no Baxarelatu Kontribuisaun ba Edifísiu 20 Selu dala ida de it Kazaku 28 Selu dala ida de it Orientasaun 5 Selu dala ida de it Propinas (Estudante normál / aktivu) 30 Kada Semestre Propinas (Estudante livre teoria) 5 Kada Semestre Mestradu - alunu timoroan sira Kontribuisaun ba Edifisiu 230 Selu dala ida de it Propinas 500 Kada Semestre Mestradu alunu estranjeiru sira Kontribuisaun ba Edifisiu 530 Selu dala ida de it Propinas 550 Kada Semestre Doutoramentu alunu timoroan sira Kontribuisaun ba Edifisiu 330 Selu dala ida de it Propinas 800 Kada Semestre Doutoramentu alunu estranjeiru sira Kontribuisaun ba Edifisiu 830 Selu dala ida de it Propinas 900 Kada Semestre Reseita sira seluk Multa tan ba atrazu halo inskrisaun 10 Kada Semestre Graduasaun 33 Selu dala ida de it Transferênsia Kursu 15 Selu dala ida de it Inskrisaun foun ba transferênsia kursu 15 Selu dala ida de it 17

19 Haree ba ida-ne e, konsidera katak, tanba laiha aprovasaun liuhosi Regulamentu ka Despaxu hosi órgaun kompetente kona-ba valór propinas nian, multa nian no taxa sira seluk nian ne ebé mak atu selu hosi alunu sira, ne e jera falta transparênsia iha prosesu ida-ne e, ne ebé favorese diskrisionariedade ka arbitrariedade iha fiksasaun montante ba valór hirak-ne e nian bainhira atu hala o pagamentu. Hosi parte seluk, valór propinas nian ne ebé pratika hosi UNTL, ne e tenke hetan aprovasaun uluklai hosi responsável másimu Governu nian ba ensinu superiór, tuir al. c) hosi art. 12. u Estatutu UNTL nian, buat ne ebé mak to o agora la akontese hanesan ne e. Iha âmbitu kontraditoriu nian, UNTL remete tiha kópia Despaxu Reitór nian n. u 68/UNTL/R/2012 Estabelesimentu Kategoria Propinas nian, iha-ne ebé inklui valór propinas nian ba mestradu no ba doutoramentu, no Despaxu Reitór nian n. u 75/UNTL/R/IV/2012 Estabelesimentu Tarifa, Emolumentu, Multa no Penalidade, respetivamente, 27 Abril nian no 20 Juñu nian iha tinan Kona-ba fiksasaun valór propinas nian ba lisensiatura, UNTL afirma tiha hanesan-ne e ( ) importante atu refere katak valór propinas ba Lisensiatura nian ne e seidauk hetan alterasaun dezde ke UNTL existe (tinan 2000), no hatutan tan katak, tanba ida-ne e,(..) laiha nesessidade atu husu aprovasaun kona-ba valór ida propinas nian, ne ebé fixa tiha ona hosi Ministériu Edukasaun no nunka hetan alterasaun dezde tempu ne ebá. Kona-ba fixasaun valór propinas ba kursu Mestradu nian no Doutoramentu nian, UNTL konfirma tiha katak ne e sai ona objetu aprovasaun nian hosi Reitór, no, refere mós iha momentu ida katak, programa hirak ne e (ba Mestradu no Doutoramentu nian) sei iha hela situasaun pendente tanba hein hela sertifikasaun hosi Ministériu Edukasaun, ne ebé inklui aprovasaun finál ba valór propinas nian ba programa hirak-ne e. Hatutan tan katak ( ) situasaun ida-ne e, ne ebé seidauk define loloos (kona-ba sertifikasaun ba kursu sira-nian) ne e mak kauza perturbasaun grave iha andamentu no finansiamentu ba kursu Mestradu no Doutoramentu nian, ne ebé kauza tiha atrazu ba ezekusaun, no ida-ne e obriga UNTL hodi halo hela retensaun ba valór osan ne ebé mak kobra tiha ona hosi estudante sira ( ), ne e hodi atu proteje estudante sira-nia direitu no atu prevene restituisaun fundus ne ebé bele kauza ipotétiku kanselamentu ba kursu hirak ne e. 18

20 Kona-ba justifikasaun ida-ne ebé mak foin transkreve daudaun iha leten ne e, kona-ba retensaun ba valór osan propinas nian ne ebé alunu-sira selu ona ba mestradu no doutoramentu nian, argumentu ne ebé mak aprezenta ne e la ós aplikável, tanba haree katak, se razaun ba ida-ne e mak atu defende alunu sira-nia interesse kazu kursu hirakne e bele kansela tiha, karik adekuadu liu mak, UNTL lalika halo lai kobransa reseita hirak-ne e ba ninia alunu-sira sein ke iha ona garantia ba sertifikasaun ne ebé mak kompete ba ida-ne e antes atu realiza kobransa ne e. Aleinde ida-ne e, kobransa propinas ba alunu-sira mestradu no doutoramentu nian sein ke valór sira propinas nian ne e aprova tiha loloos ona hosi responsável másimu Governu nian ba ensinu superiór, tuir al. c) hosi art. 12. u Estatutu UNTL nian ne e ilegál no, dala ida tan, kompromete alunu sira-nia direitu no interese. Rekomendasaun: 3. Atu haruka ba aprovasaun hosi responsável másimu Governu nian ba ensinu superiór, valór ba propinas nian ne ebé UNTL atu kobra ba ninia alunu sira, tuir termu hirak-ne ebé previstu iha Estatutu; ANÁLIZE GLOBÁL BA RESEITA NE EBÉ KOBRA TIHA ONA Hosi revizaun ne ebé mak hala o ona iha ámbitu Auditoria ida-ne e nian ba reseita hirak-ne ebé kobra tiha ona hosi UNTL, haree katak Universidade ida-ne e la halo depózitu ba iha konta bankária ofisiál totalidade reseita ne ebé mak Universidade ne e kobra ona. Iha Tabela tuirmai-ne e konsta valór hosi reseita hirak-ne ebé Auditoria ne e hetan, kona-ba tinan 2011 no 2012: Tabela 3 RESEITA UNTL NE EBÉ IDENTIFIKA LIUHOSI AUDITORIA TINAN Tipu reseita nian USD Reseita ne ebé identifika liuhosi Auditoria Propinas ba lisensiatura no baxeralatu Propinas ba mestradu no doutoramentu Kontribuisaun ba Edifísiu Taxa no Multa seluk ne ebé selu hosi alunu sira Kooperasaun Bilaterál no transferénsia hosi Tezouru Gráfika

21 INL Reseita sira seluk Total Laiha posibilidade atu verifika loloos, tantu kona-ba valór individuál nune e mós kona-ba valór globál reseita propinas nian ba mestradu no doutoramentu, reseita kontribuisaun ba edifisiu nian, nein reseita hirak hosi Gráfika no hosi INL nian ne ebé mak kobra tiha ona iha Iha reseita mai hosi kooperasaun bilaterál nian inklui mós reseita hirak-ne ebé simu hosi instituisaun sira hanesan PNUD, FAO no UNESCO, maibé, barak liu mai hosi transferénsia hosi Ministériu sira liuhosi Tezouru. Sei atu refere mós katak, haree ba frajilidade hirak-ne ebé hetan iha UNTL nia SKI, ne ebé analiza tiha ona iha Pontu 2.2 relatóriu ida ne e nian, reseita ne ebé mak kobra duni ona ne e bele bo ot liu ida ne ebé mak apresenta iha Tabela 3, tanba prosedimentu kontrolu nian ne ebé estabelese tiha ona ne e la garante kontrolu ida adekuadu ba osan públiku ne ebé simu Reseita ne ebé Depozita iha Konta Bankária Ofisiál UNTL halo tiha ona depózitu iha konta bankária ofisiál ne ebé mak Tezouru loke (konta n. u , iha BNU kf. Pontu 2.3) hanesan reseita hirak tuirmai ne e: Tabela 4 RESEITA UNTL NIAN NE EBÉ TRANSFERE BA KONTA BANKÁRIA OFISIÁL USD Data Juñu Novembru Dezembru Totál Ne e mak valór hirak-ne ebé mensiona iha Konta Jerál Estadu nian ba tinan 2011 no 2012 hanesan reseita UNTL nian. Hosi reseita totál ne ebé UNTL transfere ba konta bankária ofisiál iha 2011, ho valór USD, kuaze 46% hosi totál ida-ne e ( USD) mai hosi reseita hirak-ne ebé UNTL kobra iha tinan 2009 no Hosi totál ne ebé transfere iha 2012 ne e, USD mai hosi montante ne ebé kobra iha

22 Prosedimentu atuál kona-ba kontabilizasaun ba reseita servisu no organizmu sira Estadu nian liuhosi Ministériu Finansas, ne e bazeia únikamente ba de it depózitu no transferénsia hirakne ebé liuhosi respetiva konta bankária ofisiál. Nune e, iha situasaun hirak-ne ebé mak instituisaun sira la hatama totalidade reseita ne ebé mak sira simu ona ne e ba iha konta bankária ofisiál, entaun reseita ida-ne e la kontabiliza hosi Ministériu Finansas, hodi nune e kauza sub-avaliasaun ba reseita ne ebé mak fó sai iha Konta Jerál Estadu nian. Tanba ida-ne e mak reseita UNTL nian ida-ne ebé kontabiliza tiha ona iha konta Estadu nian to o finál terseiru trimestre 2012 ne e hatudu zero, maske Universidade kobra tiha ona reseita dezde inísiu tinan ne e nian. Apezarde UNTL halo duni transferénsia reseita propinas lisensiatura nian ba iha konta bankária ofisiál, UNTL la kumpri tuir ne ebé mak estabelese iha n. u 3 hosi art. 13.º LOJF nian no iha al. c), n. u 1, hosi art. 9.º Estatutu nian, ne ebé obriga entidade sira atu halo depózitu (ka transferénsia) imediata ba reseita ne e bainhira halo kobransa ba reseita hirak-ne e durante tinan ne e nia laran, no depozita fali reseita hirak-ne e iha konta bankária ne ebé la ós ofisiál (konta n. u , iha BNU) Reseita ne ebé La Deposita iha Konta Bankária Ofisiál Hosi totál reseita ne ebé mak verifika tiha ona no konsta iha Tabela 3 ne e, hirak-ne ebé la transfere ba iha konta bankária ofisiál, mak reseita hirak hanesan, reseita hosi propinas mestradu no doutoramentu nian, reseita hosi kontribuisaun sira ba edifisiu nian no reseita hosi taxa sira seluk no multa hirak-ne ebé alunu sira selu, no mós reseita hosi Gráfika nian no hosi INL nian. Tabela 5 RESEITA HOSI UNTL NE EBÉ LA DEPOZITA IHA KONTA BANKÁRIA OFISIÁL Tipu reseita nian Propinas ba lisensiatura no baxeralatu Propinas ba mestradu no doutoramentu Kontribuisaun ba Edifísiu Taxa no Multa sira seluk ne ebé selu hosi alunu sira Kooperasaun Bilaterál no transferénsia hosi Tezouru Gráfika INL Reseita sira seluk USD

23 Reseita hirak-ne ebé kobra tiha ona no la transfere ba konta bankária ofisiál ne e UNTL gasta maibé ida-ne e la halo parte Orsamentu no Konta Jerál Estadu nian Kf. Pontu 2.5. Atu salienta katak transferénsia hosi Ministériu sira seluk ba iha UNTL ne e liuhosi Tezouru, nune e mós transferénsia sira hosi Tezouru rasik iha exekusaun Orsamentu ba UNTL nian, ba konta n. u , iha BNU, konta ida-ne e la ós ofisiál. Reseita hirak-ne ebé mak UNTL kobra ona ne e tenke transfere kedas ba iha respetiva konta bankária ofisiál, tuir ne ebé mak estabelese iha n. u 2 no 3 hosi art. 13. u LOJF nian, no iha al. c) n. u 1 hosi art. 9. u no iha n. u 2 no 3 hosi art. 49. u Estatutu UNTL nian. Haree ba buat ne ebé mak espoin iha-ne e, iha ona violasaun ba artigu hirak-ne ebé mensiona ona iha leten no situasaun ida-ne bele implika responsabilidade finanseira sansionatória, tuir al. a) no d), n. u 1, hosi art. 50. u Lei n. u 9/2011, loron 17 fulan Agostu nian. Responsabilidade ba situasaun ida-ne e monu ba iha membru Konsellu Jestaun UNTL nian sirane ebé identifika hela iha kuadru 2, pájina 11 nian, nu udar responsável ba jestaun finanseira entidade ne e nian no monu ba ida-ne ebé mak kompete, liuliu, atu superintende iha aktividade kobransa reseita no respetivu depózitu iha konta bankária ofisiál kf. n. u 1 hosi art. 26. u no al. a) hosi art. 28. u Estatutu nian. Iha fatin kontraditóriu, UNTL afirma tiha katak ( ) transferénsia sira ba programa kooperasaun bilaterál nian ne e la ós reseita, ho perigu atu kontabiliza fali despeza sira iha orsamentu Estadu nian iha Ministériu balu no iha Fundu ba Dezenvolvimentu Kapitál Umanu nian ne ebé mak kontabiliza hotu hanesan reseita UNTL nian. Kona-ba argumentu ida-ne e, importa atu salienta katak perigu ida-ne ebé invoka iha-ne e, ninia natureza ne e oinsá, tanba, situasaun ida-ne e normál no akontese baibain iha Timor-Leste. Nune e, ita bele fó hanesan ezemplu despeza hirak-ne ebé hala o hosi ministériu oioin ho fornesimentu eletrisidade nian ne ebé mak konsidera, no loos duni, nu udar reseita Eletrisidade Timor-Leste nian (Diresaun Jerál Eletrisidade nian), ka hanesan mós, pagamentu hirak-ne ebé halo hosi Ministériu balu kona-ba alugér Sentru Konvensaun Dili nian no ida-ne e sai hanesan reseita Ministériu Turizmu nian. Hosi parte seluk, parese ke UNTL lahatene kona-ba rejime ba konta bankária afeta ne ebé previstu iha LOJF, no ne ebé destina duni hodi halo depózitu ba reseita hirak-ne ebé atu uza iha finansiamentu ba projetu hirak-ne ebé espesifiku. Hanesan-ne e, ita repete hikas fali saida mak afirma tiha ona iha Relatu Auditoria nian katak despeza no reseita públika hotu-hotu ne ebé mak ninia jestaun halo hosi UNTL, 22

24 independentemente hosi ninia orijen, tenke movimenta liuhosi konta bankária ofisiál, tuir termu previstu iha LOJF no iha Estatutu UNTL nian. Tuir mai, atu dehan katak, hosi valór totál reseita nian, hirak-ne ebé kobra tiha ona no la transfere ba iha konta bankária ofisiál, ne ebé aprezenta iha Tabela 5 (pájina 21 Relatóriu ida-ne e nian), valór hirak-ne e la depozita iha kualkér konta bankária, no UNTL rai-hela de it iha kaixa no gasta diretamente bainhira halo tiha ona kobransa. Ita koalia daudaun kona-ba osan valór USD no USD, kona-ba reseita ne ebé kobra tiha ona, respetivamente, iha tinan 2011 no Bainhira la halo depózitu iha konta bankária, ba totalidade reseita hirak-ne ebé kobra tiha ona ne e, halo hodi eziste akumulasaun montante boot iha kaixa, no ida-ne e kontra ona prinsípiu hirak-ne ebé elementár liu ba kontrolu internu nian, ne ebé hamosu risku boot ba akontesimentu hanesan dezviu no lakon osan públiku. Rekomendasaun: 4. Atu halo depózitu loroloron no halo hotu kedas ba reseita hirak-ne ebé kobra tiha ona ne e ba iha konta bankária ofisiál, tuir termu hirak ne ebé dispoin iha Lei ba Orsamentu no Jestaun Finanseira no iha Estatutu UNTL nian rasik; Saldu iha Kaixa UNTL hala o kobransa osan montante boot, no realiza kuaze totalidade pagamentu hirak-ne ebé sira selu ne e, selu diretu ho osan (em espécie / numeráriu). Tanba ne e, mantein osan ho montante boot iha kaixa, la liuhosi Orsamentu nein hosi Konta Jerál Estadu nian, rai-hela de it valór osan hirak-ne e iha kofre, hanesan refere tiha dala barak ona iha Relatóriu ida-ne e. Iha tinan 2011 no 2012, saldu osan ne ebé rai-hela iha kaixa mak hanesan tuirmai ne e: Tabela 6 SALDU OSAN IHA KAIXA, IHA KADA FULAN USD Tinan Jan Fev Mar Abr Mai Jun Jul Ago Set Out Nov Dez

TRIBUNAL DE RECURSO Câmara de Contas

TRIBUNAL DE RECURSO Câmara de Contas TRIBUNAL DE RECURSO Câmara de Contas PLANU BA ASAUN ANUÁL - 2016 TRIBUNÁL BA REKURSU Kámara ba Kontas OBS: Favor refere ba versaun orijinál iha lia-portugés; Dokumentu ida-ne e tradús ba lia-tetun hosi:

Leia mais

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN SISTEMA JUDISIÁL SUBMISAUN: EZBOSU LEI IMPRENSA VERSAUN DAHULUK

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN SISTEMA JUDISIÁL SUBMISAUN: EZBOSU LEI IMPRENSA VERSAUN DAHULUK JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN SISTEMA JUDISIÁL SUBMISAUN: EZBOSU LEI IMPRENSA VERSAUN DAHULUK BA PARLAMENTU NASIONÁL REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE (RDTL) 2014 Lia-makloken

Leia mais

SUMÁRIO. Série I, N. 38. Jornal da República. Quarta-Feira, 3 de Outubro de 2018 $ 1.00 PUBLICAÇÃO OFICIAL DA REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR - LESTE

SUMÁRIO. Série I, N. 38. Jornal da República. Quarta-Feira, 3 de Outubro de 2018 $ 1.00 PUBLICAÇÃO OFICIAL DA REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR - LESTE Quarta-Feira, 3 de Outubro de 201 Série I, N. 3 $ 1.00 PUBLICAÇÃO OFICIAL DA REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR - LESTE SUMÁRIO COMMISÃO NACIONAL DE ELEIÇÕES : Deliberasaun CNE 23/IX/201 Aprovasaun Rezultadu

Leia mais

Komentáriu Ba Diresaun Jerál Estatístika - Ministériu Finansa Timor-Leste. Kestionariu Peskiza ba Atividade Negósiu 2015 Nian.

Komentáriu Ba Diresaun Jerál Estatístika - Ministériu Finansa Timor-Leste. Kestionariu Peskiza ba Atividade Negósiu 2015 Nian. La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Dom Alberto Ricardo, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel : +670 332 1040 Email: laohamutuk@gmail.com Website:www.laohamutuk.org Komentáriu

Leia mais

REZUMU ANÁLIZE JURÍDIKU

REZUMU ANÁLIZE JURÍDIKU REZUMU ANÁLIZE JURÍDIKU 20 Marsu 2018 AJAR no JU,S KESTAUN PRINSIPÁL Prinsípiu orientadór Autonomia Eskola Lian (literásia no instrusaun) Alunu ho nesesidade edukativa espesiál (NEE) Dezafiu barak relasiona

Leia mais

REJIME ATU REGULA NA IN BA BENS IMÓVEIS NE EBÉ LAIHA DISPUTA

REJIME ATU REGULA NA IN BA BENS IMÓVEIS NE EBÉ LAIHA DISPUTA REJIME ATU REGULA NA IN BA BENS IMÓVEIS NE EBÉ LAIHA DISPUTA Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste, iha artigu 54. 0 hametin ona katak sidadaun Timor oan hotu-hotu iha direitu atu sai na in privadu

Leia mais

IV GOVERNO CONSTITUCIONAL SECRETARIA DE ESTADO DO CONSELHO DE MINISTROS... KOMUNIKADU BA IMPRENSA

IV GOVERNO CONSTITUCIONAL SECRETARIA DE ESTADO DO CONSELHO DE MINISTROS... KOMUNIKADU BA IMPRENSA IV GOVERNO CONSTITUCIONAL SECRETARIA DE ESTADO DO CONSELHO DE MINISTROS... KOMUNIKADU BA IMPRENSA Sorumutu Konsellu Ministru loron 16 fulan Marsu tinan 2011 Konsellu Ministru hala o sorumutu iha kuarta-feira,

Leia mais

KONVENSAUN INTERNASIONÁL KONA-BA DIREITU EKONÓMIKU, SOSIÁL NO KULTURÁL

KONVENSAUN INTERNASIONÁL KONA-BA DIREITU EKONÓMIKU, SOSIÁL NO KULTURÁL KONVENSAUN INTERNASIONÁL KONA-BA DIREITU EKONÓMIKU, SOSIÁL NO KULTURÁL KONVENSAUN INTERNASIONÁL KONA-BA DIREITU EKONÓMIKU, SOSIÁL NO KULTURÁL Tradusaun La Ofisial KONVENSAUN INTERNASIONÁL KONA-BA DIREITU

Leia mais

PM timoroan husu realizmu iha planeamentu ba Orsamentu Estadu 2017 nian

PM timoroan husu realizmu iha planeamentu ba Orsamentu Estadu 2017 nian http://noticias.sapo.tl/tetum/info/artigo/1474640.html PM timoroan husu realizmu iha planeamentu ba Orsamentu Estadu... 10/16/2016 5:50 PM PM timoroan husu realizmu iha planeamentu ba Orsamentu Estadu

Leia mais

Número Extraordinário

Número Extraordinário Quarta-Feira, 12 de Fevereiro de 2014 Série I, N. 6 A $ 1.50 PUBLICAÇÃO OFICIAL DA REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR - LESTE Número Extraordinário SUMÁRIO GOVERNO : Decreto do Governo n.º 1/2014 de 12 de

Leia mais

OGE 2018 : BAZE LEGAL, MONTANTE, FONTES, FOKUS EXECUCAO, ALOKASAUN SEITORAL. Mericio Juvinal dos Reis AKARA (Secretario Estado Comunicacao Social)

OGE 2018 : BAZE LEGAL, MONTANTE, FONTES, FOKUS EXECUCAO, ALOKASAUN SEITORAL. Mericio Juvinal dos Reis AKARA (Secretario Estado Comunicacao Social) OGE 2018 : BAZE LEGAL, MONTANTE, FONTES, FOKUS EXECUCAO, ALOKASAUN SEITORAL Mericio Juvinal dos Reis AKARA (Secretario Estado Comunicacao Social) 7/11/2018 1 BAZE LEGAL 7/11/2018 2 1 1. Lei Orsamentu,

Leia mais

Ekipa dezenvolve Kualifikasaun. Esperensia Dezenvolve Kualifikasaun Nasional no Kursu area Servisu Sosiàl Nivel de Juñu 2017

Ekipa dezenvolve Kualifikasaun. Esperensia Dezenvolve Kualifikasaun Nasional no Kursu area Servisu Sosiàl Nivel de Juñu 2017 Ekipa dezenvolve Kualifikasaun Esperensia Dezenvolve Kualifikasaun Nasional no Kursu area Servisu Sosiàl Nivel 3 29 de Juñu 2017 Introdusaun Servisu Sosiál Nivel III a) Prosesu dezenvolve kursu b) Objetivu

Leia mais

REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE PARLAMENTU NASIONAL

REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE PARLAMENTU NASIONAL REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE PARLAMENTU NASIONAL ESTATUTU KONA BA GRUPU FETO PARLAMENTAR TIMOR-LESTE NIAN Halo alterasaun iha loron 12 fulan Marsu tinan 2008 Sei konsidera ba buat ne ebé mak hakerek

Leia mais

REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE GABINETE DO PRIMEIRO-MINISTRO DISKURSU HOSI SUA EXCELENCIA PRIMEIRU MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMÃO

REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE GABINETE DO PRIMEIRO-MINISTRO DISKURSU HOSI SUA EXCELENCIA PRIMEIRU MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMÃO REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE GABINETE DO PRIMEIRO-MINISTRO DISKURSU HOSI SUA EXCELENCIA PRIMEIRU MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMÃO SEMINÁRIU HO OKASIAUN KONA BA INFORMASAUN 2 Jullu 2009 1 Ha u hakarak

Leia mais

Jornal da República DECRETO-LEI N.º 25/2015. DEKRETU-LEI N. u 25/2015. de 5 de Agosto. iha loron 5 fulan Agostu

Jornal da República DECRETO-LEI N.º 25/2015. DEKRETU-LEI N. u 25/2015. de 5 de Agosto. iha loron 5 fulan Agostu DECRETO-LEI N.º 25/2015 de 5 de Agosto DEKRETU-LEI N. u 25/2015 iha loron 5 fulan Agostu QUE CRIA O CONSELHO DE IMPRENSA E APROVA O SEU ESTATUTO NE EBÉ KRIA NO APROVA KONSELLU IMPRENSA NO NINIA ESTATUTU

Leia mais

Relatóriu husi Grupu Serbisu kona-ba Revizaun Periódika Universál*

Relatóriu husi Grupu Serbisu kona-ba Revizaun Periódika Universál* Versaun Avansada Distr. Jerál 9 Marsu 2017 A/HRC/34/11/Add.1 Orijinál: Lia-Inglés Tradusaun iha Tetum la ofisial Konsellu Direitus Umanus Sesaun-34 27 Fevereiru-24 Marsu 2017 Item Ajenda 6 Revizaun Periódika

Leia mais

PARTE A: TROKA SUBSTANTIVA ALTERASAUN BA DEKRETU-LEI N. 3/2015, loron-15 fulan-janeiru

PARTE A: TROKA SUBSTANTIVA ALTERASAUN BA DEKRETU-LEI N. 3/2015, loron-15 fulan-janeiru PARTE A: TROKA SUBSTANTIVA ALTERASAUN BA DEKRETU-LEI N. 3/2015, loron-15 fulan-janeiru Alterasaun 2018 Decreto-Lei 3/2015 DL CNB Observasaun Jurídiku Art 2, n. 2 (âmbito de aplicação) Foun Regula escola

Leia mais

Seja um bom cidadão, seja um novo herói para a nossa Nação Política e Estrategia do Investimento Fundo Petrolífero

Seja um bom cidadão, seja um novo herói para a nossa Nação Política e Estrategia do Investimento Fundo Petrolífero Seja um bom cidadão, seja um novo herói para a nossa Nação Política e Estrategia do Investimento Fundo Petrolífero Ministério das Finanças Dili, dia 27 de Outubro de 2016 Tópikus Aprezentasaun 1. Objetivu

Leia mais

Instituisaun Mídia Profisionál no Rekursu Jornalista iha Timor-Leste

Instituisaun Mídia Profisionál no Rekursu Jornalista iha Timor-Leste Relatóriu Rezultadu Levantamentu Nasionál: Instituisaun Mídia Profisionál no Rekursu Jornalista iha TimorLeste Relatóriu CI Nú. 01, 10 Maiu 2017 Website: www.conselhoimprensa.tl 2017 Konteúdu sira 1. Introdusaun

Leia mais

Sertifikadu Investidór Certificado de Investidor. Kestionáriu Questionário

Sertifikadu Investidór Certificado de Investidor. Kestionáriu Questionário Sertifikadu Investidór Certificado de Investidor Kestionáriu Questionário -Favor, hatan pergunta tuir mai ne e- Karik ita iha dúvida ruma hodi, halo favor kontaktu TradeInvest hodi hetan klarifikasaun.

Leia mais

Manual Boa-Governasaun. Provedoria Direitus Humanus no Justisa

Manual Boa-Governasaun. Provedoria Direitus Humanus no Justisa Manual Boa-Governasaun Provedoria Direitus Humanus no Justisa Dili, Jullu 2016 Provedoria Direitus Humanus no Justisa Manual Boa-Governasaun KUALIDADE PRESTASAUN SERVISU BA PÚBLIKU DI AK LIU HO BOA GOVERNASAUN

Leia mais

La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu

La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua. D. Alberto Ricardo, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 3321040 no +670 77234330, email: laohamutuk@gmail.com Website: www.laohamutuk.org

Leia mais

Lei Fundu Minarai nian

Lei Fundu Minarai nian Pagina 1 Lei Fundu Minarai nian Tradusaun la os ofisial Lei ida ne e estabelese ba Fundu Minarai nian, atu hodi kumpre lei nebé hakerek tiha ona iha Konstituisaun Repúblika, Artigu 139. o. Tuir lei nebé

Leia mais

Favor revee hikas projesaun husi reseita no despeza total bainhira ita-boot halo revizaun ba Orsamentu Jerál Estadu ba tinan 2015.

Favor revee hikas projesaun husi reseita no despeza total bainhira ita-boot halo revizaun ba Orsamentu Jerál Estadu ba tinan 2015. La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua dos Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 332 1040 Mobile: +670 7734 8703 Email: info@laohamutuk.org Website:

Leia mais

Série I, N. 42 SUMÁRIO. Jornal da República. Quarta-Feira, 23 de Novembro de 2011 $ 1.00 DIPLOMA MINISTERIAL NO. 23/ 2011.

Série I, N. 42 SUMÁRIO. Jornal da República. Quarta-Feira, 23 de Novembro de 2011 $ 1.00 DIPLOMA MINISTERIAL NO. 23/ 2011. Quarta-Feira, 23 de Novembro de 2011 Série I, N. 42 $ 1.00 SUMÁRIO MINISTÉRIO DA JUSTIÇA: DIPLOMA MINISTERIAL NO. 23/ 2011 de 23 de Novembro...5453 DIPLOMA MINISTERIAL NO. 23/ 2011 de 23 de Novembro O

Leia mais

LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 5 JOVEN SIRA HO DEFISIENSIA

LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 5 JOVEN SIRA HO DEFISIENSIA LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 5 JOVEN SIRA HO DEFISIENSIA UNITED NATIONS DEVELOPMENT GROUP ASIA AND THE PACIFIC for more information or to request another copy

Leia mais

Reforma Polísia no Jéneru

Reforma Polísia no Jéneru Nota Prátika 2 Pakote Informasaun kona-ba Jéneru no SSR Reforma Polísia no Jéneru KONTEÚDU Tanba sá mak jéneru importante ba reforma polísia? Oinsá jéneru bele integra ba reforma polísia nian? Dezafiu

Leia mais

Avó Me ar. Tuir imi-nia hanoin, Sandrina tenke halo saida atu ajuda nia avó?

Avó Me ar. Tuir imi-nia hanoin, Sandrina tenke halo saida atu ajuda nia avó? Avó Me ar Autora: Rosa de Sousa no Teresa Madeira Ilustradór: Edi Mario. D. de Carvalho Tuir imi-nia hanoin, Sandrina tenke halo saida atu ajuda nia avó? Baibain iha fulan ida dala ida Sentru Saúde organiza

Leia mais

DISKURSU EXSELÊNSIA PRIMEIRU-MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMÃO IHA OKASIAUN SESAUN PLENÁRIA EXTRAORDINÁRIA DISKUSAUN NO VOTASAUN IHA JENERALIDADE BA

DISKURSU EXSELÊNSIA PRIMEIRU-MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMÃO IHA OKASIAUN SESAUN PLENÁRIA EXTRAORDINÁRIA DISKUSAUN NO VOTASAUN IHA JENERALIDADE BA DISKURSU SUA EXSELÊNSIA PRIMEIRU-MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMÃO IHA OKASIAUN SESAUN PLENÁRIA EXTRAORDINÁRIA DISKUSAUN NO VOTASAUN IHA JENERALIDADE BA PROPOSTA LEI NO. 15/III (3) GOVERNU NE EBÉ PROSEDE

Leia mais

Jornal da República DIPLOMA MINISTERIAL N.º 47/2017 DIPLOMA MINISTERIAL N.º 47/2017. de 2 de Agosto. de 2 de Agosto

Jornal da República DIPLOMA MINISTERIAL N.º 47/2017 DIPLOMA MINISTERIAL N.º 47/2017. de 2 de Agosto. de 2 de Agosto DIPLOMA MINISTERIAL N.º 47/2017 DIPLOMA MINISTERIAL N.º 47/2017 de 2 de Agosto REGULAMENTO SOBRE OS PROCEDIMENTOS DE CONSULTA PÚBLICA E REQUISITOS DURANTE O PROCESSO DE AVALIAÇÃO AMBIENTAL de 2 de Agosto

Leia mais

Regulamenta atividades fiskalizasaun, observasaun no kobertura mediátika ba eleisaun Deputadus Parlamentu Nasional

Regulamenta atividades fiskalizasaun, observasaun no kobertura mediátika ba eleisaun Deputadus Parlamentu Nasional Dekretu do Governu n. 17/2017, de 12 Maiu Regulamenta atividades fiskalizasaun, observasaun no kobertura mediátika ba eleisaun Deputadus Parlamentu Nasional Realiza eleisaun ida ne ebé livre no justa signifika

Leia mais

Komentáriu Sosiedade Sivíl ba Enkontru Parseiru Dezenvolvimentu Timor-Leste iha Setór Ekonomia. 6 Juñu Konteúdu.

Komentáriu Sosiedade Sivíl ba Enkontru Parseiru Dezenvolvimentu Timor-Leste iha Setór Ekonomia. 6 Juñu Konteúdu. Komentáriu Sosiedade Sivíl ba Enkontru Parseiru Dezenvolvimentu Timor-Leste iha 2015 Setór Ekonomia 6 Juñu 2015 Konteúdu Introdusaun... 1 Rendimentu petróleu no gas sei kontinua tun.... 2 Osan Mina-rai

Leia mais

Submisaun ba Komisaun A Parlamentu Nasionál Repúblika Demokrátika de Timor-Leste

Submisaun ba Komisaun A Parlamentu Nasionál Repúblika Demokrátika de Timor-Leste La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua dos Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 332 1040 Mobile: +670 7734 8703 Email: info@laohamutuk.org Website:

Leia mais

Reprezentante Espesial Sekretáriu-Jeral Nasoins Unidas nian ba Timor- Leste no Primeiru Ministru Repúblika Demokrátika Timor-Leste;

Reprezentante Espesial Sekretáriu-Jeral Nasoins Unidas nian ba Timor- Leste no Primeiru Ministru Repúblika Demokrátika Timor-Leste; Aranju kona-ba restaurasaun no manutensaun seguransa públika iha Timor-Leste no kona-ba asisténsia ba reforma, re-estruturasaun no rekonstrusaun Polisia Nasionál Timor-Leste nian (PNTL) no Ministériu Interior

Leia mais

REGULAMENTU KAMPAÑA ELEITORÁL

REGULAMENTU KAMPAÑA ELEITORÁL Decreto do Governo n. 18/2017, de 12 de Maio REGULAMENTU KAMPAÑA ELEITORÁL Liu husi kampaña eleitorál, partidu polítiku, koligasaun partidária no konkorentes sira ba eleisaun ba membru deputadu parlamentu

Leia mais

1. Ha'u halo ona alerta katak investimentu daudaun nian labele sakrifika dezenvolvimentu aban-bainrua nian.

1. Ha'u halo ona alerta katak investimentu daudaun nian labele sakrifika dezenvolvimentu aban-bainrua nian. MENSAJEN HOSI PREZIDENTE REPÚBLIKA TIMOR-LESTE, TAUR MATAN RUAK, BA PARLAMENTU NASIONÁL HO FUNDAMENTUS KONA-BA NIA VETU BA ORSAMENTU JERÁL ESTADU 2016 NIAN (Dekretu hosi Parlamentu Nasionál nr. 20/III,

Leia mais

Conselho de Imprensa. Matadalan hodi interpreta Kode Étika Jornalítika nebe aprova ona husi Regulamentu Administrativu n. u 1/2017, 13 de Janeiro

Conselho de Imprensa. Matadalan hodi interpreta Kode Étika Jornalítika nebe aprova ona husi Regulamentu Administrativu n. u 1/2017, 13 de Janeiro Conselho de Imprensa Matadalan hodi interpreta Kode Étika Jornalítika nebe aprova ona husi Regulamentu Administrativu n. u 1/2017, 13 de Janeiro Díli, Loron 13, fulan Janeiru tinan 2017 Conselho de Imprensa

Leia mais

Relatorio ba Comissaun C Parlamento nian kona ba TSP II nia Missaun

Relatorio ba Comissaun C Parlamento nian kona ba TSP II nia Missaun Relatorio ba Comissaun C Parlamento nian kona ba TSP II nia Missaun Saida mak TSP? TSP nia significado mak Programa ba Tulun Transisaun (Transition Support Program - TSP) programa ida neebe Governo fo

Leia mais

INFORMASUN KONA-BA POLÍTIKA RAI

INFORMASUN KONA-BA POLÍTIKA RAI INFORMASUN KONA-BA POLÍTIKA RAI Dezembru 2016 KONKLUZAUN XAVE HOSI LEVANTAMENTU KONA-BA ASESU BA RAI, SEGURANSA POSE NO KONFLÍTU KONA- BA RAI IHA TIMOR-LESTE munisípiu programa munisípiu la'o s programa

Leia mais

9 \1.?9 DEBATE age 2016 ~ INTERVENCAO INICIAL BANCADA FRETILIN

9 \1.?9 DEBATE age 2016 ~ INTERVENCAO INICIAL BANCADA FRETILIN :;L - \ Q.. -?..Di5 9 \1.?9 DEBATE age 2016 ~ INTERVENCAO INICIAL BANCADA FRETILIN ME~TAR Obrigado e muito Bom dia Sr. Presidente Parlamento Nacional e Caros Colegas Deputados, Sr. Primeiro Ministro ho

Leia mais

Komponente PTM. Efeitu hosi Projetu Tasi Mane ba ekonomia no povu nia moris. Impaktu TMP ba sosio-ambiental. Projetu infrastrutura Petróleu Tasi Mane

Komponente PTM. Efeitu hosi Projetu Tasi Mane ba ekonomia no povu nia moris. Impaktu TMP ba sosio-ambiental. Projetu infrastrutura Petróleu Tasi Mane Enkontru Públiku Efeitu hosi Projetu Tasi Mane ba ekonomia no povu nia moris Projetu infrastrutura Petróleu Tasi Mane TL hahú servisu ba korredór petróleu Tasi Mane iha 2010. Inklui iha Planu Estratéjiku

Leia mais

INTERVENSAUN BA PLENÁRIA EXTRAORDINÁRIA IHA PARLAMENTU NASIONAL KONA BA APRESIASAUN FOUN DEKRETO PARLAMENTU NASIONAL Nº20/III - OGE 2016

INTERVENSAUN BA PLENÁRIA EXTRAORDINÁRIA IHA PARLAMENTU NASIONAL KONA BA APRESIASAUN FOUN DEKRETO PARLAMENTU NASIONAL Nº20/III - OGE 2016 INTERVENSAUN BA PLENÁRIA EXTRAORDINÁRIA IHA PARLAMENTU NASIONAL KONA BA APRESIASAUN FOUN DEKRETO PARLAMENTU NASIONAL Nº20/III - OGE 2016 Parlamentu Nasional 8 de Janeiru de 2015 Sua Eselénsia Sr Prezidenti

Leia mais

PRESIDÊNCIA DA REPÚBLICA GABINETE DO PRESIDENTE

PRESIDÊNCIA DA REPÚBLICA GABINETE DO PRESIDENTE PRESIDÊNCIA DA REPÚBLICA GABINETE DO PRESIDENTE Alokusaun Sua Exlensia Prezidenti Repúblika Kay Rala Xanana Gusmão, ba Konferensia Timor-Leste ho Parseirus Dezenvolvimentu Hotel Timor, 4 Abril 2006 Exelensia

Leia mais

Jornal da República DIPLOMA MINISTERIAL N.º 45 /2017 DIPLOMA MINISTERIAL N.º 45 /2017. de 2 de Agosto. de 2 de Agosto

Jornal da República DIPLOMA MINISTERIAL N.º 45 /2017 DIPLOMA MINISTERIAL N.º 45 /2017. de 2 de Agosto. de 2 de Agosto DIPLOMA MINISTERIAL N.º 45 /2017 de 2 de Agosto REGULAMENTO RELATIVO AO ESTATUTO E REGRAS DE PROCEDIMENTOS PARA A COMISSÃO DE AVALIAÇÃO PARA A GESTÃO DO PROCESSO DE AVALIAÇÃO AMBIENTAL PARA PROJETOS DA

Leia mais

Jose Neves Samalarua

Jose Neves Samalarua Jose Neves Samalarua Nudár Eis komisáriu KAK ita-boot hili dalan atu sai husi Komisáriu KAK hodi sai hanesan kandidatu PR ba eleisaun ida ne'e. Ha u hakarak atu husu, saida mak sai hanesan motivasaun prinsipál

Leia mais

Observasaun Preliminariu KKFP kona ba Orsamento Geral do Estado 2009

Observasaun Preliminariu KKFP kona ba Orsamento Geral do Estado 2009 Konsellu Konsultivo Fundu Petroliferu (KKFP) Observasaun Preliminariu KKFP kona ba Orsamento Geral do Estado 2009 Komisaun C, Dezembro 2008 Apresenta husi :Ekipa KKFP Asunto mak atu koalia Rendimento Sustentavel

Leia mais

MINISTÉRIO DA JUSTIÇA. Consulta Pública. Anteprojekto de Lei estabelese Regime Espesial hodi Define Titularidade ba Bens Imoveis (Lei de Terras)

MINISTÉRIO DA JUSTIÇA. Consulta Pública. Anteprojekto de Lei estabelese Regime Espesial hodi Define Titularidade ba Bens Imoveis (Lei de Terras) Consulta Pública Anteprojekto de Lei estabelese Regime Espesial hodi Define Titularidade ba Bens Imoveis (Lei de Terras) ONZE CAPÍTULOS: ESTRUTURA -OBJECTO E DEFINIÇÕES -DISPOSIÇÕES GERAIS -POSSE -USUCAPIÃO

Leia mais

Reservado ao BNCTL Rezenrvadu ba BNCTL

Reservado ao BNCTL Rezenrvadu ba BNCTL Reservado ao BNCTL Rezenrvadu ba BNCTL Ficha de Abertura de Cliente Fixa ba Loke Konta Pessoa Singular / Empresário em Nome Individual Ema-singulár/Emprezáriu hodi naran individual Formulário BNCTL-FACPS-16

Leia mais

DEKLARASAUN UNIVERSÁL DIREITUS UMANUS NIAN

DEKLARASAUN UNIVERSÁL DIREITUS UMANUS NIAN DEKLARASAUN UNIVERSÁL DIREITUS UMANUS NIAN Adota no haklaken tuir Rezolusaun 217 (III) Loron 10 fulan Dezembru, tinan 1948 Asembleia Jerál Nasoens Unidas Nian PREÁMBULU Konsidera katak rekoñesimentu ba

Leia mais

Liufali tan ITIE nian. Modelo transparência Timor-Leste nian

Liufali tan ITIE nian. Modelo transparência Timor-Leste nian REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE GABINETE DO PRIMEIRO-MINISTRO ALOCUÇÃO SUA EXCELÊNCIA PRIMEIRO-MINISTRO KAY RALA XANANA GUSMÃO NIAN IHA OCASIÃO SESSÃO ABERTURA CONFERÊNCIA REGIONAL KONA-BA INICIATIVA

Leia mais

RELATORIU BA FULAN TOLU NIAN FUNDU PETROLEU TIMOR - LESTE. Ba fulan tolu remata iha 30 Setembru Apresenta ba Ministra Plano no Finansas

RELATORIU BA FULAN TOLU NIAN FUNDU PETROLEU TIMOR - LESTE. Ba fulan tolu remata iha 30 Setembru Apresenta ba Ministra Plano no Finansas RELATORIU BA FULAN TOLU NIAN FUNDU PETROLEU TIMOR - LESTE Ba fulan tolu remata iha 30 Setembru 2006 Apresenta ba Ministra Plano no Finansas Husi Autoridade Bankaria no PagamentusTimor-Leste nian INTRODUSAUN

Leia mais

La o Hamutuk Institute Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Pergunta Taur Matan Ruak Francisco Guterres Lu-Olo

La o Hamutuk Institute Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Pergunta Taur Matan Ruak Francisco Guterres Lu-Olo La o Hamutuk Institute Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 332 1040 email: info@laohamutuk.org Website: www.laohamutuk.org Dili,

Leia mais

AVALIASAUN BA SETÓR PRIVADU (SUMÁRIU)

AVALIASAUN BA SETÓR PRIVADU (SUMÁRIU) Estratejia Parseria País: Timor-Leste, tinan 2011 2015 AVALIASAUN BA SETÓR PRIVADU (SUMÁRIU) A. Barreira sira-ne ebé Setór Privadu Enfrenta 1. Timor-Leste ninia setór privadu iha faze sira inisiál ba dezenvolvimentu

Leia mais

Matadalan ba Orsamentu

Matadalan ba Orsamentu REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE Matadalan ba Orsamentu 2013 Sai sidadaun diak, sai heroi diak ba ita nia nasaun Introdusaun Sai sidadaun ida-ne ebé di ak, mak sai mós eroi foun ba ita-nia nasaun hanesan

Leia mais

INSTITUTO DE PETRÓLEO E GEOLOGIA DE TIMOR-LESTE, I.P. [TIMOR-LESTE INSTITUTE OF PETROLIU AND GEOLOGY] Dekreto Lei Numeru.

INSTITUTO DE PETRÓLEO E GEOLOGIA DE TIMOR-LESTE, I.P. [TIMOR-LESTE INSTITUTE OF PETROLIU AND GEOLOGY] Dekreto Lei Numeru. DRAFT LEI TRADUSAUN TETUM REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE SECRETARIA DE ESTADO DOS RECURSOS NATURAIS Rua Dom Aleixo Corte Real, Fomento Mandarin Dili Timor-Leste Telefone: +670 333 1089 ESBOSU LEI

Leia mais

La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu

La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Mártires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel:+670-331040 or +670-7734330 (mobile) email: laohamutuk@gmail.com Website:

Leia mais

EPS Servisus móveis (App) manual

EPS Servisus móveis (App) manual Apoio simulasaun kalkulu ba aposentadoria EPS Servisus móveis (App) manual 2015. 10. 외국인력국 외국인보험 교육팀 Tempo Ⅰ. Registra liu husi download applikasaun 1 Ⅱ. EPS Servisus Móveis (App) oinsa atu uja 2 1. Halo

Leia mais

Orsamentu Estadu 2012

Orsamentu Estadu 2012 REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE Matadalan Sidadaun Ida ba Orsamentu Estadu 2012 iha Repúblika Democrátika Timor-Leste Adeus Konfliktu, Benvindu Desenvolvimentu Introdusaun Lei Orgániku Ministériu

Leia mais

Jornal da República. funcione como efectivo elo de ligação entre o Estado, a Sociedade Civil e os Parceiros de Desenvolvimento.

Jornal da República. funcione como efectivo elo de ligação entre o Estado, a Sociedade Civil e os Parceiros de Desenvolvimento. funcione como efectivo elo de ligação entre o Estado, a Sociedade Civil e os Parceiros de Desenvolvimento. ne ebé refere, kontestu izolamentu ne e mós fo dalan ba interdependénsia (depende ba malu) entre

Leia mais

Dezenvolvimentu projetu infrastrutura sira no dezafiu ba implementasaun Lisensamentu ambientál iha Timor-Leste.

Dezenvolvimentu projetu infrastrutura sira no dezafiu ba implementasaun Lisensamentu ambientál iha Timor-Leste. An edited version of this paper will be published in the forthcoming proceedings of the 2017 Conference of the Timor-Leste Studies Association. Dezenvolvimentu projetu infrastrutura sira no dezafiu ba

Leia mais

Timor-Leste MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO. Mais e melhor intervenção local das Organizações da Sociedade Civil

Timor-Leste MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO. Mais e melhor intervenção local das Organizações da Sociedade Civil MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor-Leste DCI-NSAPVD//3-8 Mais e melhor intervenção local das Organizações da Sociedade Civil Halo intervensaun lokál husi Organizasaun husi Sosiedade Sivil sai barak

Leia mais

VERSÃO EXPERIMENTAL BA JORNAL PARLAMENTO NACIONAL TIMOR-LESTE

VERSÃO EXPERIMENTAL BA JORNAL PARLAMENTO NACIONAL TIMOR-LESTE VERSÃO EXPERIMENTAL BA JORNAL PARLAMENTO NACIONAL TIMOR-LESTE Segunda-feira, 10 de Fevereiro de 2014 I. Série Número III LEGISLATURA 2. a SESSÃO LEGISLATIVA ANO LEGISLATIVO (2013 2014) SORUMUTU PLENÁRIA,

Leia mais

Jornal da República. Quarta-Feira, 26 de Junho de 2019 SUMÁRIO

Jornal da República. Quarta-Feira, 26 de Junho de 2019 SUMÁRIO Quarta-Feira, 26 de Junho de 2019 Série I, N. 25 $ 2.25 PUBLICAÇÃO OFICIAL DA REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR - LESTE SUMÁRIO GOVERNO : Resolução do Governo N.º 21 / 2019 de 26 de Junho Resolução sobre

Leia mais

REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE GABINETE DO PRIMEIRO-MINISTRO

REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE GABINETE DO PRIMEIRO-MINISTRO REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE GABINETE DO PRIMEIRO-MINISTRO ALOKUSAUN SUA EXCELÊNCIA PRIMEIRO-MINISTRO KAY RALA XANANA GUSMÃO NIAN IHA OKASIAUN BA TOMADA DE POSSE FUNCIONÁRIOS PÚBLICOS FOUN 01 Jullu

Leia mais

Submisaun ba Departamentu Area Protejidu Sekretariadu Estadu Floresta, RDTL. 26 Marsu 2013

Submisaun ba Departamentu Area Protejidu Sekretariadu Estadu Floresta, RDTL. 26 Marsu 2013 La o Hamutuk Timor-Leste Institute for Development Monitoring and Analysis Rua dos Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 3321040 Mobile: +670 77348703 Email: info@laohamutuk.org Website:

Leia mais

República Democrática de Timor-Leste Ministério da Agricultura e Pescas. Tékniku Kuda Fehuk Midar Ne ebé Di ak

República Democrática de Timor-Leste Ministério da Agricultura e Pescas. Tékniku Kuda Fehuk Midar Ne ebé Di ak República Democrática de Timor-Leste Ministério da Agricultura e Pescas Tékniku Kuda Fehuk Midar Ne ebé Di ak 2013 Nota: Informasaun iha lívru ida ne e hanesan matadalan jerál ba prátika kuda fehuk midar

Leia mais

RELATORIU BA FULAN TOLU NIAN FUNDU PETROLEU TIMOR - LESTE. Ba fulan tolu remata iha 31 Dezembru Apresenta ba Ministra Plano no Finansas

RELATORIU BA FULAN TOLU NIAN FUNDU PETROLEU TIMOR - LESTE. Ba fulan tolu remata iha 31 Dezembru Apresenta ba Ministra Plano no Finansas RELATORIU BA FULAN TOLU NIAN FUNDU PETROLEU TIMOR - LESTE Ba fulan tolu remata iha 31 Dezembru 2006 Apresenta ba Ministra Plano no Finansas Husi Autoridade Bankaria no PagamentusTimor-Leste nian INTRODUSAUN

Leia mais

Demisaun Governu no Disolusaun Parlamentu Nasional

Demisaun Governu no Disolusaun Parlamentu Nasional Demisaun Governu no Disolusaun Parlamentu Nasional Tenke Salva-Guarda Unidade Nasional Mahein Nia Lian Nú. 127, 11 Dezembru 2017 Foto: Timor Roman/Calisto da Costa, 2017 Fundasaun Mahein (FM) Website:

Leia mais

Husi almamater ida, ho neon ida, hamutuk nu udar roman ba Timór-Leste

Husi almamater ida, ho neon ida, hamutuk nu udar roman ba Timór-Leste ALUMNI Husi almamater ida, ho neon ida, hamutuk nu udar roman ba Timór-Leste Departamento de Estudantes, Alumni e Empregabilidade I. Perfíl Alumni Universidade Nacional Timor Lorosa e (UNTL) nu udar Universidade

Leia mais

Proposta Lei Komisaun Anti Korupsaun

Proposta Lei Komisaun Anti Korupsaun La o Hamutuk Institutu ba Analiza no Monitor ba Desenvolvimentu iha Timor Leste Timor Leste Institute for Development Monitoring and Analysis 1/1a Rua Mozambique, Farol, Dili, Timor Leste Tel: +670 3325013

Leia mais

[SCAN HUSI FOTOKOPIA]

[SCAN HUSI FOTOKOPIA] REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE MINISTÉRIO DA JUSTIÇA Direcção Nacional de Terras, Propriedades e Serviços Cadastrais Opsaun ba Politikas hodi Resolve Kestaun Rai no Propriedade iha Timor-Leste [SCAN

Leia mais

Boletim Económico. Publikasaun fulan tolu husi Autoridade Bankária no Pagamentos Timor-Leste nian

Boletim Económico. Publikasaun fulan tolu husi Autoridade Bankária no Pagamentos Timor-Leste nian Publikasaun fulan tolu husi Autoridade Bankária no Pagamentos Timor-Leste nian Volume 1, Númeru 3 Outubro /2003 Loron ba dala uluk husi sirkulasaun osan-besi metalika Timor Leste nian besik dau-daun mai!...

Leia mais

INTERVENSAUN POLITIKA BANKADA PARTIDO CNRT NIAN, IHA ÂMBITU RE-APRESIASAUN BA VETO POLITIKO BA OJE 2016, HUSI SUA EXCELÊNCIA,...

INTERVENSAUN POLITIKA BANKADA PARTIDO CNRT NIAN, IHA ÂMBITU RE-APRESIASAUN BA VETO POLITIKO BA OJE 2016, HUSI SUA EXCELÊNCIA,... INTERVENSAUN POLITIKA BANKADA PARTIDO CNRT NIAN, IHA ÂMBITU RE-APRESIASAUN BA VETO POLITIKO BA OJE 2016, HUSI SUA EXCELÊNCIA,... Bankada Cnrt Friday, January 8, 2016, Dr. Vicente Guterres Senhores Vice-Presidentes

Leia mais

TAMBA SÁ V GOVERNO KONSTITUSIONAL HAMOSU SEFI.?

TAMBA SÁ V GOVERNO KONSTITUSIONAL HAMOSU SEFI.? V GOVERNO CONSTITUCIONAL Gabinete do Secretário de Estado para o Fortalecimento Institucional TAMBA SÁ V GOVERNO KONSTITUSIONAL HAMOSU SEFI.? Antesedente ho Introdusaun Timor-Leste halo ona progresu boot

Leia mais

Deklarasaun Sosiedade Sivíl ba Enkontru Timor-Leste ho Parseiru Dezenvolvimentu iha Setór Dezenvolvimentu Ekonómiku 1 19 Juñu 2013

Deklarasaun Sosiedade Sivíl ba Enkontru Timor-Leste ho Parseiru Dezenvolvimentu iha Setór Dezenvolvimentu Ekonómiku 1 19 Juñu 2013 Caicoli Street, Dili -Timor Leste / Phone 77422821 / 77265169 Arsen_ctl@yahoo.com.au / nizio_pascal@yahoo.com Deklarasaun Sosiedade Sivíl ba Enkontru Timor-Leste ho Parseiru Dezenvolvimentu iha 2013 Konteúdu

Leia mais

ANTEPROJECTO REGIME ESPECIAL PARA A DEFINIÇÃO DA TITULARIDADE DE BENS IMÓVEIS (LEI DE TERRAS) VERSAO PARA KONSULTA PUBLIKA TETUM

ANTEPROJECTO REGIME ESPECIAL PARA A DEFINIÇÃO DA TITULARIDADE DE BENS IMÓVEIS (LEI DE TERRAS) VERSAO PARA KONSULTA PUBLIKA TETUM ANTEPROJECTO REGIME ESPECIAL PARA A DEFINIÇÃO DA TITULARIDADE DE BENS IMÓVEIS (LEI DE TERRAS) VERSAO PARA KONSULTA PUBLIKA TETUM (Tradusaun ne e laos ofisiál) LEI Nº /2009 [Preâmbulo] REJIME ESPESIÁL KONA

Leia mais

Matadalan ba ema ne ebé precisa durubassa (organiza evento ka sai orador)

Matadalan ba ema ne ebé precisa durubassa (organiza evento ka sai orador) Matadalan ba ema ne ebé precisa durubassa (organiza evento ka sai orador) DIRAT mak organiza publicação ne e. Título Matadalan ba ema ne ebé precisa durubassa (organiza evento ka sai orador) Compilação

Leia mais

La o Hamutuk. Ezboso Lei Anti-Korupsaun

La o Hamutuk. Ezboso Lei Anti-Korupsaun La o Hamutuk The Timor-Leste Institute for Development Monitoring and Analysis Rua dos Martires da Pátria, Bebora, Dili, Timor-Leste P.O. Box 340, Phone: +670 332 1040 or +670-7234330 Email: info@laohamutuk.org

Leia mais

Rezolusaun Parlamentu Nasional No. 11/2014 (Da necessidade de Realizaçāo de uma Auditoria ao Sector da Justiça) Introdusaun

Rezolusaun Parlamentu Nasional No. 11/2014 (Da necessidade de Realizaçāo de uma Auditoria ao Sector da Justiça) Introdusaun Opiniaun Legal Politika Kona- ba Rezolusaun Parlamentu Nasional No. 11/2014 (Da necessidade de Realizaçāo de uma Auditoria ao Sector da Justiça) Introdusaun Iha tinan ne e deit (2014), Parlamentu Nasional

Leia mais

Analiza no monitor Orsamentu Jerál Estadu

Analiza no monitor Orsamentu Jerál Estadu Analiza no monitor Orsamentu Jerál Estadu 18-20 Novembru 2013 Husi La'o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 3321040

Leia mais

Seksaun II: Análiza konabá Esbozu Lei Instituisaun Memória no mós Reparasaun

Seksaun II: Análiza konabá Esbozu Lei Instituisaun Memória no mós Reparasaun Bulletin Parlamentu Nasionál Nian husi JSMP Edisaun: Jullu 2010 Númeru: 2/2010 Seksaun II: Análiza konabá Esbozu Lei Instituisaun Memória no mós Reparasaun 1. Istoria prosesu dezenvolvementu esbosu Lei

Leia mais

Proposta de Lei n.º /2012. de de. Lei Geral dos Órgãos de Comunicação Social Lei Jerál kona-ba Órgaun-komunikasaun Sosiál

Proposta de Lei n.º /2012. de de. Lei Geral dos Órgãos de Comunicação Social Lei Jerál kona-ba Órgaun-komunikasaun Sosiál Proposta de Lei n.º /2012 de de Lei Geral dos Órgãos de Comunicação Social Lei Jerál kona-ba Órgaun-komunikasaun Sosiál A disposição de regras sobre o exercício do direito de informação e da liberdade

Leia mais

Submisaun Ba Prezidente da Repúblika Timor-Leste. Husi. La o Hamutuk. relasiona ho

Submisaun Ba Prezidente da Repúblika Timor-Leste. Husi. La o Hamutuk. relasiona ho La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 3321040 no +670 7234330, email: info@laohamutuk.org Website: www.laohamutuk.org

Leia mais

Versaun hodi hala o KONSULTA PÚBLIKA 2 / Dokumento ida ne e para referensia de it / Tradusaun ida ne e la os ofisiál ANTEPROJECTO

Versaun hodi hala o KONSULTA PÚBLIKA 2 / Dokumento ida ne e para referensia de it / Tradusaun ida ne e la os ofisiál ANTEPROJECTO ANTEPROJECTO REGIME ESPECIAL PARA A DEFINIÇÃO DA TITULARIDADE DE BENS IMÓVEIS (LEI DE TERRAS) SEGUNDA VERSAO PARA KONSULTA PUBLIKA TETUM (Tradusaun ne e laos ofisiál) 1 LEI Nº /2009 [Preâmbulo] REJIME

Leia mais

Mandate of the Special Rapporteur on extreme poverty and human rights

Mandate of the Special Rapporteur on extreme poverty and human rights NATIONS UNIES HAUT COMMISSARIAT DES NATIONS UNIES AUX DROITS DE L HOMME PROCEDURES SPECIALES DU CONSEIL DES DROITS DE L HOMME UNITED NATIONS OFFICE OF THE UNITED NATIONS HIGH COMMISSIONER FOR HUMAN RIGHTS

Leia mais

Revizaun Estratéjika ba Nutrisaun Department of Foreign Affairs and Trade Rezumu Relatóriu

Revizaun Estratéjika ba Nutrisaun Department of Foreign Affairs and Trade Rezumu Relatóriu Revizaun Estratéjika ba Nutrisaun Department of Foreign Affairs and Trade Rezumu Relatóriu Dezembru 2017 Antesedente Maski iha nafatin esforsus hodi hadi ak estadu, deznutrisaun kontinua sai dezafiu dezenvolvimentu

Leia mais

LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 4 JOVEN LGBTI

LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 4 JOVEN LGBTI LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 4 JOVEN LGBTI UNITED NATIONS DEVELOPMENT GROUP ASIA AND THE PACIFIC for more information or to request another copy please contact

Leia mais

Proposta Orsamentu Jeral Estadu (OJE) 2015 ba Polisiamentu Komunitariu Presiza Apoiu Polítika husi Parlamentu Nasional

Proposta Orsamentu Jeral Estadu (OJE) 2015 ba Polisiamentu Komunitariu Presiza Apoiu Polítika husi Parlamentu Nasional Proposta Orsamentu Jeral Estadu (OJE) 2015 ba Polisiamentu Komunitariu Presiza Apoiu Polítika husi Parlamentu Nasional Mahein Nia Lian Nú. 89, 30 Outobru 2014 Relatoriu Fundasaun Mahein Nia Lian ne e suporta

Leia mais

Analiza Orsamentu Seitor Siguransa do Estadu ba Tinan 2012: Tuir Prespektiva Sosidade Sivil Nian

Analiza Orsamentu Seitor Siguransa do Estadu ba Tinan 2012: Tuir Prespektiva Sosidade Sivil Nian Fundasaun Mahein Nia Lian no. 26, 13 Dezembru 2011 Analiza Orsamentu Seitor Siguransa do Estadu ba Tinan 2012: Tuir Prespektiva Sosidade Sivil Nian Relatoriu Ne e Apresenta iha Parlementu Nasional Komisaun

Leia mais

Submisaun Luta Hamutuk Orçamento Rectificativo do Orçamento Geral do Estado 2010

Submisaun Luta Hamutuk Orçamento Rectificativo do Orçamento Geral do Estado 2010 Submisaun Luta Hamutuk Orçamento Rectificativo do Orçamento Geral do Estado 2010 Bazeia ba Proposta de Lei kona-ba Orsamento Rectificativo (OR) 2010 nebe guverno haruka ona ba Parlamento Nasional iha dia

Leia mais

Surat posisaun Timor-Leste nian - TSDA nia Futuro

Surat posisaun Timor-Leste nian - TSDA nia Futuro Surat posisaun Timor-Leste nian - TSDA nia Futuro Atu halosá Governo Timor-Leste prepara surat ida ne e atu facilita discursaun kona ba futuro estatus Autoridade Nomeada Tasi Timor nian (ANTT) (TSDA) hatuir

Leia mais

Lia-fuan Ba Dala Uluk

Lia-fuan Ba Dala Uluk Lia-fuan Ba Dala Uluk Aprovasaun husi Lei Traballu nian husi Parlamentu Nasionál, tuir hakerek iha Konstituisaun husi Repúblika no instrumentu internasionál sira kona ba parte laborál ne ebé Timor-Leste

Leia mais

Komentáriu husi La o Hamutuk ba Enkontru Parseiru Dezenvolvimentu Timor-Leste iha Jullu 2016

Komentáriu husi La o Hamutuk ba Enkontru Parseiru Dezenvolvimentu Timor-Leste iha Jullu 2016 La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua D. Alberto Ricardo, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670-3321040 ka +670-77234330 (mobile) email: laohamutuk@gmail.com Website:

Leia mais

SURVEY 2013 IHA TIMOR-LESTE KONA-BA ASUNTU SEGURANSA NO POLÍTIKA

SURVEY 2013 IHA TIMOR-LESTE KONA-BA ASUNTU SEGURANSA NO POLÍTIKA SURVEY 2013 IHA TIMOR-LESTE KONA-BA ASUNTU SEGURANSA NO POLÍTIKA INTRODUSAUN Iha 2013, Fundasaun Ázia hala o levantamentu nasionál ba daruak ho objetivu atu halibur opiniaun pesoál sira hodi tulun sukat

Leia mais

Helder Lopes Principal Economist and Chief of Staff Ministry of Finance

Helder Lopes Principal Economist and Chief of Staff Ministry of Finance POLITIKA NO ESTRATEJIA DEZENVOLVIMENTU EKONOMIKU TIMOR-LESTE Helder Lopes Principal Economist and Chief of Staff Ministry of Finance Dili, 05 Novembru 2014 ESTRUTURA APREZENTASAUN PLANU ESTRATEJIKU DEZENVOLVIMENTU

Leia mais

VERSÃO EXPERIMENTAL BA JORNAL PARLAMENTO NACIONAL TIMOR-LESTE

VERSÃO EXPERIMENTAL BA JORNAL PARLAMENTO NACIONAL TIMOR-LESTE VERSÃO EXPERIMENTAL BA JORNAL PARLAMENTO NACIONAL TIMOR-LESTE Sexta-feira, 20 de Março de 2015 I. Série Número III LEGISLATURA 3. a SESSÃO LEGISLATIVA ANO LEGISLATIVO (2014-2015) REUNIÃO PLENÁRIA, 02 DE

Leia mais

Observasaun konkluzivu sira kona-ba relatóriu inisiál Timor-Leste nian *

Observasaun konkluzivu sira kona-ba relatóriu inisiál Timor-Leste nian * United Nations Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment Distr.: Jerál 15 Dezembru 2017 CAT/C/TLS/CO/1 Orijinál: Ingles Tradusaun iha Tetum la ofisial Komité

Leia mais

A/HRC/19/17. Asembleia Jerál. Relatóriu hosi Grupu Traballu kona-ba Revizaun Periódiku Universál * Timor-Leste. Nasoins Unidas

A/HRC/19/17. Asembleia Jerál. Relatóriu hosi Grupu Traballu kona-ba Revizaun Periódiku Universál * Timor-Leste. Nasoins Unidas Nasoins Unidas Asembleia Jerál Distr.: Jerál 3 Janeiru 2012 Orijinál: Inglés A/HRC/19/17 Konsellu Direitus Umanus Sesaun ba dala sanulu-resin-sia Item 6 hosi Ajenda Revizaun Periódika Universál Relatóriu

Leia mais

Pobreza no moris iha TL

Pobreza no moris iha TL Pobreza no moris iha TL Semináriu Universidade Monash Dili, 5 Novembru 2014 Husi La'o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste

Leia mais

GLOSÁRIU ELEISAUN NIAN

GLOSÁRIU ELEISAUN NIAN GLOSÁRIU ELEISAUN NIAN lia fuan kona ba eleisaun ho lian Tetun, Portugés, Inglés ho Indonézia Abríl 2002 GLOSÁRIU ELEISAUN NIAN lia fuan kona ba eleisaun ho lian Tetun, Portugés, Inglés ho Indonézia Abríl

Leia mais